IERSEKSCHE
THOOLSCHE COURANT
\To. 2002
Zaterdag 18 Augustus 1923.
Veertigste jaargang
1<
Firma J. M. C. POT - Tholen
101
Dit blad verschijnt elkeo Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,876, franco
per post f 1,65 -f- 10 ct. disp. kosten.
UITGAVE
Telef. Interc. no. 16.
Adverteutiën van 1 tot 4 regels 75 cents; iedere regeUneer UVi
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
VERVOLGONDERWIJS.
In menige gemeente staat eerlang eene be-
ilissiog te vallen over de bestendiging van het
vervolgonderwijs, in den volksmond beter bekend
als herhalingsonderwijs.
Nu op dit onderwijs in de wet üiet eene
verplichting is gelegd, gelijk die van toepassing
is op bet lager onderwijs, is deze materie meer
directe handen gekomen van de gemeente
besturen.
Onder de laat9t vigeerende wet moest her
halingsonderwijs gegeven worden wanneer zich
een bepaald aantal leerlingen voor het volgen
van dat onderwijs aanmelden.
Vroeger werd het geven van zoo'n cnrsus be
taald met 60 cent per lesuur en het Rijk nam
daarin 30 cent voor zijue rekening.
Maar ten tijde dat de regeering een nooit
gekende hoog conjuctour doormaakte en de
salarissen der onderwijzers in de weelde dier
gouden dagen liet deelen, nam zij ook deze be
zoldiging uit handen der gemeenten en stelde
de vergoeding per lesuur op twee gulden.
Nauwelijks heeft het personeel de hand op
deze eitra bijverdienste kannen leggen, of daar
wordt bij wetswijziging bepaald dat het hono
rarium moet worden gesteld op rekening der
gemeentekas.
Maar daarmede is teveDZ gesantionneerd dat
aan de prudentie der gemeentebesturen is over
gelaten of dit onderwijs al dan niet zal worden
bestendigd.
En niet zoodra hier op bezuiniging bedachte
raadsleden het vergezicht van eene geldelijke
besparing of men grijpt deze gelegenheid aan
om dit vervolgonderwijs in te trekken.
Dat mag natuurlijk niet de uitsluitende reden
zijn. Ea veeltijds wordt als hoofdargument aan
gevoerd de gerioge belangstelling.
Eu voor zoover we dat hebben kuouen nagaan
was de deelname in doorsnee minimum.
Heft men echter de carsussen op, dan wordeu
ook de weinigen, die er gebruik van hadden
willen maken, gedupeerd.
Voor die weinige deelname zijn verschillende
oorzaken.
De jeugd onzer dagen voelt zich aanmerkelijk
méér dan die van vroeger tijd. Dat avondschooltje
bekoort haar niet. De zinnea worden bezig ge
houden door gedachten van weidscher beteekenis.
Alzoo niet terug naar de schoolbauken. Boven
dien moet het geene voldoende waardeering
hebben gevonden omdat het op eene verkeerde
wijze werd gegeven. Daar was geen leiding in.
Het moet als iets heel Dieuws en heel practisch
gevoeld kannen worden en het moet bij de
leerlingen niet de gedachte doen ontstaan dat
ze eigenlijk herhalen wat hun in de schooljaren
is bijgebracht.
De gewijzigde naam duidt er reeds op, dat
bet niet is een herhalen van wat reeds geleerd
is, maar een vervolgen op wat ze kennen.
Maar dat nu verstaaa niet alle onderwijzers,
zegt een medewerker der N. R. Crt.
Daarvoor wordt een omvang van een kannen
en kennen vereischt, die zich bij hanne oplei
ding niet heeft ontwikkeld en later niet is aan
geworven.
Maar ook van bet schooltoezicht ging geen
leiding uit om het vervolgonderwijs begeerig te
maken en te doen aanpassen aan wat de om
standigheden ter plaatse behoefden.
Naast dit motief der mislukking van het ver
volgonderwijs kan ook veilig gerangschikt worden
de zacht om meer te letten op de belangeu van
het onderwijzend personeel om de bijverdienste
dan op dat van kind en onderwijs.
Het vervolg- of voortgezet onderwijs heeft
onmiskenbaar zijn waarde voor de rijpere jeugd,
maar dan moet ook enkel dit belang domineeren.
Het dient dus eens grondig onder het oog te
worden gezien en eene reorganisatie te onder
gaan, opdat het aantrekkelijker wordt eu er
daardoor meer belangstelling voor kan ontstaan.
Als gemeentebesturen onder dit motief het
vervolgonderwijs aan de opheffing de verwachting
vastknoopen van eene heropening na de her
ziening die practische resultaten kan afwerpen,
dan bestaat de kao9 dat zulk eene overweging
een practisch gevolg heeft en een vrucht voor
de volksontwikkeling zal kunnen gepinkt wordeu
AUTOBUSSEN.
Het schijnt alsof de autobus het verkeer op
het platteland geheel gaat beheerschen.
In onze omgeving onderhouden reeds een
tweetal dier diensten de geregelde communicatie,
maar elders en voornamelijk in de nabijheid vau
grootere steden neemt - het aantal hand over
haod toe.
Deze bussen doen ondertnsschen eene gewel
dige concurrentie aan de bestaande middelen van
vervoer aan, niet het miost aan trein en tram.
Dat komt omdat het publiek zich sneller en
goedkooper verplaatsen kan; het soort zich das
verder uiet aan de kwade kaut die er aan vast
zit voor spoorweg- en trammaatschappijen.
Toch is de vraag gewettigd of er in die snelle
ontwikkeling van dit publieke verkeer niet eenig
gevaar schuilt.
Juist ten aanzien van dat openbare verkeer
zijn er bij de wet maatregelen getroffen om dit
zooveel mogelijk te waarborgeu, die weer niet
in die mate van toepassing zijn op deze diensten
als noodzakelijk is voor een verzekerde beveili
ging van het publiek dat vau deze middelen
gebruik maakt.
Deze bussen begeven zich niet over een vast
spoor, noch langs een afgebakende baan, maar
hun weg loopt di&r waar zich alles beweegt,
over de heirwegen. Tot nu toe hoorde men wel
is waar niet van vele ongelukken, maar ze zijn,
en vooral op een druk verkeerspad, niet uitge
sloten.
Dit daargelaten, zou eeu ongeluk des te om
vangrijker zijn naar mate de volte van zoo'n
rijtuig.
Het zou daarom wenscbelijk zijo,*dat de over
heid zich geroepen achtte een toezicht over dit
nieuw opgekomen middel van verkeer uit te
oefeuen ter geruststelling van het reizend publiek.
Sommige dier bussen rijden met een subsidie
uit de openbare kassen; dit zou des te gereeder
eene aanleiding kunnen zijn bij gemeentelijke
verordeniog een gewenscht toezicht in het leven
te roepen.
BUITENLAND.
Een groot deel van het menschdom is in den
laatsten tijd onwillekeurig de speelbal van zijn
naïviteit geweest om te durven veronderstellen,
dat er eene kentering aanstaande was in den
chaotischen toestand waaronder Europa gebukt
gaat, toen de nieuwe Britsche premier deed
verwachten dat de koe bij de horens zou worden
gevat.
Onmiskenbaar had Baldwin's rede de ver
dienste van klaarheid van uiting en helderheid
van gedachtengang, ze droeg het kenmerk van
een oprecht zakenman.
Maar de wegen der diplomatie zijn veeltijds
niet met rozen bezaaid integendeel liggen daarop
vele voetangels en klemmen.
Nu heeft ongetwijfeld de premier aan anderen
dezelfde goede bedoelingen toebedacht als bij
hem voorzaten om door een krachtigen ruk aan
den wagen te pogen dezen althans eenigszins
in het moeras in beweging te brengen en haar
met behulp van anderen daaruit op te heffen.
Integendeel zinkt ze dieper.
Men spreekt zelfs van een totale ondergang.
Als daartoe bet betaalmiddel de maatstaf is,
dan kan men het beschouwen dat de ineen
storting van Dnitschlaud zoo goed als voltrok
ken is.
Die ineenstorting heeft men zich tweeërlei in
te denken, economisch eo staatkundig.
De laatste zou beteekenenen een te loor gaan
van Bismarck's groote werk, de vorming van
het Duitsche rijk, waarvan de verschillende bond
staten zonden uiteen vallen en als afzonderlijke
repabliekjes hun bestaan voortzetten. Maar de
traditie heeft geleerd dat die eenzame Staatjes
in voortdurende onderlinge twist verkeerden en
daar dit van zuiver binoeulaudschen aard is,
zou vreemde inmenging geen Europeesch belang
wezen.
En die op oconomisch gebied is aireede ver
wezenlijkt, want de middenstand als de factor
van dit element vau het nationaal volksbestaan
is uitgeschakeld.
Dat is niet het werk geweest van een enkel
oogeoblik, maar geleidelijk is die stand tot vol
slagen armoede gedompeld.
De inzinking van de valuta, zooal niet op
zettelijk door de regeering bevorderd, dan toch
door haar niet gekeerd, heeft aan dien middel
moot der natie een knak gegeven, waardoor hij
onmiskenbaar tot den bedelstaf is gebracht. Niet
dat daardoor Duitscbland is verarmd, alleen had
het eene verplaatsing van waarde ten gevolge.
Met de onmetelijke biljettenfabribaten is wel is
waar hst kapitaal van dat deel des volks geheel
vernietigd, doordat het betaalmiddel waardeloos
is geworden, maar iutusschen zijn vele groote
werken van blijvende waarde uitgevoerd.
Het te niet gaan van een geldsysteem is nog
niet het te loor gaan van een volk dat ruim
60 millioen menschen teil. En in zeer breede
kringen is nog een straal vau hoop achterge
bleven dat een herstel niet uitgesloten behoeft
te zijD. Daartoe moet het in voeling komen met
andere landen en de behouden krachten produ-
tief gemaakt worden in bet belaag van handel
en nijverheid. Uit eigen kracht gaat dit niet.
En dat voelen Eugeland en Frankrijk tegelijk.
Alleen staan beide in een verschillend verband
tegenover deze toeetand.
Het is gebleken dat Engeland in den huidigen
gespannen verhouding iets doen wil en zelfs
neiging gevoelt om de oude relaties te herstellen.
Daitschland toch, hoewel een groot concurrent
op de wereldmarkt is voor Groot Briltannië een
der meest belangrijke afzetgebieden geweest. En
ook in de breede kringen van het Engelsche
zakenleven wenscht men ten zeerste naar eene
andere verhouding, daar de lijdelijke houding
welke nn reeds maanden is aangenomen, de
energie als het ware doodt.
Frankrijk daarentegen, dat ontegenzeggelijk
veel door den oorlog geleden heeft en voor het
herstel der verwoeste gebieden groote sommen
heeft uitgegeven en bovendien met het oog op
daling van de frank moeilijkheden ondervindt
bij de invoer van grondstoffen voor de nijverheid
ziet des ondanks niet neer op zoo'n ongunstigen
toestand. De buitenlandsche handel is sterk ont
wikkeld en zijn werkloosheid-cijfer is laag.
Daarmee is niet gezegd dat alles normaal is,
verre vau daar, maar het steekt in zooverre gunstig
af bij Engeland dat de draDg uaar eene oplossing
niet zoo sterk is dat ze zou worden aanvaard,
ten koste van wat ook.
Het is daarom te verwachten dat zooal geeu
verwijdering, eene overeenstemming ten opzichte
van de tegenover Duitscbland aan te nemen
houding, niet gemakkelijk te verkrijgen zal zijn.
Tot welke ontwikkeling de jongste stappen
der Britsche regeering zullen leiden, is voor-
hands moeilijk te voorzien, daar de om
standigheden zich zoo schielijk kunnen wijzigen
dat men zich aan geene voorspellingen kan
wagen.
Intu9schen speelt zich voor het oogenblik een
gevaarlijke scene in Daitschland af.
Onder eene groote opwinding in het gebeele
land, werd door de arbeiders het aftreden vau
h«t kabiuet Cuno geëischt terwijl bij niet vol
doening daaraan de algemeene werkstaking on
vermijdelijk is.
Dat de communisten bij deze beweging een
zekere leiding nemen maakt de toestand moei
lijker. Zal het uitloopen op een krachtproef
tns8cheu deze en de socialisten, dan zal men,
evenwel te laat bemerken, dat de algemeene
werkstaking door de Communisten enkel is ge
provoceerd om in troebel water te kunnen
visscben.
In den Rijksdag dienden zij een motie van
wantrooweD, die eerst Maandag in stemming
zou komen. Men bad dus de tijd zich te be
raden en te overwegen wat in deze geweldige
crisis te doen.
Alsof Cuno maar geen votum van den Rijks
dag heeft afgewacht doch in het besluit der
sociaal-democratische Rijksdagpartij, waarbij het
kabinet Cuco niet sterk genoeg werd geacht
om aan de moeilijkheden het hoofd te bieden,
blijkbaar voldoende aanleiding gevonden om zijn
ontslag bij den Rijkspresident iu te dienen.
Deze heeft onmiddellijk dr. Streseman met
de vorming vau een nieuw ministerie belast en
even spoedig als het oude verwenen was, i9 bet
nieuwe tot stand gekomen uit de borgerlijke
arbeiders gemeenschap en socialisten.
Het valt al dadelijk met zijn neus in de nota
der Britsche regeering inzake de schadeloos
stelling. Maar bet vergaat haar weinig anders
dan het lot der Duitsche nota's, die nu eens
belachelijk, dan weer ouvoldoende maar 9teeds
onaannemelijk worden verklaard.
BINNENLAND.
Er is binnenkort een nieuw Koninklijk besluit
tegemoet te zien tot regeling van de rijkssubsi
dies voor het lager land- en tuinbouwouderwijs.
Hiertoe kunnen in aanmerksng komeua. al
gemeene land- en tuiubouwcursussen voor jongens;
b. cursussen voor volwassenen over beinestiug,
plantenteelt, veevoeding, bedrijfcontrole, melk-
behandeling eu plantenziekten;
c. idem voor aanleg eu onderhoud van tuinen;
over bloembinden en dito schikken, pluimvee
teelt, bijenteelt, kennis van het kleinvee (var
kens, geit en schaap), kennis van het paard en
het rund, hoefbeslag, andere onderdeelen van
den land- en tuiubouw.
De sabsidien worden verleend aan besturen
van land- en tuinbouwvereenigingen of hare af-
deelingen; vereenigingen welke zich de bevor
dering van land- eu tuinonderwijs ten doel stellen;
die van gemeenten.
Het schoolgeld bedraagt ten, minste f2.50
per leerling en per jaar.
De minimum leeftijdsgrens der leerlingen voor
cursussen bedoeld onder a is gesteld op 15 jaar
en die voor b op 21 jaar voor mannelijke leer
lingen, die evenwel vroeger gesteld kan worden
voor hen die het diploma van eeu cursus onder
a kunnen overleggen.
Voor de cursussen onder c geldt 18 jaar,
als minimum-grens, die verlaagd wordt bij het
bezit van het diploma onder a bedoeld.
De thans geldende bepalingen zullen door de
inwerking treding der bovengenoemde, vervallen,
Met de benoeming van den heer H. Colijn
tot minister van financien is een waarlijk bij
zonder handige zet op op bet politieke schaak
bord gedaan. De opvolger van dr. A. Knijper,
van origine een militaire specialiteit, aan het
meest belangrijkedepartement, dat van financien,
mag een politieke overwinning genaamd worden
zooals er in de laatste tijden weinige te boeken
zijn. De barsteD in het cement der coalitie zijn
er weer behoorlijk mee hersteld.
Maar voor den nuchteren Nederlander komt
het in hoofdzaak neer op het besturen van het
schip van staat op zoo vertrouwenwekkende wijze
dat het niet op een klip loopt noch een avon
tuurlijke reis gaat ondememeü, waarvan het
risico zelfs niet is te benaderen.
Het optreden Yan den heer H. Colijn
was door »de Tel.« geïllustreerd door de
alarmeerende tijding, dat hij een salaris-
vermindering van 15 pCt. voor alle staats
ambtenaren zal voorstellen.
j>De Residentiebodes heeft ter bevoegder
plaatse geïnformeerd, waar men dit be
richt als krankzinnig kwalificeerde.
Terwijl de nieuwe minister eerst Dins
dag voor de eerste maal op zijn Departe
ment aanwezig was en nog geen enkele
bespreking met zijn adviseurs had gehou
den, alzoo natuurlijk geen enkel concreet
plan heeft kunnen overwegen, wist »de
Telegraaf a Zondag reeds te vertellen waar
op de minister zou bezuinigen. Het be
richt raakt dan ook kant noch wal.
De heer Colijn, die voornemens is de
begrooting sluitend te maken, heeft ook
het voornemen en de machtiging van den
ministerraad om op de salarissen van het
rijkspersoneel eenige millioenen te bezuini
gen, maar hiervan is nog niets in details
uitgewerkt. Een cijfer van 15% is een
belachelijk verzinsel.
De vrije nitvoer nit Belgie van aardappelen
naar ons land is verboden.
Waar al niet op bezuinigd wordt of kan
worden, blijkt wel uit de circulaire van eender
regeeriHgabureaux aan de verschillende rijksmaga
zijnen waarin wordt gevraagd opgave te doen
van de kosten van onderhond van katten in de
diverse gebouwen en van de mogelijkheid om
het aantal dezer dieren nit bezuinigingsoogpunt
te verminderen.
Aan bet verslag omtrent den toestand
van de Provincie Zeeland over 1922 is ontleend
dat de bevolking op 1 Jan. bestond uit 122.722
m. en 123.572 vr., samen 246.294. Zij ver
meerderde door geboorte met 2851 m. en 2713 vr.
en door vestiging met 6962 in. en 7021 vr.
samen 19547. Zij verminderde door overlijden
met 1441 m. en 1329 vr. en door vertrek met
7529 m. en 7731 vr. sameD 18030, er was alzoo
eeDe totale vermeerdering van 843 m. en 674 vr.
samen 1517.
Het onderhoud van de provinciale wegen met
de herstellingen en vernieuwingen zoo de ge
wone als de buitengewone, beliep f 71.355.43
terwijl bevorens voor wegen enz. de verschillende
uitgaven hadden bedragen f 148.3,75.
De onderhoudswerken der calamiteuse poldert
of waterschappen vorderden te samen eene uit
gaaf van f 218.474 en der bnitengewone werken
f 348.858.81 V2.
Er werden in bet geheel 355 krankzinnigen
verpleegd waartoede provincie uitgaf f 128.327.895
Naar men ons meldt zal het Stam
boek van het Ned. Trekpaard (Belg. Type)
Secretariaat Koningskade 14, den Haag
gezamenlijk met de Nationale vereeniging
ter bevordering van de Paardenfokkerij
den vierden September a.s. in den namiddag
een demonstratie houden op het Malieveld
te 's Gravenhage.
Naast de verlooning van de paarden in
den ring waarbij de deelname groot is,
zullen provinciale attracties plaats hebben.
Deze worden uitgevoerd door de drie
zuidelijke provinciën en het publiek zal
kunnen genieten van typische kleeder
drachten. Het zal stellig wel de moeite
waard zijn om er heen te gaan.
Hare Majesteit de Koningin heeft be
richt voornemens te zijn hieraan een be
zoek te brengen.
Zooals bekend, zal 5 en 6 September
de groote gezamelijketentoonstelling worden
gehouden van het Nederlandsch Trek
paardenstamboek en het Nederlandsch
Rundveestamboek.
Het ligt in het voornemen dat de de
monstratie van de oogstwagens op 5 en 6
September zal worden herhaald. Het geheel
belooft schitterend te worden.
THOLEN, 17 Augustus 1923.
Door den Raad van Beheer der N.V. Water
leidingmaatschappij alhier is behoudens goed-
