IERSEKSCHE EIH
THOOLSCHE COURANT
No. 1974
Zaterdag 3 Februari 19S3.
Negen en dertigste jaargang
Eerste Blad.
XJ
ip
Firma J. M. C. POT - Tholen
I De voormalige stad Reimerswaie.
ir
ff i LIFEBUOy
|j' i j houdt de huid jon<g.
'l\
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,876, franco
per post f 1,65 -f- 10 ct. disp. kosten.
UITGAVE
Telef. Interc. no. 16.
Advettentiën van 1 tot i regels 75 cents; iedere regel meer 171/, cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
door C. H.
Nadruk verbodeD,
XIII.
De dijken, welke de landen moesten bescher
men en meestal nog van beperkte afmetingen
wareD, bleken tegen den draDg vao het water
en de oprollende golven niet bestaud en leden
groote schade. De nood steeg met ieder unr
hooger eu weldra verbreidde zich de mare door
het land, dat de watering beoosten Yerseke was
doorgebroken. Het bleek dat de dijk bij Loodijke
was besweken en dat ook poiders van Duvenee
en Couwerve waren ingevloeid. Ook had zich
het zeewater bij de sluis nabij het dorp Kreke
een weg naar binnen gebaand.
De ontstane opening in den dijk bij Loodijke
was echter bet ergste. Daar toch was een zwak
punt, want hij rustte daar op de bedding van
deu voormalige» stroom de Vernouds Ee, eu
het ingevloeide water had spoedig een geul ge
vormd in de oude overblijfselen van dit water.
Het gevolg van deze ramp was, dat bijna de
~geheele Oostwatering alsmede een groot gedeelte
van het laud tuvschen de Honte eu de Hinkeliuge
inundeerden, en dat mitsdien ook de dorpen
daaria gelegen onder water schoteD, waardoor
vele menscheo en vee jammerlijk in de golven
omkwamen.
Alleen de stad Reimerswaie zelve, die om
muurd en van sterke vestingwerken was voor-
izieu, bleef eenzaam en verlaten het hoofd boven
de wateren opsteken. En we huiveren bij de
gedachte aan de verschrikkelijke tooneelen vau
ellende die zich tijdens die ramp binuen hare
wallen moeten hebbeu afgespeeld.
Door dezen stormvloed eu den daarop gevolg-
den van 2 November 1532 overstroomden toch
22 dorpen met hun grondgebied en dat van de
stad zelve.
De verougelukte plaatsen wareDLoodijke,
Nieuwerkerk, Zwartewaal, Duvenee, Zeldijke,
Couwerve, Tholsende, Nieuwlaude, Schoudee,
Krabbendijke, Mare, Valkenisse, Rilland met
Vinkeuisse, Bath met St. Martiju, den Agger,
Uinkelenoord, Everswaard, Oowerdinge, Steen-
iy vliet, Kreke, Broeke en Machole, verder worden
|nog vermeld de volgende polders, welke onder
deze gemeenten gelegen waren, n.1. De Zwaans-
hilpolder, den polder van St. Joosland of het
land van Machole, de Oude eu de Nieuwe Gent-
sche polder, de Ser Pieterspolder, de Aronts-
en de Colnispolder, alsmede de uitgestrekte
Wilde-Moer.
Ter zelfder tijd overstroomde ook nog een
gedeelte van Tholsende en Couwerve, dat tot de
watering bewesten Yerseke gerekend werd te
'behooreu. Gezamelijk besloeg dit oDdergeloopen
gebied eene oppervlakte van ruim 32800 Ge
meten of ruim 1287 H.A.
Vele aanzienlijke personen zagen zich door
deze ramp vau hun goederen beroofd eu werden
daardoor iu armoede gedompeld.
SOver de oorzaak van dit onheil is veel gedacht
en geschreven. Enkelen beweren, dat de schuld
lag bij een zekeren Eewoud, heer van Loodijke,
die te weelderig leefde en geen geld genoeg
besteedde aan bet onderhoud en de herstelling
„der waterkeeringen, zoodat deze in slechten staat
I verkeerden, toen zij door den stormvloed werden
overvallen. Doch wat er ook vau deze beweringen
I waar moge zijn, dit is zeker, dat niet Eewoud,
maar Adriaan van Reymerswale, tijdens deze
gebeurtenis beer van Loodijke was. Na de over-
strooming vestigde hij zich te Bergen op Zoom,
alwaar hij niet laog daarna op 6 Mei 1534
overleed. Voor hem en zijne echtgenoote Joanna
van Glimes werd op hun graf een gedenksteen
opgericht van kunstige bewerking, welke iot
beden nog in de groote kerk te Bergen op Zoom
is bewaard gebleven.
Doch, wien ook dit oordeel moge treffen,
zeker is, het, dat zoo min de binnen- als de
baitendijken der watering beoosten Yerseke
in goeden staat verkeerden, anders had de ramp
niet dadelijk znlk eene uitbreiding kunnen
krijgeD. Door de uitgestrektheid van het onder-
gevloeide gebied moet toch kort na de door
braak eene plotselinge daling in het Schelde-
water zijn ingetreden en waren nu de binnen
waterkeeringen in goeden staat geweest, dan
zou het zeewater daardoor reeds spoedig althans
zeker voorloopig zijn gestuit geworden.
7 Gebrek aan samenwerking en eensgezindheid
tusschen de verschillende bestaren en eigenaren der
onderscheidene polders is voor het tot stand komen
van de noodige werken en verbeteringen ook
vaak r Dadeelig geweest. Zoo leest meo, dat
ook onder de dijkebesturen der polders menig-
werf oneenigheid bestood, wien den dijk zoude
onderhonden, zelfs was er destijds een geschil
gerezen over het dijkgraafscbap van de Oost
watering.
•U
Dan reeds spoedig na het vernemen der mare
van bovengenoemde ramp, die Zeeland had getrof
fen nam keizer Karei V maatregelen tot beteugeling
van den vloed en tot herwinning der onder de
wateren bedolven landen.
Reeds op 22 November vau het jaar, waarin
de inuudatie had plaats gehad, belastte hij kun
dige mannen een onderzoek naar den toestaud
der waterkeeringen vau de noodlijdende water
schoppeu en polders in te stellen. Daartoe werden
voor wat betreft die van Zeeland bewesten Schelde
aangewezen de Prelaat van Middelburg, Adolf vau
Bourgondië, heer van Beveren, admiraal vau de
zee, de heeren van Kruiningen en van Loodijke,
Mr. Lambaert van den Bryaerde, ridder-president
van den Grooten Raad te Mechelen en Adolf
Berdinck, rentmeester van Zeeland bewesten Scheld
Verder gaf hij vergunning tot bet heffen van
een schelling Vlaamsch por gemet over de over
stroomde eu de aanliggende landen, om ook met
behulp van deze bijdrage de dijken te herstellen.
De geldeö, welke dezen omslag opbrachten
moesten worden gesteld in handen van Gilles
van Borne, destijds dijkgraaf van de waterkee-
ring beoosten Yerseke. Deze had evenwel veel
moeite met het beheer eu de verantwoordiug
daarvan, zoodat deze eerst in 1533 zijne reke-
uing kon overleggen.
Doch, welke ook de pogingen waren en hoe
veel moeite men zich ook getroostte om het
door menigeen verloren geachte te herwinnen,
alles bleek te vergeefs. Wel werden in de eerst
volgende jaren weder enkele der gebroken dijken
hersteld en zelfs enkele der invloeiende polders
drooggelegd, doch een tweeden stormvloed van
2 November 1532 verwoestte wederei datgene,
wat uien daarvoor had tot stand gebracht en
breidde zelfs de ramp nog uit doordat nu ook
d8 gronden vau deu Agger, tusschen de Honte
en de Hinkeliuge gelegen, inundee.rdeu. En wat
het ergste was de stad zelve nu niet meer door
voorliggende waterkeeringen tegen den aanloop
der wateren beschot, leed zelf geduchte schade
aan hare vestingwerken, zoodat het zeewater
naar binnen drong en zelfs tot een hoogte van
6 voet io de kerk steeg (l)
Dit ouheil noopte het bestuur, dat wel inzag
dat de maren der vesting op den duur niet be
stand zouden zijn de vloeden te keeren deze ten
deele Ie doen afbreken en door aarden wallen
of dijken te doen vervangen.
(1) Beschrijving der stad Reimerswaal door A. Ge
luk J.Az. na zyn overlijden bewerkt door F. Caland,
pag. 35.
(Wordt vervolgd.
Openbare vergadering van den raad der ge
meente St-Annaland op Zaterdag 27 Jan.
des voormiddags om 10 uur.
Voorzitter de heer C. P. M. W. Hanssens.
"Tegenwoordig 6 leden en de Secretaris ééue
vacature.
Na opening der zitting zegt de voorzitter:
Mijne Heeren l
Ik roep U allen welkom toe op deze eerste
zitting van het nieuwe jaar, en wensch U toe
dat 1923 een in alle opzichten voorspoedig jaar
moge zijn en waarin U andermaal lust en ambitie
moge worden gegeven om alle die besluiten te
nemen welke strekken tot welzijn der gemeente.
AL wij een terugblik werpen op het afge-
loopen jaar, dan moeten we constateeren dat
de algemeene toestand niet beter is geworden
en de verwachting is zelfs dat ze nog minder
zal worden.
Allerwege is de werkeloosheid groot, hoewel
de lust tot arbeiden in zoovele kringen aan
wezig is.
Iu de algemeene ingetreden malise, voelt de
landbouw waarop onze gemeente grootendeels
is aangewezen, geducht de gevolgen, en naar
mate de tijden moeilijker worden, is het te voor
zien dat niet spoedig verandering zal komen.
Is de algemeene toestand zeer ongunstig, die
van de financiën onzer gemeente is daartegen
zeer gunstig. Ondanks de buitengewone werken
die we konden uitvoeren, leverde de rekening
nog een ruim goed slot op, zoodat 1922 voor
de huishouding der gemeente een bijzonder goed
jaar is geweest,
Is meermalen onze medewerking ingeroepen
voor besluiten van wetgevenden aard,ook kwamen
groote zaken v&d plaatselijken aard tot stand
Denken we slechts aan de stichting van de
bijzondere school, waarbij aanvankelijk niet
altijd de gewenschte overeenstemming werd
verkregen doch ten slotte toch deze aangelegen
heid op de minste kostbare wijze is geregeld,
De heer Goedegebuure
Mijnheer de Voorzitter,
Hoewel hef gebruikelijk is, dat de Voorziter
op de eerste zitting een welkomswoord uitspreekt
toch is het niet gebruikelijk dat daarop een
antwoord wordt gegeven.
Ik wil dit nu thans wel doen, niet om een
terugblik te werpen op het jaar dat achter ons
ligt, maar om U als burgemeester eu als voor-
Geen
jéfs onder zestig behoeft
h rimpels of vervallen
M /v huid te hebben.
yi Zuivere ongebleekte
fa v\ palmolie geeft
LfFEBUQV
Vi cfe ROODE k/eun
OE LEV£R\5 ZEEP M?
VLAARDIMGE.N
Fabrikanten v<an Lu* en Twi'nk
zitter vau den gemeenteraad bij de vervulling
van uwe taak toe te wenschen die kracht van
en wijsheid van Hem, die wij allen zoozeer vau
noode hebbeu.
Daarna worden de notalen der vorige zitting
gelezen en goedgekeurd.-
I. Ingekomen stukken als
a. Missive van Ged. Staten tot goedkeuring
der wijziging in de begrooting 1922.
b. id. als voren inzake de afschaffing van de
varkens- eu biggeniuarkt te Middelburg, de
veemarkt te Wemeldinge en de paardenmarkt
te Tholen, waartegen bij dezen raad geen be
zwaar bestaat.
c. Schrijven van de commissie tot wering van
8choolverzaim waarbij tot voorzitter dier com-
benoemd A. Goedegebuure Az. Jr. en tot
secretaris L. J. Soeters Pz.
d. Missive van Ged. Staten tot goedkeuring
van het raadsbesluit waarbij de pensioensbij
drage der ambtenaren, wier pensioensgrondslag
pas is vastgesteld, op deze wordt verhaald voor
zoover de wet zulks toelaat.
e. id. als voren tot nadere regeling van de
jaarwedden der burgemeester waarbij het minimum
voor heu die na 1 Janoari 1923 worden be
noemd met 15% wordt verminderd en de wedde
van heu die uu in functie zijn met 1 Jan. 1924
met 15% wordt verlaagd, uit overweging dat
zij inderdaad een offer moeten brengen in de
algemeene bezniuiging.
De voorzitter zegt dat Burg. en Wetb. zich
op het zelfde staudpunt plaatsen als teu aanzien
der vorige circulaire eu stellen voor dit advies
aan Ged. Staten te geven.
Hierover staakten de stemmen vóór de heeren
Polderman, Qu^fekelaar en Elenbaastegen de
heeren Heijboer, Van Hout en Goedegebuure.
f. id. alsvoren in zake de subsidies van het
Weezen-Armbestuur aan de gemeente waarvan
f295 teu behoeve van de openbare lagere school
eu f300 ter vergoeding in de armverzorging,
waarvan het eerste wél, het tweede niet wordt
goedgekeurd.
De voorzitter drukt over deze beslissing ziju
spijt uit, waarop later wellicht nog kan terug
gekomen worden.
g. Verzoek van den gemeente-opzichter C.
Moerland om hem voortaan van werken, die
f 2000 te boven gaan 4% van het heele bedrag
als extra-belooning toe te kenneu en dit ook
van toepassing te doeu zijn op het buitengewone
werk der haven- en kadeherstelliug.
De voorzitter zegt dat Burg. en Weth, voor
stellen aan het eerste deel van het verzoek te
voldoen, maar met het tweede gedeelte niet te
kunnen meegaan, doch bet wel billijk te achten
hem een rond bedrag als gratificatie te verleenen,
en wel van f 50. Volgens het verzoek van
Moerland zou dit f 100 bedragen en indien bij
dat gewenscht had, dan had hij dit te voren
moeten bekend maken.
De heer Goedegebuure meent dat P. eu W*
dezen toestand later kunnen beoordelen dan de
Raad en vraagt hoe dit bij de* vorigeo op
zichter was.
De voorz. zegt dat Viien» van Tholen, die
zoo maar eens te hooi en te gras hier kwam,
f 100 had, terwijl het met den bouw der woningen
wel f350 extra zou zij* geworden.
Met algem. st. wordt het voorstel van B. en
W. aangenomen.
h. Schrijven van den algemeenen Secretaris
van den Nederl. Christel. Landarbeidersbond, dat
deze gemeente tot de weinigen behoort die nog
niet is toegetreden tot het werkloosheidsbesluit
vau 1917, met verzoek dit alsDog in het belang
der werkelooze arbeiders, ten spoedigste te doen.
Burg. en Weth, die nog steeds op hetzelfde
standpunt staan, eertijds door hen ingenomen,
stellen voor, hierop afwijzend te beschikken.
De heer Elenbaas ziet van toetreding wel niets
komen en zou daarom een andere weg willeu
inslaan om in deu nood eenigsziDs te voorzien.
De gemeente geeft aan het trambootje een sub
sidie van f 500 en dat zou bij willen intrekken
om dit te doen strekken als steun voor de wcr-
keloo3en.
De voorz. merkt op, dat dit subsidie reeds
op de begrooting is geschrapt.
De heer Elenbaas zegt dat dit hem niet be
kend was; nochtans wil hij voorstellen om steun
te verleenen eu daartoe eene commissie benoe
mend, die bet kan regelen aan wie zal worden
uitbetaald.
Daar dit voorstel niet wordt ondersteund, kan
het geeo punt vau beraadslaging uitmaken.
De heer van Hont is er in principe niet voor,
om steun te verleenen, maar wel om nuttig werk
te verschaffen.
De voorz. zegt, dat B. en W. de werkver
schaffing ook al van alle kanten hebben bekeken,
maar dat er geen werk te vinden is. Als de
polder en de schorren konden bedijkt worden,
dan zou er wel werk zijn, maar dat zal voor-
oerst nog wel niet plaats vinden.
De heer Heijboer meent dat er wel wat grond-
vervoer is.
Met algemeene stemmen wordt het verzoek
tot toetreding verworpen.
De heer Goedegebuure zegt nog, dat er in
het, verzoek op wordt gewezen dat onze gemeente
tot de weinige behoort, die niet is toegetreden,
maar hij meent, dat zoovele andere gcmeenteD,
die wel ziju toegetreden, gaarne terug zouden
willen om te behooren tot de-weinige niet aan
gesloten.
i. Goedgekeurd wordt een voorstel van B.
en W. om aan den ambtenaar belast met de
uitbetaling der pensioenen (de heer F. M. Boo
gaard, gem.-secretaris) eene vergoeding daarvoor
toe te kennen van f 25.
j. Als leden van het stembureau voor de ver
kiezing van de Prov. Staten worden benoemd
de hh. J. W. Elenbaas en J. van Hout en tot
plaatsvervangers de hh. A. J. Bierens en J.
Polderman.
Voor den gemeenteraad tot voorz. wethouder
Polderman en tot leden de hh. M. J. Heijboer
en G. Goedegebuure en als plaatsvervangers de
hb. D. Quakkelaar eu F. M. Boogaard.
Het hoofd-stembureau voor deze laatste ver
kiezing zal bestaan nit de bh. Heijboer, Polder
man, vao Hout en Goedegebuure en als plaats
vervangers de hh. Quakkelaar, Elenbaas en
A. J. Bieren?,
II. Eene administratieve wijziging in de be
grooting van 1922 wordt goedgekeurd.
III. Id. begrooting 1923.
De voorz. zegt dat ingevolge het besluit van
den raad van 22 Dec. jl. om in het plan tot
scheiding -vao het openbare en het bijzondere
schoolgebouw en speelterrein geene wijziging te
brengeD, aan het college van Kerkvoogden en
Notabelen der Ned. Herv. Gem. toestemming
is gevraagd tot uitvoering daarvan voorzoover
dit tot hunne bevoegdheid behoort.
Van dit college is bericht ontvangen dat er
geen bezwaar bestaat, doch dat het de voorkeur
geeft aan het leggen van brug in plaats van
een dam en dat de scheiding zal gemaakt wor
den in rechte lijn op de Kerkgracht.
Dientengevolge is een nieuwe teekening en
begrooting opgemaakt en aan deu inspehtear
opgezonden, doch ZEd. schrijft dat dit, o«udat
het de bijzondere school betreft, zijne guedken-
ring niet behoeft en slecht9 zijn advier behoort
te worden gevraagd.
Een en ander zal f 641 kosten. B. en W.
stellen voor, dit werk op te dragen aan de
ambachtslieden die dit jaar voor de gemeente
werken en niet publiek te bestedeD.
Me* eenparige stemmen wordt hiertoe beslote».
Voor de benoodigde leer- en hulpmiddelen w
een lijst opgemaakt, die een totaal bedrad Tau
f 2540 46 aanwijst.
Er kunnen wel eukele boekjes T-d 6 °Pen"
bare naar de bijzondere schoo' overgaan, maar
daar de aanvraag van vers^1^611^0 800rten
stuks bedraagt, waar?*2 h®* hoofd, de heer
Odink, verklaart er hechts 1 te bezitten, moeten
die opnieuw worden aangeschaft.
Burg. en Weth. stellen voor hiertoe opdweilt
te geven aan de firma Ochtman te Zierikzee, die
altijd zeer billijk tegenover de gemoute
gehandeld.
Voor de plaatsing van advertentiën, de aan
schaffing van de desbetreffende wettelijke voor
schriften en administratieve stukken is een nota
iogediend, van ruim f 109, maar de inspecteur
vindt het twijfelachtig of die voor rekening der
gemeente komen.
Niettemin zouden Burg. eu Wetb. een vol
doende wijziging vau de begrooting 1923 willen
voorstellen, te weten f 2600 voor aanschaffing
van leer- en hulpmiddelen en f 1100 voor de