IERSEKSCHE EM
THOOLSCHE COURANT
ISunMiKf
2
W35ckb Wei voor* \J l\
J No. 1970
Zaterdag 6 Januari 1923.
Negen en dertigste jaargang
Als hel'g oed ingesmeerd is meifxinlight
|j Z.cepj en er wordt dan warm water opeje»
stort, is a! hel Werk gedaan!!
Firma J. W. C. POT - Thoien
De Thoolsche Gasfabriek.
wesscK doen!
Bijgeloof van misdadigers.
Een familietwist en de gevolgen.
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad f 1,875, franco
per post f 1,05 -f 10 et. disp. kosten.
TJITG.kVE
Telef. Interc. no. 16.
Adverteutiën van 1 tot 4 regels 75 cents; iedere regel meer 17cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
PUBLICATIËN.
Invordering 's Rijks directe belastingen.
De Burgemeester ran Thoien maakt bekend, dat
de kohieren der Personeelo Betasting no. 14 en 15.
over het belastingjaar 1922, invorderbaar zijn ver
klaard en aan den Ontvanger ter invordering
ter band gesteld.
Ieder daarop voorkomonde belastingschuldige i|
verplicht tgn aanslag, op den bij de wet bepaalden
voet te voldoen.
Thoien, den 2 Januari 1923.
12
Naar aanleiding van eene uitlating van den
Redacteur der Tholensche conrant inzake gas-
prijsverlaging met 1 cent (was deze uitlating
„zij durven," wel billijk is er in den Raad
van Thoien door de beide wethouders over de
Tholensche gasfabriek gepraat.
De opmerkingen door deze heeren gemaakt
doen mij denken aan de „gemoedelijke tijd,"
van vroeger, toen het niet over honderdduizen-
den ging, doch over simpele zakeu welke geen
ernstige bespreking noodig maakten.
Een der wethouders heeft de hooge gasprijs
geweten aait den te grooteu bouw der fabriek,
de andere welke uit den aard der zaak op de
hoogte kan zijn, meent dat een te lage gasprijs
van weleer de oorzaak van het dure gas van 't
heden is.
Naar mijne tneeuing, welke berust op zorg
vuldig bijgebonden notitie vermeerderd met en
kele inlichtingen staan de zakeu anders.
No acht ik het noodig om ongewenschle op
vattingen te voorkomen dat het Thoolsche
publiek volledig op de hoogte zij gesteld van
den gang van zaken opdat de Thoolsche burger
kan nagaan hoe de werkelijke toestand is. Al
ben ik geen ingezetene vau Thoien meer, toch
acht ik mij verantwoordelijk voor miju doen en
laten gedurende het tijdperk ik raadslid en lid
der gaacommissie was en meen ik het uuttig
is een duidelijk overzicht der zaken te geven.
Thans ter zake.
De gasfabriek 'particuliere exploitatie. Tot
1 Mei 1915, de datum waarop de gasfabriek
met buizennet compleet door de gemeente werd
overgenomen voor t 22.500, een zeer schappe
lijke koopsom, was dezelve eigendom eener
N. V. Tnoolscbe gasfabriek. Ondanks het arm
zalige materiaal, de weinige aansluitingen, ren
deerde de zaak en kregen aandeelhouders 5 °/Q.
Ondanks herhaald verzoek van de N. V. aan
de gemeente om de fabriek over te nemen, moest
de meerderheid van den Raad daar niets van
hebben, een vooroorlogsche kortzichtigheid, welke
niet alleen bij Thoolsche vroede vaderen viel te
constateeren.
In 1915 kwam de zaak in een accnut stadium
het materiaal was toen in dergelijken toestand
dat voortzetten vau het bedrijf niet mogelijk
was, de Raad van Thoien had geen keus en
overname geschiedde.
De overname. Deze geschiedde tegen den reeds
genoemden zeer billijken prijs voor f 22.500.
De gemeente werd eigenares van de geheele
fabriek, terrein, woning van den gasmeester en
het buizennet in de gemeente.
De nieuwe bouwAls deskundige werd aan
gewezen de heer Bonthuis, directeur der gas
fabriek te Goes uit een drietal personen. Bij
het opmaken der plannen voor nieuwbouw
en aanschaffiog van de noodige machines, gas
houder moest rekening gehouden worden.
A. Gebruik in Thoien.
B. Eventueele aansluiting gemeenten.
Al heel spoedig bleek dat dank zij door de
gemeente ingevoerde systeem van muntgasmeters
ook de aausluitingen enorm stegen. Wil men
cijfers
In 1914 plm. 80 aansluitingen 83.190 M3. gas
1915 380 (gem.b.) 120.988 M3.
1917 584 192.178 M3.
„1919 =614 200.000 M3.„
Deze cijfers zijn vrijwel stationnair gebleveo.
Kort voor den bouw kwam de mosseliodastrie
die wat betreft de inrichtingen in loodsen een
blijvend iets voor Thoien leek (ik verneem dat-
zelve weer begonnen is.)
Is het te begrijpen dat adviseur, commissie
en Raad verplicht waren te rekenen op een
toekomstig daggebruik van 10001500 M3.
Aansluiting der buitengemeenten. Er wordt ge
zegd en men beweert d&t eerst contracten hadden
moeten zijn afgesloten met die gemeenten voor
tot bonw werd overgegaan. Doch weet men wel
dat bouw urgetn was, wilde het bedrijf doorgaan
de vooruitzichten voor aansluiting van de bui
tengemeenten goed waren en had de phenome-
nale stijging der huizenprijzen, (waarvan ook de
waterleiding de dupe is geworden) niet plotseling
plaats gehad Thoien vermoedelijk zelf de leidingen
had kannen leggen naar Oud-Vossemeer, Poort-
liet en Scherpenisse Weet men dit alles wel?
Is de gasfabriek te groot? Indien men alles
ie voren had geweten had wellicht de stokerij
ohanna tohrecL
Ik wil hierbij eindigen en meen in dit over
zicht een bteld gegeven te hebben hetgeen ii
geschiedt en wellicht wat nog moet worden
gedaan.
De beste stonrlui staan aan den wal doch
ook hier geldt dit gezegde: alles weten is alles
begrijpen indien men althans be
grijpen wil.
J. VAN VREDENBURCH,
Oud-Raadslid, en oud-lid der Gascommissie
vau Thoien.
GEMENGD NIEUWS.
DE LEVERJS %EE.PH'J- VT-AARDIN'GKIn!
doch van die ook alleen het gebouw ook kleiner
kannen ziju, één kluis had er minder kannen
zijn. Dit had een besparing kunnen geven
vau f 8000—f 10.000 op een totaal van twee
ton. De rest is niet te groot voor het tegen
woordig bedrijf. Meent men met de mindere
rente en aflossiug vdii deze f 10,000 dat de
gasprijs had kunnen z^kkeD? Een rekensommetje
f 600 te deelen door'200.000 M3. gas ziedaar
de besparing per M3. tb 1/5 cent!!
Is hiermede niet duidelijk aangetoond dat het
onjuist is te sprekeu van eeu te groote fabriek
en te doeu voorkomen dat hieraao de schuld
ligt van het dure gas
Wat echter wel vaststaat is dat door het
bouwen in dure jareD, waar materiaal veelal
niet te krijgen was (retorten) de fabriekleeningen
ruim f 200.000 hebben bedragen niet alleen
aan bouw doch ook daarbij opgeteld aaukoop
oude fabriek doch ook aan verlies op de exploitatie.
Voor den oorlog gebouwd, ware met een f120.000
gemakkelijk rondgekomen.
Wil men nog meer cijfers? ziehier.
De gemeente heeft vergeleken met vooroorlogs-
prijzen ruim f 117.000 meer moeten betalen
aan steenkool van 19161921.
Door hoogere gasprijzen, hoogere prijzen der
producten (teer, cokes) is dit. niet geheel verlies
geweest, toch bleef er gedurende die jaren e6n
tekoort van f 24.000 schoou verlies.
De schuldenlast is op een gegeven oogenblik
een eiud boven de twee ton geweest, doch door
geregelde afschrijvingen en zuinig beheer een
aardig bedrag thans beneden de 2 ton gedaald.
Wat is nn de oorzaak ran het dure gas?
Een fabriek die te veel heeft gekost tengevolge
van den oorlog rond t 80.000,
Men vergelijkt .thans de gasprijs io Thoien
met andere gemeenten' doch weet de burgerij
dat op vele plautsen waar lage tarieven zijn zoo
genaamd menggas .gebruikt wordt, dat minstens
20 °/0 minder verwarmingscaloriën heeft, dat
men daar vooral bij koken (wat in Thoien hoofd
zaak ie) weliswaar minder per kM3. betaalt
maar ook veel meer kM3. gebruikt? Is hier een
rekensommetje, ook niet gemakkelijk te maken?
Tbolen heeft best al is het duur gas en is de
kubieke meter ook een volle kubieke meter waard.
Als we verder zien dat ondanks het vertrek
van verschillende groote gebruikers het g»sge-
bruik zeer goed toeneemt, dat de fabriek in
goeden toestand verkeert, zuinig en accuraat
beheerd wordt, dat de Raad zeer terecht eeu
minimum gebruik heeft gesteld dan is er vol
strekt geen reden van „strop, te groote fabriek*',
enz. te praten.
Is Tholeos burgerij vergeten dal in de
distributie jaren wij op Tbolen gas voor licht
eu de kook hadden, men in het eiland in groo-
ten nood zat
Terwijl alle crisisuitgaven aan distributie in
de oorlogsjaren voor rekening van dat jaar op
den hootdelijken omslag kwamen, moest de fabriek
het crisis leed geheel alleen dragen, ofschoon
ook hier crisisuitgaven zijn gedaan.
Het moge te betreuren zijn dat de fabriek
niet vroeger gebouwd is, evenals de waterleiding
en eigen exploitatie vau het veer, dat toen geen
meerderheid te vinden was voor den oorlog, de
raad die in 1915/1916 bouwde treft geen blaam
Wil men spoediger op lager gasprijzeu komen
laat een gedeelte der fabrieksleeniug niet door
het bedrijf zelf doch door de gemeente overge
nomen worden en teruggevonden in de H. O.
een verlies van
het derven van een winst welke ge
makkelijk het zelfde bedrag had kuuuen
zijn f 24.000,—
Totaal nadeel f 128.000.
Dit op eeu vooroorlogs bouwaarde van f 120.000.
Begrijpt men nu als een bedrijf door oorlog
een strop heeft van een bedrag even groot als
normaal bouwkapitaal de moeilijkheden enorm
waren en hier geheel overmacht was.
^Wethouder W. schuift een der oorzaken van
het tegenwoordige gastarief op de zijn inziens
te lage prijzen in den beginne.
Is Z.Ed. vergeten dat de gasfabriek moest
concurreeren tegen de petroleum, dat er geen
sprake van verhoogiug was wilde men de fabriek
niet dooddrukken- dat bovendien de verhoogiugen
in den lande ook later zijn ingegaan?
Het zonde toeu ter tijde van slecht commer-
cieël inzicht getuigd hebben de prijzen te ver-
hoogen en aanslniters af te schrikken.
f 24.000,(wellicht hoogere revenuen) van veer.
Breng de ïceuing van de gasfabriek op plm.
f 120.000 en verlaag de gasprijs waardoor het
debiet zal stijgen cn het bedrijf er slechts bij
winnen.
Immers hoe meer gasverbruik, hoe meer
bijproducten, hoe voordeeliger eu economischer
bedrijf (ondervuren, stokerij.)
Nu lot slot de opmerking door wethouder
G. gemaakt over de electrificatie van het eiland.
Mijne meening is dat voor het platteland
waar landbouwbedrijf troef is gas verre de voor
keur verdient. Immers verlichting is geen hoofd
zaak wel koken.
De elcctrische centrales die thans gebonwd
ziju en welke plm. 60 ct. per k.W„berekeueü,
zijo voor Thoien verschrikkelijk duur. Verdwijnen
van de gasfabriek en algemeene electrificatie zie. ik
nog zoo spoedig niet in. Ook de andere gemeenteu
zullen wel ervaren wat electriciteit thans kost
en wat gas voor heeft.
Onlangs werd bericht, dat ietnand elf jaar
lang een doodkist als bewaarplaats voor zijn
geld had gebruikt en dat deze safe even veilig
was gebleken als de beste brandkast, want de
man had eenvoudig gespeculeerd op bet bijge
loof, dat bij inbrekers zoo bnitengewoon is in
geworteld. Een lid van dit gilde, dat er de
gebruikelijke levensbeschouwing van inbrekers
op na houdt, zal nooit een doodkist aanraken.
De inbreker vermijdt zorgvuldig elk huis,
waar kort te voren iemand ia gestorven. Zwart
beteekent voor hem ongeluk. De zwarte kat, die
door andere meuscheu dikwijls als geluksaan-
brengend wordt beschouwd, is voor den inbreker
juist bet tegendeel. Ziet hij op den avond, dat
hij iets in zijn schild voert, ergens een zwarte
kat, dan zal hij de voorgenomen inbraak niet
ten uitvoer brengen. Even gevreesd.is een blinde
houd, die deu misdadiger ook van zijn plannen
1 kan afhoadcu.
Bepaalde dagen' en jaargetijden staau bij de
j heeren in een kwaden reuk. Zoo vertellen arres
tanten dikwijls dat zij alleen zijn aangehouden
emdat zij tegen hun gewoonte op den dertiende
van een maand hadden geopereerd.
Ook getallen spelen bij de inbrekers een
groote rol. Ieder heeft zijn geluks- en ongeluks
getallen. Wie gepakt wordt, vergeet nooit het
nummer van den agent, die hem aanhield en dat
getal geldt in het vervolg als bijzonder noodlottig.
Binnenshuis worden bepaalde verschijnselen
bijzonder oplettend gadegeslagen. Zoo verlaat een
inbreker terstond een kamer, waar de klok blijft
stilstaan, het ophouden vau het tikken kondigt
gevaar voor hem aaD. De inbreker heeft bier
gelijk, wauueer het een klok op de slaapkamer
betreft, het ophouden van het regelmatige likken
is n.1. wel eons oorzaak, dat z.g. „teere* slapers
wakker worden.
Zakkenrollers veroorloven zicb de weelde van
een afzonderlijk bijgeloof. Dezer dagen werd er
een aangehouden, die om iemand van een loeren
doos, die hij aaö een riem droeg, te ontdoen,
een mes had gebruikt. In 't kistje bevond zich
een chirurgische uitrusting. Toen de dader ge
arresteerd werd, inompedle hij: „Geen wonder,
ik heb een mes gebruikt." Dat afwijken van de
gebruikelijke kunstgrepen wordt noodlottig ge-
,cht. Bijna iedere misdadiger wordt bij zijn
arrestatie in het bezit gevonden van een amulet,
eeu voorwerp, dat hen moet behoeden voor ge
vaar, Zoo voelde een gevaarfijk inbreker zich
jarenlang veilig als hij maar een ezelshoef bij
zich droeg. Toen hij deze eens niet bij zich had,
brak hij den enkel en werd hij gearresteerd.
Als bijzonder geluk-aanbrengend amulet geldt
bij de misdadigers een ring, vervaardigd van
een hoefnagel.
De nieuwe „Brandaris".
Terschelling krijgt zijn nieuwe motor-reddings
boot, ter vervanging van de „Branddaris", die
in 1921 is gebleven.
Het nieuwe reddingsvaartuig, dat eveuals
het vorige „Braudaris" is gedoopt, is op de
werf van de Ned. Scheepsbouwmaatschappij te
Amsterdam van stapel geloopen.
De „Brandaris" is iets grooter van afmetingen
dan 't vergane vaartuig van den zelfden naaua.
De lengte is ruim 18 M de breedte op groot
spant 4 75 M,, de holte in het middeu 233 M.
Voor de veiligheid vau schip en opvarenden
ziju alle maatregelen genomen, die men kon
nemen. „De Brandaris" wordt voorzien van twee
Kromhoutmoloren vau 45 paardenkracht en van
twee schroeven. Weigert één der motoren of
raakt één der schroeven defect, dan houdt men
nog altijd één motor en één schroef over.
Waterdichte schotten eu d warschotten verdeelen
het schip in 19 waterdichte afdeelingen en
sluiteu de mogelijkheid van zinken practisch
geheel uit.
Zes weken nog en dan heeft Terschelling
zijn nieuwe „Brandaris".
Een eind weegs achter de Dennen te Emmen
huisde sed* rt eenigen tijd de arbeider Martend
B. uit Kmmer-Compascuura met 'n vrouw en
een drietal kinderen. B. had zijn eigen vrouw
eu een vijftal kinderen verlaten en onverzorgl
achtergelaten. Een paar dagen geleden zon da
vrouw op wraak, zegt het „N. v. E," Zg zocht
