veelal pijd aai Ie belanpn iai oesleiM, landhoov, m.
No. 1650
Zaterdag 28 October 1916.
Drie en dertigste jaargang.
EN
Eerste Blad.
DE OORLOG.
IER SEKSCHE
THOOLSCHE COURANT
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prjs per kwartaal f 0,65 met Geïllustreerd Zondagsblad f 1.10, franco
per post f 1,J 75. Voor bet buitenland 90 cents, zonder geïll. Zondagsblad.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND Ingewacht aan het
bureau te Tholen ol vóór DONDERDAGMIDDAG bl] onzen medewerker te lerseke.
UITGAVE
Firma J. M. C. POT, THOLEN.
Teler. Intero. 16.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 centsiedere regel meer
10 cents; grooter letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
Publicatiën.
De BURGEMEESTER der Gemeente Tholen, maakt
bekend, dat eene Openbare Vergadering van den
Gemeenteraad is belegd tegen Maandag den 30 October
1916, des namiddags te 21/2 ure.
Punten van behandeling
1. Ingekomen stukken.
2. Belooning marktmeester.
3. Bezoldigingen personeel der bewaarschool.
4. Benoeming personeel van het herhalingsoiider-
wys.
5. Begrootingen voor 1917.
Tbolen, den 27 October 1916.
De Burgemeester voornoemd,
J. W. WAGTHO.
Gevoelloosheid.
Iets wat meer en meer in dezen oorlogstijd
in het menschelijk gemoedsleven naar voren
treedt is een zekere mate van onverschilligheid,
afstomping, energielooze berusting, met als treurig
gevolggevoelloosheid.
't Is alsof het diep ingrijpend gebeuren ron
dom ons, ons kouder en onverschilliger maakt
dan we voorheen waren. Als we terugdenken
aan de emoties die de scheepsrampen van de
Berlin en van de Titanic op ous maakten en
die welke door de eerste oorlogsgebeurtenissen,
als de gevechten na den Duitschen inval bij
Vise en Luik, de slag bij Haelen, de beschieting
van Libau, werden gewekt en we beschouwen
dan den indruk die de torpedeering van de
Lu8itania en zoovele andere schepen op ons
maakte, dau blijkt het dat de jongste gebeur
tenissen niet zulk een indruk achterlieten als
al die vroegere. Toen we den moord op den
Oostenrijksch-Hongaarsohen troonopvolger ver
namen, voer ons een rilling van ontzetting door
de leden en na we Zaterdag de tijding hoorden
dat graaf Btürgkh, de Minister-President der
dubbelmonarchie in koelen bloede aan zijn
middagmaal werd doodgeschoten, laat ons dat
betrekkelijk koud. Tenminste we waren geneigd
te zeggenalweer een oorlogsslachtoffer meer,
al is deze man gevallen door den moordenaars
hand van een politieken tegenstander en niet
op het veld van eer (P)
En niet alleen wij, die van verre staan onder
gaan deze geestelijke afstomping, neen in meer
dere mate is dit het geval met de directe
deelnemers aan den oorlog, met hen die al de
ellende dag en dag met eigen oogen aanschouwen.
Men las het laatst van den Engelschen soldaat
die in het nieuwe oorlogsvernielingswerktuig de
tank, koelbloedig de dichte drommen vijanden
doodschoot eu later met echte onverschillige
gevoelloosheid zijn „heldendaden" vertelde en
bovendien nog werd verheerlijkt in de Engelsche
pers die het verschrikkelijke verhaal in geuren
en kleuren navertelde en verspreidde.
Ook iD onze Nederlaudsche pers verscheen
dit bericht en de meeste kranten vermelddeu
het en de meeste der lezers lazen het zonder
er zelfs ook maar even, heel even, bij te denken
hoe verschrikkelijk, hoe moorddadigMen las
het zoo kalmpjes weg, alsof men las dat het in
Amerika gevroren of in de Alpen gesneeuwd
had. Och er gebeurt immers ook zooveel en het
is toch zoo ver af. Het raakt ons na al het
verschrikkelijke dat er in die ruim 2 jaren is
gebeurd niet meer.
Toch dient er ernstig gewaarschuwd te worden
tegen deze afstomping van ous gevoel. Vooral
ook daar we reeds de gevolgen in eigen om
geving bemerken. Zoo lazen we in een inge-
zondeu versje in een Christelijk (Katholiek)
blad, dat betrekking had op de onlusten in
Djambi, de gevoellooze, we zonden haast zeggen
zedelooze uitdrukking: „We zullen die sloebers
wel vol kogels stoppen". Met die „sloebers"
werden hier bedoeld de opstandelingen op
Sumatra en „we* dat waren de Nederlandsche
Kolonialen die zooals het verder heette, de eer
van 't vaderland zouden hoog houden.
We gelooven best met dea inzender van dat
„mooie* vers dat de opstandelingen een af
straffing verdienen, doch vinden het alleen wel
een beetje gevoelloos uitgedrukt als er gezegd
wordt ddt die sloebers door de brave eerhoog-
houdende soldaten van ons Nederl.-Indische
leger eens even vol kogels zooden worden ge
stopt, alsof het gevaarlijke wilde dieren waren
inplaats van menschen. We zouden het dan ook
meer in de redactie van dat blad geprezen hebben
als het vers alleen uit opvoedkundig oogpunt
niet was opgenomen.
Gelukkig is dit nu maar een op zichzelf staand
geval en kan vaak nog met dankbaarheid ge
constateerd worden dat vooral in ons eigen land
wel medegevoeld wordt in allerlei ellende. O.a.
bleek dat bij de inzameling van giften voor de
door den watersnood in Holland getroffenen en
door de liefdadigheid die getoond werd en nog
wordt ten opzichte van de onschuldige slacht
offers van den oorlog, Belgische en Duitsche
vluchtelingen eu kinderen worden met liefde
opgeuomen en verzorgd en menigeen heeft diep
in den buidel getast om mee de nooden van
de bewoners van geteisterde streken te helpen
lenigen.
Dit zijn lichtpunten die we dankbaar naar
voren brengen, maar toch kunnen we niet ge
noeg waarschuwen laat ons waken tegen ge
voelloosheid H. B. A.
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
In het ontwerp van wet tot regeling van de
inkomsten en uitgaven van de posterijen, de
telegrafie eD telefonie voor 1917 lezen we ten
aanzien van de gemeente Stavenisse
Daar het verkeer het vestigen van een post
en telegraafkantoor ter plaatse wettigen het
Gemeentebestuur bereid is den benoodigden
grond aan het Rijk te schenken, is tot de
stichting van een post- eu telegraafgebou w aldaar
besloten. De voorloopig geraamde bouwkosten
worden op deze begrooting uitgetrokken.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeelitig van het Handelsinforma
tiebureau van Van der Graaf Co.'s Bureau
voer den Handel zijn over de afgeloopen week,
eindigende 21 Oct, in Nederland uitgesproken
24 faillissementen, tegen 41 faillissementen in
dezelfde week van het vorige jaar.
Over het gansche kalenderjaar, deze week
inbegrepen, 878 tegenover 1144 ia denzelfden
tijd van het vorige jaar.
Toen in hel voorjaar de Duitschers het groote
offensief tegen Verdun ondernamen en het hun
na uiterste krachtsinspanuing gelukte eenige der
vooruitspringende punten op de Franschen te
veroveren en ze eindelijk de forten Douaumont
en Vaux namen, geleek het er vee! op, dat het
weerstandsvermogen der geallieerden op dit punt
begon te verslappen. Immers na den val van
deze forteD gelukte het den Duitschers steeds
meer vooruit te dringen, al was het ook voet
voor voet en ten koste van ontzettende offers
aan menschen levens. Bij de inname van het
fort Douaumont berichtten de Duitschers dat dit
fort den noord-oostelijken hoeksteen was van
Verdun.
Met den aanval op het Douaumont werd het
eigenlijke offensief tegen Verdun ingezet. Vooraf
was eenige infanterie-actie gegaan, die niet op
een bepaald offensief plan tegen Verdun wees
en waarvan de Duitschers zelve de beteekenis
aangaven als het rechtmaken van eenige bochten
in hun front. Zoo was het machtige offensief
tegen Verdun ingezet, dat andermaal Fraukrijks
verdediging deed wankelen en opnieuw een
ernstige bedreiging voor Frankrijk leek. Met
taaien moed verdedigden de Frauschen zich,
hoewel zij geregeld terrein verloren. Maanden-
lang duurde de strijd" die duizenden offers kostte
en ten slotte doodliep. In de hardnekkige wor
steling hadden de Franschen hun volle defensieve
kracht herwonnen en hoe langer de strijd duurde
hoe geringer de kans werd dat Verdun zou
valleu. Vooral toen ter ontlasting van Verdun
het groote Somme-oflfensief werd ingezet op den
eersten dag der Julimaand. Van toen af is fei
telijk de druk op Verdun geheel weggenomen.
Nauwelijks eeu maand geleden is door den
Duitsehsn keizer in een legerorde hulde gebracht
aan den kroonprins voor wat het leger voor
Verdnn had gedaan. Dit was feitelijk het einde
vaD het offensief tegen Verdun. Als zoodanig
schijuen ook de geallieerden die legerorder Ie
hebben opgevat, want weldra zijn zij gevolgd
met hun decoratie der stad.
En de laatste dagen hebben de Franschen
het initiatief bij Verdun genomen en vielen op
ongekend heftige, wiize aan. De Duitsche be
richten van Dinsdag meldden, dat de vorige
dagen de Duitsche stellingen op den Oostelijken
oever der Maas onder hevig geschutvuur lagen,
de Fransche iufanterie kon echter door de
krachtige beantwoording der Duitsche artillerie
niet uit de loopgraven te voorschijn komen en
werden de pogingen tot aanval daardoor ver
ijdeld.
Maar Dinsdag konden die pogingen niet meer
verijdeld worden en eindigden zij met een groot
succes voor de Franschen bij Verdun. Zij gingen
tot den aanval over en heroverden het fort
Douaumont, drongen meer naar het noorden op
tot in het dorp van dien naam en nog noorde
lijker. waar zij de steengroeve vau Haudromont
bezetten. Meer naar het oosten heroverden zij
het werk Thiaumout, de boerderij van dieu
naam, de bosschen van Caillette, Chapitre, Fu-
min on Chenois en ten slotte de veelgenoemde
eu veel omstreden batterij van Damloup. Ook
het dorp Vaux werd bezet, waardoor het fort
van d en naam thans aan drie zijden ingesloten
is. Zoo is in enkele uren vechtens de toestand
ten fi istenbjj hersteld, zooals die vyf maanden
getapen was.
Ef werden door de Fransehen 3500 gevan
genen gemaakt, waaronder 100 officieren.
Onderwijl zaten de geallieerden ook niet stil
aan de Somme. Het Engelsche middagcommuniqné
van Woensdag spreekt van de versterking van
het den vorigeu dag genomen terrein in de
buurt van Gueudecourt tu Lesboeufs.
Aan het Roemeensche front hebben de Doitsch-
Bulgaren een groote zege behaald door de in
neming van Constauza, de belangrijke haven
aan de Zwarte Zee, het eiudpunt van den spoor
weg Bucharest-Zwarte Zee. Dit is Maandag ge
schied, juist 8 weken na het uitbreken van den
Rumeenschen oorlog. De „Neue Freie Presse"
zegt over den val van deze stad De verovering
van deze groote Rumeensche zeehaven heeft de
politieke beteekenis, dat het plan, om over de
Rnmeensohe grondgebied een inval te doen in
Bulgarije eu de heerschappij van Rusland over
Turkije langs den weg over land te verzekeren,
onder de tegenwoordige omstandigheden als mis
lukt moet worden beschouwd. De overwinning
bij Oonstanza heeft een der belangrijkste oorlogs
oogmerken van Rusland en de entente deu bodem
ingeslagen en bewijst, dat de middelrijken een
kracht kunneu ontwikkelen, die de entente hun
niet had toegeschreven, maar waaraan zij nu wel
moet gelooven. Het Bulgaarsche communiqué
maakt ook melding van den val Constanza, waar
Bulgaarsche cavalerie Dinsdagmiddag te 3 uur
binnenrukte. Eu het Russische communiqué
geeft toe, dat de Russiscli-Rumeensche troepen
terugtrokken onder verbitterden tegenstand. Wat
het noordelijk en noordwestelijk front betreft,
het Duitsche communiqué bericht, dat aan den
Predeal-pas 560 Rumeensche manschappen en
6 officieren gevangen werden gemaakt, terwijl
het Russische bericht zegl, dat de vijand in de
dalen van de rivieren Trotus, Oituz en Slanitza
iets moest terugtrekken.
Ook in Zevenbergen zijn de Duitsch-Oosten-
rijksche troepen aan den winnenden kanteen
Duitsch legerhericht deceit o.m. mede:
De Vulkanpas is door Duitsche eu Oosten-
rijksch-Hongaarsche troepen stormenderhand ge
nomen. De vervolging duurt voort.
Ceruavoda werd heden genomen. Bijzonder
heden ontbrekeu. Daarmede is het in de Do-
broedscha opereerende Russisch-Rumeensche leger
van zijn laatste spoorwegverbinding beroofd en
hebben wij een ongemeen belangrijk succes be
haald.
Van de overige fronten is weiuig belangrijk
DE TWEEDE KAMER
zette de algemeene beschouwingen van het voor
stel tot grondwetsherziening voort.
Na de heer Troelstra sprak de heer Tydeman
(vrij lib.) die zieh voor algemeen kiesrecht met
stemplicht en evenredige vertegenwoordiging
verklaarde Stemplicht had voor hem waarde als
opvoedend middel. Wat het vrouwenkiesrecht
betreft, spreker waardeerde het, dat de grendels
die de politieke rechten voor de vrouw afsluiteD
zullen weggeschoven worden. Dit zal een groot
moment in de beschavingsgeschiedenis van ons
land zijn. Maar de invoering moet geleidelijk
gaan, omdat de vrouwen nog niet geschoold zijn.
Het al of niet gehuwd zijn komt bij spreker
niet in aanmerking.
Bij gebrek aan sprekers op zeker oogenhlik
nam de heer Lobman voor de tweede maal het
woord en legde daarbij de verklaring af, dat
zijns inziens de leiding van alle volksonderwijs
bij den staat moet berusten.
De heer van der Voort van Zijp (anti-rev.)
deelde mee dat art. 192 bij zijn partijgenooten
j gunstig ontvangen was, er was alleen critiek op
de onderdeeleu. Maar het recht der ouders
om hun kinderen het onderwijs te geven,
dat met hun godsdienstige gevoelens overeen
komt, wilde zijn partij in de additioDeele
artikelen vastgelegd zijn. Hij vertrouwde de
vrijzinnigen in hun houding tegenover de grond-
wetsherzieniug nog niet recht. Hij was niet bang
voor een paar honderdduizend kiezers meer en
aanvaarde dus het algemeen kiesrecht, maar
de partij is tegen het kiesrecht voor de vrouw.
Doch komt dit toch, dan moet de getrouwde
vrouw voorgaan, stemplicht acht zij ongeoorloofd.
De heer Loeff (r.-kath. bracht hulde aan
minister Cort van der Linde voor diens erken
ning van het goed recht der bijzondere school.
Het actieve kiesrecht voor de vrouw zei hij
is voor de roomsch-katholieke partij geen be
ginselkwestie en das was spreker voor het
wegnemen der beletselen van dut rech\ maar
hij meende dat het nog wel een 10 ik 15 jaar
zal duren, eer de vrouwen naar de stembus
mogen. Hjj verklaarde zich voor evenredige verte
genwoordiging en achtte stemplicht noodzakelijk.
Nu bijna alle staatkundige partijen zich over
de voorgestelde grondwetswijziging hebben uit
gesproken en het in hoofdzaak eens zijn, zou
het al heel vreemd zijn indien deze niet aange
nomen werd. l)at is 00^ natuurlijk het heele
voorstel is een compremis, een minnelijke
schikkingde rechterzijde ziet er haar lang
gekoesterd verlangen naar gelijkstelling van bij
zonder met openbaar onderwijs door bevredigd,
en daarvoor krijgt de linkerzijde het even vurig
begeerde algemeen kiesrecht voor mannen en
het uitzicht op vrouwenkiesrecht.
Het is dus„voor wat, hoort wat". Men zou
dat politiek gesjacher kunnen noemen, maar dat
gaat zoo bij iedere minnelijke schikking elke
partij geeft wat en krijgt wat. Daarbij komt,
dat allen in den lande den schoolstrijd moe zijn,
en al zal deze niet verdwijnen, hij zal toch van
aard veranderen.
Waar dan nu allen bevredigd zijn, klinkt de
voorspelling, die pas gedaan is, namelijk dat de
discussies over de grondwetsherziening nog wel
de heele maand November in beslag zal nemen,
wel wat vreemd, en '1 is te hopen van niet want
er is nog genoeg te doen over. 't Is wel waar,
dat alleen nog maar de hoofdbeginselen bespro
ken zijn en dat er verscheidene amendementen
zijn ingediend, snaar er zijn ook maar twee ar
tikelen.
Wat de amendementen op art. 192 betreft
en die o. a. den eisch van gelijke waarborgen
van degelijkheid voor bijzonder- en openbaar
onderwijs inhonden, deze worden door de rech
terzijde beslist afgewezen. De heer van der Molen
(a.-r.) bezwoer als het ware de linkerzijde om
geen wijziging te brengen in de gedachte van
het regeeringsvoorstel„Wij vragen ons met
ongerustheid af sprak hij o. a. zal de
overzijde nog weigeren de steun der vrijheid
te erkennen? Wij wachten nog op het verlossend
woord van den man der overzijde, die de leiding
nemen zal en die zal zeggen „Weg met alle
staketselen 1" E11 spreekt niemand der overzijde
dat woord „laat dan de minister-president het
spreken en als krachtig stuurman koers houden."
We hebben boven reeds gezegd we zijn uiet
bang dat of4de linker- of de rechterzijde het op mis
lukking van dit wetsvoorstel zal laten aankomen.
Van onze berichtgevers.
ST-MAARTENSD1JK. In de Woensdag ge
houden vergadering van den gemeenteraad werd
