Tweede
van Zaterdag 26 Augustus 1916.
TWEE JAREN.
r
Door Ellen Key.
t uur
en Thoolsche Courant
16.
p. 101
.10 1
ct. p
aardal
P(
Twee jaren Twee jaren Twee jaren
Met hamerslagen moe*t men deze beide
rden in het hoofd drijven vau hem die
ligert ze in zich op te nemen Twee jaren
isschen hei heden en den avond van 1914
n voor de laatste mail de kerkklokken over
wereld in vrede luidden, zouden eeuwen
rvlogen kunnen zijn, zooveel is de meuschheid
der geworden j?», eeuwen, zooveel heeft de
lenschheid geleden
Het noodlot, dat anders iac'ukens op de
^schillende leeftijden ueerdroppelt, is als een
olkbreuk op ons neergestort. De mensch^n van
iddelbareu leeftijd hebben ia dsze 730 dageu
rijze haren gekregen en kuapeü zijn tot mannen
srijpt.
Alillioeuen moeders, met kinderen rijk gezegend
:bhen het lot van Niohe ondergaan en zijn
rsteendmillioeuen kinderen, de lippen nog
:rochtigd door de moedermelk, zijn door dim
oud of de vlucht ait de armen huuner ouders
rukt. Millioenen mannen, stralend van kracht
i jeugd, zijn als vuilnis in massa-graven gestopt
moeten de rest van hun dagen als wrakken
ïor het leven gaan. Millioenen vrouwen, stralend
:o kracht en jeugd, weten, dat het huiselijk
luk en de moedervreugden voor haar vernietigd
]Q, zooals ac vruchtbeginsels door de nacht-
jrst in Mei. Miliioenen, vroeger levenskrachtige
ouwen, vullen thans de krankzinnigengestichte!)
1 hospitalen, als ze niet reeds door den gruwel
iu den oorlog onder de aarde of op de bodem
de zee eindelijk rust gevonden hebben,
[illioenen eeus welgestelde eu liefelijke woningen
ju nog slechts puiuhoopen. Ontelbare voor
erpen, voor de eigenaren vau onschatbare waarde,
ju verloren gegaan natuur- en kunstschatten
mder tal zijn vernietigd; onmetelijke waarden
Brwoest. Eu het hoogste daarouder, de mensciien-
elen, in welke de wereldstaten der toekomst
iUiinerden, zijn met de hersenen, die ze geschapen
aden hebben, in het niet verzonken.
En daarnaast alle gemoederen, die voor altoos
afgestompt, verhard of verwilderd blijven
Dat alles heeft de inenschheid in den loop
van 2 jaren verdragen 2 jarenNiet
slechts voor de oorlogvoerende landen zijn deze
twee jaren de eerste eeuer nieuwe tijdrekening,
die ons, tegeuover deze 2 jaren, het voorafgegane
leven kort doet schijnenmaar ook voor de
neutralen heeft de wereldoorlog het aanschijn
der aarde veranderd. Er zijn menschen op wien
de oorlog zoo'n diepen indruk gemaakt heeft,
dat alleen reeds het beeld van een of ander
aangrijpend kriigsoffer, ook al geschiedt het door
eeu geheel onbekende, hen dag eu nacht ver
volgt. Ook het aanschouwen van de frissche en
levenslustige jongelingen in eigen laod is tot
een voortdurend smartelijke wonde geworden,
door de voorstelling dat de oorlog ook dezen
zou hebben kunnen verminken.
Zij die gedarende deze twee jaren den oorlog
met een nadeukend gemoed, vol levendige voor
stellingen, beleefd hebben, voelen hun gansche
wezen in opstand tegen heö die de oorlog ver
oorzaakt hebben en hem nu verlengen. Twee
jaren al gonzen ons dezelfde woorden in de
moede ooren. Twee jaren worden ons dezelfde
vulsche voorstellingen voor de pijnlijke oogen
gehoudeude algeheele onschuld van het
eigen land ten opzichte van het uitbreken
van den oorlogde plicht van het eigen
land het krijgsdoel te bereiken, hetwelk tot.
verzekering van den wereldvrede bereikt
moet worden overal hetzelfde. Maar altoos
sterker wordt de indruk dit de strijdenden
slechts daarom zullke woordeu spreken, omdat
ze sn wondkoorts ijlen.
Onder den groeieuden vrees voor het lot van
Europa wenscht men, dat een wonder uit den
hemel in staat ware alle tongen te verlammen
in de regeeringen zoowel als in de parlementen,
iu de pers zoowel als in het leger de tongen
die er mee voort gaan het volk tot de voor
stelling te verleiden als zou een zegenrijke oorlog
het beste middel zijn om den vrede te verwe
zenlijken.
Wanneer zullen nieuwe mannen opstaan, ware
mannen opstaan, mannen die niet door hun
vroegere al te grootsprakige taal gebonden zijn
en niet de verantwoordelijkheid voor de volks
gezindheid dragen, welke door anderen geschapen
werd. Ot slechts één man, alleen maar één,
maar met voldoende moed en wijsheid voorzien,
om het verlossende woord te spreken, waarop
de wereld thans ademloos wacht. Dit woord zou
niet alleen Vrede moeten zijn, maar ook
zelfonderzoek in betrekking tot de schuld
van het eigen land ten opzichte van het uitbreken
van den oorlog. Is de wil tot zelfonderzoek
eenmaal opgewekt, dan za! ook wel het inzicht
volgen, dat het oorlogsdoel van het vaderland
niet uit het nieuwe aanschijn vau de oorlogs
kaart of van nog moge.lijke veranderingen daarin
afgeleid kan worden.
Levensvoorwaarde voor Europa is een duur
zame vrede. Maar deze vrede is onbestaanbaar
wanueer eeu der hoofdgroepen aan de ander de
vredesvoorwaarden kan opdringen. Een duurzame
vrede kan slechts bereikt worden, wanneer de
strijdende volkeren door hun leden een hoogere
graad in verstand, iu rechtszin en in gematig-
hcid bereiken, dan voor het uitbreken van den
oorlog het geval was. Enkelingen zoowel in alle
oorlogvoerende, als iu de neutrale landen, zien
dit steeds duidelijker iu. Maar dit inzicht moet
ook openlijk uitgesproken worden door een man,
die het lot der volken leidt, door een leider
die tot de bevolking van een der groote mogend
heden behoort. Eerst in zulk een openlijke be-
keutenis kan de weosch uaar vrede in dit
oorlogvoerendo volk eu later in de overige een
kern verkrijgen, waarom hij zich kan kristalli-
seeren. Alleen door zulk een bekentenis bij de
een of de andere partij is het mogelijk, dat de
vrede een pnnt van bespreking wordt. Weder-
keerige concessies op het gebied der oorlogs
doeleinden kunnen dan de vrede tot een
mogelijkheid makeö, voordat Europa's zon iu
de wereldgeschiedenis bloedrood ten onder ge
gaan is.
De neutrale volkeren zijn bezig zich aaneen
te sluiten om bij het begin van het derde
oorlogsjaar den hemel te bidden of verwachtingen
uit te spreken in betrekking tot een spoedigeu
eu rechtvaardigen vrede. Mochten ze echter ook
de gedachten van de oorlogvoerenden brengen
tot de plicht vau zelfonderzoek in betrekking
tot het verleden en de toekomstMochten ze
toch met het geduld dat ze als verschoond van
den oorlog aan de lijdeude en strijdende broeders
schuldig zijn, tot deze zeggen de vrede kan
niet op de slagvelden bevochten wordeu daar
kan slechts de wapenstilstand verkregeu
worden
De idealeu van recht en vrijheid waarvoor
Frankrijk en Eugeland thans strijden zijn wel
waard dat men voor he- strijdt eu sterft. x\ïaar
het geloof dat de overwiuning dezer idealen eerst
door het terneerslaan van Duitschland verzekerd
kan worden, dat is een begoocheling. Want
wat daaruit zou voortkomen, ware niet de
internationale organisatie voor aller staten recht
eu vrijheid. Neen, dan zou Europa ons voor
oogen komen als in twee zich ten oorlog
rustende en met elkaar daarin wedijverende
legerkampen verdeeld. Even zoo min kan de
overwinning van het üuitsche leger aan dezen
staat een duurzamen vrede bezorgen, dat wil
zeggen een vrede, die aan de ontwikkeling van
Duitschlands beste krachten vrij baan geeft.
Ook de neutralen kunnen niet met vereenigde
krachten de vrede nader brengen. Maar zij
kunnen hem middellijk dienen, als ze met alle
verstandige en waardige middelen de strijdenden
trachten t.e overtuigen, dat iedere groep van
machten, die thans haar kracht en offervaardig
heid op het oorlogsdoel concentreert, daardoor
slechts een verder durenden gstoe3taud ia
Europa schept. En deze toestand zou voortduren
totdat de volkeren van Europa den //duurzamen
vrede" verkregeu, die het deel is van die vol
keren, welke iu moordenden strijd hun beste
bloed zonder ophouden eu ten volle hebben
laten vervloeien. De geschiedenis leert ons, dat
de hoogste kultunr nimmer voor den vrede van
deu dood heeft kunnen behoeden. Maar noch de
volkeren, Doch hun leiders hebben ooit iets van
de geschiedenis geleerd. Niet door de schade
onzer voorvaderen, maar slechts door onze eigen
schade worden we wijzer. In het oosten en het
westen verwacht men met volkomen vertrouwen
den afloop van den wereldoorlog. De nog neu
trale °taten van Europa aanschouwen eveuwel
met den angst van oozelfzuchtige vrienden de
voor beide tegenstauders doodsgevaarlijke strijd.