L
bot
1625
Zaterdag 6 Mei 1.916.
Twee en dertigste jaargang.
itvi
EN
Eerste Blad.
3oc
I
•kf
DE OORLOG.
keur
ot -
:n p
Firma J. M. C. POT, THOLEN.
Publicatiën.
ICï
ikelf
rijk van Maten en Gewichten.
rcE-
uit
0pZomertijd en de muntgasgebruikers.
M
IER SEKSCHE
THOOLSCHE COURANT
L/l Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Js per kfrartaal f0,65; met Geïllustreerd Zondagsblad f 1.10, franco
Voor het buitenland 90 cents, zouder geïll. Zondagsblad,
•nisn stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan het
ureau te T h o I e n of v66r DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGAVE
Telf.f. Inteee, 16.
AdvertentiënTan 1 tot 4 regelt 40 cents; iedere regel meer
10 cents; grooter letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
erze
en e|
>1 is
MILITIE.
Vrijstelling van Kostwinners,
burgemeester der gemeente Thole» maakt
dat omtrent de hieronder genoemde
revene voor de militie, dezer gemeente,
aanvrage om vrijstelling van den dienst
kostwinnerschap, door Gedeputeerde
dezer provincie de achter zijn naam ver-
)|Huitspraak 19 gedaan: Adam Kot, vooreen
nzet
nen
ere o
en
>T,
N.
1(
ijgesteld als kostwinner.
2 Mei 1916.
emeester en Wethouders van Tholen,
bij deze bekend
ondlat dit jaar voor den herijk der maten en
iteii zitting zal worden gehouden in
#waarschool te Tholen, op 15, 16 en 17
j i.s. en wel als volgt
Jf )T hen wier familienaam begint met de
if Bop Maandag 15 Mei van 10 tot 12
1), E, F ot Q, Maandag 15 Mei van
5 unr;
1, J of K, Dinsdag 16 Mei van 8 tot 12
M, N, O, P, Q of RDinsdag 16 Mei
tot 5 uur
GO U, V, W, X, IJ of ZWoensdag 17
pjO ,n 8 uur;
ER! '"1 de maten en gewichten schoon, droog
ZII
estvrij moeten worden aangeboden om
ocht te kunnen worden
lat betaald moet worden voor het justeeren
ewichten en wel ten bate van 's-Rijka-
ist;
dat maten en gewichten, die gestempeld
Lj fc met het afkenringsmerk
EffetB
winkels enz. ternggebracht mogen worden
dat de maten en gewichten vóór het einde
et einde van het jaar 1917 gestempeld
i zijn met de letter X en dat er, bij
pvaifcn of verhindering om van de onder A
ode zitting gebruik te makeD, nog ge-
tot eid bestaat maten en gewichten te laten
en aan het ijkkantoor te Middelburg op
1 19 Mei, 8, 9, 15 en 16 Juni, 6, 7,27
eelt Juli van 9 tol 12 en 1 tot 4 uur en na
Iguslus eiken Donderdag en Vrijdag van
1 aar
Wed dat de milligram-gewichten niet op de
zitting, maar alleen aan de ijkkaDtoren
DijKit kunnen worden. (Opzending per post
ilen, den 1 Mei 1916.
De Burgemeester voornoemd,
J. W. WAGTHO.
Dol
E.
1 ike:
leven we dus sinds Maandag een uur
t. We staan een uur eerder op, ontbijten
en een uur eerder en hebben een nur
»r gedaan met ons dagelijksch werk. We
n das 's avonds een uur langer van het
ht genieten en besparen een niet onbe-
n som door minder gebruik van kunst-
De nieuwe zomertijdregeling heeft dus
economische waarde, die in dezen duren
-*eleu te pas komt, vooral voor ben die
s over een kleine beurs te beschikken
n.
luurlijk doen er zich ook onvoorziene be-
voor, doch met eenigen goeden wil zijn
wel op te lossen.
a der grootste bezwaren komt wel voor in
laatsen waar gasverlichting bestaat, van de
der muntgasgebruikers. Wat toch is het
OP
geval P De meeste muntgasverordeningen, of we
kunnen gerust beweren alle muntgasverorde
ningen, bevatten een bepaliüg dat, zoo de
muntgasverbruiker bet minimam-aantal kubieke
meters gas Diet gebruikt, hij de ongebruikte
hoeveelheid tegen een minderen prijs moet bij
betalen.
Hierin ligt dus een onvoorziene onbillijkheid
opgesloten, waarin echter met wat tegemoet
koming van gascommissie en gemeentebestuur
wel is te voorzien. Wel betalen de muntgas-
verbruikers voor de te min gebruikte meters
gas een billijker tarief, maar tegenover de gewone
metergasgebrciker8 betalen ze nu altijd teveel.
Ed dat is jammer. Immers bet muDtmeterstelsel
is bedoeld als een tegemoetkoming voor den
kleineren man en nu zal io vele gevallen bet
voordeel dat dezen door den iogevoerden zomer
tijd wordt geboden, voor een groot deel verloren
gaao, wat natuurlijk niet in de bedoeling van
den wetgever heeft gelegen en ook niet in de
bedoeling ligt van bet muntmeterstelsel.
We hopen dan ook maar dat de gemeente
besturen, ook die te Tholen en lerseke deze
kwestie onder de oogen zullen zien en bevre
digend zullen oplossen opdat de muntmeter-
gasverbruikers geen indirecte schade ondervinden
van den ingevoerden zomertijd.
Het Chilisalpeter en de Zwavelzure Ammoniak.
Zooals algemeen bekeud mag verondersteld
worden, is één der voornaamste voedingsstoffen
voor alle cnltuurgewassen, d.w.z. voor alle land
en tuinbouwgewassen de stikstof. Het is voor
namelijk iu drie vormen dat de stikstof in den
bodem wordt gebracht n.1. lo. in den organi-
schen vorm b.v. door middel van Stalmest,
Pero-Guano e.d. 2o. in den ammoniakalen vorm
b.v. door middel van zwavelzuren ammoniak en
3o. in den salpetervorm, b.v. door chilisalpeter.
Tevens mogen we tegenwoordig als bekend ver
onderstellen, dat de planten de stikstof slechts
in den salpetervorm tot zich nemen en dat de
beide andere vormen eerst omgezet moeten
worden, alvorens ze voor opneming vatbaar zijn.
Vandaar, dat chilisalpeter en andere salpeter-
bevattende meststoffen direct werken dat bij
deze de minste kaus bestaat voor verliezen in
den bodem. Vaudaar dat chilisalpeter in kleine
hoeveelheden gegeven kan worden, juist op het
oogenblik dat de planten de stikstof noodig
hebben. En vandaar ook dat ten allen tijde 1
stikstof in chilisalpeter hooger aangeslagen is
dan in ammoniak ot organische meststoffen
waarin nog geen vitrificatie heeft plaats gehad.
Er zijn wel eens verboudingscijfers gegeven,
doch het komt me voor, dat deze Diet gegeven
kunnen worden zonder een groote mate van
willekeur. Maar waar is, dat èu langs theore
tische èn langs empiriscben weg vastgesteld is
dat één K.G. stikstof in chilisalpeter meer effect
sorteert dan 1 K.G. stikstof in zwavelzuren
ammoniak.
Intusschen kunnen ze elkaoder gedeeltelijk
vervangen. En in tijd van nood gebruikt men
ammoniak inplaats van salpeter.
Als er door omstandigheden zooals tegen
woordig niet genoeg chilisalpeter is, profiteert
daarvan de vervangende en concurreerende mest
stof in casu de zwavelzure ammoniak.
Dat kan men tegenwoordig merken aan de
enorbitante prijzen, die men durft te vragen
voor 100 K.G. zwavelzuren ammoniak, die
tegenwoordig f 40 f 42 kost, dat is dus meer
dan f 2 per K.G. stikstof.
In normale tijden was de prijs van 1 K.G.
stikstof in chilisalpeter ongeveer 75 ets. Het is
daarom te wenscheD, dat er maatregelen geDomen
kunnen worden, die tengevolge hebben, dat er
meer chilisalpeter in het land komt, want de
landbouw kan het chilisalpeter niet missen. De
oogst van 1916 verkeert in gevaar, als er geen
chilisalpeter of niet meer kan worden doorge
laten.
DE TWEEDE KAMER
heeft de vorige week art. 1 nog klaar gekregen
en dit aangenomen. Het wordt met de ouder
domsrente nu zoo, dat, kort gezegd ieder die
bet noodig heeft, op 70-jarigen leeftijd f 2.—
's weeks uitkeering krijgt. *Ieder die het noodig
heeft" wil dan zeggen *ieder die zonder uit
keering niet in de behoeften van zich en zijn
gezin kan voorzien.
Er worden over het algemeen bij de behan
deling der artikelen een macht van amende
menten voorgesteld, maar slechts enkelen worden
aangenomen, zoo b.v. dat van Dr. Bos om de
uitsluiting der bedeelden te schrappen. Van
verlaging vau den leeftijdsgrens kwam niets, en
merkwaardigerwijze werd bet amendement dat
65 io plaats van 70 jaar wensebte door den
soc •democratischeu voorsteller, de heer Duijs,
ingetrokken. Hij moest daarover heel wat van
de rechtscbe heeren hooreu, maar de heer Dnijs
liet ze prateD, want hij had het in de gaten
gel regen dat de rechterzijde bet amendement
zou aannemen, om de wet voor de Eerste Kamer
verwerpelijker te maken.
Art. 20 sluit van de rente uit liedeo die na
hun 60e jaar tot een jaar of meer gevangenis
of rijk werkinrichting zijn veroordeeld, alsmede
vaste dronkaards en losbandigen. De rechterzijde
wilde nog anderen uitsluiten, de soc. democraten
daarentegen wilden niemand wegens zijn gedrag
niet met inhouding der rente straffen doch geeu
van beiden kregen hun zin het artikel bleef
onveranderd.
Men zegt wel eens men moet kinders niet
te veel verbieden, want dan brengt men ze soms
o-- gedachten v?n kwaad waar zij anders
nooit aan gedacht zouden hebben. Aan dat
paedagogische voorschrift had de heer Rutgers
wel eens mogeu denken. Het wetsvoorstel be
stendigt den reeds bestaanden regel dat ge
huwden, die beiden de ouderdomsrente trekken
niet 2 maal f104 krijgen doch slechts 1 !/2 maal
Nu was de heer Rutgers bang dat een gehuwd
paar wel eens tot echtscheiding kon overgaan
om ieder f 104 te ontvangen. Daarom wilde
hij in de wet opnemen dat gescheidenen voor
de ouderdomsrente toch als gehuwd zouden be
handeld worden. De Kamer deelde echter die
ergdeukendheid niet en verwierp het amen
dement.
Art. 17 regelt de uitkeeriDg d.er rente door
de gemeenten: Deze krijgen voor ieder 70-jarige
die iu de gemeente woont een vaste rijkstoelage
en daarvan moeten zij dan de rente betalen ad
2 of 1 gld. per week aan die het noodig hebben.
Dit vond geen onverdeelden bijval. De soc.
democraten wilden den gemeenten eenvoudig
vergoeden wat zij uitkeeren.
De heer Suoock Henkeman stelde voor dat
de gemeenten 80% zouden terug krijgen, maar
de minister Lely bleef aan het beginsel der
wet vasthouden, om te voorkomen, dat de ge
meenten in toepassing brengende't is goed
riemen snijden van een andermansleer, te royaal
met de uitkeeringen zouden zijn. Toch werd
het ameudeinent-Duijs (vergoeding der werkelijk
uitgekeerde renten) met groote meerderheid
(45—17 stemmen) aangenomen.
De Kamer vordert langzaam met deze wet;
daarom dreigde de voorzitter met een avond-
zitting op Dinsdag a.s. als de wet dan niet af
gewerkt was.
Het in Ierland uitgebroken oproer schijDt
vau ernstiger aard te zijn geweest als de Engelsche
regeering in het begin vermoedde. Men is nu
echter den opstand, waarbij heel wat broeder
bloed is gevloeid geheel meester. En het waren
niet alleen de opstandelingen die als slacht
offers van de moordende kogels vielen, doch ook
vele onschuldigen vielen het moordende lood ten
prijs. Hoe groot het aantal omgekomenen is zal
wel nooit woiden bekend gemaakt.
Vreeselijke tooneeltjes speelden zich af. Kinderen
werden op speelplaatsen door het moordende
lood getroffen. In Dublin werd door de menigte
een speelgoedwinkel geplunderd vele kinderen
waren onder de plouderaars. Plotseling stond
het gebouw in braDd en velen werden een prooi
der vlammen. Verschillende verhalen doen de
ronde over koelbloedige moorden den eersten
dag van den opstand op opgewapende officieren
en soldaten gepleegd. Er waren vrouwen die
officieren met revolvers van achteren troffen.
Toen de leider vau den opstand, Pearee ge
wond was gaven de rebellen zich over. Van de
te Dublin gevangen genomeo personen zijn
er 489 naar Engeland gezonden.
De opstand was een heele teleurstelling voor
de Eogelsche regeering. Trouwens Engeland
krijgt in den laatsten tijd meerdere harde noten
te kraken. Een der ergste naast de reeds ge
noemde Iersche onlnsten is wel de val van de
Engelsche stelling bij Koet-el-Amara ia Meso-
potamië.
Wel moet ter eere van den Engelsche bevel
hebber gezegd worden dat hij het tot het laatste
oogenblik heeft uitgehouden, maar de slag die
Engeland hier wordt toegebracht is ernstiger
nog dan de val van Trebizonde was voor de
Turken en de centrale mogendheden. Ook hier is
weer het groote organisatievermogen van het
Duitsche militarisme gebleken. Immers de bevel
voering der Turken in Mesopotamië was in
handen van Duitsche officieren. Niemand minder
dan de reorganisator van het Turksche leger
Vod der Golz Pacha, de eerste Duitsche gouver
neur van België, stond hier aan het hoofd.
Von der Golz heeft echter de zegepraal vau
Koet-el-Amara zelf niet meer mogen beleven.
Hij is enkele weken geledeo aan vlektyphus
overleden. Waar de Turken alleen staan, zooals
in Perzië eu in den Kaukasus strijden ze met
minder geluk, maar de hoop, dat de Russen
van Perzië oprukkende, het Engelsche leger via
Kirmandsjah zouden kunnen ontzetteo, is ijdel
gebleken.
De expeditie in Mesopotamië is ondernomen
om de Turken nit het zuidoosten in het nauw
te brengeD. In het einde van September werden
een aantal Engelsche troepen aan de Perzische
Golf, bij Basra, geland. Van daar uit ging het
noordwaarts laDgs de Tigris tot Amara, waar
een versterkt kamp werd aangelegd. In de dagen
dat Servië zeer in het gedrang kwam en de
Entente meende nog redding te kunnen brengen
werd in Mesopotamië een expeditie naar het
noorden gezonden om ontspanning te brengen
door de inneming van Bagdad. Aanvankelijk
had de expeditie succes. Zij wist door te dringen
en de Turken voor zich uit te drijven tot Ketsi-
phon, op korten afstand van Bagdad. Bij Ketsi-
phon kwam 't eind November, tot eeu hardnekkig
gevecht, waarin de Turken overwinnaars bleven.
De Engelschen trokken terug, werden audermaal
door de Turken bij Koet-el-Amara aaogegrepen
en omsingeld. Dit was op 5 December. De be
legering duurde 143 dagen, toen viel de Engel
sche positie. Een vesting was 't niet; het
Engelsche leger had zich eenvoudig ingegraven
en verschanst. Van Engelsche zijde zijn verschil
lende pogingen gedaan om generaal Towshend
eu zijn leger te ontzetten. Uit Amara werd
andermaal een legermacht naar het noorden
gezonden. Zij stond ooder bevel van generaal
Aylmen en droDg tot in de buurt van Koet-el-
Amara door, maar slaagde er niet in onzet te
brengen. Toen deed Engeland, wat alle staten
doen als de krijgsoperaties niet naar wensch gaan,
het bracht wijziging in de bevelvoering. Generaal
Aylmer werd vervangen door generaal Gorringe,
terwijl de algemeene leiding in Mesopotauië uit
John Nixon's hand werd gelegd in die van air
Percy Lake. Generaal GorriDge had aanvankelijk
meer succes eu 't leek er op of hij zoo slagen.
Hij deed tot tweemaal toe aanvallen op de sterke
Turksche stellingen bij Sanna-i-jat, dat ongeveer
8 mijlen van de Turksche hoofdstelling bij Es
Sinn is gelegen. De laatste fase der gevechten
begon op 5 April, toen generaal Gorringe op
den noordelijkeu oever der Tigris 7 mijlen en
generaal Keary op den zuidelijken oever 10 mijlen
vorderde. Een oogenblik scheen 't er voor de
Turken slecht uit te zien. De Engelschen dron
gen tot Felahieh door en maakten ook op andere
punten der Tarksche stellingen vorderingen. Nog
slechts 20 K.M. scheidde hen van het belegerde
Koet-el-Amara. De TurkeD, den ernst van den
toestand inziende, gingen met een sterke leger
macht tot den tegenaanval over, haddeu succes
en verijdelden het ontzet. Toen was het lot van
generaal Townshends leger beslist. Enkele dagen
later begonnen reeds de onderhandelingen over
de overgave.