versterkend
smakelijk
goedkoop
m
No. 1990.
Zaterdag 6 December 1913.
Dertigste jaargang.
Eerste Blad.
Firma J. NI. C. PCT, THOLEN.
EEN WEEGBR1EF.
d
BINNENLAND
Van onze berichtgevers.
Faillissementen in' Nederland.
THOOL
Dit blad yerscbijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,65 j met Geïllustreerd Zondagsblad fl.025, franco
per post f 1,10. Voor het buitenland 90 cents, zonder geïll. Zondagsblad.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan het
bureau te T h o I e n ol vóór DONDERDAGMIDDAG hij onzen medewerker te lerseke.
UITGAVE
Teler. Interc. 16.
Advertentiën van 1 tot 4 regels 40 ceutsiedere regel meer
10 cents grooter letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
Voor eenigen tijd werd in ons blad eeu arti
keltje gewijd aan het oude hek8erigeloof en al
is er geen sprake meer van heksenvervolging,
leeft dat geloof nog steeds voorten dat zelfs
de rnwe tijd der heksenprocessen niet zoo erg
oud is, bewijst wel de omstandigheid, dat in
1785 in Duitschland nog een heks ter dood
werd gebracht, hoewel moet erkend, dat in ous
land verbranding, verbanning of gevangenisstraf
wegens hekserij toen reeds lang in het vergeet
boek was.
Wij voegden er toen bij, dat verschillende
proeven konden geDomen worden of een be
schuldigde van tooverij al of niet schuldig was
en dat daartoe o. m. behoorde het wegen op
de befaamde waag te Oudewater. Toevallig vonden
wij een afschrift medegedeeld van een acte iu
1694) door Burgemeester en Schepenen van
Oadewater verleend aan een vrouw uit den
Achterhoek van Gelderland, die opzettelijk de
reis daarheen had gemaakt om zich te zuiveren
van de beschuldiging van tooverij. De heksen
processen waren trouwens toen ook reeds voorbij,
want omtrent dat geval wordt gezegd, dat de
betrokkene, die vast daarheen was gegaan om
de publieke opinie te bewijzen, dat zij ongelijk
had met haar te beschuldigen, het daarna te
kwaad kreeg met den kerkeraad van haar ge
meente, die te kennen gaf, bij mededeeliug van
haar predikant aan de Classis, dat «een zekere
vrouw, een Lidmaat zijner gemeente, om zich
te zuiveren op het ernstig aanraden van haar
vrienden van verdachte tooverij, naar Borculo
was gegaan en daar onderworpeu werd aan de
waterproef en dat zij daar gedreven heeft", en
dat zij zich verder te Oudewater heeft lateu
wegen, en nu vraagt hij verder aan de Verga
dering of die vrouw, terwijl zij zelf dat ernstig
verzoekt, in het vervolg aan het Heilig Avond
maal zal mogen toegelaten worden. De Classis
verwonderd en ontsteld over het gepasseerde,
meent dat de yrouw wegens de gegeven ergernis
door zich tot zulke ijdele en onnutte proeven
over te geven, niet tot het Avondmaal zal worden
toegelaten.
Intusschen volgt na hier letterlijk de weeg-
brief, overgebracht in de gewone taal onzer dagen
Wij Burgemeesters, Schepen en Raden der
stad Oudewater in Holland, geven te kennen
en certifreeren met dezeü, ter requisitie van
Aaltje Brouwers, huisvrouw van Frans Fransseu,
geboortig uit de Heerlijkheid Borculo, plaats Ei
bergen, oud, zoo zij zeide, tusschen de vijf- en
zes en veertig jaren, blond van haar, tamelijk
lang van persoon en blaauw van oogen, dat op
heden voor ons gecompareert zijn de Heeren
Frederik Kersseboom en Cornelis van der Maren,
schepenen dezer stad, mitsgaders Cornelia Joris,
gezworen bedienaresse van de stadswaag, dewelke
ter instantie en nader verzoek van de voornoemde
Aaltje Brouwers, verklaarden waar en waarachtig
te zijn, dat voornoemde Cornelia Joris, de ge
noemde Aaltje Brouwers op haar speciaal en
ernstig verzoek, in tegenwoordigheid en presentie
van de voornoemde schepeneu, waagmeesteresse
en andere notabele personen, nadat bij Nietje
Gerrits, Weduwe vau Aert Abrams, ordinaris
vroedvrouw alhier, publiekelijk verklaard was,
dat de meergemelde Aaltje Brouwers, blootshoofds,
schoenen en kouseü uitgetrokken, gekleed met
een onderrokjen over haar hemd, geen gewichten
of zwaarte bij zich hebbende, met de ordinaris
balanse in de waag alhier heeft gewogen Eeu
honderd pond Trojaansche gewichte, al9 men
ordinaris in dezer stede Waag is gebruikende,
zulks dat wij bij deze certificeeren, dat de voor
noemde gewichte met de natuurlijke proportie
van haar lichaam wel is accordee^rende. En alzoo
zij daar van verzoekt onze opene brieve van
certificatie om haar te dieneü, daar waar zulks
behoort, hebben wij'haar hetzelve niet kunnen
noch willen weigeren, zonder bedrog, en tot
meerdere verzekeringe dezer hebben wij deze
met het zegel dezer stad en ondertekening
van onzen secretaris bekrachtigd op den 25 Sep
tember 1694."
Deze weegbrief spreekt voor zichzelf en onwil
lekeurig huiveren wij als we een vonnis denken,
■waarbij de ongelukkige „zonder waterproef en
zonder weegbrief", den dood tegemoet ging,
om geëxecuteerd te worden met het vuur, waarbij
het zelfs voor kwam dat zoo'n tooverheks „buiten
pijn en banden" zooals het heette, bekende dat
zij God verloochend had en den boozen vijand
aangehangen heeft, dat zij zich veranderd had
in een grijzeu wolf, eu runderen van de boeren
heeft gebeteD, dat zij als „grauwe katte" met
andereo heeft gedanst, uit slootwater boter ge
karnd enz.
Wat aan zoo'n vonnis vooraf gegaan was
vreeselijke pijnigingen zullen wij maar
niet schetsen en dan klinkt dat zoo mooi, be-
keud „buiten pijne en banden" en dat zelfs
kinderen van zeven jaren „9trengelijk gegeeseld
zal worden, zulks dat het bloed volgt", schijnt
ongeloofelijk, maar is toch waar. W.
TWEEDE KAMER.
De vorige week is de behandeling van de
Indische begrooting klaar gekomen en is deze
begrooting zonder hoofdelijke stemming aange
nomen. Vau alle zijden ontving de minister
Pleijte gelukwenschen en hulde.
Maandag werd terstond de staatsbegrootiDg
ter hand genomen. Toen de voorzitter dit aan
kondigde en vroeg wie het woord verlangde,
scheen het, onder algemeene vroolijkheid, dat
niemand de eerste zijn wilde. Eindelijk vroeg
en kreeg de heer de Savornin Lobman het woord.
De heer Lobman doorwandelde nog eens met
de Kamer den heelen, langen weg van de ver-
kieziogs-campagne. Eu al was nu alles waar ge
weest, wat hij de linkerzijde voor de voeten wierp,
dan zou toch nog de vraag rijzen Wat voor
nut steekt in die jeremiade voor het land en
wat heeft zij met de practijk der staatsbegrooting
te makeo. Evenwel 't is zoo de gewoonte als
deze begrooting in de Kamer komt, en zoo werd
er den spreker geen verwijt van gemaaktin
tegendeel sprekers van alle partijen volgden,
zijn voorbeeld.
De heer Lobman sprak over de buitengewone
heftigheid en verwoedheid van den aanval op
de rechterzijde bij de stembus, over den geest
der Fransche revolutie, waarvan de vrijzinnige
beginselen afstammen en die zich het sterkst
getooDd heeft in haar aanval op de kerk
'hij sprak over de schuld der openbare school,
over de 7000 propagandisten van den Bond van
Ned. onderw. den strijd tegen de tariefwet en
tegen Rome enz. enz. Een paar uitspraken
zijn waard in 't bijzonder hier weergegeven
te worden, le de anti-these voor of tegen den
Christus is er en zal er eeuwig blijven doch zij
raakt het .innerlijk leven van den mensch en is
daarom op staatkundig gebied misplaatst; 2e
De socialisten hebben zeer zeker een ideaal, al
staan zij lijnrecht tegenover het Christendom.
Als dit ideaal langs chrislelijken weg en met
behoud der individueele vrijheid te verkrijgen was,
zou spreker socialist worden; 3e: De rechterzij laat
zich in den schoolstrijd niet paaien meteen hooger
subsidie, maar blijft op gelijk recht voor allen
aandringen, dus ook voor den christen. Moge
het dit kabinet beschoren zijn, dit gelijk recht
in de grondwet te bevestigen. Hiermee eindigde
de beer Lohtuan zijn rede.
Op hem volgde de heer Van Wijnbergen
(R.K.) die den vrijzinnigen verweet, den stem
busstrijd, zij het met uitzonderingen, niet eerlijk
en ridderlijk gevoerd te hebben.
De godsdienstdrifteu, vooral de papenbaat,
was opgezweept, de strijd was anti-religieus en
de vrijzinnigen hebben er de vrijmetselaarsloge
in te hulp geroepen. Hij vond bet zeer opmer
kelijk, dat kort vóór de verkiezingen eeu groot
meester der Belgische loge hier in 't land was
geweest, 'Dit gevoelen verwekte ter linkerzijde
groote vroolijkheid.
Deze spreker noemde, evenals een paar anderen,
Mr. ter Sprill van Utrecht als de voornaamste
ophitser tegen Rome.
Na hem kwamen nog een paar rechtsche leden
aan het woord en toen volgde de eerste spreker
van links, nam. de heer Troelstra, het hoofd
der sociaal-democraten. Hij sprak uitvoerig eu
belangwekkend over de 4 volgende hoofdzaken
le den uitslag en de beteekeois der verkiezingen,
2e de bestaansreden en de laak dezer regeering
in verband met dien uitslag, 8e eenige beschou
wingen van aanval en verweer in verband met
de crisis en 4e de positie vau sprekers partij
tegenover de regeering en tegenover de praktijk,
die haar het naast staan.
Zijn rede wordt geroemd oin de onpartijdig
heid, maar was te uitvoerig om nu nog iu bij
zonderheden te treden.
Volgens mededeeling .van Vau der Graaf en Co/s
Bureaux voor den Handel, zijn over de afgeloopen
week in Nederland uitgesproken 35 faillisse
menten, tegeD 38 faillissementen in dezelfde week
van het vorige jaar.
ST-ANNALAND. In den nacht van Woens
dag op Donderdag ontdekten de op surveillance
zijude jachtopzieners de Wit en van Vossen
dat onder deze gemeente e eu drietal per-
souen aan het stroopen wareu met een lichtbak.
Zich ontdekt ziende gingen deze op de vlucht,
maar werden achterhaald.
Op korten afstand loste een der stroopers een
schot op den jachtopziener vau Vossen die
ernstig aan de hand gekwetst werd. Zes hazen
werden in beslag genomen.
De stroopers kwamen van St-Maartensdijk.
De persoon die het schot gelost heeft, heett
bekend en is in arrest genomen en naar Zierikzee
vervoerd.
Door den dijkraad der Waterkeering van
den Calamiteuzen Suzaona polder alhier werd in
zijn deze week gehouden vergadering vastgesteld
de omschrijvingen der gewone- en buitengewone
werken aan dezen polder in den dienstl914/15
uit te voeren.
De omschrijving der gewone werken omvat
hetgeeu gevorderd vrordt tot onderhoud enz.
der aarde-, kram- rijs- en steenglooiingswerken
van 1 Mei 1914 tot 30 April 1915, en komt
op een bedrag van f 1565.
De inschrijving der buitengewone werken
behelst verbreeding van de steenglooiiug met
verhooging van den buitenberm tusschen de
dijkpalen 610 over 327 M. lengte en zou
een uitgaaf vorderen van f9310.
Door den Raad dezer gemeente werd ln
zijne vergadering van jl. Dinsdag ingetrokken
het besluit van den 22 October jl., waarbij be
paald was dat op de gemeente-ambtenaren zoowel
voor eigen pensioen, als voor dat voor Weduwen-
en Weezen en voor de iukoopsommeD, het volle
bedrag zou worden verhaald, waarop de Wet het
recht gaf. Nu is bepaald dat de gemeente
ambtenaren, die nu iu dienst zijn, zullen betalen
voor eigen 11/2%J voor Weduwen-en Weezen-
pensioen 2Y2 terwijl voor de inkoopsommen
niets zal worden verhaald. Nieuw aan te stellen
ambtenaren moeten echter het volle betalen.
Tot genees-, heel- en verloskundige belast met
den Weezen-Armeupractijk over 1914 werd
herbenoemd de heer D. Quakkelaar. Verder werd
gewijzigd de verordening voor de openstelling
van het bureau voor den burgerlijken stand.
ST-MAARTENSDIJK. De afdreling St-Maar-
tensdijk van den Bond voor Staatspeusiouneering
hield Dinsdagavond een ledenvergadering. Van
de ruim 170 leden waren 62 opgekomen. In
de eerste plaats werd voorzien in de vacature
van penningmeester, oDtstaan dour het vertrek
van den heer Van den Berg. Als zoodanig werd
gekozen de heer D. Priem. Vervolgens werd
besloten om op 9 Dec. a.s. een feestavond te
organiseeren, den dag, waarop de pensioentrek
kers volgens art. 369 der invaliditeitswet, hun
eerste rente zullen trekken, en dan daarbij die
oudjes te noodigeo, welke daarvan voor het eerst
geprofiteerd hebben en deze etn eenigszins fees
telijk outhaal te bereiden, ten einde dezen dag
nog meer tot een onvergetelijke voor hen te
maken.
Vrijdag 1.1.'trad alhier op vanwege de
S. D. A. P., de heer Lindeijer uit Vligsingen.
Voor een vrij goed gevulde zaal behandelde de
spreker de redenen waarom de S. D. A. P. geen
minister-portefeuilles kou aanvaarden..
Van de gelegenheid tot debat werd geen ge
bruik gemaakt. Er werd nogal heel wat lectuur
verkocht.
lERSEKE. In het hotel Noiet is een biljart-
concouis gehouden. De le prijs, een fraaie
regulateur, is gewjonen door den heer Korstauje
te Wemeldinge, Na afloop is terstond eeu nieuw
concours begonnen.
Aan 't station Kruidingenlerseke is
benoemd tot surnumerair de heer J. Geense te
Middelburg.
üp het po9t- n telegraafkantoor werden in
November behaudeld 1859 telegrammen, waarvan
146 verzoudcu eu 1713 ontvangen. Op het
telefoonkantoor werden gevoerd 26 onderlinge,
185 uitgaande en 179 inkomende gesprekken
en behandeld 29 telefonische oproepberichten.
Op de postspaarbank werd ingelegd f 7097,20
eu terugbetaald f 4420,06. Uitgereikt 9 boekjes.
