intlM, [tijji aai le Mup na oesterteelt lullin, m.
Cacao
DE BUS VAN HOUTEN S
RECHTERHAND
VAN DE ZUINIGE HUISVROUW
1708.
Zaterdag 25 October 1913.
Dertigste jaargang.
EN
Eerste Blad.
Firma J. NI. C. POT, THOLEN.
Publicatie n.
IS DE
OVER T00VEREN.
Faillissementen in Nederland.
IERSEKSCHE
THOOLSCHE COURANT
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
'rijs per kwartaal f 0,65 met Geïllustreerd Zondagsblad fl.025, franco
post f 1,10. Voor het buitenland 90 cents, zonder geïll. Zondagsblad,
jezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND Ingewacht aan het
bureau te T h o I e n of vóór DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGAVE
Telef. Interc. 16.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 centsgrooter letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
llJlRGEMEESTER en WETHOUDERS van Tholen
bekend, dat het
HERHALINGSONDERWIJS
Jongens en voor Meisjes zal aanvangen op
Maandag 3 en Dinsdag 4 November 1913.
ngifte van Leerlingen vóór 1 November e.k. bij
loofd der School,
lolen, den 18 October 1913.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. G. VAN STAPELE,
H. J. LABAN, Secretaris.
WAARSCHUWING
li het lokken van Nederlandsche Werklieden
naar Duitschland.
BURGEMEESTER der Gemeente Tholen waar-
wt tegen de berichten in de Nienwsbladen of
oe uitgezonden agenten, die soms met verstrekking
reisgeld voor de heenreis, ten behoeve van
ürieele ondernemingen, Nederlandsche werklieden
Duitschland lokken. Bij hunne aankomst te dier
se toch is herhaaldelijk gebleken, dat zij daar
gebruikt kunnen worden.
!t is daarom geraden, dat die werklieden, alvorens
aan te nemen in Duitschland, zich tot de
et|dsbeurs in de plaats hunner inwoning of. bij
;ke vau dien, tot de Nederlandsche arbeidsbeurs
3, )berhausen( Duitschland) Arndtstrasse 56, om
ie htingen wenden omtrent de vooruitzichten
lekomen van werk, de loonen en de huurprijzen
woningen aldaar.
dit nalaat, stelt zich bloot aan groote teleur
ing en schade.
W Inlichtingen aan dc Nederlandsche Arbeids-
te Oberhausen behooren schriftelijk te worden
lagd met betaling van het antwoord door bijvoe-
bf van een antwoordcoupon, welke op het
efantoor v or 14 cent verkrijgbaar is en daar
worden afgestempeld, bf van een Duitsche post-
van 20 Pfennig.
obolen, den 13 October 1913.
Ie
LANDWEER.
JAARLIJKSCH ONDERZOEK.
Burgemeester der Gemeente Tholen maakt bg
bekend, dat het onderzoek, bedoeld bg artikel
der Landweerwet, van de io het verlofgangers-
ter van de landweer dezer Gemeente ingeschreven
otgangers zal worden gehouden te Tholen in het
eentehuis, op Woensdag 12 November 1913,
voormiddags te 91/2 uur voor de lichting 1913
oor de overige lichtingen om IOI/2 uur des
middags.
Ook moeten aan het onderzoek deelnemen
le bg de landweer geplaatste verlofgangers van
reservepersoneel der landmacht, die tot dat
[0 vepersoneel zijn toegetreden na 7 Februari 1910,
lede de verlofgangers, die bij de landweer dienen
btens verbintenis tot vrijwilligen dienst
de landweerplichtige verlofgangers van den Rijks-
luivendienst.
het onderzoek behoeft echter niet te worden
deelgenomen door
le verlofgangers, die in het loopeude jaar over-
Dtnstig artikel 11 van voornoemde wet voor
ïlingsoefeningen onder de wapenen zijn geweest,
wel onder de wapenen zijn gekomen vóór ol
r( len datum, voor het over hen te houden onder-
vastgesteld
e verlofgangers, die ten tijde van het onderzoek
t genot zgn van onthelfing van den werkelijken
it
le verlofgangers, door wie, als geestelijke, be-
lar van den godsdienst, enz., een verzoek is
liend om onthelfing van den werkelijken dienst,
op door de Koningin nog niet is beslist
de verlofgangers, die eene der betrekkingen be
den als aangeduid in kolom 2 vau de lijst,
jesteld bg Landweer-Besluit II, waartoe 0. a.
loren de hoofdambtenaren, ambtenaren en be-
igde beambten bij de Rijks- en bij de gemeentelijke
wier werkkring uitsluitend tot höt politie-
beperkt is, alsmede het personeel van den
sdienst, betonning, bebakening en verlichting,
aangesteld is als militaire loods of militaire
wachter
de verlofgangers, die bij de toestemming tot het
aan vau eene verbintenis tot uitoefening van de
rü^aiOTtfF"- --
buitenlandsche zeevaart of van de zeevisscherij buitens
lands dan wel tot verblijf buitenslands vrijstelling
hebben verkregen van de verplichting tot het bij
wonen van het onderzoek (artikel 27 Landweerwet)
f. de vrijwilligers van de Exploitatie-Compagnie
der Spoorwegafdeeling van het Regiment Genie
troepen
g. de landweerplichtige verlofgangers bg den Rijks-
postduivendienst, die in den loop van het jaar ver
plicht werden tot het volbrengen van herhalings
oefeningen.
Voorts wordt de aandacht gevestigd op de
volgende wetsbepalingen.
De verlofganger van de landweer moet bg
dit onderzoek verschgnen in uniform gekleed en
voorzien
lo. van de tot zijn voorgeschreven uilrusting
verder behoorende kleeding- en uitrustingstukken
2o. van de wapenen, het ledergoed, de regle
menten en de dienstvoorschriften, hem uitgereikt
3o. van zijn zakboekje en van zijn verlofpas.
N.B. Aan het onderzoek kan eene oefening worden
verbonden. Onderzoek en oefening te zamen mogen
mët begrip van heen en terugreis niet meer dan
12 uren in beslag nemen.
Tholen, den 21 October 1913.
De Burgemeester voornoemd,
M. G. VAN STAPELE.
Neen, glimlach niet lezer, en meen niet dat
in uw eigen omgeving domheid en bijgeloof in
dit opzicht voor goed zijn verdwenen niet dat
het nog zoover zal komen als in die bange dagen
van weleer, maar wa#r voor een eeuw een geacht
schrijver over het tooveren eu het vervolgen van
heksen meende te mogen zeggen „bet is thans
te vergelijken bij een overgedreven en onder de
kim gezakt onweer en zijn er nog ergens over
blijfsels van het vroegere bijgeloof bij dezen ot
genen star.d over, deze zijn thans alleen aan te
merken als de onschadelijke flikkeringen van
het weerlicht. Voor de terugkeering der ellende
is geen vrees, door de groote vorderingen van
der mensphen kennis", daar meenen wij een
eeuw later te mogen coustateereu, dat zich dat
weerlicht nog maar al te vaak vertoont. Elk
oogenblik hoort men nu hier dan daar spreken
van tooveren, van beheksen enz. Vraag nu uw
buurman eens: „Wat denkt gij van het geval
en zeker van eeu aantal zult ge hooren: //Kom,
ik ben niet gek, daar geloot ik niet meer aan 1"
maar andereu, ze zeggen „Nu, ik geloof wel
niet aan tooveren, maar dat er iets is, dat
enz. en geloof gerust lezer, als deze onder lui
zijn, die werkelijk nog steeds bang zijn van die
gevaarlijke menschen en er aan gelooven als aan
het bijbelboek, dat ze dan net zoo hard mee
ratelen van deze en die oudervinding op het
gebied van tooverij en mede behooren tot hen,
die de „gevaarlijke menschen", welke gedoodverfd
worden met de kunst van „heksen", in de hoogste
mate wantrouwen.
In 'de middeleeuwen was het geloof aan too
verij algemeen en dit valt niet te verwonderen,
omdat de meening aan tooverij door dc Chris
telijke Godgeleerden verdedigd werd met een
beroep op bijbelplaatsen, waarvan wij vermeld
vonden Jesaja 28, vers 15 //Met de hel hebben
wij eeu voorzichtig verdrag gemaakt", en vooral
Mattheus 4, vers 9 „En (de duivel) zeide tot
hem //Al deze diügen zal ik u geven, indien
gij nedervallende mij zult aanbidden".
Hoe zulke lui moesten behandeld worden,
bleek dau verder uit Deuter. 18, vers 10, 11
»Onder u zal niet zijn.... een toovenaar of be
zweerder of een duivelskunstenaar...., want al
wie zulks doet, is den Heer een gruwel". Boven
dien in de 15de eeuw verspreidden zich over
geheel Europa tal van Zigeuners en dit zou
mede van iuvlocd zijn geweest op de uitbreiding
van het bijgeloof, terwijl toen nog door een
pauselijke bulle (5 December 1484) het vervolgen
van heksen en toovenaars tot zekere hoogte een
officieel kerkelijk en stempel kreeg, terwijl na de
Hervorming ook Godgeleerden onder dezen even
eens tot gruwelijke vervolgiug overgingen. Het
is natuurlijk hier niet mogelijk in een klein
artikel weer te geven, wat er zooal aan heksen
processen is gedaan misschien in het vervolg
nog wel eeus afzonderlijk het een en ander hier
over. Wij zullen ook niet trachten te schetsen
wat zooal gedaan werd om vrij te. komen of
omgekeerd iemand te beschuldigenduivels-
merken, naaldproeven, waterproeven, traneu-
proeven en huiveiingwekkend is het verhaal vau
de uitgebrachte folteringen aan duizenden onge-
lukkigen op rechterlijk bevel aaogedaan slacht
offers, die door marteliug bezweken, bekentenissen
aflegdeD, die niet te gelooven waren. De tijd
der martelingen is voorbij, de justitie, biedt
gelukkig geec hulp meer, maar duizenden in
den laude zouden nog steeds gereed staan om
de „schuldigen" te lynchen. We zwijgen ook
over kransen, heel- of halt voltooid in bedde-
kussens gevoudeD, over de sleutelproef, waarbij
de bijbel te pas komt, om de „schuldigen" te
outdekken, maar geven een staaltje van de
zonderlinge plagen, waarmee zoo'n heks het
slachtoffer wist te plagen.
Een jong meisje werd behekst door een oude
vrouvr en onder hevige pijnen en stuiptrekkingen
braakte het kind allerlei voorwerpen uit
„Hebbende in alles overgegeven boveu de 200
kromme spelden, verscheidene klonters kromme
spelden, 16 ot 17 in één 4 stukkeu koper,
zijnde lepelstelen 6 stukken lood, waarvan som
mige lepelsteleu en sommige lood van gUsven-
sters. Nog een stuk lood, 2 ons zwaar 6 lange
stukken blik, met ijzerdraad er aan 5 stukken
ijzer, het één rond, hol en vrij dik en 22 spijkers".
Neen, dan de Rotterdamsche heks, die in een
mosselschelp naar de haringvloot op de Doggers-
bank was gevaren, die was nog eens slim ze
betooverde de haringen, zoodat ze zich niet in
de netten der Schiedamsche, maar wel in die
der Rotterdamsche visschers lieten vangen en
de Schiedammers niets dan steenen ophaalden.
In onze omgeving hoort men we zullen
erger staaltjes laten rusten nog op den hui-
digen dag, van omgekapte wagens, karn?, waarin
de boter niet wil verschijnen, enz. enz., bewijzen
genoeg dat het bijgeloof nog steeds volop bloeit.
W.
Door het Bestuur der afd. Tholen Z.L.M. is
de volgende circulaire verzouden aau Gemeente
besturen, Polders en belanghebbenden.
VRAGENLIJST
inzake Tram of een Lokaalspoorweg door het
eiland Tholen.
1. Acht Gij een tram, of lokaalupoor
a. een algemeen belang en waarom
b. een belang voor Uwe gemeente, waarom
c. eeu belaDg voor Uwen polder,
d. een belang voor Uwe vereeniging,
e. een belang voor Uw bedrijf,
f. een persoonlijk belang,
Opm.bedoeld wordt voornamelijk aansluiting
aan het algemeen verkeer en aansluiting der
gemeenten onderling
onder d en e wordt gedacht aan landbouw,
tuinbouwbedrijven, oester-, mosselcnlturen, enz.
onder f wordt gedacht aan bezoek aan onder
wijsinrichtingen of handelscentra op het eiland
en elders.
2. Zouden met name te noemen bedrijven of
nijverheidsinrichtingen tot meerderen bloei kunnen
komen bij het bestaan vau een Tram of Lokaal
spoorweg
3. Zouden met name te noemen bedrijven of
nijverheidsinrichtingen opgericht kunnen worden,
wanneer een Tram of Lokaalspoorweg tot stand
komt
Opm.Hier wordt gedacht aan groentemarkten,
veilingsgebouwen, aardappelmeel- of stroocarton-
fabrieken, enz.
4. Wat is de gemiddelde grootte der landbouw
bedrijven in Uw gemeente, polder?
5. Worden door splitsing der grootere, de
landbouwbedrijven steeds kleiner in Uw gemeente,
polder
6. Bestaat in Uw gemeente of polder efne
inrichting om zich toe te gaan leggen op den
Tuinbouw voor den handel
7. Wat belemmert het volgen dier richting?
8. Op hoeveel H.A. schat Gij den grond in
Uw gemeente of polder iu gebruik geuomen
a. voor boomgaarden en
b. voor tuinbouwgewassen welke in het alge
meen voor deD handel zijn bestemd?
9. Wordt het aantal H.A., bebouwd als tuin
grond, nog uitgebreid in U w gemeente of polder
10. Zijn met het oog op d« binneupolders de
communicatie wegen van Uw gemeente of polder
met eeuige haven voldoende
a at betreft de haven zelf.
b., wat betreft den afstand tot die haven
11. Kan eeu Tram of Locaalspoorweg voor
Uw gemeente of polder verbetering brengen
12. Zouden in de ver van eene voldoeude
haven gelegen polders bij het bestaan vau eeu
Tram, Lokaalspoorweg meer winstgevende pro
ducten kunnen worden verbouwd?
13. Zou de grondwaarde der polders bij het
bestaan van een Tram, Lokaalspoorweg er door
of onmiddellijk in de nabijheid er van, in eenige
mate stijgen
14. Hebt Gij nog betreffenJe gegevens, welke
op geeu der voorgaaude vrageu als antwoord
konden verstrekt worden
Volgens mededeeling van Vau der Graaf en Co.'s
Bureaux voor den Haudel, zijn over de afgeloopen
week in Nederland uitgesproken 40 faillisse-
meuten tegen 28 faillissementen in dezelfde week
van het vorige jaar.
