«rtïlat pp aai it htlupi m oesterteelt, tulhni, hl
A
Rona
-Cacao
No. 1404.
Zaterdag 27 April 1912.
Acht en twintigste jaargang.
EN
Eerste Blad.
prijs
Publicatie n.
erijk van Maten en Gewichten.
Firma J. M. C. POT, THOLEN.
Electriciteit
VAN HOUTEN'S
Met volle gerustheid
kan aan het publiek de
beoordeeling van dit
fabrikaat worden over
gelaten.
1 Kg. 1.50 1/4 Kg. f0.42}
y2 - 0.80 Ho»-0.18
BINNENLAND.
Van onze berichtgevers.
IERSEKSCHE
THOOLSGHE COURANT
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag,
tiji per kwartaal f 0,65met Geïllustreerd Zondagsblad fl.026, franco
Nit f 1,10. Voor het buitenland 90 cents, zonder geill. Zondagsblad.
stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND Ingewacht aan het
kureaü te T h e I a n el v66r DONDERDAGMIDDAG bi onzen medewerker te lerseke.
igemeester en Wethouders van Tholen,
D bij deze bekend
dat dit jaar voor den herijk der tnaten en
hten zitting zal worden gehouden in
Irvaarschool te Tholen, op 13, 14 en
lei a.s. en wel alB volgt
lot hen wier familienaam begint met de
of Bop Maandag 13 Mei van 10 tot
ar v.tn.
D, E of F Maandag 13 Mei van 1 tot 5 uur;
H, I of J Dinsdag 14 Mei van 8 tot
lor
L of M Dinsdag 14 Mei van 1 tot 4 uur
0, P, Q, R of S Woensdag 15 Mei van
12 uur
U, V, W, X, Y of ZWoensdag 15 Mei
tot 4 uur.
dat de maten en gewichten schooD, droog
xstvrij moeten worden aangeboden om
tocht te kunnen worden
dat betaald moet worden voor het juatecreo
gewichten en wel ten bate van 's-Rijks-
liit;
dat de maten eu gewichten vóór 1 Januari
gestempeld moeten worden met de letter
d tot dien datum ook de letter S
dat maten en gewichten, die gestempeld
ia met het afkeuringsmerk
1 winkels enz. teruggebracht mogen worden
dat er nog gelegenheid bestaat maten
wichten te laten herijken aan het ijkkantoor
iddelburg op 23, 24. 30 en 31 Mei, 20 en
■ui, 11 en 12 Juli, 1 en 2 Augustus van
2 en 14 uur en na 10 Augustus, eiken
erdag en Vrijdag van 9 tot 1 uur
dat de onderdeelen van het Gram (de
;ram-gewichten) niet op de herijkzitting,
alleen aaD de ijkkantoren herijkt kunnen
(Opzending per post Iranco).
olen, den 26 April 1912.
De Burgemeester
M. G. VAN 8TAPELE.
De Secretaris,
B. J. LABAN.
UITGAVE
Telef. Jnterc. 16.
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
Directeur van het Post- en Telegraafkantoor
lolen, maakt bekend, dat te rekenen van
pril 1912 Stavenisse is opgenomen in het
onverkeer met de Ouitsche plaatsen, waar-
Nieuwesluis-Heenvliet volgens den Post-,
tuf- en Telefoongids telefooogemeenschap
Slot.
i ïijn voornemens onze serie artikelen over
Jhting te besluiten met hetgeen wij aantroffen
F Q e m e e n t e-E x p 1 o i t a t i e van het
I® Alkmaar.
contract voor de straatverlichting roet
n de laatste 10 jaren voor 184- etraat-
IQ8 gemiddeld f 7990,gekost hebbende,
Dct alt. Juli 1852 ten einde loopeu, het-
den R&ad op 3 Deer. 1851 aanleiding gaf,
'uiten om de stad met gas te verlichten
de kosten daarvan niet hooger zouden
overwoog men voor een 60-tal jaren
gen-exploitatie heett men toen heelemaal
ZOO ZIET EEN BUS
ER UIT.
niet gedacht. Ruim 3 maanden later werd de
verlichting der stad ^door middel van uit steen
kool bereid pijpgaz, alsmede de verlichting der
buitenwijken en eenige gedeelten binnen derzelver
wal, met olie" publiek aanbesteed, doch een
herbesteding moest volgen, die evenwel ook geen
geweuscht gevolg had, zoodat den 3 Juni 1852
de gas- en olieverlichling ondershands werd
opgedragen aan de Alkmaarscbe Pijpgazcompagnie.
Overeengekomen werd voor f7000,gedurende
20 jaren de straten te verlichten met 183 gas-
en 47 olielichten, dus met 230 lantaarns. Het
pijpennet voor het gas werd op 12050 M. ge
meten. Met uitzondering van de maanden Juni
en Juli, als wanneer het onnoodig werd geacht
de straat te verlichten, zouden de lantaarns het
geheele jaar, in het geheel 1900 uren, worden
ontstoken.
Als in het leven van een menscb, vliegen
20 jaren bij een gasfabriek voorbijtoch kan
daarin veel gebeuren. In Novr. 1871 werd met
dezelfde Pijpgazcompagnie een nieuw contract
voor 20 jaren aangegaan. Het kwam eveuwel
niet dan na hoogst moeilijke onderhandelingen
tot stand. De compagnie was genoodzaakt goed
te keuren, dat de prijs voor de straatverlichting,
vroeger 1 7000,voor het branden van 230
lantaarns bedragende, tot op de helft en dus
tot f 3500,werd teruggebracht, niettegen
staande het aantal lantaarns op een getal van
280 (dus 50 meer) werd gesteld. Ook moest
zij bewilligen in de verlaging tot ll1^ cent
per stère voor het gas, 't welk aan particulieren
geleverd werd, waarvoor tot dusver 16,25 cent
per stère moest betaald worden.
In dit laatste contract had de gemeente zich
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 centsiedere regel meer
10 cents; grooter letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt aleohta
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
verplichte aflossing vaD de in 1883 gesloten
geldleening, groot f 120,000, te brengen van
f 6000 op f 13,000, daar de toestand der geld
middelen (van de fabriek) van dien aard was,
dat deze aflossing zonder eenig bezwaar kon
geschieden. Slechts zes jaren lang werd 9 centen
per M3. betaald. De daaropvolgende negen
jaren werd de prijs op 8 centen per M3. ge
steld en die prijs is sedert gedaald tot 6 centen
per M3, zoowel voor licht- als voor kookgas.
Waren er in 1884, het eerste exploitatiejaar,
slechts 634 meters bij particulieren geplaatst,
dat getal is eveneens snel toegenomen eu be
droeg op uit December 1905 2726, onder welke
476 muntmeters. Ter vergelijking de volgende
cijfers
Lantaarns Meters Totaal gasverbr. Verbr. p. inwoner
In 1884 303 634 410.847 M3 28 M3.
1905 491 2726 2556.075 123
De fabriek is in 1«93, ondanks het beheer
van ambten aars", belangrijk verbeterd en uitge
breid. Van dat jaar af was men iu staat met
de zeven ovens en acht retorten dagelijks ten
hoogste 14.000 M3. gas te produceeren. Aange
zien de consumptie boven de 10.000 M3. steeg,
moest opnieuw tot uitbreiding worden overge
gaan. Een oogenblik heeft men gedacht aan het
bouwen van eeoe electrische centrale. Verschei
dene firma's leverden daarvoor de noodige
plannen in. Maar uien is geëindigd met te be-
slniten tot uitbreiding der fabriek door het
maken van eene inrichting tot het produceeren
van gecarbureerd watergas.
De gemeente betaalt aan de fabriek per straat
lantaarn f 0,00658 per uur brandens, overeen
komende met een gasprijs van 3,29 cent per M3.
Het aantal lantaarns bedroeg
ia 1852 230, elk br. 1900 uren, d. i. in het jr. 487000 uren
1871 280, 1900 532000
1883 308, u 1981 610000 0
1905 491, w 3521,50 1799317,76
Gelijk vanzelf spreekt moeten deze uitkomsten
voor een aanzienlijk deel aan de geleidelijke
ontwikkeling der gemeente worden toegeschreven.
Doch het mag met grond betwijfeld worden of
de aangegeven resultaten zouden zijn verkregen
als de fabriek in particuliere handen gebleven
was en vóór alles had moeten gezorgd worden
voor winst ten behoeve van de aandeelhouders.
de bevoegdheid voorbehouden om de fabriek
na tien jaren te kunnen naasten. In Juni 1882
werd het contract opgezegd, zij het ook, dat
men aanvankelijk geen eigen exploitatie, doch
een nieuwe overeenkomst, zoo mogelijk met
dezelfde Pijpgazcompagnie, bedoelde.
Een raadscommissie kreeg de opdracht te
onderhandelen over het sluiten eeuer nieuwe
overeenkomst. Door deskundigen voorgelicht,
kwam deze commissie tot de overtuiging, dat
de prijs van het gas voor de particulieren op
9 centen per stère, in plaats van op lll/2cent,
moest worden bepaald en dat niet mocht, worden
getreden in een prijsverhooging voor het gas
bij stijging der koleoprijzen, met welk gevoelen
de Raad instemde. Onder die omstandigheden
verklaarde de Directeur der Compagnie, na ge
houden ruggespraak met de commissarissen zijner
maatschappij, zich ongenegen de gasverlichting
langer op zich te nemen.
Zoo stond de gemeente thans tusschen de
keuze van eigen exploitatie of exploitatie door
een ander dan de Alkmaarsche Pijpgazcompagnie.
In Maart 1883 werd tot eigen exploitatie, zij
het ook na lange aarzeling, besloten.
Reeds in 1870, bij de onderhandelingen
over het sluiten der tweede overeenkomst,
had de directeur der Pijpgazcompagnie ernstig
^waaisohuwd tegen gemeentelijke exploitatie.
Tegeuover de voordeelen staat, zoo zeide
hij, „dat geen lands- of stad-industrie, met
vastbezoldigde ambtenaars, die activiteit be
toont, die zuinigheid betracht, die voordeelige
wegen zoekt als de particuliere iudustrie en het
was zijn gevestigde overtuiging, „dat men zich
//een illusie schept en teleurstelling bereidt, als
„men van eigen exploitatie beter licht verwacht,
„dan tot hiertoe door hem is verstrekt."
Ook in 1883, toen het, na veel strijd, toch
tot gemeentelijke exploitatie is gekomen, werd
de ijdelheid d6r ambtenaren evenmin gestreeld.
„Het is bekend", zoo zeide een raadslid, „dat
het beheer van ambtenaren niet te verkiezen is
boven dat van particulieren." ^Overal waar de
gemeente een handelsonderneming exploiteert",
aldus decreteerde een ander raadslid, tyworden
slechte zaken gemaakt". En een derde sprak
de meening uit „dat de gemeente-exploitatie
oneindig kostbaarder is dan particuliere exploi
tatie".
Het is een nuttig werk deze en dergelijke
beweringen over staats- eu gemeente-exploitatie
van bedrijven, welke immers een alom-verbreide
dwaling bevatten, een dwaling welke zelfs aan
de Hoogescholen werd geleeraard, een enkele maal
aan de waarheid te toetsen. Tegenover die bewe
ringen wint gelukkigerwijs meer en meer de
meening veld, dat, als een bedrijf uit zijn aard
bestemd schijnt het karakter van een monopolie
aan te nemen, het verre verkieselijk is dat be
drijf ten bate van het algemeen te monopoliseeren,
dan dit over te laten aan enkele individuen of
een enkele maatschappij.
De geschiedenis der gemeentegasfabriek te
Alkmaar moge spreken om deze stelling opnieuw
te staven. Gedurende de 30 jaren van haar
bestaan, is de Alkmaarsche Pijpgazcompagnie,
ten aanzien der levering van gas aan particu
lieren, gebleven beneden 360,000 M3. Gedurende
het 22-jarig leven der gemeentelijke gasfabriek
is het aaantal M3. gas, over de meters geleverd,
snel geklommen en bereikte op uit. December
1905 2,111,217 M3.
De Pijpgazcompagnie heeft den ingezetenen
nimmer goedkooper gas geleverd dan van 11,25
cent per M3, hoezeer het haar volkomen
vrijstond den prijs te verlagen, waardoor hare
winsten, door grooteren afzet, stellig grooier
zouden geworden zijn.
Onder het beheer van ambten aars" begOD
de fabriek in 1883 met 9 centen per M3. te
vragen, een prijs, waarvoor de Pijpgazcompagnie
de levering niet langer op zich wensckte te nemen.
Toch kon de Raad iu Mei 1884, één jaar nadat
de fabriek was overgenomen, besluiten om de
Bij kon. besluit is met ingang van 1 Mei
a.s. als burgemeester van St.-Maartensdijk herbe
noemd de heer N. Polderman.
Bij kon. besluit van 24 dezer is, met ingang
van 1 Augustus 1912, aan mr. C. de Witt Hamer,
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend uit zijne
betrekking van schoolopziener in het district Goes.
Bij besluit d.d. 24 dezer is door den
Commissaris der Koningin in Zeeland benoemd
tot lid en Voorzitter der Gezondheidscommissie
welke haar zetel te Tholen heeft, de heer jhr.
J. van Vredenburch te Tholen.
EERSTE KAMER.
In de deze week gehouden zitting werd de
Bouwwet met 27 tegen 16 stemmeö aangenomen.
IERSEKE. Eenige jonge dames zijn zoo be
reidwillig geweest zich te belasten met den
verkoop van het Emma-bloempje. Zij kouden
tevre len zijn met den uitslagde bestelde
200 bloempjes zijn alle verkocht (er waren er
zelfs te weiuig); ze ontvingen daarvoor f 34,50.
Voor de akte voor onderwijzeres slaagden
deze week de dames M. C. Rietveld de Hondt
en J. W. Francoijs te lerseke.
- Aan de rijksnormaallessen te Goes zijn
o. a. bevorderd van de 3e Daar de 4e kl. de
vr. leerlingen P. J. van Dijke en T. D. M. van
der Vliet en de mann. leerling J. E. Harthoorn
van de le naar de 2e kl. de vr. leerling
