m «istirtiill ludiiiif. tn
ïJOWz
Vi Kilo
No. 1389.
Zaterdag 13 Januari 1912.
Acht en twintigste jaargang.
EN
Eerste Blad.
Firma J. M. C. POT, THOLEN.
Publicatie n.
Het oude en nieuwe Kerkgebouw
te Stavenisse.
9
f/o
Van onze berichtgevers.
IERSEKSCHE
THOOLSCHE COURANT
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,65met Geïllustreerd Zondagsblad fl.025, franco
ir post fl,10. Voor het buitenland 90 cents, zonder geïll. Zondagsblad.
Iri.zsrS.n stskk.n, enz. word.n olt.rlljk ip DONDERDAGAVOND Eng.wacht aan hit
baraau t. T k I n el vttr DONDERDAGMIDDAG blenzan m. diw.rk.r te lerseke.
UITGAVE
Telkf. Interc. 16.
IDo Burgemeester van Tholen aal, op Zaterdag den
Januari a.a., des middags te 12 uur, ten Raadhuize
laar
KEN HOOP COMPOST,
bliek verkoopen.
De voorwaarden van den verkoop liggen van heden
it ter lezing ter secretarie, iederen werkdag des
Wormiddags van 912 uur.
Tholen, den 10 Januari 1912.
Be Burgemeester voornoemd,
M. G. VAN STAPELE.
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
Voor het binnenland bestemde stukken, waar
van, blijkens eene aanduiding op de adreszijde,
ie bestelling op Zondag niet wordt verlangd,
Éorden van de bestelling op dien dag uitgesloten.
In verband hiermede zijn van 15 Januari a.s.
op de postkantoren verkrijgbaar, strookjes,
agende de aanduiding „Niet bestellen op
mdag" tegen den prijs van 1 cent per vel van
stuks.
Wordt Zeeland genoemd het land ontwoekerd
tan de baren en draagt dit geweit niet zonder
reden in zijn wapen een zwemmenden leeuw met
de zinspreuk „Luctor et Emergo", een gedeelte
ran het eiland Tholen, waarop we thans het
oog gevestigd hebben, en waarop in het begin
jfan't vorige jaar een nienw kerkgebouw is verrezen,
heeft in den loop der eenwen inzonderheid veel
ran den aanval der golven te lijden gehad.
Uet dat gedeelte bedoelen wij het land van
Stavenisse, dat reeds in 1206 als afzonderlijk
bied wordt vermeld. Het werd in 1304 ge
el overstroomd, en bleef drijven tot in 1357,
toen het werd herbedijkt. In 1391 gaf hertog
iWrecht van Beieren nog een aauwas aan dit
iaod ter inpoldering uit; doch bij den vloed
op Cosinus- en Damianusdag, in 1509, ging
het echter geheel ten onder met uitzondering
ran het alstoen daarvan nog gescheiden Kempens-
.hofstede, een polder, die in 1419 was tot stand
inkomen en sinds de bedijking van den Mar-
jgarethapolder als Oud-Kempenshofstede stond
bekend.
Van het oude dorp vindt men in de bescheiden
Iran dit gewest reeds vroeg gewag gemaakt.
Beeds in 1223 bezat het eene kerk en nit de
voordracht van zekeren Balduinus tot cureit
daarvan, in 1278, verneemt men, dat de kerk
ter begeving stond van het Kapittel van Oud-
Munster te Utrecht.
Het ambacht behoorde in 1391 aan 's Graven
rentmeester beooster Scheld, Bruinslein van Her
wijnen, doch kort na diens ontslag nit zijDe be
trekking in 1396, werd ook zijn leen verbeurd
rerklaard, waarna Staveuisse in 1398 werd ver-
tocht aan Jan van Heenvliet. Na dien tijd is
le heerlijkheid tot in het begin der XVIe eeuw
aan dit geslacht of zijne nazaten gebleven.
3p een in 1911 in de groote kerk te Goes
ontdekten grafsteen leest men, dat aldaar op 6
December 1486 is overleden Zweer» van Heen-
tliel en Callendijie, Heer van Stavenisse, doch
■it iets latere bescheiden, nit die van het jaar
05, blijkt, dat het ambacht eindelijk is ge-
men aan Geerlruyt van Heenvliet, echtge-
te van Jan van Oostende, en na haar overlijden
vervallen aan de grafelijkheid. Het werd kort
■rna echter weder verleid op Jacob van
alinghe.
Omtrent de stichting van de kerk van het
irspronkelijke dorp wordt niets vermelddoch
kerlijk hebben, als naar gewoonte van die
gen, ook ambachtsheeren in het tot stand
men daarvan wel bijgedragen.
Het land heeft na de iuundatie van 1509
gen tijd met de zee gemeen gelegen
rat toch in 1598 is weder een aanvang ge
smaakt met de herbedijking, die in 1599 werd
Voltooid, en waarin het tegenwoordige dorp
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 c-'utsiedere regel meer
10 cents grooter letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt tleohts
2 maal in rekening gebraoht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
Th. C. JJ. van der Lek de Clercqvan Stavenisse.
Op een gedenksteen binnen het gebouw
leest men
zrSoli Deo Gloria.
Dit kerkgebouw werd aan de Ned. Eerv.
Gemeente van Stavenisse geschonken door de
WelEd. Geb. Ambachtsheerlijke Familie Van der
Lek de Clercq.
Deze milde gift blijve in dankbaar aandenken,
ook voor de volgende geslachten.
Anno Domini MCMXI.".
De toren, die thans aan de Gemeente van
Staveöisse behoort, is ongetwijfeld het oudste
historische bonwwerk van deze plaats; bij mijne
komst aldaar in de maand Juli was men bezig
dien te restaureeren. Ook vernam ik, dat men
herstel van de kapel op het oog had, waarin
men het grafmonument van Jhr.Heronimus van
Thuyll van Serooskerke viüdt geplaatst.
TholeD, 22 September 1911.
C. BOLLEST ELLE.
Voor het grafmonument van Jhr, van Thuyll van Serooskerke,
zie Bouwkundig Weekblad van £0 Augustus 1011, no. 34.
verrees met kerk en toren. Deze kerk, beperkt
en eenvoudig van vorm, werd in den aanvang
der XVIIe eeuw gebouwd en in 1664 nog be
langrijk vergroot; zij onderging in 1879 ook
nog eenige herstelling.
Thans is die kerk afgebroken en door een
nieuw en meer doelmatig gebouw vervangen.
Van het oude gebouw is alleen het elegant
en in renaissance stijl opgetrokken torentje over
gebleven. Dit bevat in een der bogen boven de
deuropening een sluitsteen, waarop twee per
sonen, staande ter weerszijden van een schild,
gebeeldhouwd zijn. Ook komt daarop voor het
jaartal 1672, zijnde dit hoogstwaarschijnlijk het
stichtingsjaar.
Veel heeft deze landstreek na de herbedijking
aan den ambachtsheer Jhr. Heronimus van Thuyll
van Serooskerkedie den stoot gaf tot het tot
stand komen van verscheidene bedijkingen en
en naar wiens echtgenoote Margaretha Huyssen
de Margarethapolder zelfs werd genoemd, te
danken.
Na zijn verscheiden op 22 April 1669 werd
op zijne laatste rustplaats een praalgraf gesticht,
dat te beschouwen is als een meesterstuk van
kunst van den beeldhouwer Rombout Verhuist.
Op de marmeren tombe ligt op een voetstuk
het levensgroote geharnaste beeld van den rid
der. Twee engelen dragen deu helm en de
handschoenen en op een gedenksteen, waarop
een gevleugelde zandlooper is voorgesteld, lee9t
men eene toepasselijke inscriptie. Op het kapiteel
prijkt het wapen van Van Thuyllverbonden
met dat van Huyssenen gesteund door twee
personen. Ter zijde van de pilasters zijn twee
endertig kwartierwapeos aangebracht.
In Zelandia illustrata leest men:
„Vóór den preekstoel ligt de grafzerk met het wa
pen van Van Thuyllrechts hing het wapen
bord, waarop alleen het wapen benevens een
degen en ridderhandschoenen. Het geschilderde
glasraam, misschien mede ter gedachtenis van
dien ambachtsheer gesteld, was, volgens eene
bijgevoegde aanteekening, in het midden der
achttiende eeuw meest gebroken", (f)
De eereteekenen en wapenborden moesten bij
de omwenteling in 1795 worden verwijderd door
de vrienden van hen, die gelijkheid, vrijheid
en broederschap voorstonden.
De nieuwe kerk, die in den zomer van het
vorige jaar werd voltooid, is een geschenk van den
tegeDwoordigen ambachtsheer of de familie Jan
der Lek de Clercq en is ontworpen door den
Heer H. J. Jesse, architect te Oegsgeest. De
bouw werd aangenomen door den Heer Simon
Bax van Zierikzee voor f 27.300.
De gemeente bezit thans alzoo een bouwwerk,
dat alleszins aan de gestelde eischen van den
tegenwoordigen tijd voldoet, en het is geheel
opgetrokken in keurigen baksteen en met leien
afgedekt.
De houten kap is van binnen geheel zicht
baar. Zij is samengesteld van Amerikaansch
grenenhout en door ijzeren trekstangeu versterkt.
In het gebouw hangen sierlijke koperen licht
kronen, die in geen geringe mate bijdragen tot
opluistering van het intérieur.
De vloeringen in portalen en gangen zijn
belegd met cementtegelsoverigens bestaan zij
uit bestrating en betonwerk.
De kerk is bezet met eikenhouten zitplaatsen
en banken voor pl. m. 600 personen; terwijl
nog afzonderlijke bochten zijn aangebracht voor
het Bestuur der gemeente en voor den Ambachts
heer. Van het oude kerkgebouw zijn alleen Dog
gebruikt de predikstoel en het orgel. Het laatste
dateert van 1900 en is gebouwd door de firma
Nöhren te Roermond. Het is thans geplaatst
op een nieuw oksaal in de ruimte tegen den
toren en tegenover den predikstoel.
lu de buitenmuren van den nieuwen bouw
is een fraaie gedenksteen aangebracht, waarop
men leest: „L)e eerste steen is gelegd op 25
October 1910 door den WelEdelgeboren Heer
(f) Zie Zelandia Illustrata, deel X bladz. 344 verso.
ST-ANNALAND. Ji. Woensdagavond werd in
het café „de Gouden Leeuw" alhier onder presi
dium van den heer B.Kodde, de gewone algemeene
jaarvergadering gehouden van de Vereeniging
//Landbouwbelang'', die slechts door 48 ledeu
werd bezocht. Uit de rekening van den penning
meester bleek dat de huishoudelijke ontvangsten
over 1911 hebben bedragen f328,48 en de
uitgaven f 220,455, waardoor het batig saldo
kon worden vastgesteld op f 108,025.
In het door den Secretaris uitgebrachte verslag
over 1911 werd medegedeeld, dat het ledental
met 3 vermeerderd en gestegen is tot 128,
waarvan 126 aan den gemeenschappelijken aan
koop hebben deelgenomen.
Aan kunstmeststoffen werden aangekocht 2589
balen superphosphaat2218 balen ammoniak
superphosphaat850 balen chili salpeter 242
balen zwavelzure ammoniak 26 balen patentkali
617 balen kaïnit en 10 balen slakkenmeel,
samen 6552 balen, tegen 5620 balen in 1910.
Verder werd aangekocht 4100 Kg. koper salphaat.
Deze gezamenlijke aankoopen beliepen een
bedrag van f 38604,575 tegen f 28809,325 in 't
vorige jaar.
Behalve het geleverde slakkenmeel, waarvan
wegens een te laag gehalte 3 phosphorzuur
f 0,78 per baal gekort werd, voldeden alle par
tijen aan de gestelde eischen.
Met den gezameclijken aankoop van veevoe
derartikelen is men opgehouden, omdat de deel
name daaraan niet algemeen was.
Tot Secretaris-Penningmeester werd herbe
noemd de heer Abr. Goedegebuure Az. Jr. en
benoemd tot Bestuurslid de heer I. Overbeeke Lz.
en zulks in de plaats van wijlen den heer
M. Moerland Jr.
Besproken werd verder de wenschelijkheid
van de oprichting eener boerenleenbank, doch
hoewel overtuigd van het nuttige van zoodanige
instelling, besloot men evenwel de Vereeniging
in dezen niet het initiatief te laten nemen.
In de jl. Dinsdag gehouden Verga
dering van Ingelanden van den Polder Moggershil
werd met algemeene stemmen besloten de zee-
werende dijk tusscheu dijkpalen 1016 over
570 Meters lengte te verzwaren en te verhoogen
tot 4,25 M. boven gewoon hoog water. De
tegenwoordige hoogte varieert van 3,45 tot
3,87 M.
Ter bestrijding van het restant der kosten
van de herstelling der op 30 September jl.
ontstane stormschade, werd nog besloten aan
Gedeputeerde Staten machtigiug aan te vragen
tot het doen eener geldleeniug groot f 1500.-.
Tevens werd met algemeene stemmen goed
gevonden CalamiteusverklariDg van dezen polder
aan te vragen, omdat een goed onderhoud vao
de zeewering de finantieele draagkracht der
grondeigenaren te boven gaat.
IERSEKF Donderdag heeft hier een jonge
ling, werkz..Am bij zijn vader, die metselaar en
timmerman 9, zich bij ongeluk in de hand ge-
