weetlilat pwijd aan fle Maip ?ai oesterteelt, lanflöosw, enz.
L\o. 1387.
Maandag 1 Januari 1912.
Acht en twintigste jaargang.
EN
Eerste Blad.
5rar
Firma J. M. C. POT, THOLEN.
Verlichting in het eiland Tholen.
BINNENLAND.
Van onze berichtgevers.
IERSEKSCHE
THOOLSCHE COURANT
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,65met Geïllustreerd Zondagsblad fl.025, franco
>er post f 1,10. Voor het buitenland 90 cents, zouder geïll. Zondagsblad.
Ingszesden stukken, «nz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan het
bureau te T h o I e n ot v66r DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGAVE
Telf.f. Interc. 16.
'"e Boskoop besloot de Baad dit jaar, de aero-
igasfabriek te vervangen door een steenkolen-
abriek. Ziet hier iets van belang voor ons eiland.
den Raad der gemeente Tholen is zeer terecht
Jpvezen op de gunstige explohatie's van steenkolen-
tbrieken in verschillende kleine gemeenten,
ers de techniek is zoover gevorderd, dat bij
lik van een moderne inrichting ook in zeer
ue plaatsen een steenkolengasfabriek rendeeren
De prijs kan daarenboven billijk zijn. Wij weten,
in een plaatsje met een bebouwde kom van onge-
ber 1700 inwoners zulk een fabriek rendeert,
irwijl zijn wij goed ingolicht de prijs nog
sneden de 9 cent blijft.
Er is beweerd, dat wij geposteerd zijn voor het
moïdgas met zijne installatiën op elk der plaatsen
n het eiland. Wij zouden ons inderdaad volstrekt
et schamen, daarvan de pleitbezorgers te zijn.
Wanneer wij letten op hetgeen in onze nabijheid
orvalt, hoe men nl. in de gemeente Kruidingen
gasfabr. bouwt voor het dorp en nog een afzonderl.
fabriek voor bet onder diezelfde gemeente gelegen
nsweert, dan. dunkt ons, de tegenwoordige stand
gastecbniek wijst op afzonderlijke gasfabrieken
ir de plaatsen van ons eiland. Wij durven daaraan
(«voegen, dat nu eens hier, dan na verloop van
d eens op een andere plaats, doch op den duur
«ral, rendeerende steenkolengasbedrijven kunnen
t stand komen. Maar zal dit in vervulling gaan,
n dient thans in de eerste plaats door de
ootere gemeenten het middel aangegrepen te
>rden, dat het luchtgas aan de hand doet. Past
m dit gas toe, dan kan wegens de geringe be-
ijfskosten en het kleine kapitaal voor fabrieksbouw,
eenigen tijd algeheel amortisatie en afschrijving
het materiaal hebben plaatsgevonden en welk
zwaar kan dan bestaan, om tot stichting van een
>enkolengasfabriek te besluiten Immers de gas-
ding is er dan en de aansluitingen bestaan. De
rbruiker van het Benoïdgas van heden, wordt
orgen met liefde de afnemer van hot steenkolen-
8, welk laatste soort gas in ieder geval in verband
et den prijs de beste der kunst verlichtingen is.
De risico tot dien stap, waar reeds het aantal
emers tot een belangrijk cijfer van lieverlede zal
gegroeid, is dan niet groot; de onderneming is
t gevaarlijk.
Een officieel persoon der gemeente Scherpenisse
rklaarde, dat die gemeente niet kon treden in
combinatie, welke door de heeren Sneep en Van
Koogh was ontworpen, omdat daarbij gevaar
Jt was uitgesloten. Wij meenen dat thans ook
>or die gemeente bij het invoeren van luchtgas
^betering is te verkrijgen langs den geleidelijken
t. De tijdruimte tusschen het slichten eener lucht-
installatie en het openen eener steenkolengas-
briek is dan slechts een overgangsperiode, maar
ne, waarin een toestand heerscbt, die alleszins
©d mag worden genoemd. Wanneer b.v. Benoïdgas
>rdt gebruikt wij herhalen het dan profi
jt men sedert van een verlichting, die aan hooge
»hen voldoet. Wat wil men nog meer Om betere
rlichting gaat het immers
Nog iets anders. Wie zou voor eeu aantal jaren
toepassing van landbouwwerktuigen op zulk een
tal als thans plaats vindt, hebben durven sroor-
ilen 7
zou vroeger de enorme vlucht der kunst-
Besting hebben voorzien Wie droomde van al
veranderingen in den landbouw en den veeteelt,
ihgendo als 't ware een omwenteling in bet
ïrenbedrijf? En wie zal hu zeggen, wat de reeds
g geprezen electriciteit voor den landbouw en
>r den zuivel worden kan I Druk is men zoekende,
men de electriciteit met voordeel kan bezigen
het boerenbedrijf en het lijkt, alsof men de op-
ring meer en meer nadert. Zal het nog lang
ten
laar wat, als het tijdstip van overwinning der
as nyg voor ons liggende moeilijkheden reeds
ödig nadert en zoo men dan in onze landbouw-
©k aan handen en voelen is gebonden aan eene
BsAie voor een kostbare fabriek Gelijk de
>rt Sneep en Van der Koogh eerlijk verklaarden,
örmijn van concessie moet bij een kostbare onder-
40 jaren zijn. Bij 30-jarigen termijn komt
tot ongewenschte cijfers.
i wel nu in verband met de mogelijkheid van
,ng van het bezigen van luchtgas op het ge-
van steenkolengas, als met het oog op de
kans van aanwending der electriciteit in de toekomst,
blijven wij de aangevraagde concessiën voor het
Benoïdgas van boog belang voor ons eiland achten.
1 n Advertentien van 1 tot 4 regels 40 e-utsiedere regel meer
10 cents; grooter letters naar plaatsruimte.
^Ike. adverLtenlie> 5..maal ,er plaatsing opgegeven, wordt eleohts
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
DE TWEEDE KAMER
heeft alle politieke profeten beschaamd en toch de
siaatsbegrooting vóór Kerstmis klaar gekregen. Maar
't is er ook' naar. De heele marine-begrooting is in
een paar uur afgehandeld, doch dit wonderwerk is
geschied doorle geen algemeene beschouwingen te
houden, 2e de beslissing over het eerste der 4 be-
noodigde pantserschepen lot na het voorjaarsreces ait
te stellen, en 3e eveneens te handelen met de be
spreking der belangen van het marine-personeel. Door
een en ander is tegelijk het ministerieele leven van
minister Wentholt een paar maanden gerekt.
Met dezen waardigheidsbekleeder kreeg de heer
Thomson het aan den stok over de levering van
kanonnen. Laatstgenoemde beschuldigde den minister,
dat hij een blind vertrouwen had gesteld in de firma
Krupp, waardoor concurrentie met een andere fabriek
geweigerd en het Rijk voor een half millioen bena
deeld werd. De minister antwoordde, dat hij hel volste
voltrouwen in Krupp had, en dat die andere kanonnen
niet deagden. Z.E. gaf er den brui van, zijn volk
als proefkonijnen te laten dienen. De heer Thomson
voerde hier nog tegen aan, dat de minister Idenburg
vroeger de ongelakken met de Krupp-kanonnen
stelselmatig verzweeg. Veel gezegd
By hoofdstuk Oorlog werd veel gesproken over
den msliciea Van dor Breggeni, die tijdens de grooiti
manoeuvres in het kamp bij Nunspeet overleed,
doordat men geen juiste diagnose had gesteld omtrent
zijn ziekte en niet lette op zijn klachten. Een der
sprekers noemde dit „misdadige nonchalance"f achte
loosheid^.
De minister beweerde dat er in dezen geen reden
tot verwijt tegen de betrokken personen was, maar
dat de organisatie van den diepst beter had kannen
zijn. Z.E. spaarde óók wat tijd uit, door den post
betreffende een luchtschip, welke post trouwens nog
al aangevallen was, voorloopig terug te nemen.
De heer Ter Laan vroeg, of in de toekomst „Het
Volk" en andere socialistische geschriften en boeken
in de kazerne niet gelezen zouden mogen worden.
Het was een brutaliteit te beweren, zooals de minister
van Oorlog gedaan had, dat die socialistische cou
ranten enz. de krijgstucht en de goede zeden onder
mijnen. De minister antwoordde, dat hij dit niet ge
zegd had, wat niet belette, dat hy toch pertinent
verklaarde, bladen als Het Volk en de Notenkraker
nooit in de kazernes te zullen toelaten.
Verbetering van den rechtstoestand der zeelieden
en strafbepalingen tegen gedwongen winkelnering
werden dopr de regeering noodig verklaard en toe
gelegd.
Nog werd een baitengewone verhooging der staats-
begrooting behandeld en goedgekeurd om daaruit
een toeslag van t 20 te bekostigen voor vele werk
lieden en beambten totaal tot een bedrag van 1
millioen.
De Kamer is op zijn vroegst tot 13 Februari naar
huis gegaan.
OESTERS
TholeD. De verzending blijft hier goed gaan
en was in de laatste dagen der vorige week zelfs
zeer drak. Toch laat zich de concurrentie der
Engelsche oesters zeer goed gevoelen; deze wor
den dit jaar tegen lage prijzen ingevoerd in
Duitschland, België en Frankrijk en vinden door
die ongekend lage prijzen goeden aftrek. De
kwaliteit dier oesters is goed, al kunnen de Zeeuw-
sche de vergelijking best doorstaan, zoo ze nog
niet beter, steviger van visch zijn.
Ondanks het vertrouwen dat de Zeeuwsche oes
ters in het buitenland hebben herwonnen, dank
zij de invoering der certificaten van onbesmet
heid, wordt in den laatsten tijd daartegen geageerd.
Al valt het niet te ontkennen, dat deze cer
tificaten soms den kweekers bemoeilijken, zou het
jammer zijn, indien zij werden afgeschaft.
Het kan naar onze meening toch niet anders
dan nuttig werken, wanneer men in het buiten
land er telkeDS aan herinnerd wordt hoe uitste
kend het toezicht op reinheid van putten en
loodsen en het onderzoek van water, oesters en
kweekplaatsen geregeld is en dat dit toezicht
streng wordt doorgevoerd. Weliswaar wordt er
wel eens gemopperd dat Engeland van ons cer
tificaten vraagt, daar waar zij den uitvoer en
verkoop van haar eigen oesters vrijlaat, doch
men iate het Eugelsche gouvernement daarvoor
verantwoordelijk. Ontegenzeggelijk hebben de
certificaten bij den invoer in België beslist veel
goed gedaan; waardoor zon anders de handel met
België zóó toegenomen zijn.
Men herinnere zich hoe nog vóór slechts een
tweetal jareu reclame werd gemaakt in België
met oaze certificaten.
Het is dan ook zeer goed gezien door het
Bestuur der Visscherijen, om bij zijn nieuwe
reglement, de bijvoeging van certificaten verplich
tend te stellen en zou het zelfs zeer gewenscht
zijn, dat genoemd college nog verder ging en
er too besluiten kon, om perceelen, waarvoor
geen certificaten kunnen afgegeven worden, uit
de pacht te nemen, door de pachters te ontslaan,
al zou deze ingrijpende maatregel ontegenzeggelijk
niet zon der invloed blijven op de totale pachtsom.
Het kau naar onze meening uiet anders dan
uitstekend werken wanneer het buitenland hoe
langer zoo meer doordrongen wordt van de uit
stekende maatregelen, welke het Bestuur geno
men heeft inzake het toezicht ter voorkoming
van mogelijke besmetting.
Wij leven niet meer in een tijd dat men
met groote woorden schermtmen wil daden
zien, ne»j wil overtuigd zijn en dan eerst is men
rustig. Al worden sommige kweekers soins ge
troffen door noodzakelijk gebleken maatregelen
toch moet het algemeene belang bevorderd worden
boven het individueele belang.
Afschaffing van meer geuoemde certificaten
zou desorganisatie beteekenen en zou daardoor den
oesterhandel in zijn geheel schaden.
Er wordt helaa9 maar al te veel geredeneerd
door leeken over microben eQ bacillen en dat
met een air van kundigheid en maakt men
zich vaak onnoodig beangstals men hoort
hoe geredeneerd wordt op het terrein der
bacteriologie, waarvoor als vanzelf een be
kwaam scheikundige en bacterioloog mede
lijdend de schouders ophaalt, dan kan het
niet anders dan uitstekend zijn, dat men over
tuigd zij der strenge controle waaronder de
Zeeuwsche oester staat. Er zijn nog nimmer
maatregelen getroffen, van wier toepassing geen last
werd ondervonden naast lust. Wie, wil ontkennen
dat de invoering der certificaten ten gevolge
gehad heeft dat meer gelet werd op reinheid
en de zuiverheid daarmede is bevorderd, verraadt
onkunde op het gebie l der oesterindustrie.
Al moge men vroeger van al die „Nieuwig
heden" zooals men ze nu eens pleegt te noemen
nooit gehoord hebben, men vergete niet, dat
ook het scheikundig onderzoek met reuzen
schreden is vooruit gegaan en daardoor ziekte
gevallen zijn gediagoo9tiseerd, die vroeger aan
onbekende oorzaken werden toegeschreven en
ook daar tegenover is het plicht gewapend te
zijn en is het onverantwoordelijk in domme
ontkenning de oogen te sluiten.
Hoe strenger het toezicht des te beter.
1EKSEKE. Maandagavoud brachteu dronken
lui in de bijeenkomst van het Heilsleger een
groote opschudding en tumult te weeg. Ln de
verwarriug werd met messen gewerkt, waarbij
o.a. een Ueilsoldaat uit lerseke belangrijk ge-
woud werd. Hij kreeg een diepe snede in een
arm, die door den geneesheer gehecht moest
worden. Er is proces-verbaal van opgemaakt.
OU D-VOSSEMEER. Aan J. Snijders, ge
meente-veldwachter, is vanwege den Politiebond
uitgereikt een diploma voor 20-jarigen trouwen
dienst, benevens zilveren medaille.
De eerste uitvoering in dit seizoen door
de leden van het Rederijkersgezelschap, werd
Woensdagavond voor een groot publiek gegeven.
De dramatische schets in één bedrijf „Uitgediend"
vrij vertaald door Helena Kokoskj was mis
schien als propaganda stukje voor Staatspension-
neermg niet kwaad. Beter sloeg in „Het duistere
punt" blijspel in drie bedrijven, naar het Duitsch
door Jacob de Vos, dat èn door iuhoud
eo door goed spel het publiek iu prettige
stemming bracht. Eeu bal besloot de bijeenkomst.
Io een vergadering van ingelanden
van het waterschap alhier is besloten, alsnog
niet te voldoen aan het verlangen van heeren
Gedeputeerde Staten inzake het maken van
vlechttuinen en bezetten met steen van de
werken in verband met den jongsten storm ge
maakt; men meent dat het werk in orde ligt
en *Aat de kosten van het givriagde werk niet
zoo n effect kan hebben als daarvoor zou geëischt
mogen worden in evenredigheid mei de kosten.
POORTVLIET. Met ingang van 1 Januari
1912 is benoemd tot agent vau politie te Breda
de heer H. Elenbaas alhier,
Donderdagavond j.l. is door den heer
L. van der Slikke, houfd der O. L. School
te Groote Lindt (bij Zwijndrecht), io de herberg
van P. v. d. Slikke een lezing gehouden over
de bemesting van aardappelen en suikerbieten,
met een inleidend woord over den landbouw
in het algemeen.
SCHERPENISSE. Woensdagmiddag werd
alhier ten gemeentehuize onder voorzitterssohap
van den Heer I. van Es, burgemeester, een ge
combineerde vergadering gehouden, bestaande
uit de gemeenteraadsleden van Poortvliet, Scher
penisse en St. Maartensdijk, benevens de burge
meesters in tegenwoordigheid van den Heer
J. G. N. Goedhart, inspecteur der Hollandsche
residugas-maatschappij, systeem Risscher-Wolter
le Amsterdam, betreffende aan die maatschappij
coosessie te verleenen tot gasvoorziening van
bovengenoemde drie gemeenten. Na ampele be
sprekingen omtrent de vele aanvragen voor
gasconsessie en de verschillende manieren van
gasproductie, stond men voor de vraag of de
toekomst ons nog iets beters en voordeeligers
belooft. Voorts werd het voor en tegen van
verschillende gassoorten besproken, t. w. Residn.
Benoïd-, Aerogeen-, Carbid- en Steenkolengas.
Daarna werden de door de Residogasmaatschappij
aangeboden consessievoorwaarden artikelsgewijze
besproken. Vervolgens was de vergadering van
meening, alvorens verdere slappen le doen, dat
het gewenscht was eens een peisoonlijk onder
zoek in te stelleD omtrent het gasverbruik in
de gemeenten Koog, alwaar Residu-, en te Ilpen-
dam, alwaar Benoïdgas wordt verbruikt. Bij
acclamatie werden de drie Burgemeesters tot
commissieleden van onderzoek benoemd. De drie
benoemden achtten het zeer gewenscht om er
nog drie ledeu aan toe te voegen en wel uit
iedere gemeente één. Ten slotte werd er dan
besloten dat door iedere gemeenteraad in de
eerst te honden vergadering Dog een afgevaar
digde zon worden benoemd. Door de commissie
Z3I er nog een deskundige aan toegevoegd wordeD.
Aangezien er niets meer te verhandelen was,
werd onder dankzegging voor de bewezen be-
laDgBtelliDg en tevens vriendschappelijke opkomst,
de vergadering door den voorzitter gesloten.
Woensdagavond werd alhier in een
der schoollokalen door de leerlingen der Zondag-
school Kerstfeest gevierd. Omdat het 25-jarig
bestaan onder leiding van den Heer D. Duyu-
hoower, werd herdacht, gaf deze avond een
ongewone feestvreugde. In het midden der
school stond een prachtige Kerstboom, die de
kindereu met bijzondere belangstelling vervulde.
Benevens de leerlingeo, den jubilaris en zijn
helpsters, was de toeloop vaD belangstellenden
zoo groot, dat het schoollokaal ze niet kon be
vatten. Bij de velen waren o. a. ook tegenwoordig
de dominé met zijn kerkeraad, kerkvoogden, nota
belen en de burgemeester. Na opening door
den jubilaris, werden eukele nummers ge-
zoDgen; daarna sprak de dominé namens den
kerkeraad, kerk voogden en notabelen, de leerlingen
ja namens alle aanwezigen, den heer Duyn-
houwer toe. Namens den kerkeraad, kerkvoogdeu
