No. Tm
Zaterdag 12 December 1908.
Zes en twintigste jaargang.
EN
J. IS. C. POT,
Eerste Blad.
Tiendafkoop.
Publicatie n.
over het oude kerkwezen van
Tholen en de overige gemeenten
van het eiland.
„H 0 L L A N D."
EEN MILLI0EN GULDEN.
BDLNENLAiND.
Van onze berichtgevers.
ERSEKSCHE
THOOLSCHE COURANT,
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal (0,65; met Geïllustreerd Zondagsblad fl.025, franco
post fl,10. Voor het buitenland 90 cents.
Ingezonden stukken, enz. wórden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
,t bureau te T h o I e n ol v66r DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGEVER
Thohb,
Axlvertentiën van 1 tot 4 regels 40 centsiedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
e Burgemeester van Tholen zal op Zaterdag
19 December a.s., des middags te 12 uur, ten
ibuize aldaar publiek verkoopen;
EEN HOOP STRAATMEST,
(met beer vermengd),
e voorwaarden van den verkoop liggen ter lezing
kpj secretarie, iederen werkdag van 91 uur.
holen, den 12 December 1903.
De Burgemeester voornoemd
M. G. VAN STAPELE.
VI.
,jlaar niet alleen de kerk en het kapittel
&n eenmaal in 't bezit van uitgebreide goe-
ard snook de Heilige Geest ot de Diaconie
daarmede ruimschoots begiftigd. Deze bezat
onderscheidene polders 125 Gemeten 218
den doch zij verkreeg ouk nog 2 Gemeten
Roeden van de erven //wijlen Marinus Smout
Gemeten 54 Roeden van de erfgenamen
Jan Claesse van Couwenhooetwee partijen,
om ons onbekende redenen, steeds afzonder-
werden beheerd. (J) Verder bezat dit lichaam
B Gemeten 258 Roeden land in Vosmeer en
:tvliet met nog de helft of 29 Gemeten 257
den in die door Heer Pieter Hendriksz. Block
höv.kw» vroonen in eerstgenoemde gemeente.
Gemeten 69 Roeden waren door de Diaconie
in erfpacht uitgegevendoch overigens
ihikte zij nog over 87 Gemeten 67 Roeden
den Armen van Schakerloo en over 65 Gemeten
Roeden van den gewezen Deken Heer
annes Paschasins, in alles bezat de Diaconie
H) omtrent 325 Gemeten. (2)
fog was zij eigenares van meer of min be-
grijke huizen, tot dertien in getal en waar
dat van den gewezen kanunnik Heer
trut Jacobs. Van deze wouingen trok zij
ter geene groote voordeelenwijl zij die
Bstal kosteloos liet betrekken door „arme
imele luyden". En hoe aanzienlijk nu de
esomde inkomsten ook mochten wezen, toch
alten zij niet alles, waarover de Diaconie te
shikken had. Vele der omgelegen landerijen
en ten haren behoeve belast met reaten of
zeker gedeelte van de opbrengst tot uit-
Jg van spijs aan de armen. Op de hoeve
ttertuyg", om slechts eene enkele te noemen,
kte eene jaarrente van 9 Schellingen 1
ote Vis., en de rente van wijlen Hubrecht
hiervoren vermeld, beliep 14 schellingen
per jaar. Voorts was zij in 't bezit van
recht op een jaarrente van den //Graef van
and", van 8 schellingen, en vanwege het
„De Drie Koningen" in Schakerloo moest
jaarlijks 15 schellingen worden uitgekeerd,
(lelijk bezat zij nog eene rente op de erf
a er hoeve in het Oudeland van St-Maartens-
Van deze hofstede, gelegen in den Vasten-
indhoek, besloeg het huis, de schuur en de
eene gezamenlijke oppervlakte vau 271
den, voor de inname waarvan jaarlijks 20
ellingen aan den Armen van Tholen moest
rden uitgekeerd.
Diaconie-goederen zijn door de overheid
it aan hunne bestemming onttrokken; ook
9tad, die deze aauvaukelijk tot zich nam,
die later weder terug, doch ook zij zijn
weg opgegaan van den eigendom van -het
littelzij zijn mede verloren gegaan, want
as bezit de H. Geest, vau alles wat wij hier
noemden, niet meer dan eene kleine rente
- Grootboek, tn dat nog wel met inbegrip
betgeen haar in de vorige eeuw is aange-
n van de opgeheven Waalsche gemeente
au de laatstelijk ontvangen legaten vau
len *nr. a. rPagtho. den Heer J, de Lange
den eerzamen Cornelis van ucr Zo.d. «vin
irfcvliet, zonder alle welke later aangekomen
Idelen diezelfde Diaconie thans over zeer
Iele inkomsten zou beschikken.
Ziedaar dan het zoo geringe overschot van
voorvaderlijk erfgoed. De vroonen vau Heer
ter HendrikszBlockde landen van Jan
bchasius, de gronden van zoo menig ander,
vele renten op de vaste eigendommen ge-
tigd, alles is verdwenenhet bestaat voor
oleni armen niet meer.
't Is waar, met groote uitgaven had de
Diaconie steeds te kampen, en had zij die door
gaande tot voorziening in het onderhoud ook
van het Gast- en Weeshuis, vooral was haar
last groot in het begin der XVIIe eeuw, toen
de stad zulk een sterk garnizoen en zij
gewoonlijk zoo vele zieke soldaten te verplegen
had. Om slechts iets te noemen, kunnen wij
mededeelen, dat in 1622 van negen kapiteins
niet minder dan 135 manschappen verpleging
vonden in het Gasthuis. Het legerbeheer keerdë
voor elk soldaat wel iets uitdoch dit bedrag
was op verre na oiet voldoende. Voor kost en
verzorging betaaldede Diaconie gewoonlijk jaarlijks
van de 450 tot de 470 voor kleeding 125
voor onderhoud van den bouw 25 voor per
soneel, bestaande in een binnenvader en moeder,
met nog eenige andere hulp 2572 voor het
uitbesteden van kinderen tot het aauleeren van
een of ander beroep 30 voor brandstof van
95 tot 100 en voor geneeskundige hulp
40 alzoo een totaal van 750 tot 800 of van
4500 tot 4800 gulden. Gelukkig dus dat men
onder dergelijke omstandigheden nog over zoo
ruime inkomsten te beschikken had, en dat de
bijdragen destijds ook nog mildelijk vloeiden
uit de beurzen van particulieren. Dit laatste
blijkt voornamelijk uit de voortdurend vermelde
opbrengsten vau de armenbussen, die men door
gaande zoowel in de kerk, in de herbergen, als
op het stadhuis vond geplaatst.
Wordt vervolgd)
De vrouw van Jan Claesse van Codwenhove overleed
7 November 1614. Hij zeil was reeds in 1606 ten grave gedaald.
J) Heer Jan Paschasius stierf in 1603.
LEVENSVERZEKERING-MAATSCHAPPIJ
Hoofdkantoor te AmsterdamKeizersgracht 292
Maatschappelijk Kapitaal
Door de verzekering eener dadelijk ingaande
lijfrente maakt men op 50-jarigen leeftijd 7,5%,
op 55-jarigen leeftijd 8,5 op 65-jarigen
leeftijd 11,3 en op 70 jarigeD leeftijd 13,5%
rente van zijn gestort kapitaal.
Inlichtingen en tarieven verkrijgbaar aan het
Hoofdkautoor en bij H.H. Agenten de H.H.
C. M. VAN R1JSSEL, te Tholen; P. M.
v. d. EN DE, te Oud- Possetneerj J. GELDER
BLOM te Poortvlietj J. W. RENSEN en
notaris H. J. VAN NOUHUYS te Zierikzee
Mr. tl. OËLE te Goes.
De alom zoo gunstig bekende zangvereeuigiug
„Jacob Kwast", uit Wognum, zal den 12en
Januari a.s., des namiddags een uitvoering te
Goes en des avonds te Middelburg geven.
Het is niet onwaarschijnlijk, dat zij den 13en
te Bergeu op Zoom optreedt.
Algemeen wordt geklaagd over de vele werk
zaamheden aan den tiendafkoop verbonden en
vreest men vóór 1 Jan. a.s. daarmede niet klaar
te komen.
Reeds werd gemeld dat het denkbeeld bij de
Regeering in overweging zou zijn, om door eene
wijziging der Tiendwet het aan belanghebbenden
mogelijk te maken ook na de inwerkingtreding
der wet de zaak onderling te regelen met behoud
geheel of ten deele van de voordeelen,
thans aan den vrijwilligen tiendafkoop verbonden,
indien verwacht mocht worden, dat een
zoodanige wijziging tot onderlinge vrijwillige
regeling door velen zou kunneu leiden.
Dat zij, die een zoodanige wijziging op prijs
zouden stellen, daarvan ten spoedigste den Minister
van Landbouw doen blijken, is dus ten zeerste
gewenscht.
Tweede Karper.
De behandeling van hoofdstak Binnenlandsche
Zaïï.-.: der Staatsbegroofing heeft bijzonder lang ge
duurd, voora» «.'J. Ondersvgs. 't Was ol' de Kamer
zich wilde schadeloos stefA?.n voor het gemi9 van een
algemeen politiek debat.
Van de vele onderwerpen noemen we verwijdering
der gehuwde onderwijzeres uit de school (die u\? heer
Keieiaar natuurlijk afkeurde; en de reiatievc en* do
absolute neutraliteit dor openbare school.
'tls opmerkelijk (een teelten des tij is?; boe de
betrekkelijke neutraliteit verdedig: s vond, bijv. Ver
heg, Roessingh, Lobman, Borgesius feu vroeger ümk).
De laatste wilde verleden jaar het gebed en den
bijbel op de openbare school toelaten, op plaatsen
waar de ouders er niet tegen hebben. De andere
genoemden wilden, zooal niet den bijbel, daD toch
de bijbelsche geschiedenis, of aankweeking van een
algemeenen godsdienstzin, of een blik in de gods
dienstige geschiedenis. Algemeene godsdienstzin
Moet dat beteekenen het vroeger zoo sterk veroor
deelde christendom boven geloofsverdeeldheid Men
zou het haast denken, want de heer Lohman, die
dien algemeenen godsdienstzin aanbeval, sprak daarbij
van de mannen der Grondwetsherziening van 1848.
Hoe de geschiedenis zich herhaalt.
De heeren Bos en Roodhuizen hielden niet van
dat geschipperop de openbare school de volstrekte
neutraliteit en niets dan dat.
De heer Bos opperde het denkbeeld van oprichting
van bijzondere neutrale scholen, o.a. om in streken
waar partijdige gemeenteraden de openbare school
trachten te vernietigen, tegen zulk drijven een tegen
wicht te verkrijgen. Geen kwaad idee.
Verleden jaar stond op de begrooting een post,
groot f 5150, voor ondersteuning van openbare lees
zalen. Ditmaal ontbreekt die post, zeer tot spijt van
den heer Schaper, die voorstelde weer zoo'n som
voor' hetzelfde doel te geven. Toen de minister hem
beloofde den post te herinneren, zoodra hij een
goeden maatstaf voor de verdeeling gevonden had,
trok de h. Schraper zijn voorstel in.
We zien den minister al zoeken naar zijn maat
staf 1 Hij heeft zoo veel anders te zoeken en te
onderzoeken.
Woensdag kwam Binn. Zaken eindelijk klaar, en
Marine volgde, waarbij meer dan een lid de verwa
pening van de „Korlenaar" bestreden werd over het
beleid van den Minister werd zeer verschillend ge
oordeeld.
IERSEKE. Ook hier is een mazelen-epidemie
uitgebroken, tengevolge waarvan heel wat
kinderen op de scholen ontbreken, vooral op
school 2.
Woensdagavond bij het opladen van aard
appelen aan het station Kruiningen, schrokken
de paarden die voor den wagen stonden vau
een binnenkomenden treiu en gingen op hol.
De voerman sprong bijtijds van den wagen en
kwam met den schrik vrij. De paarden werden
op den Zanddijk opgevaugende wagen was
erg beschadigd.
ST. MAARTENSDIJK, 10 Dec. Gisteren
avond zou alhier een lezing gehouden worden,
door den heer J. Tazelaar, arts, over besmette
lijke ziekten. Toevallig echter werd hij daarin
verhinderd, doordat een half uur voor den aau-
vaug der lezing zijn hulp als geneeskundige
ingeroepen werd in het naburige Poortvliet.
Aangezien echter de heer Tazelaar zijn rede
op schrift bad gesteld werd het opgekomen
publiek niet geheel teleurgesteld, daar de heer
J. W. Roskea zich bereid verklaard had de
door den heer Tazelaar over dat onderwerp
opgestelde rede voor te lezen Op eenvoudige
en bevattelijke wijze werden de hoorders met
het ontstaan van besmettelijke ziekten in kennis
gesteld. Nuttige raadgevingen en wenken, die
voor bijna ieder practisch uitvoerbaar zijn,
werden ten beste gegeven.
In eenvoudige taal werd den hoorders voor
gehouden, wat zij kunnen doeD, om hun lichaam
zooveel mogelijk te harden, tegen het gemakkelijk
daarin voortwoekeren van bacteriën eener be
smettelijke ziekte. Er werd op gewezen hoe o.a.
honger en ellende, kommer en verdriet ons
lichaam meer ontvankelijk en geschikt maken
voor een verblijfplaats der kiemen eener be
smettelijke ziekte.
't Geheel strekte tot leering voor velen, die
op dergelijk gebied weinig lectuur ter hand
nemen, en deu heer Tazelaar mag zeker een
woord van dank niet onthouden worden, dat hij
zoo geheel belangeloos hier gisterenavond een
steentje bijbracht, om der menscben grootste
schat te helpen bevorderen. Het Bestuur der
vereeniging „Het Groene Kruis" alhier, van
wien het denkbeeld uitging, een onderwerp te
behandelen in verband staande met onze ge
zondheid, komt eveneens een woord van dank
toe. Het ga op den ingeslagen weg voort. De
hennis op dit gebied is over het algemeen nog
J zöo gering.
Een groot veld ligt nog braak. Na de lezing
stelde het Bestuur de gelegenheid open om vragen te
j doou, naar aanleiding van het gehoorde, waarvan
'oor enkelen gebruik werd gemaakt. De heer
ï>uz.:laar zal met deze vragen in kennis gesteld
we rden en op de in Januari a.s. te houden
vergadering o welwillend zijn deze vragen
te bespreken. De burgemeester, voorz.
der Grocue-Kruis-Vereeniging alhier, sloot de
bijeenkomst met een opwekkend woord, ieder
aan te sporen lid dezer vereeniging te worden.
Op 't oogenblik zijn ongeveer 300 personen lid.
OUD-VOSSEMEER. De melkverkoopers, in
deze gemeente woonachtig, hebben eene ver
gadering gehouden, om te bespreken de verhooging
van den melkprijs en wel op groud, dat het
vee duurder, de voederartikelen duurder en de
pacht der weilanden hooger is dan immer in
deze streken werd waargenomen. Bovendien is
de prijs, die tot hedeu 7 cent per L. beliep, in
de gemeenten in de omgeving eveneens hooger
en wel 8 ceot per L., wat ook van Maandag
14 Dec. a.s. af van de melkklantcn alhier ge
vraagd zal worden. Wel zijn enkelen niet te
bewegen geweest, om zich hiertoe te verbinden,
maar waar de vraag alleszins billijk mag geacht
worden, zullen waarschijnlijk weinig klanten
bun leveranciers daarvoor verlaten.
Door den heer G. J. de Graaff, Az., sedert
1875 de betrekking vervullende van secretaris
ontvanger van het calamiteuze waterschap Scher-
penisse, is aan den Dijkraad ontslag als zoo-
danig gevraagd.
Vorige week werd melding gemaakt van
den verkoop van hoeven door buitenlandsche
eigenaars aan hunne pachlers hieraan kan nog
toegevoegd worden, dat van de 25 hoeven onder
deze gemeeute tot voor kort 11 in het bezit
waren van buitenlanders, thans slechts 5 meer
en dat van het geheele getal hoeven deze worden
bewoond door 16 pachters en 9 eigenaars. Voor
hoeven worden dan gerekend, waaraan circa
100 of meer gemeten land behooren.
POORTVLIET. Door het bestuur van het
Waterschap Poortvliet worden de volgende
heeren aanbevolen voor de betrekking van
ontvanger-griffier van genoemd Waterschap
1. de heer W. Dronkers, gemeente-secretaris,
2. de heer W. J. Boogaart, fabrikant, beiden
te Poortvliet, 3. de heer J. C. Dalebout, cand.
notaris te Tholen.
De benoeming zal plaatshebhen op Dinsdag
22 December a.s.
SfAVENISSE. In de 11. Woensdag alhier
gehouden raadsvergadering was ingekomen een
schrijven van de familie wijlen dhr. L. J. Dorst,
in leven Burgemeester en lid van den Raad,
meldende het plotseliog overlijden op 2 Nov.
11. Door het Dag. Bestuur was dit schrijven
leeds met een adres van rouwbeklag beantwoord.
Op het verzoek van eenige ingezetenen, in
zake intercommunale telefoongeleiding, werd nog
geen besluit genomen, teneinde nog een nader
onderzoek te kunnen instellen.
Afwijzend werd beschikt op een verzoek van
de voorloopige Commissie tot overbrugging van
de Eendracht, om eenige tegemoetkoming in de
voorloopige kosten.
Bij de behandeling van een verzoek van den
heer L. v. d. Velde te Bruinisse, om ontheffing
van de opgelegde boete, iu zake de te late op-
leveriug van een aangenomen straatweg, staakten
de stemmen (3 tegen 3). Voorts werd nog be
sloten tot oproeping van een vasten gemeente
werkman, in verband met het reeds vroeger
genomen besluit om met 1 Januari a.s. de ge-
meentereiuiging in eigen exploitatie te neuien.
SCHERPENISSE. Een landbouwerszoon van
onder Tholen was met paarden en wagen van
de kade alhier teruggekeerd om huiswaarts te
rijdentoeu ze half iu de Kerkstraat waren,
werden de paarden zoo dartel, dat ze hollen
gingen. Ze liepen tegen het ijzeren hek van
het Kerkpad met zooveel kracht dat dit open
gerukt werd en een der paarden tegen den
grond sloeg.
Alles liep met den schrik af, alleeu heeft een
paard een tand in den strijd verloren.
THOLEN. Dat de kinderen van de Bewaar
school alhier, ook dit jaar niet vergeten werden,
daarvoor heeft Mevrouw de Wit-Andriessen weder
gezorgd. Kregen zij andere jaren speelgoed of
prenteboekjes, dit jaar werd bij de St-Nicolaas
ook nog een zakje suikergoed gegeven>^*n de
meisjes en kregen de jegens ei\\ £a£ chocolade.
De kinderen hadden dien morgen van hun
snoepceuteo, bloemen gekocht, waarmede, de
gulle geefster verrast werd. De kleine gasten
hadden groote pret en keerden vroolijk zingende
met hun lekkernijen naar huis.
