rolaiL piiji ui It beiaiiei m oesterteelt, laiillis, ui
fo. 1227.
Zaterdag 5 December 1908.
Zes en twintigste jaargang.
EN
K C. PGï,
Eerste Blad.
St. Ni colaas.
J.
Publicatie n.
ve
Iets over het oude kerkwezen kan
Tholen en de overige gemeenten
van het eiland.
v.
BINNENLAND.
Van onze berichtgevers.
IERSEKSCHE
ITHOOLSCHE COURANT,
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag,
ijs per kwartaal f 0,65 met Geïllustreerd Zondagsblad f 1.025, franco
st f 1,10. Voor het buitenland 90 cents.
naezonden «tukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
bureau te T t> o I e n et v6«r DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerieke.
UITGEVER
Thoisv.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groots letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt sleohts
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering
igen
iraad
Zitting van den Militieraad.
gemeeater en Wethouders van de Gemeente
ter kennis van belanghebbenden, dat de
in Zeeland voor de lichting van het
op Zaterdag den 16 Januari 1909 des
iddag's te 9.30 uur te Tholen op het Stadhuis
sitting zal houden om uitspraak te doen om-
ille lotelingen dezer gemeente
ar den Militieraad moet verschijnen de
die vrijstelling verlangt wegens ziekelijke
'beid of gebreken, of gemis van de gevorderde
zg, die wegens ziekte of gebreken niet instaat
m voor den Militieraad te verschijnen, daarvan
tasschenkomst van den Burgemeester hunner
fI, ilaats moeten kennisgeven aan den
eraad, onder overlegging van een genoeskundige
iring, vermeldende den aard van de ziekte of
iet gebrek
ligen uitdrukkelijk de aandacht van hen, die
Hing wegens broederdienst verlangen, op hun
om persoonlijk in bovengemelde zitting van
Militieraad te hoorenwelke uitspraak omtrent
gedaan
wijzen da lotelingen, die gebreken hebben of
tn te hebben, op hunne verplichting, voor zooveel
lartoe in staat zgn, en onverschillig welk
ter er zij hebben getrokken, om voor den Militie-
te verschijnen, teneinde geneeskundig te worden
;ocht.
olen, den 4 December 1908.
irgeineester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
M. G. VAN STAPELE.
De Secretaris,
H. J. LABAN.
ire
50
,20
,70
NATIONALE MILITIE.
Burgemeester van Tholen maakt bekend, dat
n ficretarie vóór 10 dezer gelegenheid bestaat tot
CJ «Iding voor het onderzoek ter verkrijging van
>ewjjs van voorgeoefendheid.
Dor wat betreft de regeling, welke dienaangaande
wordt verwezen naar de aanplakbiljetten,
lolen, den 1 December 1908.
De Burgemeester voornoemd
M. G. VAN STAPELE.
ht wij heden te zeggen hebben is iets heel
oods alle menschen weten het. Doch er
en tijdstippen, waarop wij juist aan die heel
me dingen elkaar willen herinneren. Waar-
Daarvan een voor allen goed antwoord te
1) u is niet mogelijk. Als de Decembermaand
paar dagen oud is komt er wat te: kening
aze toebereidselen ea wij maken ons gereed
de viering van on3 echt Nederlandsch,
gezellig Sint Nicolaasfeest, het kinderfeest
uitnemendheid, want wat al kinderhartjes
het in gloed, wat al kinderoogeu doet het
teren van vreugde en verlangen, wat al
assingen geeft het de aankomende meisjes
napen alsook de ouderen van dagen,
erschilleude vormen heeft het St. Nicolaas-
in den loop der eeuwen reeds aangenomen
zelfs een tijd geweest, dat de schooljongens
s de huizen gingen om giften in te zamelen,
dan gemeenschappelijk omzetten in koek.
feest wijzigt zich, maar het blijft toch steeds
aantrekkelijkheid, zijn gezelligheid behouden,
ligt ook hieraan dat het in zijn wezenlijken
zoo echt huiselijk is.
len vrage er eens naar bij hen die geen thuis
Men, alleen staan in de wereldzij zoeken
aders gezelschap, en leggen dien avond een
aan. Maar dit is toch het ware niet.
Queer daarbij oprijzen de beriuneringen aan
menigen avond in het ouderlijk huis, och
verbleeken immers al de andere feesten,
men buiten den kring van het gezin heeft
mogen meevieren. En van het Sint Nicolaasfeest
is ook dit een der kenmerkende eigenschappen,
dat het de jaren der kindsheid schakelt aan die
van den ouderdom. In beide krijgt een min of
meer passieve toestand de overhandhet kind
moet zijn geluk uitsluitend ontvangen door de
zorgende vriendelijkheid van anderen, en er ligt
iets weemoedigs in de gedachte dat ook de
grijsheid er slecht aan toe zou zijn als zij aan
eigen lot werd overgelaten. Maar tusschen die
beide eindsohakels is de groote en sterke ver
binding eener hartelijke toegenegenheid, die aan
de hoop der toekomst de eene en aan de ver
wezenlijkte beloften van het verleden de andere
hand toereikt, en beide vervult met de heerlijk
heid eener liefde, die geen leeftijd onderscheidt.
Welkom dus, gij St. Nicolaasavond met uw
aardigheden voor oud en jong en met uw levenlust.
De kindervreugd die ge brengt en de oudervreugd
die ge wekt met uw verrassingen en de onschuldige
plagerijen waartoe gij aanleidiug geeft I Wij
verheugen ons dat gij ons nog als een stukje
poëzie liit den ouden tijd zijt overgebleven, te
midden van het koude realisme onzer eeuw
Laten wij, bij onze vreugde, de armen niet
vergeten. Ieder heeft ze in zijn buurt, of verder
af, wie kent ze niet Mochten ook die oogen
tintelen, die gangen gloeien, en ook de kinder
harten der armen, die zoo dankbaar kunnen
zijn, zich verblijd gevoelen op dit feest.
Maar, zal wellicht deze of gene vragen, welke
was wei de omvang van de goedereu, die de
geestelijkheid onttrokken werd? En op die vraag
is moeilijk een juist antwoord te geven. De
goederen toch zijn onmiddellijk na het vertrek
der geestelijken aangeslagen, en van lieverlede
greep ook vervreemding daarvau plaats. Hier
zijn van de eigendommeu weinig opgaven meer
voorhanden. In de kerkerekeningen van de onder
scheidene gemeenten komen zelfs geene berichten
of opgaven daarvan voorde stukken, waarin
de geestelijkheid die eigendommen eenmaal boekte,
zijn verdwenen, en de gaar- of veldboeken,
waarin men de landen ook moest aantreffen,
bestaan niet meer. Wil men derhalve den aard
en den omvang der goederen kennen, dan schiet
er niets anders over, dan inzage te nemen van
de registers der voormalige geestelijke kantoren,
en deze lijvige folianten doorbladerende, blijkt
dat in 1582 nog ten name van het Kapittel
te Tholen was ingeschreven 389 Gemeten 91
Roeien; voorts heeu alsnog te bezitten het
Gilde van Onze Lieve Vrouwe in 't Kinderbed
15 Gemeten 37 Roeden, teu name van het Sint
Jacobs Altaar stond 2 Gemeien 52 Roeden
van dat van Onze Lieve Vrouwe in den Tempel
5 Gemeten .157 Roeden van het Sacramentsgilde
4 Gemeten 36 Roedenvan het Altaar van
Jacobus 22 Gemeten 200 Roedenvan Sint-
Anthonis Altaar 19 Gemeier. 93 Roeden; van
het Altaar van Jacobu3 rainoris Gemeten 91
Roeden.; van de Kapellerij van Jau Baptist
13 Gemeten 55 Roeien; van de Kapel vjm 't
Heilige Kruis 18 Gemeten 156 Roedenvau
de Kapel van Rusself 10 Gemeten 244 Roeden
van de Kapellerij van Heer Job Pieterse 20
Gemeten 57 Roeden (i) vau de Kapellerij vau
Heer P. Bussiusvoortijds bezet door Heer
Adriaan, 12 Gemeten 237 Roeden van de
Kapellerij vaa den Heer Emanuel Olyphant Vc
Reymerswale 19 Gemeten 269 Roeden(3) van
het Altaar van den H. Laurens 20 Gemeten
61 Roeden, en van de Kapellerij van Mr. Jan
Djcke, waarvan de //graef van Zeelandt" het
Eigenlijk heer Job Pieterse van Duvenee kanunnik.
a) Heer Adriaan Vrombout van Wouwdeze geestelijke
op 12 Augustus 1528 overleden, ligt iu het Kruiskoor van de
kerk begraven.
3) Emanuel Oltphants zoon, Gilles, was later Secretaris
der stad. Een zijner nagelaten bezittingen is nog altoos als de
olyphantsdijk bekend.
collatierecht bezat, 11 Gemeten 1891/, Roede,
of in betrekking tot de vicariën samen 533
Gemeten 2251/2 Roede. Tot de kerk vau
Schakerloo, die zooals bekend is, in zake hare
goederen met de kerk van Tholen was vereenigd,
werd alsnog gerekend 53 Gemeteu 159 Roeden
terwijl daarvan afzonderlijk wordt vermeld van
het Sacramentsgilde 6 Gemeteu 184Vj Roede;
van St. Jacobskappelerij 2 Gemeten 242 Roedeu
van Onze Lieve Vrouwe 2 Gemeten 63 Roeden
en van het Barbara-Altaar 1 Gemet 140 Roeien,
samen 66 Gemeten 188V2 Roede, en alles bij
elkander voegende, staat men verbaasd over den
omvang van den eigendom, die in den loop
der eeuwen met zoo vrome oogmerken was bijeen
gebracht. Bovendien bestond hier nog eene
erflating van 6 Gemeten 14 Roeden ten behoeve
van het klooster Bleyenberghe te Mecheleu.
Ook zij nog opgemerkt, dat in 1582 reeds
onderscheidene perceelen waren vergraven voor
den aanleg of de verbreeding der Vesteneen
stuk was uitgeladen voor het maken van den
nieuwen Molenberg op de yVest" een boom
gaard bij de St. Andriespoort had men gerooid
en teu deele ingenomen voor den aanleg van
de tiontr' escarpe of den Singelweg langs de
Vest en veel was reeds verkocht. Maar ofschoon
de vermelde eigendom voorzeker niet gering te
aoVy^fis, beschikten de beide kerken ter voor
zienig in het onderhoud harer geestelijken nog
over de tienden in twaalf hoeken met een min
of meer aanzienlijk aandeel in de tienden van
vele andere belendingen, benevens vele renten,
cijnzen en erfpachten, te veel om uit den veelal
moeilijken tekst van de lijvige registers over
te nemen. Van de renten, de kerk aangekomen,
willen wij slechts enkele vermelden. De oudste
was ongetwijfeld die van 2 schellingen 6 grooten
Vis. gevestigd voor een „eeuwigh jaergetijde
van Jonkvrouw van Beaumont(4) Zij verscheen
telken jare op 15 Juli en werd betaald uit de
inkomsten der Domeinen van Tholen. Ook voor
een eeuwig jaargetij voor Jan van Beaumont
was een rente van 3 schillingen 11 grooten op
het ambacht, en telken jare in Maart ver
schijnende, gevestigd. Een audere rente, groot
6 13 4 gr., zonder aanduiding van be
stemming, stond insgelijks ten laste dier do
meinen. Twee zoodanige besprekingen drukten
op buizende eene, ten bedrage van 19 schel
lingen, werd in 1582 opgebracht door den
baljuw Frangois Resende andere, ten bedrage
van 7 schellingen 6 grooten, kwam ten lasle
van Hubrechl Gijsbrechtsden molenaar, die
zooals uit den tekst der stukken blijkt, de
woning van den gewezen kanunnik Jan Couwe-
gontius kort te voren van 't Kapittel had aan
gekocht. (5) Een jaarrente van 30 schellingen
drukte op eene hofstede iu Schakerloo. Zij was
eene erflating van Claas Pietersehoogstwaar
schijnlijk een der afstammelingen van de Duven»
eeseen aanzienlijk man, die als Claes Pierse
in 1557 nog onder de burgemeesters van de
stad wordt vermeld. Ook diens dochter, ,/Griete
lL' jonckwijff Claes Piers zaliger", had in haar
testament in 1569 het St. Kruis en het Anna-
altaar io de kerk nog bedacht. Een andere en
levens een d?r belangrijkste renten, was af
komstig van 'Jen ons zoo gunstig bekenden heer
Pieler HendrickszStockden gewezen kanunnik
der collegiale kerk. Zij bedroeg 2 Vis. en
V, -- gevestigd, eensdeels voor het doen van een
z/eeuwigh jaergetij van negen lessen", en
anderdeels voor het verstrekken vau braod.aan
de geestelijken van het Kapittel, op 26 Mei,
den dag, waarop deze zuo milde schenker over
leden is, (6) Vooras beschikte de geestelijkheid
nog ever veie kleinere renten en bezat zij het
derde part in de lammertiende vau gansch
Tholen en Schakerloo.
Wat de kerk. betreft, deze had nog een vaste
rente, gevestigd! door Jkhr. Joost van Biv'en
van 4 'sjaars. (7) Zij strekte voor
het doen eener wekelijksche Mis en voor het
branden van waskaarsen voor het Sacramentshuis.
De rente verscheen jaarlijks op 1 November,
die op het einde der XVIe eeuw nog werd
uitgekeerd door Dirk van de Werve, die in
huwelijk had Frangoise van Vaernewijck, voor 1
door Jkhr. Jan van Corlevijle voor 1 en
door Jonkvrouw Maria van Corlevijle voor 2
7) Joost van Blois was ook heer van Cortevijle. Hij was
gehuwd met Jonkvr. Marie van den Abeele.
De Tweede Kamer
heeft reeds enkele hoofdstukken der begrooting
afgehandeld eu is nu aan Binnenlandsche
Zaken bezig. Misschien dat zij zich, dank zij
het korte politiek debat, op 't eind niet zooals
gewoonlijk zal moeten haasten, om klaar te
komeu. Toch gaat het nog niet in alles even
vlug. Zoo besteedde de Kamer deze week 4
uren aan een amendement van den heer Schaper,
om de subsidie tot bestrijding der tuberculose
van f75000 tot f 100,000 te verhoqgen. Hoewel
eerst door den Minister onaannemelijk verklaard,
nam Z. Ex. ten slotte het amendement over,
nadat hem gebleken was, dat de voorsteller niet
volstrekt bedoelde al dit geld te gebruiken,
maar de regeering de gelegenheid te geven des-
verkiezend tot het verhoogde bedrag te gaan.
't Is verbazend hoeveel onderwerpen bij dit
hoofdstuk ter sprake komen en hoeveel tongen
bij elk los geraken.
De gemeenteambtenaren zullen met genoegen
vernemen, dat Z. Ex. sympathiseert met het
denkbeeld, om hen. in de pensioenwet op te
nemen. Eu toen de Kamer het daarover had,
wilde zij tegelijk ook de wethouders pensioen
verleenen, maar alleu waren .het er niet over
eens of dit wel kon. Bedoelde ambtenaren
zullen zich waarschijnlijk wel niet vleien met
de gedachte, dat hun pensioen hun reeds voor
de voeten ligt.
Misschien is het nog der vermelding waard,
dat de heer Brummelkamp er een verschrikkelijk
onheil in zag, dat tegenwoordig zooveel meisjes
studeeren aan de hoogeschoi.l. Wat hebben de
vrouwen ook aan al die geleerdheid.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor Tholen en de daaronder
ressorteerende hulppostkantoren werd gedurende
de maand November 1908 ingelegd f 48470.34,
terugbetaald f13326.725.
Het laatste, door dat kantoor uitgegeven,
boekje draagt het nummer 6850.
Gedurende die maand werden 37 nieuwe
boekjes uitgegeven.
Eigenlijk Mj.ria van Sqisson. Vrouwe van Jan van
Beaumont. Laatst/genoemde ovtrk:- iMaart 1356.
5) fluybrecht CrijsbrecbU overleed 1609.
Heer 1 iSTE'k Hendriks;*. 1»lock stierf 26 Mei 1565.
rerkrijgl
ÉLÏSSE
ST. ANNALAND. Dinsdag jl. werd alhier
gehouden een algemeene vergadering van Inge
landen van het Waterschap, die zeer druk be
zocht was, ter behandeling van een voorstel om
alle aardwegen te begrinden.
Voorgesteld werd eene lengte van oirca
11200 Meters te rharden, waarvan de kosten
werden geraamd te zullen bedragen pl.m. f 12000.
Algemeen was men er van overtuigd, dat
wegen van zeer groot belang en een eisch
des tijds zijn en men bij den tegec woordigen
toestand vaa den hti v. als 't ware daar niet
kan, maar men zag o ~.egeu de groote
omdat de bestaande eindwegen nu
jaarlijks kosten f 3,per Hectare, waarbij Dog
f 2,50 zou komen indien alles begrind werd.
Daarom werd het voorstel met 20 tegen 18
stemmeu verworpen, maar verder met algemeene
stemmen besloten de bedoelde wegen geleidelijk
te begrinden en in 't volgend jaar 2000 M.
iengte aardeweg te verharden, in dier voege
dat dan iedere weg daarvoor aangewezen een
gedeelte krijgt.
Dinsdag jl. overleed alhier de heer F.
Geluk, Az., wethouder dezer gemeente. Hij wai
