Maip Tan iistmlull, laidboiv, eiz.
No. 1080
Zaterdag 24 Februari 1906.
Drie en twintigste jaargang.
L
EN
Eerste Blad.
n.
J. M. C. POT,
en
Publicatiëu.
5.
Stikstofbemesting op Hooiland.
BiNliMLAM).
ooten
rk,
rraag
l Co.
rland
m.
E COURANT,
lang. Dit blad verschijnt eiken Zaterdag,
jn. Prijs per kwartaal f 0,65inet Geïllustreerd Zondagsblad fl.025, franco
er post f 1,10. Voor het buitenland 90 cents.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
het bureau te T h o I e n ot vóór DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGEVER
TaoiiN.
Adrertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven wordt alechts
2 maal in rekening gebracht. Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
LANDWEER.
Oproeping van Verlofgangers.
De Burgemeester van Tholen maakt bekend dat
;en. e dienstplichtigen, die in de jaren 1903, 1904. en
905 voor den dienst bij de landweer zijn bestemd,
op
iet uitzondering van hen, die tot de hospitaalsolda-
in behooren, in dit jaar voor ZES dagen onder de
rapenen moeien komen als volgt
A. Landweer-infanterie, compagnie, te Bergen op
Zoom [tentenkamp, op het terrein Kijk in de
1 pot], op 28 Mei.
B. Landweer-genietroepen, compagnie, te Utrecht
(Genie-kazerne.) op 18 Juni.
S jC. Landweer-pontonniers, compagnie te Dordrecht,
(Pontonniers-kazerne.)
Gelast de in deze gemeente wonende dienstplich-
igen, die tot de bovenvermelde korpsen behooren,
IT, un zich op den voor hunne opkomst bepaalden dag
«chtstreeks naar hun korps in de hierboven vermelde
jarnizoensplaats te begeven en aldaar vóór 12 uur,
les voormiddags, tegenwoordig te zijn voorzien van
lun voor gezien geteekende verlofpas en van al
Ic voorwerpen van kleeding en uitrusting, door hen
>y hun vertrek met groot verlof medegenomen, ten
jinde in werkelijken dienst te worden gesteld;
vestigt er hunne aandacht op dat zij, die in ge-
jgQ >reke blyven op den bepaalden dag onder de wape-
ten te komen, bij hunne latere opkomst, zooveel
■nger in dienst zullen worden gehouden, en dat zy,
iie niet aan de oproeping voldoen, als deserteur
2N. iuDen worden gehandeld,
Tholen, den 24 Febr. 1906.
De Burgemeester voornoemd,
M. G. VAN STAPELE.
VISCH ALS VOEDINGSMIDDEL.
Zoowel in verschen als in geconserveerden
Btaat neemt visch een belangrijke plaats in on
der de voedingsmiddelen van den mensch, en
uit deu aard der zaak meer of minder al naar
gelang men dicht bij de zee ot vischrijke bin
nenwateren woont. Eskimo's en Groeulanders
hebben bijna geen ander levensmiddel dan de
visch en in Rusland wordt per jaar en per hoofd
20 pond visch gegeten.
Visch leent zich zoo uitstekend tot voeding
van den mensch, omdat dit artikel gewoonlijk
gemakkelijker en goedkooper te verkrijgen is,
dan ander dierlijk voedsel, ui. dat, alkomstig
van zoogdieren, terwijl het door een zeer groot
gehalte aan eiwitstoffen en weinig vet als voe
dingsmiddel veel meer waarde heeft dan het
vleesch van andere dieren. Evenwel zijn vis-
8chen moeilijker te verteren dan het vleesch
van runderen, schapeu en kalveren. Alleen ge
rookte visch is gemakkelijker verteerbaar dan
gerookt vleesch.
Van veel beteekenis is bij ons de visch als
volksvoedingsmiddel (ook wei hetgeen de Duit-
schers de Massenernatiruug noemen) omdat voor
ons volk althans voor een groot deel daar
van verscheiden goede smakelijke visch-
8oorten voor niet te hooge prijzen op de markt
komen.
In de eerste plaats moet daarvan de haring
Holland's zeebanket genoemd worden, die
relfs ettelijke eeuwen terug, nagenoeg het eeni-
ge dierlijk voedsel uitmaakte, hetwelk biuueu
het bereik vau het volk was. Vergelijkt men
de voedingswaarde, d.w.z. duiver voldoende be-
standdeelen, die men voor een halveu gulden
kan koopen, van de gezouten haring met die
van rundvleescb (halfvet) dan vindt men, dat
men voor 50 cents haring 1649 voedingseen
heden kan koopen, terwijl men voor denzelfden
prijs aan halfvet ruudvleesch slechts 646 van
die voedingseenheden krijgt.
Onder een andereu vorm uitgedrukt wil dit
zeggen, dat een haring, die een netto gewicht
heeft van 110 gram en 4 a 5 cents kost, ons
dezelfde hoeveelheid eiwit oplevert als 10 gram
halfvet rundvleescb waarvoor uien ongeveer 10
cents betaalt.
Nog grooter voedingswaarde bevat de stok-
visch, die ons voor 50 cents 2758 voedingseen
heden oplevert, en de bokking (gerookte haring),
die ons er 2709 verschaft.
Viscli wordt door ons aangeschaft op de markt
waar zij levend of dood aankomt, dan wel in,
geconserveerden toestand, d.i. gerookt, gezouten
of in blikjes.
Visch koopen is lastig en de echte liefheb
bers laten dat dan ook aan niemand anders over,
doch gaan er zelf op uit. Voor de niet zoo
deskundigen willen wij enkele wenken geven,
waarop bij het koopen van versche visch moet
worden gelet, waarbij men wel in acht moet
nemen, dat veel soorten in den tijd van kuit-
schieten niet eetbaar zijn.
Zoo is de tijd van inkoop voor paling en aal
gedurende de zomermaanden baars van Augus
tus tot Januarischelvisch in den winter, bij
voorkeur bij vriezend weer, en schol, bot en
tong in den zomer en herfst.
Doode visch gaat spoedig tot bederf over, en
wel vlugger dan vleesch, wegens haar grooter
gehalte aan water en inindt-r« <ie*.-elnn.i vet.
Zij moet dus versch zijn, waarvoor kenmer
ken dienen: helder roode kien* ij; l«*. oogen
nog glanzend en doorschijnend, urw.jl <.ci viee>ek
zoo elastisch moet zijn, dat er geen putjes in
blijven na met den vinger te zijn gedrukt, bij
het openen vau de kieuwen moet men een fris-
schen reuk waarnemen. Eerst kort geleden ge
storven visch zinkt in het water.
Is daarentegen de visch niet meer versch,
dan zijn de kieuwen bleek en geelhet vleesch
week en zachtde oogen ingevallen en het
hoornvlies troebelde reuk in de kieuwen is
onaangenaam.
Ook hier weten de knoeiers weder allerlei
hulpmiddelen aan te brengen om zoo'n dood en
visch eens netjes op te knappen. Met een pij-
pesteel of ander klein buisje wordt in den buik
de noodige lucht geblazen om de visch dikker
en ronder te maken, terwijl de kieuwen met
bloed worden bedekt om ze rood te maken.
Een flinke straal water is voldoende om dit hulp
middeltje te doen verdwijnendaarom nemen
de meer bedreven knoerers een ander middel
te baat om de kieuwen rood te verven, ui. door
middel vau fuchsine, dezelfde kleurstof die ge
bruikt wordt om cervelaatworst van verdachte
kwaliteit een inooi rood kleurtje te geven.
Het bedrog met fuchsine kan men op de
volgende wijze aantooneu
Men neemt enkele kleine stukjes van de
kieuwen en doet ze in een reageerbuisje met
spiritus gevuldna eenigeu tijd zal bij gebruik
van fuchsine de spiritus violet rood worden ge
kleurd. Als coutröle-proet kan men een weinig
ammonia toevoegen, waardoor de roode kleur
verdwijnt, die echter weder terugkeert na toe
voeging van enkele droppels verdund zoutzuur,
en bij overmaat van zoutzuur weder verdwijnt.
Bij al de goede eigenschappen van de visch,
kan deze echter ook eenige nadeelen hebben en
wel door het voorkomen van vergiftigende eigen
schappen, namelijk doordat zij een steek toe
brengen, die vergiftigend werkt, dan wel, dat
zij de voor den mensch nadeelige stoffen in baar
lichaam bevatten, die dan bij de consumptie in
de maag en het darmkanaal komen. Enkele
vischsoorten werken alleen in sommige tijden
van het jaar vergiftigend, bijv. onmiddellijk vóór
het kuitschieten.
In Indië zijn vooral meerdere gevaarlijke soor"
ten bekend, terwijl men daar te lande herhaal"
delijk vau vergiftiging door kreeften en garna
len hoort.
De eieren van een visch, die in Japan veel
voorkomt, de „fougou," zijn een zeer sterk
werkend vergif, waardoor een mensch binnen
enkele minuten wordt gedood.
De hiervoor genoemde garnalenvergiftiging
heeft in haar beloop ongeveer dezelfde verschijn
selen als cholera.
Een andere vorm van de vergiftigende werking
door visch wordt aangetroffen in de lijk vergiften,
die zich in het lichaam van de doode visch
vormen, en waardoor de ziekte en sterfgevallen,
ontstaan, die wel eens na het gebruik vau ge
conserveerde visch voorkomen.
Deze wordt daardoor voor den mensch ge
vaarlijker, omdat zij dikwijls ia lauwea toestand
wordt gegeten en de toxinen er in kunnen blijven
voortbestaan, terwijl door het bakken ot koken
der versche visch de daarin aanwezige bacteriën
worden gedood en de toxinen worden vernietigd.
Bij zoutevisch moet men er dus op letten,
dat zij geen ranzigen reuk of smaak heeft en
niet gevlekt is. Ook dient men zich te hoeden
voor gezouten visch, die gebrokkeld is.
Goede kwaliteit zoutevisch moet in flinke,
gave stukken uit den too komen.
Ook stokvisch mag geen vlekken vertoonen
en niet week zijn.
Volledigheidshalve wordt hierbij nog vermeld,
dat volgens de meening van Hutchkinson het
gebruik vau gedeeltelijk bedorven visch, lepra
kan vei oorzaken.
Thijs Wat zeg je buur, moet ik nu
ouk nog Chilisalpeter op miju hooiland brengen
Nu ben je toch bepaald de plank mis!
Krijn. Dacht je dat? Waarom?
itiijs. Wel, wie brengt er nu Chili op het
gras Hier niemaud. Die het goed bemest,
üéél goed, geeft kaïniet en slak, velen dat
weet je volstaan met slak alleen. Eu het
gaat dikwijls v\at goed.
Krijn. Dikwijlsja, maar ik zeg je het loopt
spaak, Thijs, en dat heb jij ook al genoeg kunnen
zien. dalen Harmsen bv. en Teuuissen nog
zooveel hooi van hun land als vóór een jaar of
4, 5 Neen nietwaar, het lijkt er niet naar 1
Eu hoe komt dat Omdat hun grond of liever
hun gras behoefte heeft aan stikstof.
Thijs. Maar ik heriuuer me nog deksels goed
't is al een jaar of vier geleden dat op
de landbouwlezing van W. deze verklaarde, dat
Chili op graslaud gansch overbodig, ja ver
kwisting was. Hij zei, meen ik, dat de klavers
voor de stikstof zorgden.
Krijn. Dat heb je goed onthouden, buur.
En het is W. niet kwalijk ie nemen, dat hij zoo
sprak, want het is nog zoolang niet geleden,
dat algemeen zóó werd geieeraard.
Thijs. Maar was dat dan heeleinaal abuis
Krijn. Volstrekt niet! 't Is waar: bij een
bemesting met kali, pliosphorzuur en kalk ont
wikkelt vooral de witte klaver zich sterk en
wordt de opbrengst aanmerkelijk verhoogd. Ook
nemen de klavers, als alle vlinderbloemigen, de
luchtstikstof op en leggeu die vast in den grond.
Thijs. Welnu dan Dit moet toch het gras
ten goede komen
Krijn. Zoo meende men ook eerst, toen men
tot de wetenschap gekomen was. Maar de er
varing leerde, dat het zonder stikstofbemesting,
toch op den duur niet goed ging. Men kwam
hierdoor tot nadenken.
Thijs. En
Krijn. De luchtstikstof wordt ww^gelegd, zei
ik, en dat is, helaas, in letterlijken zin maar
al te waar. De bekende landbouwkundige, de
heer Reinders, zegt, dat die stikstof het gras in
oude graslanden, zooals die van jou, niet baten
kan, omdat ze voor de plant niet opneembaar is.
Thijs. Ze komt dus niet in den gewenschten
vorm voor
Krijn. Begrepen, buurKon de lucht diep
in den grond doordringen, zooals op bouwlaud
en waarschijnlijk in nieuw grasland, dan zou
de zuurstof der lucht de stikstof omzetten, op
neembaar maken, maar in ouden vasten gras
grond gaat dat niet niet.
Thijs. Zit dat zoo Zeg me dan nu, hoeveel
moet ik geven per H.A.
Krijn. Men wendt aan: 100200 Kilo. De
heer Knijff te Hameien kreeg met 150 kilo
een meeropbrengst ter waarde vau ruim f 60.
De heer V. d. Bosch te Appelscha behaalde
zelfs de grootste winst bij aanwending van 300
Kilo. Maar 't spreekt van zelf, dat dit niet als
regel beschouwd mag worden. Probeer jij het
nu eeus met verschillende giften, en zie, wat
je het meeste voordeel geeft.
Thijs. Dat beloof ik je; adieu, ik moet naar huis
Bij Kon. besluit is benoemd tot inspecteur
der directe belastingen te Zierikzee, de heer
J. de Wilde, thans te Sneek.
Door den Commissaris der Koningin in Z e e-
1 a n d is bepaald dat de aflevering van de man
schappen van de lichting 1905, die ingevolge
art. 101 der Militiewet 1901, of ter vervulling
van de plaatsen der manschappen, die op 15
October 1905 ontbraken, moeten worden opge
roepen en bestemd zijn ter volledige oefening,
en van de manschappeu van de lichting 1906,
bestemd ter volledige oefening, zal plaats hebben
als volgtop 13 Maart te Tholen, 14 eu 20
Maart te Vlissingen 15 en 17 Maart te Mid
delburg.
Behalve jhr. mr. J. H. J. Quarles van Ufford,
referendaris aan het departement van biunen-
landsche zaken, wordt als ernstige candidaat voor
het ambt van Commissaris der Koningiu in
Zeeland ook genoemd jhr S. van Citters,
secretaris-generaal bij het departement van
financiën.
De Tweede Kamer
In deze Kamer was de lydensgeschiedenis van de
Velser pont een onderwerp van bespreking naar
aanleiding van een wetsvoorstel tot het aanleggen van
een kettingpont over het Noordzeekanaal ter ver
vanging der voetbrug, die op haar beurt in de plaats
van de beruchte en dure pont gekomen is, maar al
even weinig bevalt. De beer Lieftinck zorgde voor
bet komische element door een geestige rede „de
twee monsters". De kettingpont vond genade in de
oogen der Kamer, zeer tegen den zin van den beer
Pastoors, die zich als afgevaardigde voor Beverwyk
verplicht gevoelt voor een geschikte communicatie
tusscben de beide zyden van het Kanaal op de bres
te springen. Doch de Minister trachtte hem tevreden
te stellen door de belofte, dat, als de kettingpont
niet mocht bevallen, er een ultra modern verkeers
middel zal komen, al kostte dit tonnen gouds.
By de voortgezette bespreking van de positie der
beambten by de post en telegrafie en van het per
soneel der spoorwegen wa» een hoofdpunt van ge-
dachtenwisseling de plaats, die de vakvereeniging in
het ambtelyk en sociale leven dient in te nemen.
Zooals bekend, heeft de directeur-generaal der poste
ryen verleden jaar tegen de vakvereeniging zyner
onderhoorigen geageerd op een wijze, die veel on
tevredenheid, niet alleen onder de post-ambtenaren
heeft verwekt, en in de Kamer geen verdediging
vond. Wel waren er van rechts verschillende sprekers,
die de voorkeur gaven aan offlcieele groepsvertegen-
woordiging, terwyl aan de linkerzyde, vooral bij de
socialisten, krachtige verdedigers der vakvereeniging
optraden, o.a. de heer Troelstra in een redevoering
van 2Va uur. Ten slottte schaarde de minister Kraus
zich aan de zijde der eersten, wat hein een gevoelige
kastyding van den heer Troelstra bezorgde.
Wat de toestand van het spoorwegpersoneel betreft,
men kan gerust zeggen, dat men algemeen van oordeel
was, dat die zeer onvoldoende is, en dat de spoor-
wegdirectiën na de staking van 1903 de verwachtingen
op verbetering hebben teleurgesteld. Zelfs de heer
Janssen (kath.) herinnerde er aan, dat de stakings-
wetten waren aangenomen onder voorwaarde, dat het
spoorwegpersoneel zou te hulp gekomen worden. Het
argument der maatschappyen, dat er bezuinigd moet
worden, wees hy atdan moeten zy maar wat minder
aan de concurrentie offeren, of overname door den
Staat verzoeken.
Het ligt voor de hand, dat van de linkerzyde
(vooral door de heeren Borgesius en Troelstra, op
hetzelfde aambeeld werd geslagen, maar door deze
meer met politieke nevenbedoelingen; de eerstgenoemde
zei dat regeering en kamer in 1903 moreele ver
plichtingen op zich hebben genomen tegenover het
spoorwegpersoneel en dat vele kamerleden, ook libe
ralen, vóór de wetten hebben gestemd na belofte
door de regeering van verbeteringen. En nu beroept
de regeering, evenals de maatschappyen zich op de
hooge kosten. Daar kwam spreker legen op. In ieder
geval had, zonder kosten, toch de rechtspositie van
't personeel verzekerd en de dienst- en rusttijden
en Zondagsrust verbeterd kunnen worden.
De minister verklaarde niet voor de kosten te
zullen terugdeinzen om verbetering aan te brengen
wanneer de spoorwegdirecties niet genegen mochten
zyn tot medewerking, dan zou hy een wyziging der
spoorwegwei voorstellen. Intrekking der stakingswet-
ten, waarop door de socialisten was aangedrongen,
was van deze regeering niet te wachten, een enquête
naar den toestand vau het trampersoneel wilde Z. E.
overwegen. Voor ae herziening der dienstvoorwaar-
den in 1907 zal het gevoelen der groepsvertegen woor
diging worden gevraagd.
We hebben al gezegd, dat deze rede van. den
minister weinig in den smaak der socialisten viel.
