N°. 660.
Zaterdag 19 Februari 1898
Vijftiende jaargang.
J.
M. C. POT,
FSUXLLfiïOl.
DE VLUCHTBERGEN
¥au onze berichtgevers.
BINNENLAND.
in Schouwen, de Bevelanden en
Tholeu,
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per 3 maanden, franco per post 65 cent3.
Voor het buitenland 90 cents.
Imszondsn stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
het bureau te T h o I e n ol v66r DONDERDAGMIDDAG hij onzen medewerker te lerseke.
UITGEVER
Tholis.
Advertentiën: van 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebracht.
„Heb je me niet verstaan, Fritsje?" vroeg
een moeder aan baar zoontje.
„Jawel", zei Fritsje „taaar U liadt het me
nog maar één keer belast."
Ziedaar in een enkelen trek het beeld der
zwakheid en tevens de gevolgen der zwakheid
geschetst.
"We hebben hier te doen met een zoogenaamd
goeie moeder, maar helaasmet een te goede,
en te goed is niet goed, is slecht. Met een
moeder die wel weet, wat haar kind doen en
laten moet en die het dat dikwijls genoeg door
gebod en verbod te verstaan geeft, maar de
kracht mist om van woorden tot daden over
te gaan.
Eu de gevolgen? Als dat. zoo voortgaat, zal
haar zoon nooit een degelijk, krachtig man
worden, nooit in staat te gebieden, want wie
niet heeft leeren gehoorzamen, zal een ander
geen gehoorzaamheid kunnen leeren.
Ik zou niet kunnen zeggen, of bovenbedoelde
moeder een Nederlandsche was, maar dat er
jzoodadigen veel in Nederland zijn, is zeker.
Gebrek aan doortastendheid; Bat is naar fout, en
die fout hebben ook wel andere menschen dan
moeders. Praten, praten en niet handelen!
Aan dit dralen uit zwakheid is nauw verwant
het talmen uit vrees van mis te tasten. Ons
volk heeft den naam van verbazend voorzichtig
te zijn, en ik geloof, de daad ook. We loopen,
enkele kwajongens uitgezonderd, niet over ijs van
één nacht. We bekijken eerst een zaak van
alle kanten, we overleggen, redeneeren, raad
plegen, beramen, honderd uit.
Dat is alles heel goed en wel, maar het heeft
de bedenkelijke schaduwzijde, dat soms de rechte
tijd van handelen verloopt, of dat er van han-
leu niets komt. Er zijn zaken die geen uitstel
kunnen lijden. Als men bij een brand te lang
overlegt, hoe of waar met blusschen te beginnen,
gaat ondertusscheu het gebouw verloren.
Het talmen uit behoedzaamheid is in zijn
aard veel minder afkeuringswaardig dan dat uit
zwakheid, maar de gevolgen zijn dezelfde: men
brengt niets tot stand.
Als zich een moeielijk geval voordoet, zijn
twee gevallen moglijk: men komt na rijp be
raad tot het besluit dat uitvoering mogelijk en
gewenscht is, ja of neen. In Jt eerste geval
kome men dan ook tot de daad. Anders heeft
men opzettelijk tijd verknoeid.
Niemand zal overijling aanbevelen, maar tus'
schen overijling en eindeloos wikken en wegen
is een middenweg. We houden wel van figuren
als Alexander, die den Gordiaanschen knoop
doorhakte, toen hij hem niet ontwarren kon.
Hij wilde nu eenmaal dien knoop los hebben
zou hij er nu als een uil op blijven kijken, of
hij soins van zelf los wou gaan f Er zijn maar
weinig mannen, die, als de Romein Ounctator,
om hun draleu beroemd zijn geworden.
Nog eens, wij Nederlanders hebben den naam
(den roem van niet over ijs van één nacht te
gaan. Dat kan een deugd zijn, maar over
drijving van deugd is ondeugd. Al te zuinig is
gierig, te groote behoedzaamheid is besluiteloos
heid. Het kan wel zijn, dat andere natiën aan
dat zelfde euvel mank gaan, waarom zij ons
bespotten, maar dat onze zoo hoog geprezen
omzichtigheid ons parten speelt, daarvan zijn
de voorbeelden maar voor het grijpen. Men
kan er zeker van zijn, als er in ons land een
questie van eenig belang op het tapijt komt,
dan duurt het zoowat een eeuw, eer zij tot
oplossing komt, soms ook langer. Over de droog
making van het Haarlemmermeer heeft men zelfs
twee eeuwen gedacht. Als het met de Zuiderzee
naar evenredigheid gaan moet, dan praat men
daar minstens vier eeuwen over. En dit is te
dwazer, als het zaken betreft, waar men het
algemeen of vrij algemeen over eens is. Na de
Fransche overheersohiug was men algemeen van
gevoelen, dat het Fransche strafwetboek door
een Nederlandsch moest vervangen worden.
Toch deed men het er nog 60 of 70 jaar mee.
De Zondagswet wordt al een halve eeuw lang ver
kracht door ieder die het verkiest. Zoo nu en
dan hoort men een stem opgaan, dat dit toch
zoo niet blijven kan, en dat het een of ander
gebeuren moetéf intrekken, éf handhaven of
verruimen. Maar men denkt er zelfs niet
ernstig over om de zaak aan te pakken.
En zoo is het met bedelarij, schutterij, leer
plicht, openbare dronkenschap en nog al meer.
Al die zaken eischen sedert korter of langer
tijd voorziening. Iedereen erkent dat, maar.
de zaak is zoo moeilijk, men moest eens eenige
personen of belangen schadenDus vooral niet
te voorbarig! De nacht geeft soms raad.
We weten niet wat erger is: een enkele mis
greep te doen (herstel is gewoonlijk niet uitge
sloten) of den eerbied en het ontzag voor de
wet (waar het wetten geldt) te verstikken.
dier vlsscherijen J. G. Hack, Czn., schipper te
Bruinige.
Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant
hebben zich vereenigd met de strekking vau
het adres der Commissie te Bergen-op-Zoom tot
het verkrijgen van een verkeersweg over den
dam tusschen Noord-Brabant en Zeeland, en
hebben aan de Regeering geadviseerd deze zaak
te steunen.
Bij Kon. besluit zijn benoemdtot ontvanger
der registratie en domeinen te Dokkum de heer
J. Kijlstra thans te Zevenaar. Tot opziener der
visscherijen op de Schelde en Zeeuwsche Btroomen
He klasse J. J. Sipsma, brigadier titulair der
njksveldwacht te Avereest, tot tijdelijk opziener
ST. ANNALAND. Op de weegbrug „de
Waarborg" alhier werd in 1897 gewogen: Sui
kerbieten 3,8S27S5 K.G; mangelwortels 9294
KG.jjpulp 546383 KG.; ajuiu 850524 KG.;
aardappels 1,935284 KG.; hooi en stroo 32293
KG.; granen 110024 KG.; steenkolen 88725
KG.;! andere artikelen 29972 KG.; en 57
stuks vee.
Tot Secretaris-Penningmeester der verseniging
is lujrbeuoemd de heer A. J. Bierens, Jr., tot
bestupfsleden de heeren J. Boogaard en Jn.
Goedrgebuureen tot weger Johs. Goedegebuure, Jz.
f Door den dijkraad van den calamiteusen
Suza^napolder is het dijdgescliot door dezen
poldyf op te brengen voor den dienst 1898/9
vasl- .jpdj} op - £.1582.44 en de bijdragen der
aangrenzende polders in de kosten der zeewering
en oeververdediging op f 1367.815, t. w.:
Voor den polder Annavostlijk op f 103,84;
Breedenvliet op f269.975; Oudeland met Ra-
vensoord op f 994.
IERSEKE. In een gisteravond gehouden
vergadering van de hier gevestigde afdeeling
der Nationale Christen-geheelonthouders-vereem-
ging werd een bestuur gekozen bestaande uit de
heeren Ds. Van Hoogenhuijzen, üs. Post, D.
Vogel, C. de Jonge en A. Verschuure. Eerst
genoemde is voorzitter, voor de andere bestuurs-
betrekkingen zullen dignitarissen door de be
noemden zelf worden aangewezen.
De armen der Ned. Herv. Diaconie wor
den in den laatsten tijd mild bedacht. Kort na
elkander kon door den predikant namens de
diakenen dank betuigd worden voor 3 buiten
gewone giften vau 25, 10 en 10 gld. van onbe
kende gevers.
Mejuffrouw A. C. Deurloo, onderwijzeres
aan school 2 alhier, is Woensdag te Breda ge
slaagd bij het examen in de fraaie handwerken.
Het rapen of zoeken van kleine oesters
door knapen, die beter op de schoolbanken op
hun plaats waren, heeft om het daaruit ontstaande
schoolverzuim ook de aandacht van anderen ge
trokken, en dat te recht. Wat zij er aan ver
dienen! is luttel, en dat weinige komt nog niet
eens geheel den ouders ten goede, 't Is al te
gemakkelijk de ouders te bedriegen en een deel
van het verdiende te versnoepen.
Van "het kwaad dal de kinderen langs dijken
en wegen zwervende, van elkander leeren, zullen
wij maar zwijgen, 't Is waar, dat vele ouders
iederen cent, die hun kroost verdient, kunnen
gebruiken, maar dat zwakheid en gebreX aan
waardeering van het onderwijs hieroij een rol
spelen, is ook waar. Er zijn gelukkig ook
ouders, die het even goed kunnen gebruiken,
maar die het belang van hun kinderen hooger
stellen dan een uiterst gering geldelijk voordeel.
Aan het besproken euvel kon heel eenvoudig
eeu einde gemaakt worden, als de oesterkweekers
het oesterzoeken .verboden, en dat kunnen zij,
althans zoolang het vuil, waarin de oestertjes
verborgen zijn, op hun sigeu terrein ligt. Het
verdient vermelding, dat reeds één (misschien
meer) der oesterkweekers in dit verbod is
voorgegaan.
De op 28 Dec. 11. geconstitueerde Algem
Nederl. Geheel-Unthondersbond heeft een ge
schriftje in het licht gegeven, uitgave van Jde
Zeeuw te Dordrceht waarin de aanleiding tot
het ontstaan van den Bond en de daarbij gevoerde
strijd wordt ontwikkeld. Bedoelde aanleiding
was verschil van zienswijze in den boezem van
de Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing
van Sterken Drank over het nut van verbods-
wetten en van wettelijke maatregelen ii# 't
algemeen bij de drankbestrijding. De Bond is
dus uit de genoemde Afschaffersvereeniging
geboren. De brochure bevat de geschiedenis vau
deze geboorte en verder het algemeen reglement
van de nieuwe vereeniging, die reeds 7 afdeelingen
en ongeveer 50 algemeene leden telt.
ST. MAARTENSDIJK 17 Febr. Heden werd
door het Bestuur van het waterschap aanbesteed
de levering van p.m. 1285 M3 grint.
Ingeschreven werd door: M. G. Larooy te
Seherpenisse voor f 1,80 per M3. W. Hokken
te Sliedrecht voor f 1,73. Van Koppenhagen en
Co. te Utrecht voor fl,60 en I. Vermeulen te
St. Maartensdijk voor f 1,57 per M3, aan welken
laatste de levering is gegund.
OUD-VOSMEER. In de Woensdag ge
houden vergadering van ingelanden vau het
waterschap Oud-Vosmeer waren 47 van de 52
stemgerechtigden aanwezig. De heer W. H. van
Gorsel, die in April als dijkgraaf zou moeten
aftreden, werd met bijna algemeene stemmen als
le candidaat op de voordracht gebracht, terwijl
als 2e werd benoemd de heer F. J. Ampt en
als 3e de heer M. A. Douw. Wegens ontslag
aanvrage van den heer G. J. de Graaft', werd,
nadat dit tegen 1 Maart a.s. eervol was ver-
oor
7) door Br. J. C. BE MAN.
(Uitgegeven door het Zeeuwsch Genoot
schap der wetenschappen.)
Hoe liet zij, nauwelijks was men de Yve
overgestoken of men vond den berg en dus bij
het water en aan de grens der heerlijkheid, en
ook dicht bij het latere dorpje. Men denke
echter niet, dat ons woord dorp van terp afkomt
in Zeeland kende men het woord terp uiet in
dien zin. Het is opmerkelijk, dat de oude
bergen nabij de Schelde lagen en Borsseie nog
voortdurend eene aanlegplaats is. Men bereidt
dan ook den berg van Coudorpe gemakkelijk,
wanneer men slechts den tegenwoordigen zeedijk
volgt en dan zekeren slijkwegmen volgt daarop
een klein binnendijkje, zeker wegens de Yve
^ens gemaakt en wel aan de landzijde, niet verre
van wat men de staart vau Ellewoutsdijk, gewis
eene vroegere schorre, noemt.
De heer v. d. Kloes, notaris op laatstgenoemde
plaats, schreef mij, dat men bij het spitten niets
gevonden heeft dan keien en harde klei, die in
ons Museum bewaard worden met andere pro
ducten uit de vliedbergen. Hij heeft in 1891
den heuvel gekocht van Adriaan Bruinooge.
Tot 1867 behoorde hij aan de familie de Perpon-
cher. Vroeger was hij wei-, thans bouwland.
Gedurende de pacht, die 5 jaren loopt, mag de
pachter geen grond afvoeren. Het terrein is
slechts 20 aren en 60 e. A. groot.
De berg is niet hoog, doch regelmatig, omdat
hij bebouwd wordt. Men zeide mij, dat er eene
sloot rondom loopt, doch ik heb die sloot maar
niet gezocht, omdat het weder lijdens mijn bezoek
afschuwelijk slecht was. Van eene hofstede rs
in dit afgelegen hoekje nu niets ie zien, doch
er schijnt wel een voetpad heen te geleiden-
Volgens de kaart van Magiolse loopt er een
watergang dicht bij. Een sloot vond men
eigenlijk overal, omdat men grond moest hebben
voor den berg.
Yan het dorp brak men den toren af in 17 52;
van een vroeger kasteel geen spoor meer, maar
men kan er een welput wijzen, de vaete, die
men nog den dorpsput noemt. Des winters
staat da slijkweg onder waterdan zal die burg
in het water nabij de aan den oever knagende
Schelde: een treffend tafereel opleveren van het
bestaan onzer voorouders I De Coudorpsche weg
heet, daar waar hij bij den berg loopt, de
schuitwpgdat is kenschetsendDe wegen,
primitief en kronkelend waren de gewone wegen
van vervoer; in de steden had men steeds
schuitvlotstraten.
In de Zelandia llluslrata bewaart men eene
afbeelding van den toren van Coudorpe en van
eene, toen er bij liggende, hofstede.
Ellewoutsdijk.
De boeren noemen liet Elsdijk. Els was zeker
eene verkorting van Ellewout en het dorp en
ambacht zijn aizoo genoemd naar een ambachts
heer, ,$e er een nieuwen dijk heeft laten aan
leggen,, maar, vóór hij dat deed, zal het misschien
bewoonbaar geweest zijn op sommige plaatsen.
Het \v.;is eertijds een deel
noemde Borssele Beoosten
Coudorpe, In later tijden
van hetgeen men
de Yve, evenals
is het door zijne
ligging een gewichtig dorp geweest en meermalen
een verblijfplaats voor militairen. Het heeft een
kasteel gehad, dat in de 17e eeuw is afgebroken.
Het was en is nog eene overzetplaats aan den
gewonen reisweg naar Goes. Tot voor weinige
jaren had daar de heer van Hasselt eene
uitgebreide en kostbare verzameling vau schilde
rijen; zij was hier niet op haar plaats; geen
wonder, dat hij haar geheel of gedeeltelijk
in bruikleen heeft afgestaan aan den Haag.
4.
Beroemde en edele krijgslieden hebben op het
vroegere kasteel gewoond. 01' het ooit op een
afgegraven vliedberg heeft gestaan, is niet uit
te maken. Toch is het zeer waarschijnlijk, dat
in dit ambacht eens zulk een heuvel heeft
gelegen, omdat eeu deel der gronden wei g 'lijk
zal opgekomen zijn met de hem vau Bjr-seie.
Inderdaad er is eeue plaats, die men ,e Hoogte"
noemt, tusschen den zoogenaamdeu i'laueuweg
en de Ize weg, tusschen Siuionskoek en Lambrechts-
koek, een half uur van het dorp. De naam
vau Ize weg, Ysbrand weg?, is zeker oud.
De heer van der Kloes houdt hem echter niet
voor het overschot van een vliedberg, doch eene