Zaterdag 3 Otcober.
1891.
EN
'aarde van het Kiesrecht.
KINDERJAREN.
0. 325.
J. M. C. POT,
Publicatiën.
FEUILLETON.
4.
3,90
l,-
1,65
0,70
IERSEKSCHE
Thoolsche Conrant,
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per 3 maanden, franco per post 65 cents.
Voor het buitenland 90 cents.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
het bureau te T hol en of vóór DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker t« lerseke.
UITGEVER:
Tholen.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebracht.
,95,
,10.
AANKONDIGING.
lurgemeeeter en Wethouders van Tholen brengen
kennis van belanghebbenden dat te beginnen op
,20. tdag 13 October 1891 van wege de gemeente
e opneming zal worden gehouden van de voetpaden
de kunstwerken.
'holen, den 3 Cctober 1891.
Burgemeester en Wethouders van Tholen
C. J. DE V. VAN NOORDEN.
M. G. VAN STAPELE, Wethouder
(Slot.)
ER-I
ocuo—
SN,kl bestreden wij de meening, dat de onver-
[illigheid omtrent het kiesrecht zoo algemeen
als men uit enkele gevallen zou geneigd zijn
te leiden, zoo is het toch waar, dat de toe-
ïd nog verre van volmaakt is.
België schijnen de werklieden de waarde
het kiesrecht beter te begrijpen, getuige
dringende eisch om in het bezit er van te
aken. Zij gaan zelfs zoo ver van doorslaande
betering in hun toestand daarvan te verwach-
Of zij hierdoor de verwachting niet te
>g spannen, willen wij heden niet onder
ken, maar er blijkt toch uit, dat zij evenals
e regeering van een uitgebreid kiesrecht blij-
ïde verbetering hopen.
loe kan men zoo kortzichtig zijn er anders
sr te denken Hebben wij niet tweemaal in
jaar tijds in ons eigen land ondervonden, wat
kiezers vermogen? In 1888 erlangden dui
den het kiesrecht, die het vroeger niet be-
ijn
Naar het Duilsch.
(Slot).
Jaapje hield het reusachtige glas met zijne
de mollige handen stevig vast en zette het
i den mond.
„Goede hemel, dat was werken Jaapje zuchtte
Ier de inspanning, dat hem de tranen over
wangen biggelden en hij zoo rood zag als een
ieft. Toen 't in 't geheel niet meer gaan wilde,
hij het glas hijgend en buiten adem aan mij
r, maar toch schitterden zijne oogjes en l eek
triomfankelijk in 't rond. Ook ik dronk, tot-
ik het benauwd kreeg, en toen er nog een
'tje schuim onder in bleef, viel Jaapje er ten
ieden male als een grijpvogel op aan en bracht
onderneming tot een goed einde.
aandacht van al de aanwezigen was na-
ïrlijk op ons gevestigd, en Peter stond kaars-
•ht en trotsch op zijne oeschermelingen, naast
i. Goedkeurend knikte hij met het vlasblonde
>fd en zeide: „Ja, ja, die kennen het!"
arna wilde hij ons weer bij de hand nemen
rechtsomkeert maken.
)och daar had Jaapje plotseling een lumi-
zaten en dadelijk maakten zij van hun recht
gebruik om, meeaende, dat het niet goed ging
met het staatsbeleid, andere volksvertegenwoordi
gers te kiezen, hetwelk stilzwijgend het optreden
van andere ministers ten gevolge had, die heel
anders over de zaken dachten, dan hunne voor
gangers. Dat ljeteekent nog al wat! Dit jaar
geschiedde hetzelfde, maar nu in omgekeerden zin.
Stilzwijgend, zeiden we. Let wel op d at
woordHet slaat in ons land, als een paal
boven water: andere Kamers, andere Ministers.
En ziet nu eens wat voordeel een grondwettige
regeering die, in 't voorbijgaan gezegd, de libe
ralen ons gegeven hebben, aanbiedt boven eene
onbeperkte, zocals in Rusland. Wat vroeger
niet mogelijk was zonder eene revolutie, name
lijk eene door (iet volk geëischte maar door den
vorst geweigerde verandering in het staatsbeleid
te brengen, dat geschiedt thans in bijna alle
beschaafde landen in de volmaaktste orde en
langs den meest vreedzamen weg. En welk is
het tooverwoord, dat die staatkundige stormen
van vroeger lijd, die stroomen bloeds deden
vloeien, bezweert? Dat is het woord der kiezers,
dat is het stemrecht! De meerderheid der kiezers
heeft maar te zeggen„Wij willen andere mi
nisters en het geschiedt alzoo. Meenen de
kiezers redenen van ontevredenheid te hebben
over de dienaren der kroon, het kost hun slechts
één woord en één gang naar de stembus, om
andere te krijgen. Wat in Rusland de machtige
keizer soms niet zou kunnen, omdat hij niet zou
durven, dat doen bij ons de eenvoudigsten onder
het volk. Waardoor? Door het kiesrecht in
verband met den constitutioneelen zin van het
hoofd van den staat.
Wie dus uit onkunde of onverschilligheid
geen gebruik maakt van zijn kiesrecht heeft alle
neusen inval, eene waarlijk geniale gedachte,
die stellig de sympathie zal wegdragen van alle
liefhebbers van bier en spaarzaamheid. Heel
bedaard ging hij op de teenen staan, maakte
zijn vinger in den mond nat, en streek onze
twee geldstukjes met waarlijk indrukwekkende
achteloosheid weer op. „Ajuus 1" zeide hij bescher
mend, vatte mij bij de hand, en wij ver
dwenen.
Een luid gelach volgde ons.
En nu kwamen wij acht dagen lang eiken
avond terug en dronken voor éen en denzelf
den stuiver ons glas bier, legden het geld neer,
totdat wij ons deel binnen hadden, en meenden
daa aan de eisch en van het recht ten volle vol
daan te hebben, als wij het geld onmiddellijk
weer in den zak staken. Nooit heeft de waard
van 'Je „bonte kraai" zich beter vermaakt dan
in die acht dageu, en toen Peter het ten slotte
toch raadzaam achtte het buitengewone geval te
rapporteeren, bad en smeekte de dikke waard
dringend hem de „origineele klandisie" te laten
behouden, 't Was met de vroolijkheid gedaan in
de „bonte kraai," sinds wij achter slot en gren
del gehouden werden, uit angst, dat Jaapje en
ik aan den drank zouden gaan. Maar er werd
in t geheele stadje om gelachen, en Jaapje werd
als held geroemd
„Lang, lang is 't voorbijDe tijd onzer kin
derjaren bleef niet eeuwig bestaan, maar rolde
recht tot „mopperen" verloren.
Bij eene staatsinrichting als de onze is eene
revolutie haast onmogelijk geworden, zoolang wij
althans vorsten hebben, die zoo waarlijk boven
de partijen staan als wijlen Z. M. Willem III.
Want men vergete nietal is het eene gewoonte
geworden, dat het kabinet verandert als de
Kamers veranderen, onze Koning of Koningin
is daaraan niet gehouden. Anders te handelen,
zou wel groote verwarring verwekken en het
regeeren haast onmogelijk maken, maar het recht
om in weerwil van alles hare ministers te hou
den bezit onze Koningin onverkort.
Zoolang zij van dat recht geen gebruik maakt,
bestaat er haast geen aanleiding tot een geweld
dadig ingrijpen van het volk in de staatsmachine,
want de kiezers hebben het heft in handen.
Eén geval is er evenwel dat daartoe aanleiding
zou kunnen geven, namelijk het kiesrecht zelf
of eigenlijk het gemis van kiesrecht. Stel, dat
in eenig land het kiesrecht zeer beperkt is, en
dat de misdeelde onderdanen dit beslist eischen,
dan zal, als het hun door de regeering en de
Kamers geweigerd wordt, geweld het eenige
middel zijn om het te verkrijgen. In zoo'n
geval zou dus een revolutie kunnen uitbreken.
België is daarvan bijna een voorbeeld. Daar
treedt de werkende klasse zoo dringend op met
den eisch van uitgebreider kiesrecht, dat zulks
de weigerachtige ministers tot ontzag stemt.
Hieruit volgt onmiddellijk, dat hoe milder
het kiesrecht wordt toebedeeld, hoe geringer de
kans wordt op eene revolutie; hoe meer kiezers,
hoe vreedzamer veranderingen tot stand komen.
Al leverde eene uitgebreide kiesbevoegdheid geene
andere voordeelen op, dan dit, dan zou het reeds
eene gebiedende reden zijn, om te dezen opzichte
mild te wezen. Maar er is meer. De Kamers
voort en verdween, even snel als de bonte zeep
bellen, die wij boven uit de vensters der kin
derkamer bliezen. Er daagde een grauwe, treurige
morgen aan de kimmen, toen de meubelwagen
vóór het huis stond om het gezin van den „ka
pitein" naar een nieuw garnizoen te brengen.
Jaapje werd voor den laatsten keer met alles,
wat een kindermond goed smaakt, volgepropt,
eu daarna omarmden wij elkaar met lachend
aangezicht: „Het laatste glas, de laatste kus,
adieu, adieuOp dien leeftijd heeft het afscheid
nemen nog niets met zilte druppeden te maken.
De tranen en zuchten kwamen evenwel ook
niet daarnh, want de nieuwe wereld, die zich
voor mijne nieuwsgierige oogen ontsloot, was zoo
rijk aan bonte beelden en allerlei indrukken,
dat het verleden bijna uit mijn geheugen werd
gewischt.
Het beeld van mijn Jaapje verzonk in grauwe
nevelen.
Ik hpb den eersten tijd nog veel over hem
gesproken, hem dikwijls teruggewenscht, en mijn
portret zelfs na een poosje als aandenken aan
hem gestuurdmaar zijn antwoord hierop is alles,
wat mij van hem is overgebleven, 't Is anders
bepaald vermakelijk, en daar ik niet geloof, dat
mijn voormalige speelkameraad, die, voor zoo
ver ik weet, als baanwachter met zijne jonge
vrouw in een idyllisch huisje aan de Main-Weser-
lijn woont, dit ooit onder de oogen zal krijgen,
heeten hel volk, dus het geheele volk, te ver
tegenwoordigen. Dat doen zij evenwel nog niet.
Wel is er in 1888 verbetering gekomen, omdat
de nieuwe grondwet den census heeft laten
varen, maar toch blijft nog een groot deel van
de mindere en de middelklasse van het kies
recht uitgesloten. Zij hebben evenzeer recht om
hunne belangen in de Kamers behartigd te zien,
en dat kan niet beter dan wanneer zij zelf een
woord mee kunnen spreken bij de stembus. Nu
zijn er wel die zeggen: „Dat mindere volk heeft
geen verstand van die dingen", maar (en daar
hebben wij het reeds over gehad) zij zullen nooit
beter dat verstand krijgen, dan wanneer zij zelf
mogen meepraten.
En wat zullen zij dan met hun kiesrecht doen?
Wel, zij zullen er blijvende verbeteringen mee
tot stand brengen.
Tot heden is bij de verkiezing steeds de leuze
liberaal of niet-liberaal? waarbij dan liberaal
ongodsdienstig beteekeut. Zoolang de zaken zo»
verward worden, zal het niet gemakkelijk beter
worden. Men kieze leuzen, daar het volk bij
kan, en die niet een richting maar een enkelen
eisch uitdrukken. Bijvoorbeeld: ieder weet wat
belastingen zijn, en ieder voelt de billijkheid,
dat die naar ieders draagkracht verdeeld worden.
Verder weet ieder, dat aan dit laat te nog veel
ontbreekt. Als men nu bij eene verkiezing die
onbegrepen woorden van liberaal en anti-revolu
tionair, begrijpelijkheidshalve maar valschelijk
omgezet in: Voor of tegen den Christus? eens
liet varen en men stelde eens de leus: Voor of
tegen belastinghervorming? zouden de menschen
dan niet begrijpen waarvoor zij strijden? En
dan zouden zij meevechten ook, dat is zeker.
En kregen wij dan geen ministerie dat belasting
hervorming in haar banier schreef? En kregen
wij dan geen blijvende verbetering in ons belas
tingstelsel Wel zeker
Dit is maar een voorbeeld uit vele. Maar zoo
zou het in alles gaan. En zoo zou langzamer-
meea ik geene al te groote onbescheidenheid te
begaan, als ik genoemd schrijven, bij wijze van
ongecorrigeerde drukproef, tot slot van deze schets
maak.
De epistel van het brave Jaapje, in geniaal
golvende lijnen ontworpen, groot geschreven en
met inktmoppen en de noodige duimafdrukken
geïllustreerd, landde te zijner tijd aan mijn adres
aan, en luidde als volgt
„Liefe Merietje
Jou portred hep Ik goet gekreege ik Bedank
dervoor het is heel mooi zcit moeder ik gaa al
sins verleede paas naa school en schrijv al met ink
de unevorremjas van meheer jou paapa het moeder
me as en kiel genaait en draag ik nau ale daage
in juilie huis woond de nieue kapetijn met twee
heele kwaaje jongens die me op straad met sneeu
gooie en uutschelde maar ikke ben ok nit bang
ik smeet en schel ze terug verleede was peeter
bei ons en huilde as ie van jou sprak om dat ie
naa je verlang hij maak in maord troupartei
moeder loat zege asdat juilie de groetenis hebbe
en nou weet ik niks meer te vertelle ik denk
nog dikkels aan jou de minse hier finde ok da 'j
raoar terugge mot komme en soen van
je vrint Jaap.
