a
TE LAAT.
No. 318.
Zaterdag 15 Augustus.
1891.
EN
J. M. C. POT,
Publicatie ii.
112.
Landbouwcrediet.
FEUILLETON.
BINNENLAND.
„D E V I C f 0 RI A"
IERSEKSCHE
Thoolsche Courant.
nt.
.30
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per 3 maanden, franco per post 65 cents.
Voor het buitenland 90 cents.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
het bureau te T h o I e n of vóór DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGEVER:
T H O L E N.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebracht.
!LS
ga-
131
Zij
gei
■lan
BEKENDMAKING.
Burgemeester en Wethouders van Tbolen zullen op
Zaterdag, den 22 Angs. a.s. des middags ten 12
uur ten raadhuize aldaar publiek verkoopen
EEN HOOP STRAATMEST.
De voorwaarden der verkoop liggen van af heden
ter lezing ter secretarie iederen werkdag des voor
middags 912 uur.
Tholen, den 14 Augustus 1891.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
C. J. DE VULDER VAN NOORDEN.
Be WethouderA. VAN DER BURGHT.
Het is met de landbouwers gegaan als met
een ieder, die zich afzondert; ze zijn door hun
isolement het kind van de rekening geworden.
Handel en nijverheid hebben zich meester ge
maakt van de regeering, van de sleutels der
schatkist en de boeren zijn geworden deassche-
poesters van het maatschappelijk huishouden.
In 't bizonder zien we dit in het crediet. Crediet
is de ziel van alles geworden in onze eeuw, en
waar wij ook rondzien, van de gemeente en den
Staat tot den arbeider toe, alles werkt en leeft
van crediet.
Voor den kleinen man zijn hier en daar
voorschotbanken opgericht, en de koopman heeft
zijn Nederl. Bank. Zou nu de boer alleen
geen crediet behoeven, zooals door sommigen
wordt beweerd, ook nog in de Tweede Ivaraer?
Zou dan crediet alleen voor den boer zijn nut
missen, ja veeleer voor hem een reden zijn tot
verderf, zooals sommigen durven beweren? Wan
neer wij een oogenblik op den aard van het
bedrijf zien, dan is er niets duidelijker dan dat
juist de landbouw het meeste crediet noodig
heeft. Aan werktuigen, vee enz. besteedt de
boer een kapitaal, dat eerst na jaren terugkomt,
als er veel zorg aan besteed wordt. Het paard
vordert 5, de koe 4 jaren, alle landbouwge
wassen 1 jaar, tuinbouw over 't algemeen meer
jaren, eer ze, wat voor deze is voorgeschoten, kan
weergeven. Geen wonder dau ook dat de boer
3)
Uit het Duitsch.
Victor vertrouwde de zorgen van zijn kind
aan zijn zuster toe. Nadat de eerste rouwtijd
^ml verstreken was ging hij verscheidene maanden
e op reis, om door studie en onderzoek eenige af
leiding te vinden. Alvorens huiswaarts te keeren,
schreef hij aan zijn ouden vriend te Hüttendorf,
waar hij nog eenige dagen wilde vertoeven, en
dan verd, zooals wij uit 't begin van dit verhaal
arde rernamen, allerhartelijkst ontvangen.
Was het wonder dat Victor zich hier weder
e huis gevoelde en als voor een oogenblik be
rijd van de treurige gedachten, die nogdage-
ijks bij hem opkwamen? Toen hij zich in den
uin bevond kwamen zijn gelukkige jongelings-
ia]1o aren hem weder voor den geest. Hoe menigen
oudtijds zijn geld bewaarde om het steeds gereed
te hebben, en dat hij tegenwoordig, nu bij geen
geld kan oversparen, zoo opziet tegen uieuwig-
li eden en verbetering; risico en uitschot zijn
reeds zoo groot, dat men ze bijna niet kan of
durft vermeerderen.
Men heeft wel eens beweerd, dat de aarde
niet rijk genoeg zou zijn om ons te voeden?
Grooter onzin is niet denkbaar. Maar één eisch
is daarbij noodig. Er moet crediet zijn. Ten
eerste crediet in moreelen zin; de gemeenschap
moet den nijveren boer waarborgen geven voor
het vaste bezit van hetgeen hij in het zweet
zijns aanschijns heeft verkregen. Wet en recht
moeten heerschen en de vruchten van elks werk
verzekerd zijn. Niet alleen moet er crediet be
staan op wat men zaait en kweekt, er moet ook
financieel crediet worden gegeven. En dit wel
omdat het land grooter rente geeft, naarmate er
meer aan wordt ten koste gelegd, en ook omdat
de boeren geen kapitaal meer hebben om in den
grond te steken; daarom moeten zij geholpen
worden door het steeds aangroeiende wereld-
kapitaal dat in den landbouw eene veilige beleg
ging kan vinden.
Het is alzoo helder als glas, dat de boer,
meer dan eenig ander, kapitaal noodig heeft, en
nu rijst de vraag: „kan het hem worden ge
schonken? Verdient hij het ook? Volmaakt toe
stemmend is daarop het antwoord. Hij, die den
bodem verrijkt en de producten van eigen land
doet toenemen, heeft daarop recht. ,/Als het den
boer goed gaat, gaat het allen goed", en daarom
kan het niet genoeg worden herhaaldde boer
verdient crediet, al was liet alleen om het nattige
en onmisbare van zijn bedrijf. Maar in de tweede
plaats ook om zijne soliditeit. Want solide is
de boer. Hij belegt het kapitaal in den grond
en kan er dus niet mee wegloopen.
Welk crediet heeft de boer tot nu toe genoten,
hier en in het buitenland? Hier te lande was
de hulp al zeer eenvoudig en dunnetjes. De
landheer, de fabrikant of voorschotbanken spron
gen bij, en zoolang er geene andere wijze van
crediet verleenen bestond, bewezen die uitmun
tende diensten; en toch is die wijze verkeerd.
Als een landbouwer geld noodig heeft moet hij
niet behoeven te smeeken of teruggewezen te
worden; men moet hem het geld aanbieden en
gelukkig zijn, het geld in zulke vertrouwde han
den te hebben gelegd. De maatschappij is met
haar geld verlegen, de landbouw is er om ver
legen; welnu, als er slechts een tusschenpersoon
is, die er zich mede bemoeit, zijn beiden gehol
pen. Die tusschenpersoon moet de bankier of
crediet-vereeniging zijn, geen ander is daarvoor
zoo geschikt. Het noodigste is de landbouwers
te wijzen op de voordeelen van goede bank
instellingen en hen aan te raden, zich daar,
veeleer dan bij anderen, te vervoegen, als hun
de noodige fondsen ontbreken. Waar geen ban
ken zijn, of waar de bestaande onwillig worden
bevonden aan landbouwers crediet te verleenen,
daar moeten zij zelf het initiatief nemen van
spaar- en voorschotbanken op te richten.
Anders moet de Staat er voor zorgen. Er is
geen enkele reden waarom de Staat wel eene
handelsmaatschappij en eene kanaalmaatschappij
en geene landbouwbanken zou in het leven
roepen met behulp van het algemeen crediet.
Zeker zou het nergens zoo nuttig en zeker wor
den aangewend tot vermeerdering van het
nationaal vermogen en de nationale welvaart.
gezelligen dag had hij bier doorgebracht. Alles
was nog het zelfde gebleven en scheen hem
toch als vernieuwd.
Vreemd was het hem dat bij al de gewaar
wordingen die het terugzien van vruchtboomen,
aardige zitjes, heuveltjes, en dergelijken bij hem
deed ontwaken, er geen enkele was of zij riep
hem ook terstond Suzanne onder de meest ver
schillende omstandigheden voor den geest. Vreemd
was het, ja, maar ook wederom niet vreemd.
"VVas er wel eene enkele gebeurtenis, hoe klein
ook, aan zijn vroeger leven op Hüttendorf ver
bonden, waarin zij niet eene rol vervulde? Hier
tusschen al de herinneringen van zijn jeugdig
leven wandelende, waar het hekje bij een rozen
perk, de hazelnootenboomen bij den bakoven, het
witte bruggetje over de beek en de bank onder
den treurwilg bij den vijver zoo in duidelijk
verstaanbare taal tot hem spraken? hier maakte
zich eene groote verbazing van hem meester, dat
er een tijd in zijn leven had kunnen aanbreken,
waarin Suzanne geen rol meer vervuld had,
Geslaagd te 's Gravenhage voor acte Fransch
de heer J. Polderman, van St. Annaland.
Door de vereeniging Trouw aan Koning en
Vaderlandtot liet vormen van een ondersteunings
fonds voor behoeftigen gerechtigd lot het dragen
van het Metalen kruis en de Citadel-medaille
(beschermvrouw H. M. de Koningin-regentes),
is eene circulaire aan de Burgemeesters gezon
den, inhoudende o. m. verzoek om in hunne
gemeente eene collecte te doen houden voor
bovengenoemd doel, waartoe aan de Vereeniging
bij kon. besluit cld. 29 Juli 1891 machtiging
is verleend.
Eene opwekking om veel te geven, is er in
do volgende bewoordingen bijgevoegdRuim
1400 ouden van dagen, mannen die in de
kracht hunner jaren bloed en leven veil hadden
waarin zij als 't ware niet scheen bestaan te hebben,
en hij vroeg zich te vergeefs af, hoe zoo iets
had kunnen plaats vinden. Heden kwam hem
zulks ten eenenmale onbegrijpelijk voor.
Terwijl de landheer, altijd maar bedaard voor
uitstappend, altijd pratend en uitleg gevend, het
park, de akkers en den bosebgrond tot zijne
bezitting behoorende, bijna in zijne geheele uit
gestrektheid afwandelde, had Victor gelegenheid
om eenige orde in zijne dooreen dwarrelende
gedachten te brengen en toen zij nu beiden
vermoeid en bestoven van de lange wandeling
terugkeerden, lag er op het gelaat van den jon
gen geleerde eene uitdrukking van tevredenheid,
die aan zijn geheele wezen iets veel aantrekke
lijker gaf.
Zooals deze eerste dag onder het doen van
wandelingen, uitrusten in de schaduw der boomen
van het park, het bezichtigen van liet landbouw
bedrijf, onder het voeren van vertrouwelijke ge
sprekken, was voorbij gegaan, zoo verliepen ook
de volgende dagen. Over deze allen welfde zich
voor koning en vaderland, zien nu verlangend
uit naar de ondersteuning, die hun uit het door
die collecte te vormen fonds kan ten deel
vallen.
Tegenover die 1400 behoeftigen heeft Neder
land een plicht van dankbaarheid te vervullen.
Lang hebben zij niet meer te levenDe
meesten dier meer dan 80-jarigen neigen ten
grave
Nederlanderslaat ons de handen ineen slaan,
om hun den avond huns levens dragelijk te
makenGeeft ieder naar de mate zijner krachten
en bedenkt voor deze 1400 braven, die het hun
door hun koning geschonken eeremetaal dragen
op een met lompen behangen borst, niet met
hoe weinig ge er af kunt, maar hoe veel ge er
voor missen kunt!
Deze collecte zal te Tholen gehouden worden
op Vrijdag 21 Augustus aanstaande.
contrifugale
ROOMAFSCHEIDER OF MELKSEPARATOR,
voorhanden in hel magazijn van landbouwwerk
tuigen van de firma Wed. J. C. Massee Zn.
te Goes).
Deze voor de zuivelbereiding hoogst practische
en tevens voordeelige machine zagen wij vóór
eenige dagen in werking op de hoeve „Ostrea"
van den heer J. W. Wagtho, onder Tholen, en
raeenen belanghebbenden geen ondienst te doen
met de volgende beschrijving hiervan te geven,
gedeeltelijk ontleend aan een ons gezonden pros
pectus.
De „Victoria" rooraafscheider No. 1 verwerkte
in ongeveer 40 minuten 50 liter melk, waarvan
6-25 liter room verkregen werd. De afgeroomde
melk, nog lekker van smaak, bevatte na weging
nagenoeg geen room meer, hoogstens 1 liter op
de 100 liter melk.
Het afroomen kan direct na het melken ge
schieden.
Om zoowel het practisch als het finantieel
voordeel bij het gebruik van den roomafscheider
aan te toonen, diene de volgende berekening
Neem aan dat gij dagelijks slechts 50 liters
de donker blauwe hemel waaraan nu en dau
witte zomerwolken, als lichte droomen voorbij
gingen, terwijl de oude boomen hun vreedzaam
geruisch deden hooren zoo vaak de zuidewind
door hunne dichte bladerkroon heenvoer. Groote
gebeurtenissen vielen er op Hüttendorf niet voor.
Gelijkmatig spon zich het aan geregelden arbeid
gewijde leven op dit landgoed af, en Victor was
het dientengevolge hier juist naar den zin. Hij
nam in alles deel, toonde in alles, op zijne stille,
eenvoudige wijze, belang te stellen, en ging
weer geheel in deze nauw begrensde wereld op,
wier leed en vreugde toch genoegzaam scheen
om het leven beteekenis en waarde te doen krij
gen. Victors oogen begonnen immers weder te
schitteren, zijn gelaat stond vroolijker, zijne hou
ding was rechter en klonk er nu en dan nog in
zijne woorden eenige bitterheid, als de naklank
van een veelbeproefd leven dat hij achter zich
had, ook dit verschijnsel hield allengs geheel op
te bestaan.
Over de laatste jaren met al de ellende en
