FOTO HENNING
MULDER EN ZN
BEHANG
S0MVYL SCHUIMVINYL
BORST BEHANG
=öi
Autohandel Neufeghise
SERV. STATION TEXACO
2 ROL BETALEN 3 ROL HALEN
NU 10 KORTING
DAMES
DENIMPANTALONS
2 STUKS 30.
BIJPASSENDE
JACKS 19.75
HEREN
KINDEREN
Dolle streek van de week
WERKOVERHEMDEN
NU 8.95
Dieren bescherm ing
vraagt om meer leden
vervolg tekstpagina
De Bloemfontein
Borssele 01105 - 1689
UNIEKE KOLLEKTIE...!
Overgordijnen
Glasgordijnen
NIEUW...!
FRANSE MACRAME
ZWITSERSE BRODERIE.
WONINGINRICHTING
Franse
Permanents
de nieuwe
Italiaanse
Caletto
F. TER POORTEN
heeft te koop
Alfa Sud 2200 KM aug. 1973|
Ford Taunus 1600 Coupé1971
V.W. 1300 veel accessoires1971
FIAT 850 Coupé19701
N.S.U. 1000 29000 km1969
N.S.U. 10001968'
Fiat 8501W
Opel Kadett1970
Garantie - Inruil - Financiering
Scheldestr. 45 - Tel. 4831 - Vlissingen
Kollektie 1973 vele decoratieve dessins
Pantalonsv.a. 29,75
Blouses17,90
Rokken19,95
Overgooiersv.a. 25,
Jurkenv.a. 29,75
Opoe Rokken29,75
bekend merk
Terlenka Pantalonsv.a. 29,75
Overhemdenv.a. 10,
Spencers Jacquard16,90
Suèdine en
im. Leer Jasjesv.a. 119,
Ondergoed wit2,80
Gefkleurd3,95
Truienv.a. 10,
Tuinbroeken19,75
Denimbroekenv.a. 12,
Ribbroekenv.a. 16,
Truitjes9,95
Jacksv.a. 25,
Ribbroeken de bekendste
Denimbroeken merken
2 stuks30,
Safari-jasjes19,75
Gewassen
Blue denim Broeken19,75
flanel geruit
LAKENS16,50
150 X 250
180 X 250 t/m
200 X 260
240 X 275 33,25
FLANELLEN LAKENS
1-per s12,95-14,95
2-per s14,95 -16,90
DEKENS
1-per sv.a. 39,
2-per sv.a. 50,
Extra grootv.a. 69,
MATRASSEN
80 brv.a. 37,50
90 brv.a. 98,
120 brv.a. 139,
130 br....
140 br....
SPREIEN
1-pers.
2-pers.
v.a. 125,
v.a. 175,
v.a. 19,75
v.a. 37,50
VLISSINGEN,
Scheldcstraat 20
MIDDELBURG
GOES
Vlissingen honderd jaar haven-,
industrie- en spoorwegstad
toch in het dijklichaam ver
werkt. Dit heeft tot gevolg
gehad, dat later de kruin van
die dijken een hobbel en bob
bel vertoonden, maar overi
gens toch nog voldoende hoog
te bleven om de ramp van
1944 te weerstaan".
„Over de plaats der havens
en het aantal der binnenha
vens is eindeloos gekibbeld.
Dom genoeg heeft men toen
de Rijkswerf niet van de bin
nenstad naar de buitenhaven
verplaatst".
Het is echter de vraag of
deze jaren rond 1870 daar wel
rijp voor waren. Er was geen
transport, geen autobus, geen
tram, geen fiets zelfs om de
werknemers die toch grote af
standen dagelijks te doen af
leggen.
En het ging om veel men
sen, want de marinewerf gaf
immers arbeid aan wel 2000
werkkrachten, nevenbedrijven
inbegrepen. Er zijn verder
plannen bekend, en de plan-
kaarten hangen op de tentoon
stelling in het Stedelijk Mu
seum, waarop een krans van
wel 5 binnenhavens is gete
kend. Deze liepen dan tot aan
de tegenwoordige Spuiboezem,
de Kom.
Deze plannen zijn gelukkig
niet uitgevoerd, want dan zou
de binnenstad volledig inge
klemd zijn geworden. Men
dacht toen voldoende bouw
grond te hebben voor een stad
als Vlissingen, want zelfs de
Coosje Buskenstraat en de Op
rit waren nog niet gebouwd.
Voor zo veel binnenhavens zou
verder geen bestemming zijn
gevonden; het heeft vele jaren
geduurd voordat de beide bin
nenhavens voldoende emplooi
vonden. fc
De havenontwikkeling van
Vlissingen werd echter gunstig
beoordeeld. Er groeide inter
nationale belangstelling. Eén
van de eerste belangstellenden
was de grote firma Krupp uit
het Roergebied. Deze staalfa
briek en wapenonderneming
huurde of kocht ca. 6.000 vier
kante meter grond aan de
tweede binnenhaven om een
vestiging te hebben. Men wil
de spoorrails en kanonnen per
spoor naar Vlissingen brengen
en vandaar in zeeschepen
overbrengen. Wilderom ver
meldt, dat daarvoor een kraan
werd gebouwd met een draag
vermogen van 50 ton en een
vlucht van 12 meter. De groot
ste kranen te Rotterdam en
Hamburg hadden destijds niet
meer draagvermogen dan 30
en 35 ton. De kraan kostte f
28.500. Maar Krupp verliet
Vlissingen al in 1877 en ves
tigde een kantoor in Rotter
dam.
De vaart door de Nieuwe
Waterweg ging aanvankelijk
niet naar wens. Rotterdamse
reders kochten daarom, in
Vlissingen een veiligheidsklep
ziende bij verzanding van de
Waterweg, talrijke huizen in
Middelburg en Vlissingen.
„Pakhuismeesteren" uit Rot
terdam wilden een opslag voor
petroleum bouwen in Vlissin
gen. Er werden grote loodsen
gebouwd, want men wilde
schepen van de Holland Ame
rika Lijn in Vlissingen laten
aankomen om landverhuizers
op te nemen. Dat was in die
dagen een groot transport,
want duizenden verlieten Eu
ropa om naar Amerika te emi
greren. Dit heeft jaren ge
duurd.
Mijn briefschrijver weet nog
enkele merkwaardige gebeur
tenissen:
,,Eens werd tijdens een win
ter de „A. Caland" door het
Kanaal door Walcheren gema-
noevreerd, een zeeschip dat
vanaf de Zandkreek langs
Veere kwam. Het schip kon
nauwelijks door de bocht in
het kanaal bij Middelburg en
het trok bij die gelegenheid
talrijke meerpalen )oude ka
nonslopen! uit de kanaaloe
ver.
Ook kwam het jacht van
Tsaar Alexander II door het
kanaal, op weg naar Engeland.
De Tsaar was een oom van
koning Willem III. De aan
komst in Vlissingen leverde
alweer een reuze feest aan
boord op. De Nederlandse
loods van het jacht, de „Liva-
dia" was er een beetje van
onder de indruk toen hij
daarna de praktisch onverlichte
haven moest uitvaren. De „Li-
vadia" stond onder het com
mando van een Russische offi
cier, die niets dan Frans ver
stond. Het jacht liep in de
haven aan de grond. De vader
van de briefschrijver, die ook
aan het diner deelgenomen
had, stond op de wal toe te
kijken, met een andere hoge
zeeofficier. Plotseling zagen
zij de toplichten van het grote
jacht niet meer bewegen zoals
bij een varend schip gebeurde,
vuurpijlen wérden er ontsto
vu ci ontstond enige pa
niek. Zijn vader, die perfect
Frans sprak, stapte in een
sloep, meldde zich in galauni
form bij de Russische com
mandant. Deze verzocht hem
het commando tijdelijk over te
nemen, omdat hij wel met de
loods kon spreken. Na heel
wat gemanoevreer kwam de
„Livadia" vlot. De adjudant
van Tsaar Alexander II gaf
aan zijn vader een mooi pak
ketje als dank. Het bleek een
prachtige ring te bevatten.
Zijn vader keerde met de
sloep terug naar de havenkant,
waarbij de sloep nog bijna
omsloeg, en hij overnachtte,
Over de feesten \Jt Vlissingen op 7,
8, 9 en 10 september 1873 ter ge
legenheid van de opening der
groote Rijks Haven-, Sluis-,
Kanaal- en Spoorwegwerken door
Zijne Majesteit Willem III, Koning
der Nederlanden, Prins van
Oranje-Nassau, Groothertog van
Luxemburg, enz., enz., enz. is een
brochure verschenen met alle
programma's, van 30 bladzijden.
Er zijn feestkranten uitgebracht,
verslagen geschreven, gedichten
gemaakt, vlaggen uitgestoken,
vuurwerken afgestoken, natuurlijk
veel diners aangericht. De Koning
kwam met zijn jacht, zoals men
kan zien op de prachtige platen,
die de Illustrated London News
van 20 sept. 1873 publiceerde,
welke hierbij worden afgedrukt.
Het is weer een bewijs van welk be
lang deze havenwerken in het
buitenland werden gezien, want als
afbeeldingen er van verschijnen in
een beroemd Engels tijdschrift,
dan zegt dit wel iets over de be
tekenis. De platen zijn voorzien
van een aantekening door een
zekere J. Kerkmeijer. Hij schrijft
op: „Hierbij ben ik tegenwoordig
geweest en de Koning gehaald van
Vlake door het Kanaal van Zuid
bevel and".
Bij de optocht door de stad waren
vele prachtig versierde ere-wagens.
Ze werden langs de koning ge
reden, en van verscheidene wagens
mochten deelnemers eerbewijzen
aanbieden aan de koning. Eén
daarvan was een jongeman, F. M.
Wibaut, zoon van de voorzitter
van de kamer van koophandel,
winkelier in het Groenewoud, lid
van de gemeenteraad, meae-op
richter van De Schelde en de
Stoomvaart Mij Zeeland. Deze
jongeman F. M. Wibaut was de
later zeer bekende wethouder van
Amsterdam, vooraanstaand lid van
de S.D.A.P. Men kan ook dit zien
in de feestcourant die is opgehan
gen op de tentoonstelling in het
Sted. Museum.
Er werden op de Groote Markt en
op de Pottenkade muziekuitvoe
ringen van drie militairekorpsen,
de Grenadiers en Jagers, uit het
garnizoen van Arnhem, het
regiment Veldartillerie en het 8e
regiment Infanterie. De binnen
stad was geïllumineerd, des avonds
werd de toren van de St. Jacobs-
kerk door Bengaalsch vuur ver
licht, er werden zelfs luchtballons
met vuurwerk op de Zeilmarkt op
gelaten, er liepen extratreinen to
Bergen op Zoom, kortom, het moet
een feest van betekenis zijn ge
weest. In het officiële programma
was daartoe een lijst opgenomen
t.b.v. de vreemdelingen van
burgers, die logies wilden verlenen.
72 huizen worden genoemd,
jammer genoeg zonder de namen,
in straten die nu behoren tot de
verpauperde binnenstad, als de
Wagenaarstraat, het Groenewoud,
de Nieuwstraat, de Noordstraat, de
Breewaterstraat, de Kalkhoek-
straat, de Slijkstraat, de Onder
straat, de Palingstraat, de
Vlamingstraat, de Koudenhoek,
het Dok.
De entréeprijs voor de concerten
was bepaald op 2,50 voor een
heer en 1,50 voor eene dame.
Als toegang voor het grote bal
kwam er twee kwartjes bij. Dit zijn
toch hoge bedragen, kennelijk be
doeld om minvermogenden buiten
de deur te houden. Voor het volk
was er daarom een groot volksbal
op 10 september 1873. De toegang
kostte slechts één kwartje. Om de
armen in de feestvreugde te laten
delen was er op dinsdag 9
september in de voormiddag een
uitdeeling van levensmiddelen, ten
koste van de gemeentekas, aan de
bewoners der gestichten van lief
dadigheid, aan de armen van alle
gezindten en van het algemeen
armbestuur.
De Koning kwam op maandag 9,
september aan met het stoomjagt
„de Leeuw". Kanonschoten
werden afgevuurd ter begroeting.
De genodigden, waarbij de
hoogsten uit den lande, werden
vooraf ontvangen door het ge
meentebestuur van Vlissingen in
het nieuwe stationsgebouw. Daar
werd ook een grote steen onthuld
door koning Willem III, die nu nog
in het waterkeringsmuurtje tussen
sluismuur en het kantoorgebouw
van de Prov. Stoomdienst is te zien.
Het stoomjacht werd vergezeld
door een rijk versierde stoomboot
met allerlei deputaties, een brik
schip van de rederij F. Wibaut te
Vlissingen, een zeestoomschip van
de London Chattam Dover
Railway, het zeestoomschip
„Lestris" van de Cork Steamship
Company (op de steengravure
hierbij afgedrukt te zien).
Burgemeesrter van Vlissingen was
H. P. Winkelman, die alle
honneurs moest waarnemen. Na de
plegtige ontvangst kwam er een
feestcantate, waarna het stoomjagt
„de Leeuw" een tocht maakte door
het kanaal, 's Middags werd de
grote optocht van 58 eenheden
langs de Koning gevoerd, die op
het raadhuis stond, welke ging
langs de Dokdousteenschendijk.
de Dam, de Slijkstraat, de Groote
Markt, de Bierkade, Beursstraat,
Nieuwendijk, Zeilmarkt, Rommel-
kade, Roode burg, Walstraat naar
het terrein van de oude marine
werf.
De gemeente Vlissingen kon niet
minder doen dan de Koning een
ere-diner aanbieden. Dit werd op
waarlijk grootse wijze gedaan. 160
gasten waren uitgenodigd, w.o. de
minister van Binnenlandse Zaken,
Mr. Geertsema (natuurlijk niet de
pas afgetreden minister van Binen-
landse Zaken, Mr. Geertsema!).
Hoewel het menu in geen enkel
archief meer te vinden was bleek
de zoon van één der genodigden
het gelukkig bewaard te hebben.
Daarvan weten we (het ligt nu op
de tentoonstelling in het Sted.
Museum), dat het 22 gerechten be
vatte van de meeste exquise aard
als Potage Purée de Giebier
Chasseur (gebonden vleessoep van
wild), Pritannier Regouce (konin
ginnesoep), Croquettes de Volaille
Dauphine (kroketten van ge
vogelte), Bouchées de Prince
(pasteitjes gevuld met puree van
duiven); Les Selles Jouiville (ree
rug), Filet de Boeuf Macedoine de
Légumes (gesneden ossehaas met
groentegelei), Fête de Veau en
tortu (feest Parijse schotel van
kalfsvlees), Saluus de Becassines
Royale (koninklijke ragout van
watersnippen), Les Poulardes
Toulouse (Toulouse kip), Asperges
en Branche Hollandaise (slier-
asperges met gesmolten boter),
Croustade de Paté de Nérac en
Belle's (croustades gevuld met
kreeftragout), Sorbets
l'Imperatrice (ijsdrank vruchten
slagroom), Perdreaux Roti
Charlotte Varsovienne (gebraden
patrijzen, boordpudding met.
vruchten), Faisant aux truffes la
Francaise (gebraden fazant met
truffels), Quartier de Chevreux
Venaison (gevulde reebout), Gelée
de Groseilles (aalbessengelei),
Darue de Saumon la Russe
(zalmschotel met wijnsaus),
Bordure de Fruits Duchesse (cake-
ring gevuld met vruchtenlikeur),
Gelée Champagne Maltaise
(wijngelei), Chipolata Marasquin
la Doria (pudding) en een Pièces
Monté (tafelstuk niet eetbaar), met
tenslotte dessert. (Er kunnen best
taalfouten in het menu voor
komen).
Dit was een kostelijk diner, en
kostbaar ook. Buiten dit waren er
nog de champagne en de wijnen.
Het diner werd vermoedelijk ge
houden in de grote hal van het
nieuwe station, waar ook de gasten
eerst werden ontvangen. Het is niet
te zeggen wat dit voor deze 160
mensen aan de gemeente Vlissin
gen gekost heeft, maar het was 't
voor de vermoedelijk gratis ont
vangen waterwerken en spoorlijn
wel waard, al bleef het dan wellicht
te veel beperkt tot een selecte
groep.
Wij hebben getracht na te gaan
wat de uitgaven voor de gemeente
Vlissingen in dat jaar 1873 voor de
feesten zijn geweest. Het heeft aan
tijd ontbroken om het nauwkeurig
uit te zoeken, doch er is een staat
van inkomsten en uitgaven der ge
meente, opgemaakt door de
historicus Dommisse. Deze staat
loopt vanaf 1667 tot voor 1900. In
deze staat blijkt de gemeente in al
die jaren veel overschotten te
hebben, goede sloten noemt men
dit. Er komen slechts 10 maal
nadelige sloten in voor, kwaad slot
genoemd. Het kwaad slot voor
1872 is 2372,87Va, voor 1873
13.068,58'/j, voor 1874
2942,08'/j, waarna het jaar 1875
weer een goed slot aanwijst van
22.519,14. De feesten en diners
hebben dus naar de geldwaarde
van die jaren wel veel gekost.
Tenslotte weer Dirk Dronkers. Hij
had blijkbaar toch vrienden over
gehouden, na zijn roerige activitei
ten om een spoorweg voor Zeeland
te winnen. Hij was intussen tot rust
gekomen en in 1873 al 72 jaar oud.
Te zijner ere werd in de optocht
langs de koning een fraai naam
bord gedragen door jongelingen
met daarop: Naambord van den
eersten ontwerper van een spoor
weg voor Zeeland: de heer D.
Dronkers". Dirk Dronkers kreeg
een ereplaats van het gemeente
bestuur aan het gala-diner op 8
september 1873. Hij had het ver
diend, deze man met visie.
Hij is gestorven op zijn buiten
plaats „Zuidvliet" in Oost-
Souburg, waar hij ook begraven is.
Bij zijn overlijden in 1881 schreef
de „Middelbutgsche Cour." van 14
april: „Hijzelf heeft echter den
troost gehad dat het anders ge
weest zou zijn, indien men tuschen
zijn plannen en hare uitvoering
niet zoveel jaren had laten ver-
loopen, waarin anderen zich
meester maakten van de kansen,
die wij lieten ontglippen".
M. P. de Bruin, die Dronkers'
werken in een goed artikel in het
Zeeuws Tijdschrift van 1960, nr. 4,
beschrijft, noteert als slot op deze
aanhaling in de „Middelburgsche
Courant":
„Een bijzonder schrale troost....
De gemeente Vlissingen heeft hem
willen erer,dx>r een straat naar
hem te noemen. Alleen is het
straatje, uitmuntend door onop
vallendheid, wel omgekeerd even
redig aan de belangrijkheid van
een figuur als Dronkers".
J. L. van Leeuwen.
DEN HAAG-VLISSINGEN
„Flossie mag blijven le
ven", als deze zwerfhond ten
minste veel nieuwe leden voor
de Dierenbescherming weet te
werven. Flossie gaat binnen
kort z(jn treurige levensge
schiedenis op een speciale
wikkel om de dierenvoedsel-
blikken van Flora en Catty
vertellen. Daarnaast geeft deze
wikkel ook nog informatie
over de activiteiten van de
Dierenbescherming en een
bon, waarmee men zich als lid
kan opgeven.
Bovendien zal de fabrikant
van Flora en Catty voor iedere
wikkel, die in de periode van
1 september tot 1 december
aan het landelijk bureau
wordt gestuurd, een kwartje
storten ten bate van het fonds
Zwerfdieren. De actie „Flossie
mag blijven leven" wordt in
oktober 'nog ondersteund door
een speciale uitgave van het
maandblad Dierenbescher
ming. Het zal een kleurig
nummer worden met zelfs een
poster over een dubbele pagi
na. Het is de bedoeling, dat de
plaatselijke afdelingen van de
Dierenbescherming zorgen, dat
dit blad ook eens in handen
van niet-leden komt. Want het
hoofdbestuur van de „Neder-
landsche Vereniging tot be
scherming van Dieren" vindt
75.000 leden op een inwonertal
van dertien miljoen wel wat
weinig. Nog geen half procent
van de Nederlandse bevolking
steunt het werk van deze ver
eniging, terwijl de meeste
mensen toch niet onverschillig
tegenover dieren staan en
vaak zelf huisdieren bezit
ten.
Voor Vlissingen en omge
ving kan deze „Flossie-actie"
van veel belang zijn. Een ex
tra schijnwerper op het werk
van de Dierenbescherming zal
misschien hier meer belang
stelling wekken voor de bouw
van het nieuwe dierenasyl aan
de Lange Leenweg. Want als
dit asyl volgens plan in no
vember klaar is, dan kunnen
er wel dieren ondergebracht
worden, maar de inrichting zal
nog primitief zijn. De zaak zal
nog niet kunnen gaan draaien
volgens de eisen, die aan een
modern asyl gesteld worden.
Daarom is het zo belangrijk,
dat zoveel mogelijk mensen
wat te horen krijgen over het
werk van de Dierenbescher
ming en zich geroepen gaan
voelen om ook iets aan die
inrichting van het asyl te
doen.
Tuinontwerp
Aanleg/Onderhoud
Vrijblijvend advies
Hoveniersbedrijf
UW DESKUNDIG ADVISEUR VOOR EEN FIJNE HOBBY
MARKT
MIDDELBURG
Schitterende kollektie
glasgordijnen in DIOLEEN.
Iets duurder... maar stukken mooier.
En onze succesvolle serie
ZUIVER SCHEERWOLLEN TAPIJTEN
maar ook origineel biezen
NANGKING tegels (de enig echte)
KIES VOOR KWALITEIT
en, gedegen vakmanschap.
Kromme Weele 21 - 23 Tel. 4077
MIDDELBURG.
teOOOOOOOOOOOCOOOOCCOOCOCOOOCCQCCC»!
Dames, wilt U eens
een andere
permanent
Keuze uit vele soorten. Onze
bekende
en
Dames- en Herenkapper
St. Jacobsstraat 19
VLISSINGEN
Tel. 01184 - 2762
GRASWEEFSELS
10 dessins
vanaf 64.50 nu vanaf 39,—
VINYLBEHANG
super afwasbaar,
10 meter vanaf 9.50
ZONWERING
10% VOORDELIGER
KERKW ANDBEKLEDING
is nu "in" en 10% voordeliger
5% EXTRA PREMIE op volle rollen van 40 meter lang
SOUBURG, Paspoortstraat - Telefoon (01183) 1448
Centraal gelegen - Vry parkeren Maandag de gehele dag gesloten
MEULBROEK
