Stadhuis tan Goes,
Zeeland en de landbouwcrisis.
BANK-ASSOCIATIE
Sport.
FroVlncleoleaWs
IV. 154
Woensdag 12 November 1950
117 Jaargang
LINTVELT's BAZAR
de 4°/o leening
Provincie Zeeland 98'y/<
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal in Goes f2,—
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE
Uitgave: Naamlooze Vennootschap Goesche Courant
Telefoonnummer 17, na 17.30 No. 244
COURANT
en Kleeuwens Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf
gevestigd te Goes-
ADVERTENT IËN
van 1—5 regels fl,20, elke regel
meer 24 cent. Driemaal plaatsing
wordt 2 maal berekend. Dienst
aanbiedingen en aanvragen 15 ct.
per regel. Advertcnüën worden
aangenomen tot 12 uur voorm.
Waarom de crisis vooral Zeeland treft; wat
in 1928 gezaaid, en wat geoogst werd een
en ander over de prijzen het aantal faillisse
menten ais barometer; hypotheken.
Zeeland telt ongeveer 248.000 inwo
ners en het is zeker niet overdreven,
te beweren, dat hiervan ongeveer
200.000 direct of indirect leven of moe
ten leven van den landbouw, redenen
te over dus, om, nu de belangrijkste
bron van bestaan zoo'n ontzettend
moeilijken tijd doormaakt, daaraan een
artikel te wijden. Dit is te meer noo-
dig, omdat nog steeds buiten het plat
teland en vooral in de groote centra
niet schijnt gevoeld te worden, hoe
benard de landbouwtoestanden zijn.
Men schijnt aldaar nog altijd de uit
komsten van het landbouwbedrijf en
dus het inkomen van den boer In
verband te brengen niet alleen, maar
zelfs volledig te gronden op de ver
schillende kleinhandelsprijzen, welke
voor sommige onzer producten moeten
worden betaald. Geen flauw idee heb
ben dergelijke consumenten van de
prijzen, welke de boer zelve ontvangt
en dus dringt het moeilijk tot hen
door, dat we thans een landbouwcrisis
beleven zoo erg, als sinds menschen-
heugenïs niet is voorgekomen. Men
moet zelfs teruggaan tot den Napo-
leontischen tijd om de weerga daar
van te kunnen vinden. In het bijzonder
geldt dit voor onze provincie, waar
in hoofdzaak de akkerbouw wordt be
oefend. Volgens de laatst gepubliceer
de officieele cijfers hebben we jn Zee
land 108.545 H.A. bouwland,' 34.753
H.A. grasland en 4763 H.A. tuingrond.
De akker- en de tuinbouw gaan dus
ver uit boven wat men in 't algemeen
veeteelt zou kunnen noemen. Het land
bouwbedrijf in onze provincie is in
de laatste jaren zeer geïntensiveerd
en heeft zich vooral geworpen op den
teelt van handelsgewassen als suiker
bieten, aardappels, uien en peulvruch
ten, waarbij de bouw van granen in
het gedrang is gekomen.
Er zijn artikelen in de groote pers
verschenen, waarin ons deze éénzïj-
digheid wordt verweten. Toch is dat
minder erg dan voorgesteld wordt wat
uit het volgende moge blijken:
In 1928 werden 14.924 H.A. bezaaid
met wintertarwe, 89 H.A. bezaaid met
zomertarwe, 2308 H.A. bezaaid met
rogge, 1107 H.A. bezaaid met win-
tergerst, 4924 H.A. bezaaid met zo-
mergerst, 6860 H.A. bezaaid met ha
ver, totaal dus 30.212 H.A., beteeld
I.
met granen of bijna 28»/o van het to
tale bouwland. Tel ik hierbij de ruim
15.000 H.A., welke met erwten en boo-
nen worden verbouwd, dan wordt dit
cijfer nog minder erg.
Laat ik hierbij nu geven de opbreng
sten, welke van de genoemde produc
ten volgens officieele cijfers zijn ver
kregen, dan blijkt, dat Zeeland in 1928
heeft geproduceerd: ruim 700.COOH.L.
tarwe, ongeveer 76.000 H.L. rogge,
ruim 58.000 H.L. wintergerst, ruim
432.866 H.L. haver, 265.403 H.L. zomer-
gerst, 427.854 H.L. erwten, 71.958 H.L.
boonen, 71.809 H.L. stamboonen. Daar
naast werden in onze provincie in dat
zelfde jaar 14.372 H.A. bebouwd met
consumptie-aardappelen, 23.094 H.A.
met suikerbieten en 1657 H.A. met
uien, die resp. een opbrengst gaven
van: 2.900.000 H.L. consumptie-aard
appelen (poters en kriel niet inbegre
pen), 884.000.000 K.G. suikerbieten en
970.000 baaltjes van 50 K.G. uien.
Gele wortels werden ongeveer 20
millioen K.G. verbouwd.
Ik neem nu hierbij nog eenige han'
delsgewassen en krijg dan: 508 H.A.
koolzaad met een opbrengst van onge
veer 20.000 H.L.; 483 H.A. karwij mei
een opbrengst van ongeveer 15.000
baaltjes van 50 K.G.1129 H.A. blauw-
maanzaad met een opbrengst van on
geveer 27.000 baaltjes van 50 K.G.
6315 H.A. vlas met een opbrengst van
ongeveer 25.000.000 K.G.
Met de opbrengst van al deze ge
wassen is Zeeland's bodem natuurlijk
niet uitgeput, maar ik ga niet verder,
omdat ik dit voldoende acht voor het
doel, dat ik er mede beoog. Ik wilde
n.l. aantoonen, welke bedragen de
Zeeuwsche boer aan de gangbare prij
zen van al die producten tekort komt
om een behoorlijk bestaan te kunnen
hebben. Veiligheidshalve zal ik daar
bij aan den lagen kant blijven, en dus
prijzen noemen, die niemand abnor
maal kan vinden. Maar ook dan nog
moet ik eenig voorbehoud maken, om
dat een schatting op dat punt altijd
moeilijk is en dus altijd eenigszins
aanvechtbaar blijft, en ook al, omdat
ik nu dit jaar dezelfde opbrengsten
aanneem, die natuurlijk wat uiteen
kunnen loopen.
Ik krijg dan de volgende tabel:
Naam v./h.
Product.
Wintertarwe
Zomertarwe
Bogge
Wintergerst
Zomergerst
Haver
Erwten
Boonen
Stamboonen
Uien
Suikerbiet en
Wijn peen
Koolzaad
Karwijzaad
Blauwmaanzaad
Vlas
Cons, aardapp.
Oppervlakte
H.A.
149241
89)
2308
1107
4924
6860
9702
2148
3429
1675
28094
308
598
483
1129
6315
14372
93357
Opbrengst
H.L.-Baaltjes,
700000
76000
58000
265403
432866
427854
71958
71809
970000
884000000
20000000
20000
15000
27000
25000000
2900000
Tegenw.
prijs.
Norm.
Prijs
verschil.
5
6
5*
5*
H
12
11
1
6/14
5
18*
28
29
4
8
12*
9
11
20
24
15
2*
16
80
22
40
42
15
5
f 2887500
- 190000
- 87000
- 716588
- 1190381
- 8593978
- 690769
- 229788
- 1455000
- 5304000
- 500000
- 85000
- 90000
- 175500
- 2750000
- 5800000
f25745499
of ruim f275 per H.A.
Aan de band van deze tabel, waar
van de cijfers de werkelijkheid vrij
dicht zullen benaderen, ofschoon ze
natuurlijk aanvechtbaar blijven, kan
men dus zien, dat de Zeeuwsche land
bouw van de aangegeven producten
een mindere ontvangst zal hebben te
boeken van f 25.745.499 of f 275 per
H.A. minder dan bij normale prijzen.
Men moet zelf met beide beenen in
het bedrijf staan of dit al van heel na
bij volgen, om te kunnen beseffen en
in koper.
Hoek Koningstraat - Magdalenastraat.
gevoelen vooral, wat dat zeggen wil.
De drie voorafgaande jaren varieer
den de bruto-ontvangsten van f 450
tot f460 per H.A., terwijl de uitgaven
per H.A. in dit tijdstip eveneens over
ongeveer diezelfde bedragen liepen,
zoodat toen al reeds geen of slechts
een matige verdienste kon worden ge
boekt. De uitgaven zijn dezelfde ge
bleven en dus gaat nu niet alleen alle
winst voor den boer verloren, maar
hierdoor komen de ontvangsten op
de boerderij verre beneden de uitga
ven. Natuurlijk demonstreert zich dat
op het eene bedrijf beter dan op hef
andere. Er kan eens een gelukkigen
koop of verkoop zijn gedaan, maar
dat doet aan het feit niet af, dat de
Zeeuwsche landbouw als geheel door
de abnormaal lage prijzen der pro
ducten een mindere ontvangst heeft
te boeken van ruim f25.000.000.
Uw inschrijvingen op
worden aangenomen bij de
Kantoor Goes
Tel. 41. Gr. Markt 24.
Ik herhaal, dat deze gegevens niet
zijn een onbetwistbare maatstaf voor
de beoordeeling van den economischen
toestand, maar waardevol materiaal
zijn ze wel degelijk. Er blijkt, dunkt
me, afdoende, dat de Zeeuwsche boer
in het algemeen geen inkomen heeft
uit zijn bedrijf, wat dit jaar nog ster
ker zal uitkomen, zoodat we nu kun
nen spreken van groote tekorten.
Er zijn nog een paar aanwijzingen
in die richting. Vooreerst het aantal
faillissementen, al erken ik, dat het
failleeren niet altijd een gevolg is van
den slechten gang van zaken in het
bedrijf. Zuiver persoonlijke, geheel
buiten de bedrijfssfeer liggende han
delingen kunnen soms den doorslag
geven. Maar toch blijft het een waar
devolle barometer. Overigens bedenke
men, dat het aantal faillissementen in
den landbouw altijd zeer klein is ge
weest. Bij de boeren schijnt nog steeds
de goede gewoonte te bestaan om zoo
lang mogelijk hun schulden te betalen.
Wat dat betreft kan ik in den Jaat
sten tijd van ervaring, spreken. Over
1920 was bet aantal gefailleerde be
drijven in den landbouw al heel ge
ring. Daarna zet een sterke stijging
in, welke in 1925, dat een gunstig
landbouwjaar is geweest, een verbete
ring geeft te zien. Daarna krijgt men
weer stijging van het aantal faillisse
menten in den landbouw, terwijl hef
totaal aantal faillissementen tegelij
kertijd is gedaald. Hieruit blijkt, -dat
vele andere takken van volksnijver
heid In betere conditie verkeeren dan
de landbouw.
Daarnaast blijkt uit de gegevens,
welke door het centraal bureau voor
de statistiek zijn verstrekt, dat in 1927
op landelijke eigendommen in Zee
land ruim f6.000.000 aan hypotheken
werd opgenomen, in 1928 bedroeg dat
drag ruim f7.000.000. En wat zal het
dit jaar zijn?
Dat zijn toch cijfers, welke te den
ken geven!
Al deze gegevens zijn voor een groot
gedeelte te vinden in of af te leiden
uit de „Verslagen en mededeelingen
van de Directie van -den Landbouw,
No. 2, 1929".
We kunnen hieraan nog wel het een
en ander toevoegen, zonder dat alles
in cijfers uit te drukken.
Als altijd heeft de boer dit voorjaar
met opgewektheid en met nauwgezet
heid zijn grond bemest, bewerkt en
bezaaid. Tijdens den groei heeft hij aan
de gewassen de noodïge zorg besteed
en aan het begin van den zomer kon
worden geboogd op een hoopvollen
oogst. „Vreemdelingenverkeer" zorgt
voor toeristen door onze landouwenen
deze zu/len stellig bij het aanschou
wen van al die veelbelovende gewas
sen hebben gemeend, in een eldorado
te zijn aangeland. Geen oogenblik heb
ben ze kunnen vermoeden, dat op die
mooie boerderijen, vol van bedrijvig
heid, vooral dit jaar stille armoede
zou worden geleden. De eerste oogst
op de bedrijven, welke zich naar den
tuinbouw hebben omgebogen, de kruis
en de zwarte bessen, werd eerst een
weinig boven het plukloon gekocht.
Later kon dit bedrag zelfs niet meer
worden gemaakt, zoodat een groot ge
deelte van den oogst aan de struiken
is blijven hangen. De vlas-, erwten
en graanoogst zijn voor een groot ge
deelte verregend, de aardappeloogst is
vreeselijk gereduceerd door de ziekte,
uien werden bijna niet gevraagd en
in de suikerbietenwereld is hef heele-
maal misère.
Ondertusschen gaan de uitgaven
door. Elke week moet het werkloon
worden betaald, terwijl er weinig of
geen ontvangsten zijn. Een fatale da
tum voor den Zeeuwschen boer is 11
November (St. Maarten), de dag, waar
op smid, gareel- en wagenmaker hun
jaarnota's indienen. Ik vrees, dat vele
daarvan nog lang open zullen staan,
zoodat ook deze ambachtslieden van
den weeromstuit hun crediteuren niet
op tijd kunnen betalen.
Dat onder zulke omstandigheden op
de boerderij aan geen ander werk dan
aan het allernoodzakelijkste kan wor
den gedacht, spreekt vanzelf en dat
hieruit een grootere werkloosheid zal
voortvloeien dan we in langen tijd
hebben gehad, spreekt ook vanzelf.
(Wordt vervolgd).
VOETBAL.
De stand der Zuidelijke 2e klasse A
luidt tot op
heden
Dongen
6 6
0
0
12
21—1
Middelburg
6 3
2
1
8
9-8
T. S. C.
6 3
1
2
7
21-15
M. E. V. O.
7 2
3
2
7
17-15
R. B. C.
5 1
3
1
5
9-9
D. O. S. K. O. 7 2
0
5
4
14-20
De Baronie
4 1
1
2
3
8-11
Zeelandia
6 1
1
4
3
9—19
Breda
5 1
0
4
2
13-23
De stand der Zuidelijke 3e klasse A
luidt tot op
heden:
Terneuzen
4 4
0
0
8
21-3
Zierikzee
2 2
0
0
4
8-1
Hulst
3 2
0
1
4
12-7
Walcheren
4 1
2
1
4
8-9
Midd. II
5 2
0
3
4
11-13
Sinoto
5 2
0
3
4
7-15
Vliss. II
6 1
2
3
4
8-17
Axel
1 1
0
0
2
3-1
Zeeuwen
1 0
1
0
1
2—2
Zeel. II
5 0
1
4
1
1-18
De stand der Zuidelijke 3e klasse B
luidt tot op
heden:
Vlissingen
4 4
0
0
8
21-6
Alliance
3 3
0
0
6
13-2
Nieuw Borgvl. 4 3
0
1
6
14-8
N. A. C. III
6 3
0
3
6
26-18
H. K. I.
6 3
0
3
6
18-22
Dosko II
4 1
0
3
2
6-20
Paars-Wit
1 0
0
1
0
0-7
Boeimeer
2 0
0
2
0
4-8
Goes
4 0
0
4
0
6—17
LUCHTVAART.
DE DO X.
De reis naar Engeland.
De DO X is Maandag te Calshof
neergestreken. Naar van boord van
de DO X gemeld werd, heeft de vlucht
van Amsterdam naar Calshot een gun
stig verloop gehad. De motoren liepen
uitstekend, de vlucht was mooi, door
het gunstige weer hadden de passa
giers goed uitzicht. Toen de vlucht
ongeveer twee uur geduurd had werd
de kust verlaten en werd het Kanaal
overgestoken.
Belgische militaire werken 1
In de nabijheid van Zeeuwsch-
Vlaanderen
Het „Dagblad van Noord-Brabenf
schrijft:
Vlak bij de Nederlandsche grens aan
den kant van Le Zoute ligt het vlieg
veld van een particuliere Aero-club.
Nabij de bezinkingsvljvers van in aan
leg zijnde rioleeringswerken was men
bezig met een bouwwerk, dat in en
kele opzichten deed denken aan den
bouw van een kazemat, zooals er langs
de Fransche oostgrens tot stand ge
komen zijn. Nu de bouw voltooid is,
vernamen we .voor 't eerst, dat er ook
een groot aantal militairen graafwerk
heeft verricht. Daar zulks bij publieke
werken over het algemeen niet te doen
gebruikelijk is gewoonlijk slechts
wanneer de nood dwingt was ook
dit voor velen, met ons, een reden te
meer, om te veronderstellen, dat men
hier niet alleen met waterleidingswer-
ken voor de stad Knocke, doch ook
met strategische werken te doen heeft
Evenals de Fransche kazematten
aan de Fransche oostgrens, volgens
de beschrijving in de „Matin", is het
bouwwerk te Knocke in een kleine bo
demverheffing verborgen. Het bestaat
uit één groot stuk beton, waarin een
vierkante zaal is gelegen van dezelfde
afmetingen als in de aangehaalde be
schrijving. Evenals in Frankrijk moes
ten ook hier duizenden kubieke me
ters zand vervoerd worden en vergde
de bouw van de groote massieve dee
len zes maanden hard werken.
Het bouwwerk is midden in een open
vlakte achter de duinen gelegen. Rond
om liggen in grooten kring de schuil
plaatsen, die indertijd door de Duit-
'Dagboekblaadjes.
12 NOV. De Haagsche politie wil
zich, bij het zoeken naar de fuweelen-
dieven, niet meer bedienen van de
hulp der helderzienden. Zij wenscht
zich niet te verlagen tot marionetten
van Marion en gelooft niet in het ge
hannes van Hanussen. Ik kan tjiij dat
standpunt indenken. De Nederland
sche politie heeft tot dusver gelukkig
alle misdadigers kunnen opsporen
en het ware een onverdragelijke ge
dachte voor haar, dat die enkele boos
wicht dien ze niet heeft kunnen ach
terhalen, door 'n vreemdeling zou
worden ontdekt, die niet eens politie
beambte is. Zij kan zich moeilijk ver
eenigen met het idee, dat er buiten de
officieele rechercheurs menschen be
staan, die met den helm geboren zijn
al kan zij niet het feit ontkennen,
dat althans een der actueele Zieners
aan dezen Helm (den impresario na
melijk) faam en fortuin te danken
heeft.
Een burger staat daar echter an
ders tegenover. Van de gelegenheid
om Marion privé te consulteeren, heb
ik dan ook onmiddellijk gebruik ge
maakt en ik kan verklaren, dat ik er
geen spijt van heb gehad. Alles wat hij
me zei, klopte tot den laatsten letter.
Wat krijgen wij voor weer?"
vroeg ik als actief reporter het eerst
Er is een plotselinge koude in
getreden, antwoordde Marion met tref
fende fuistheid.
Ik toonde hem een loterijbriefje;
Een niet! riep hij uit, voor ik
hem zelfs nog iets gevraagd had. En
ik twijfel er niet aan, of ook hier
mee zal hij den spijker op den kop
blijken te hebben geslagen.
Wat dunkt u van den algemee-
nen politieken toestand
Even legde hij de vingertoppen van
zijn rechterhand tegen zijn slapen.
Doch zijn aarzeling duurde niet lang-,
VerwardZeer verward! zeida
hij snel. En wederom was het ant
woord volkomen juist.
De verkiezingen in AmerikaP
Een geprononceerde overwin
ning voor de Democraten, zeide hij
zonder weifelen. En hier kon ik de
raakheid van zijn uitspraak onmiddel
lijk controleeren, want de uitslagen
hadden uitvoerig in het ochtendblad
gestaan.
Voorspelt u mij geldelijk geluk?
Helaas, u bent vandaag 30 gul
den armer geworden. Het was won
derbaarlijk,- ik had ze vijf minuten te
voren in de wachtkamer aan zijn se
cretaris overhandigd/
Ik nam een laatste proef en stelde
hem een hotelrekening ter hand, die
ik buiten in de gang gevonden had.
Hij betastte het papier, concentreerde
zich en sprak, met horten en stooten1
Een manhet kan ook een
vrouw zijnik zie een treineen
mensch komt in een stadik zie
wielen... is het een auto?... een tram!?...
het kunnen ook beenen zijn.... nu zie
ik een gebouw.... de mensch gaat bin
nen.... een kamer.... een bed.... een
mensch rust... maar hij staat weer op....
ik zie water..,, zeep.... een tandenbor
stel.... of geen tandenborstel.... brood....
kaas.... de mensch verzadigt zich....
Ik behoefde niets meer te weten. In
mijn handdruk legde ik mijn onpeil
baar diepe bewondering neer.
schers gebouwd werden. In deze streek
zijn er opvallend veel. Komt men van
Sluis gereden, dan ontmoet men ze
overal in den Noord-Westelijken hoek
van België; één zagen we er zelfs staan
op een boeren-erf. Naar bewoners der
streek vertelden, worden deze nog
steeds door militairen onderhouden.
Een breede weg met sterk wegdek
loopt van Knocke nf tot nabij de wa-
terleïdingwerken. Op dezen weg komf
een door het duin aangelegde beton
weg naar het vliegveld uit.
Langs de terreinen van de Compag
nie Le Zoute loopt voorts de nieuwe
tramlijn Knocke—Retranchement, wel
ke lijn slechts in gebruik is in de zo
mermaanden.
Dat deze lijn er gekomen is, heeft
de bewoners der streek bevreemd. In
kringen, die zich in het bijzonder be
zighouden met het exploitatie-vraag
stuk der Belgische badplaatsen, ismen
van meening, dat spoor en tram over
het algemeen meer schade dan voor
deel brachten aan de duurdere bad-
