De Goesche Koninginnefeesten.
Uit den Westhoek
Stadsnieuws
O P. z. E. M.
Toen op laatsten Kermis-dag veel
menschen in Goes waren om zich te
vermaken, zei de P. Z. E. M.: „wacht
usfloep..., uit''.
Toen Woensdagavond veel lieden in
Goes voornemens waren vroolijkheid
te scheppen uit de Koninginnefeesten
zei de P. Z- E. M.„Dan maar in
't donkerfloep uit'*.
I oen de Gocsche feestgangers gis
teren na het verdwijnen van de zon
die er den geheelen dag niet geweest
was, bij de Phïlips-zonnetjes eerst
recht op dreef kwamen, zei de P. Z
E. M.,,'t Zal niet gaanfloep
uit".
Het was niet aardig van de maat
schappij, die ons gouden lichten be
loofd heeft en allerlei gemakken, die
ons het veilige vertrouwde gas de rug
gen deed toekeeren, om aldus te spre
ken en de stad, drie maal binnen vrij
korten tijd, in het nachtelijk duister
te zetten.
't Was niet aardig, en niemand vond
het aardig. Zelfs amoureuse jong:
paartjes niet, zelfs onze stedelijke gas
commissie niet, hoewel er voor di
laatste een reclame-hint van jewelste
in zit.
We hebben getracht een verklaring
van de oorzaak van dit onaardig ge
drag der P. Z. E. M. te vinden. Na
tuurlijk, daar is men journalist voor
Aanvankelijk hebben we die oorzaak
in technische tekortkomingen gezocht,
doch bij nader inzien hebben we de
zen weg verlaten. Een maatschappij
als de P. Z. E. M., bestuurd door hee-
ren die in ons hoogste provinciaal
college zitting hebben, mede beheerd
door een aantal burgemeesters, die
hun gemeenten al jaren technisch juist
beheeren en leiden, kan aan techni
sche fouten inzake de lichtvoorziening
eener streek natuurlijk niet mank gaan.
Aan allerlei geruchten en praatjes
dat de P.Z.E.M. de kris en kras en wil
lekeurig afgenomen stroom niet aan kon
sleepen, dat de transformator-huisjes
niet aan behoorlijke eischen zouden
beantwoorden, dat de duisternis voor
komen had kunnen worden indien een
rechtstreeksche verbinding tusschende
centrale en Goes tot stand was ge
bracht, hebben we ons bij nader in
zien dan ook maar niet gestoord.
Dat zijn praatjes, en praatjes moet
men laten voor wat ze zijn.
Neen, de oorzaak schuilt niet in
technische tekortkomingen, maar in
de politiek, n.l. in de politieke constel
latie van de hooge Pieten der P.Z.E.M.
Het zal een ieder bekend zijn, dat er
onder de P.Z.E.M.-beheerders mannen
zijn die de kermis beminnen en ande
ren die haar haten als de zonde, dat
sommigen 365 dagen per jaar Konin
ginnefeesten zouden willen hebben, en
anderen zich op een Oranje-doek stor
ten als een stier op een rooden lap.
In die geaardheid zit 'm de kneep
natuurlijk.
Moet U maar eens over nadenken.
Wat niet wegneemt dat de P.Z.E.M.
in Goes en omgeving in de naaste toe
komst zal heeten: „P(ret) Z(onder)
E(lectrische) M(edewerking)", of
„P(ech) Z(onder) E(enig) M(otief)''.
verschillende verlichtingssterkten kon
den worden ingeschakeld. Om zoo
nauwkeurig mogelijk resultaten te ver
krijgen, werden 106 waarnemingen ge
daan op verschillende tijden en onder
verschillende omstandigheden. Zoo
ging men de invloed van de verlich
ting op hef publiek na bij mooi en bij
slecht weer, op dagen in het midden
der week, op Zondagen en op feest
dagen. De verkregen resultaten spre
ken een duidelijke taal.
Toen de verlichting van de in de
meeste étalages gebruikelijke sterkte
werd gebracht op het dubbele, steeg
het aantal kijkers met 33%; bij een
drievoudige verlichtingssterkte bedroeg
dit aantal zelfs 73°/o.
Merkwaardig waren ook de uitkom
stenvan onderzoekingen met gekleurd
licht in de étalage. Hierbij bleek, dat
de aantrekkingskracht van gekleurd
licht groofer is dan die van wit licht.
Terwijl voor een étalage met wit licht,
3.64% der voorbijgangers bleef staan,
trok dezelfde étalage in een passende
kleurverlichting 10.4% van het pu
bliek op de straat tot zich, welk per
centage steeg tot 11.9%, toen in de
étalage wisselende kleureffecten wer
den toegepast. Het bleek tevens, dat
de kleurwisseling, de beweging dus,
ook de neiging tot koopen stimuleer
de. Bij de stilstaande kleurverlichting
in de étalage betraden 1.2% van de
voorbijgangers tenslotte den winkel
toen wisselende kleurverlichting werd
toegepast, bedroeg dit aantal 2.15o/o,
dus bijna het dubbele.
Uit de hierboven gegeven voorbeel
den blijkt wel duidelijk, van welk een
groot belang de verlichting der éta
lage uit een oogpunt van verkoopen
vo -r den r sjenaar van een zaak kan
De eerste avond; de P. Z. E. M. weigert: stemming; kin
derzang, optocht en muziek: wat et heden te doen was.
DE OPENING DER FEESTEN.
En eindelijk dan heeft zich het feest
ingezet met een vervaarlijk klokgelui.
Er waren al dadelijk heel wat men
schen op de been, en het grootste
gedeelte onzer inwoners bleef ambu
lant in afwachting van den rondrit
van eere- en hoofd-comité. Deze vond
te half acht plaats. Eigenlijk was dit
wel wat vroeg, want het was nog vrij
wel dag en de meeste buurtvereenigïn-
gen hadden gehoopt op het bekende
Goesche kwartiertje, dat ditmaal ech
ter uitbleef. Zoodoende was de ver
lichting nog niet overal aan.
Voorafgegaan door een muziekkorps
en gevolgd door slechts enkele feest
gangers bezichtigden de comité's de
versierde stad. Op den Oostsingel
zorgde men, te hunner eere voor een
Bengaalsche verlichting, die het uit
stekend deed.
Maar hier komen we op gevaarlijk
terrein. We achten het n.l. niet ge-
wenscht om een beschouwing te hou
den over de versiering en verlichting
der verschillende wijken. Want we
hebben de overtuiging dat alle buurt
vereenigingen naar het hoogste heb
ben gestreefd bij de versiering van
hun straten. Waar het resultaat niet
zoo mooi was als elders, daar waren
ook meestal minder gunstige omstan
digheden; ook het omgekeerde was
waar.
We willen slechts enkele algemeene
opmerkingen maken. Om te beginnen
dit: het viel ons op dat de ouder-
wetsche verlichting met vetpotjes over
het algemeen mooier effecten geeft
dan de electrische verlichting. Juist
het trillende lichtbeeld heeft een bui
tengewone bekoring. Het onbeweeglïj
ke lichtbeeld is echter niet altijd fraai
en vooral geschikt om effecten op
grooten afstand te verkrijgen.
Dan viel hef ons op, dat de meeste
versierders over het algemeen bewust
of onbewust nota hebben genomen van
de critiek die ons blad ter gelegenheid
van de feesten in 1923 meende te moe
ten uitoefenen. Nergens vonden we
tenminste die overlading welke in 1923
zeer veel voor kwam en niet aethetisch
genoemd kon worden.
Tenslotte moet ons van het hart, dat
het ons meer aanbevelenswaardig lijkt
een geheele wijk sober te versieren,
dan alle versiering en verlichting te
concentreeren op een enkel punt.
Maar overigens niets dan goeds. De
comité's zullen wel genoten hebben
van den schoonen aanblik die onze
stad bood; omgekeerd hebben vele
feestgangers genoten van het aanhang
sel van den stoet, de brik met hoog
gehoede heeren als haringen in een ton,
een verschijnsel dat eenigszins vreemd
aandeed en Clinge Doorenbos onge
twijfeld tot een nieuw lied op den
hoogen hoed had kunnen inspireeren.
Maar het electrisch licht, dat nogal
eens beïnvloed schijnt te worden van
demonen, die niet veel van Goesche
feestvreugde moeten hebben (men den-
ke aan de kermis), liet ons spoedig
in den steek. De stad lag bijna geheel
't donker. Toen was het: leve de
vetpotjes, die hierdoor een groote kans
krijgen, weer in eere te worden her
steld.
De Egyptische duisternis vermocht
echter de feestvreugde niet te verdrij-
:n.
Het concert op het Rimmelandplein
vond voortgang alsof er niets gebeurd
was, en trok veel luisteraars. En het
bleef overal druk. Toen, later op den
avond het licht weer aanfloepte werd
het met hoera begroet en maakte het
de stemming nog vroolijker.
We moeten zeggen dat er voor den
eersten avond een men vergeve ons
de uitdrukking reuze stemming was.
De meeste buurtvereenigingen trok
ken en massa door door de straten
en vormden hossende en zingende ben
den. Ook zag men er in gepavoiseerde
Janpleziers of in feestelijk versierde
vrachtauto's. Opvallend waren de ve
le mutsen en traveste's die aan Car
naval deden denken.
Tot laat in den nacht heeft de pret
geduurd. Wanklanken hebben we niet
kunnen ontdekken. Maar het eigenlijke
begon eerst
zijn. Een goed verlichte étalage is een
van de beste reclame-middelen. Na
het sluiten van den winkel gaat de
verlichte étalage voort reclame tema
ken; het heldere étalage vlak in de
donkere straat dwingt tot stilstaan en
kijken. Men late het licht in de éta
lage ook in de late avonduren bran
den om den voorbijganger te trekken;
de kijkers van heden zijn misschien
de koopers van morgen.
Daarom licht, goed licht in de éta
lages. Licht doet zien, zien doet koo
pen en dus: Licht verkoopt.
DONDERDAGMORGEN.
Om acht uur klonk van den toren
van hef Stadhuis muziek van een dub-
bel-kwartet. Om half negen luidde de
klok de voor den boeg zijnde feeste
lijkheden in. Toen begon de opmarsch
van de schoolkinderen naar de Groote
Markt, 't Was geweldig aardig. Meer
dan 1400 kinderen, allen feestelijk aan
gekleed en gewapend met een oranje
kleurig luchtballonnetje, attentie van
de firma Van Nelle. Het was geen ge
makkelijke taak, de beweeglijke jeugd
op te stellen. En toen dit met eenige
moeite was gelukt, liet een van de
kinderen zijn ballonnetje los, dat sta
tig opsteeg en verdween. Dat be
schouwden de anderen als een teeken.
In een oogwenk zwermden eenige hon
derden ballonnen boven de Markt,
zoodat dit nummer zichzelf en te vroeg
aankondigde. Onder leiding van den
heer W. 't Hooft en met medewerking
van „Hosanna", voerden de kinderen
een aantal zangnummers uit, welke
muzikale prestatie door het talrijke
publiek zeer werd toegejuicht. Daarna
volgde de kleppermarsch, die keurig
werd uitgevoerd. Ongetwijfeld was bur
gemeester Hajenius de tolk van allen
toen hij in een toespraak tot de kin
deren den leider hulde bracht.
Te 10.30 namen de
WIJDINGSSAMENKOMSTEN
een aanvang. In de Groote Kerk bleef
geen plaats onbezet. De samenkomst
werd geopend met Gezang 2 vers 1;
daarna ging Ds. P. J. Steinz voor in
gebed. De predikanten Steinz, Ds. J.
Kastein en Ds. van der Vis voerden
resp. het woord en gaven uiting aan
de gevoelens die het Oranje-lievend
volkgedeelte van diverse richting bij
de herdenking van H. M.'s verjaar
dag bezielen.
De voorzitter van het hoofd-comité
de heer Abeleven stelde voor in den
vorm van een telegram onze Vorstin
hulde te brengen. Zulks geschiedde.
Het telegram luidde:
„De Oranje-vereeniging te Goes, vol
geestdrift haar drie-daagsch Oranje
feest vierende, ter eere van den 50-
sten verjaardag van Uwe Majesteit,
geeft bij dezen namens de Oranje-lïe-
vende bevolking van Goes uiting van
hare groote verknochtheid aan het
Oranjehuis; betuigt Uwe Majesteit
haar eerbiedige hulde en spreekt den
wensch uit, dat Uwer Majesteit's re
geering onder Gods zegen nog lange
jaren ten goede van ons Nederland-
sche volk moge bestendigd blijven.
ABELEVEN, Voorzitter."
Het Zuid-Bevelandsch a Cappella-
koor, onder leiding van den heer S. J.
Tamminga, bracht verschillende zang
nummers, op de bekende verdienste
lijke wijze, ten gehoore.
De samenkomst werd besloten met
gebed, nadat door alle aanwezigen het
Wilhelmus was gezongen.
In de R.-K. Kerk heeft pastoor Dolle
het woord gevoerd.
Omstreeks één uur begonnen de
deelnemers aan den
AI.LEGORISCHEN OPTOCHT
zich te verzamelen. Het duurde vrij
lang voor de omvangrijke stoet, die
tot ver op den Oostsingel reikte (en
zoo men weet aan de Vogelzangsche
weg het beginpunt had) opgesteld was.
Vooraan reden de rijtuigen met auto
riteiten; dan volgden de verschillende
muziekvereenigingen en "daarbij sloot
zich de stoet aan. Ook hier willen
wij geen oordeel laten hooren over het
afzonderlijke werk der deelnemers.
We willen volstaan met de opmer
king dat de optocht een fraaie geheel
vormde en groote scharen kijkers trok,
ondanks den motregen, die nu als
kwelgeest ten tooneele verscheen. De
optocht vond, dank zij de goede lei
ding van orde-commissarissen en po
litie, en de prettige houding van het
publiek, zonder belangrijke stoornis
sen plaats.
Op het bordes van het Stadhuis sloe
gen de Commissaris der Koningin Jhr.
Quarles van Ufford en burgemeester
Hajenius met hun dames en met en
kele andere genoodigden den stoet ga
de. Toen de rijtuigen van de optocht
commissie voor het stadhuis reden,
werd even halt gehouden. Namens het
Oranje-comité werden mevr. Hajenius
en mevr. Abeleven bloemen aange
boden.
De stoet vervolgde hierop weer zijn
glorieuse ommetocht, bewonderd door
duizenden toeschouwers, die de regen
trotseerden.
DE PRIJZEN.
Op de hem eigen geestige wijze heeft
de heer Abeleven te half zeven gister
avond in het Schuttershof de meening
van de jury voor den optocht kenbaar
gemaakt en de prijzen uitgereikt. Er
heerschte een alleraardigste stemming
tijdens de prijsuitreiking. De jury
kwam tot de volgende conclusies.
Fraaiste wagen: le pr. no. 50 Zwem
en badclub ,,'t Sas"; 2e pr. no. 20 Wa
gen Bouwplan I met medaille voor
beste verzorging; 3e pr. no. 23 Wa
gen firma Jac. J. de Witte (fruitwagen)
Aardigste wagen: le. pr. no. 12 Kin-
derherst. en Vacantiekolonie; 2e pr.
no. 47 Wagen van den heer J. A. de
Witte (kleine fruitwagen); 3e pr. no,
9a Wagen Chr. Geheel-Ont. vereenï-
giig.
Groepen: le pr. no. 7 groep meis
jes van de H.B.S. met de prijs voor
de best georganiseerde groep; 2e pr.
no. 27 Gymnastiekver. Volharding; 3p
pr. no. 39 Damesgymnastiekver. „S.
S. S." te Kloetinge; 4e pr. no. 9 Drie
Indianen.
Eenlingen: Extra B le pr. Zoeten
Inval, v. Melle; 2e pr. no. 51 Cowboys
(twee personen); 3e pr. no. 37 Jongeh.
Den Herder; 4e pr. no. 17 Twee Vo-
lendammers; Extra A 5e pr. Driewie
ler (Siepman).
DONDERDAGAVOND.
Gisteravond hebben de regen en de
P.Z.E.M. gezamenlijk getracht de feest
stemming te ondermijnen. De regen
door van een mot- in een plasregen
over te gaan, de P.Z.E.M. door een
groot gedeelte der stad wederom eeni-
gen tijd in het donker te zetten. Beide
spelbrekers hebben geen volledig suc
ces geoogst, omdat een Goesche feest
vierder nu eenmaal feest viert als hij
zich dat heeft voorgesteld, en omdat....
er nog kaarsen en gaslicht in de stad
aanwezig zijn. De menschen van bui
ten zijn door den regen -f- P.Z.E.M.
wellicht verjaagd.... de Goesenaren
stonden pal.
De firma Polderman, die zich des
middags reeds zoo verdienstelijk had
gemaakt, gaf in den vooravond radio-
muziek op de Markt. Later speelde op
het Marktplein, met tusschenpoozen,
een onzer stedelijke muziekkorpsen.
Ook op het Rimmelandplein deed een
dier korpsen zich hooren. Het mu
ziekgezelschap van 's Heer Arends-
kerke dat op de Beestenmarkt stelling
had genomen, moest ten gevolge van
den regen weldra retireeren en vond
een onderdak in de garage van den
heer Krijger, waar de uitvoering werd
voortgezet.
De uitvoering van het muziekgezel
schap van Kattendijke op een schip
in de havenkom, trok zeer veel belang
stellenden tot het licht uitging.
Toen verdwenen de menschen, en, naar
we meenen, ook de muziek.
In de stad bleef het echter druk.
Er werd gehost, gedanst en gezongen,
terwijl de regen in stroomen neerviel.
Bijzonder gezellig was het in het
Schuttershof. Het tuinfeest kon na
tuurlijk niet doorgaan, maar men had
nu inderhaast ook de schouwburgzaal
tot danszaal gemetamorphoseerd. In
beide zalen was het een dolle boel.
Er waren twee goede bands; er waren
jeugd en vroolijkheid. Zelden zagen
we in Goes een avond als deze: een
feest zonder één enkele wanklank. En
we hebben ons overtuigd, dat er niet al
tijd alcohol noodig is om in „stemming"
te raken; deze avond werd voorname
lijk gevierd in de populairste kleur de
zer dagen: Oranje, ranja!
Ook in de „Prins van Oranje" werd
gezellig gedanst De avond werd daar
opgeluisterd door een conferencier,d ie
bij de aanwezigen zeer in den smaak
viel.
En zoo is deze verregende en ver
duisterde avond toch nog voor velen
een avond bij uitnemendheid geworden
In de verschillende café's heeft de
feeststemming eveneens tot een laat
uur voortgeduurd. Toen de nieuwe dag
reeds eenige uren versleten was, klon
ken de feestliederen nog door de
luchten.
Regen en P.Z.E.M. zijn er niet in
geslaagd het feest van gisteren in het
water te doen vallen.
VRIJDAGOCHTEND.
Weer luidden vanmorgen de klok
ken over de feestvierende stad. Deze
ochtend was geheel bestemd voor de
kinderen, die omstreeks half tien door
de stad marcheerden, echter niet naar
Klein Frankrijk".
In verband met de weersomstandig
heden was besloten de kinderen in de
scholen te onthalen. De bestuursleden
van het Oranje-comité hebben in den
loop van den morgen acht scholen be
zocht, waar zij zich konden overtui
gen, dat de jeugd zich overal uitste
kend amuseerde, mede dank zij de
prachtige medewerking der onderwij-
HEDENMIDDAG.
Te 2 uur vanmiddag was de stad
weer vol muziek. Het centrum der be
langstelling was het Marktplein, dat
den geheelen dag reeds met touwen
was afgezet, zooats dat te doen ge
bruikelijk is als er paarden worden
voorgeleid en gekeurd. Vandaag be
vonden zich tusschen de touwen ech
ter geen paarden, maar turnsters en
turners, die op de Markt arriveerden
na een glorieuzen intocht in Goes te
hebben gemaakt. De demonstraties van
de gymnastiekmenschen vielen zeer in
den smaak en oogstten terecht meer
malen succes. Ook de korfbal-demon
stratie „deed" het goed.
Terwijl ons blad op de pers gaat,
duurt een en ander nog voort.
Verwacht wordt dat deze laatste
avond der Koninginnefeesten (we ko
men er in ons volgend nummer na
der op terug) tevens het hoogtepunt
zal vormen. Tenminste als men nog
over een hoogtepunt mag spreken.
Dank telegram.
De heer Abeleven ontving heden het
navolgend telegram
■JH-M. de Koningin draagt mij op dank
te zeggen voor huldebetuiging en wan-
schen. Van Kesteren, adjudant."
Ommegang.
De muzikale wandeling die tandarts
v. d. Velde voorgenomen had gisteravond
te organiseeren heeft wegens het slechte
weer geen doorgang kunnen vinden. Bij
goed weer wordt de wandeling thans he
denavond gehouden, en wel na afloop van
het vuurwerk. Vertrek van üe Groote
Kade.
Protest.
Tegen de duisternis.
Aan den Commissaris der Koningin
in Zeeland te Middelburg is heden het na-
'olgend telegram verzonden:
.^Gisteravond vanaf 8 uur 20 minuten
tot 10 uur 40 minuten belangrijk deel
van Goes, w.o. de Groote Markt weder
om stroomloos geweest, tot groote schade
en ongerief van vele ingezetenen.
Goes, 12 Sept.
Burgemeester van Goes,
HAJENIUS.
Naar we vernemen hebben tal van
van buurtvereenigingen en particulieren be
sloten protest aan te teekenen tegen de
prijzen die de P.Z.E.M. voor de verlich
ting tijdens de Koninginnefeesten zal be.
rekenen.
Statuten-wijziging.
Met de Staatscourant van 9 Sept. zijn
verzonden afdrukken van de Statuten be
treffende de Maatschappij tot bevorde
ring van Landbouw en Veeteelt in Zee
land, alhier gevestigd. (Wijz. in de Sta
tuten).
Verplaatsingen.
Mej. J. Snoodijk, rijksklerk der direc
te belastingen, tijdelijk werkzaam bij de
registratie, is met ingang van 16 Sept.
a.s. overgeplaatst naar Leiden.
Mej. Hijman, werkzaam ter inspectie
van de directe belastingen te Hansweert
is met ingang van denzelfden datum over
geplaatst naar Goes.
Benoemd.
Bij Koninklijk besluit is benoemd tot
inspecteur der Maatschappij tot in cul-
tuurhrenging van den Wierjngermeerpol-
der, de heer A. Minderhoud, oud-leerling
van de Rijkslandbouw-Winterschool al
hier. thans directeur der N.V. Grondve|>.
beterings en Ontginningsmaatschappij te
Hoogeveen.
De heer Minderhoud is reeds sedert
eenige weken in zijn nieuwe functie werk-
Benoemd tot opzichter bij de gemeente
werken te Zierikzee de heer M. P. Ver-
jaal te Dreischor en tot dagelijksch op
zichter bij de Domeinen te Temeuzen de
heer H. B. Dootjes te Goes, beiden oud-
leerlingen van het Zeeuwsch Technisch,
Instituut.
Bij beschikking van den minister van
binncnlandsche zaken en landbouw is voor
het tijdvak van 1 October 1930 tot 1 Oc
tober 1931 wederom benoemd tot leeraar
aan de Rijkslandbouw-winterschool al
hier de heer E. Visscher te Middelburg.
Kantongerecht.
Dé kantonrechter heeft veroordeeld
wegens overtreding:
Plet als schipper een rijkakanaal beva
rende geen reglement aan boord hebben:
A. J. V. te Rotterdam.
Te Koudekerke harder rijden dan 20
K-M- per uur, met auto rijden zonder dat
deze is voorzien van minstens twee goed
werkende remmen, en met auto de veilig
heid van het verkeer in gevaar brengen;
P. T. te Goes f5 of 5 d„ f40 of 15 dL,i
f25 of 10 d.
