J PUROL
De Kleine Bazar
nC-
IV0 99
Vrijdag 29 Augustus 1950
117 Jaargang*
abonnement
Bij dit nummer be
hoort een bijvoegsel
^Herrie over een film
NU in
Het meisje, dat met
een Koning trouwde
Lfaod en Tuinbouw
-Ijs per kwartaal in Goes f2,
ij bulten Goes f2,
izonderlljke nummers 5 cent.
erschijnt Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE
UitgaveNaamlooze Vennootschap Goesche Courant
Telefoonnummer 17, na 17.30 No. 244
COURANT
en Kleeuwena Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf
gevestigd te Goes.
ADVERTENTIËN
van 1—5 regels f 1,20, elke regel
meer 24 cent. Driemaal plaatsing
wordt 2 maal berekend. Dienst
aanbiedingen en aanvragen 15 ct.
per regel. Advertentiën worden
aangenomen tot 12 uur voorm.
De r.-k. filrrt-centrale en de
r.-k. pers,- wat de katholieken
in het Zuiden volgens de r.-k.
pers niet zien mogen;
uiting van onmacht.
Zooals men weet zijn we hier te
lande reeds eenigen tijd gezegend met
een centrale filmkeurings-commissie
ingesteld door het Rijk. Deze commis
sie heeft de bevoegdheid filmen, die
zij om de een öf andere reden voor de
Nederlanders minder oorbaar of te
wel gevaarlijk acht uit onze bioscopen
te weren. Alle filmen die in ons land
in het openbaar op het witte doek ge
projecteerd worden zijn dus door de
commissie vrij gegeven en zij worden
geacht het Nederlandsche volk aan
zijn ziel geen schade te berokkenen.
De bezorgden voor de ziel van Ne
derland hebben lang moeten zeuren,
dreigen en smeeken alvorens bedoel
de commissie tot stand kwam. Ver
wacht werd dat de instelling der keu
ringscommïssie aan de verlangens van
alle bezorgden een einde zou maken.
Dit was echter niet het geval. De ka
tholieke geestelijkheid in Noord-Bra
bant en Limburg, mitsgaders de plaat
selijke overheid in die streken, welke
min of meer onder den invloed der
r.-k. kerk staat, rustten niet voordat
voor de bewoners van die landen nog
eens een extra na-keuring in det leven
was geroepen. Iedere film, die in bios
in Noord-Brabant en Limburg loopt,
is dus eerst gekeurd door de Rijks
commissie en vervolgens door de r.-k.
film-centrale, in welk laatste instituut
alleen r.-k. deskundigèn zitting deb-
ben. Alweer zou men mogen verwach
ten dat alle bezorgden voor de zielen
der r.-k. in het Zuiden des lands met
de r.-k. filmcentrale ten zeerste in
genomen zouden zijn. Dit is echter
niet het geval.
De eerste klankfilm van den Duit-
schen film-acteur Jannïngs: „Derblaue
Engel", waarvan we dezer dagen in een
Haagsch theater de première bijwoon
den, werd behalve door de rijkskeu
ringscommissie ook door de r.-k. film
centrale „vrij gegeven". De r.-k. gees
telijken in het Zuiden gaven daardoor
blijk van deze film geen slechten in
vloed op de bewoners van Noord-Bra
bant en Limburg te verwachten.
Blijkens enkele r.-k. dagbladen zijn
die geestelijken er nu eens glad naast.
Volgens „De Maasbode" dient het
gegeven voornamelijk om gepeperde
situaties te fotografeeren en het ge
heel te laten verloopen in de onmo
gelijk dik-Duitsche sentimentaliteit en
de grove tragiek van het ouderwetsche
melodrama.
„De Tijd" schrijft o.m.
„Het spel van Emil Jannings is in
dezen gruwelijken filmdraak, zooals
voor uw
ITin en Luxe Artikelen
Glas van Leerdam.
40
FEUILLETON
DOOR ALICE HEATH HOSKEN.
Vertaald door Dicky Wafelbakker.
Ik antwoordde niettemin bevesti
gend. Max zat aan het stuur en we
reden geheel alleen uit. We hadden
ons nog nooit zoo vrij in het publiek
vertoond, doch Max zegt, dat wan
neer wij eenmaal in het Zomer-Paleis
in Gritna zijn, wij gedurende een paar
maanden bijna alles kunnen doen, wat
wij zelfs slechts willen. Hoe prettig
kon dit zijn, als de omstandigheden
slechts anders waren
We reden door bijna verlaten stra
ten. Het was gloeiend heet. Max stak
het in den laatsten tijd steeds was,
overdreven, grof, berekend op effect,
niets meer dan een aangeleerd ma
niertje, zonder de minste innerlijke
bezieling en waarachtigheid. Zijn te
genspeelster doet filmisch veel beter
werk, maar moreel niet. Haar creatie
is van zoo'n achterbuurt-brutaliteit,
van zoo'n weerzinwekkende canailleus
heid, dat wij er perplex van staan,
hoe het mogelijk is geweest, dat de
r.-k. filmcentrale deze film toelaat
baar heeft verklaard voor openbar:
vertooning voor personen boven d;
18 jaar. Dat de Rijkskeuringscommis
sie zooiets doet, verwondert ons niet
meer. Indien de r.-k. filmcentrale, die
altijd zoo prat gaat op haar moreel
inzicht, deze keuring niet ernstig her
ziet, zal het katholieke Zuiden, dat bij
haar bescherming zocht, ervan lusten
en vermoedelijk de r.-k. filmcentrale
zelf ook.
Ons oordeel over dit Ufa-product
luidt zonder eenige restrictie: afge
keurd voor alle leeftijden".
Deze veroordeelingen door de r.-k.
groote bladen is dus wel een klap in
het aangezicht van de r.-k. filmcen
trale, die verzuimd heeft den r.-k. be
woners van het Zuiden een soort porno
grafisch filmwerk te onthouden. Met
dezen klap heeft de r.-k. pers de on
bevoegdheid van het r.-k. filmkeu-
rings-instituut uitgesproken, en tevens
aan de buitenwacht medegedeeld, dat
zelfs onder de r.-k. geen eenheid van
inzicht omtrent goede en slechte (ze
delijk goed en slecht!) filmen be
staat.
Het benieuwt ons hoe dit geval zal
eindigen. Zal de r.-k. filmcentrale voor
de pers-verwijten zwichten en de film
van Jannings alsnog voor het Zuiden
verbieden of zal zij voet bij stuk hou
den en de r.-k. pers negeeren?
Trekt zij de film alsnog in, dan zal
weer opnieuw tot uiting komen dat
aan de r.-k. beneden den Moerdijk op
filmgebied iets onthouden wordt, wat
de r.-k. in Holland kunnen genieten,
zal opnieuw blijken dat de Zuidelijke
katholieken door de r.-k. anders wor
den aangeslagen dan de katholieken
elders in ons land.
Blijft de r.-k. filmcentrale op haar
standpunt staan dan loopt zij gevaar
door de r.-k. pers omver geloopen te
worden, teneinde de bestaande film
centrale te kunnen vervangen dooreen
andere, die zwaardere zedelijke eischen
aan de filmkunst zal stellen.
Hoe de afloop ook zij: het geheel
is een onverkwikkelijke geschiedenis
voor de keuring van filmkunst in het
algemeen en voor die door. r.-k. in
het bijzonder.
Het is tevens een uiting van on
macht om kunst aan banden te leg
gen, omdat kunst zelfs door geeste
lijk in één genootschap of kerk ver-
eenigden nu eenmaal verschillend be
oordeeld wordt.
LUCHTVAART.
Van Lear Black f
Een voortvarend pionier.
Hope, de man van de taxidiensten
in Londen, kreeg in 1927 de vraag
van één der vele Amerikanen, die
naar het goede, oude Europa komen,
of hij dadelijk zou kunnen starten
naar Cairo. Neen, Hope kon dat niet,
daarvoor waren zijn machines te klein,
de mooie rivier, de Teral, over. Het
water daarvan ziet donkergroen en
het stroomt altijd met groote snel
heid onder de bruggen door. Er zijn
er drie in het geheeleen daarvan
werd gebouwd door Max's vader ter
eere van zijn overgrootvader, den be
roemden Koning Maximiliaan de Twee
de. Het is een schitterend stuk werk,
zoo sierlijk en licht. Aan ieder uit
einde staan mooie beelden, voorstel
lende middeleeuwsche soldaten, die
groote vlaggen van verguld brons in
hun handen houden.
Max bleef langs den over aan de
overzijde rijden en wij legden mijlen
en mijlen af door een heerlijk land
schap vol kersen en pruimen-boom-
gaarden. Hier en daar gingen wij door
dorpen vol houten huisjes met eigen
aardig ouderwetsch houtsnijwerk,terwijl
bijna alle ramen balcons hadden, die
bezaaid waren met geraniums en anjers
Na eenigen tijd sloegen wij een an
maarer was maar één maatschap
pij, die dat zou klaar spelen en die
Maatschappij wasde K. L. M.
Hope's voorspelling kwam uit. De
K. L. M. bleek dadelijk bereid; Geys-
sendorffer en Scholte kregen opdracht
om den Amerikaan te bedienen. Zóó
kwam de Amerikaansche millïonair
Van Lear Black in aanraking met de
Ned. Luchtvaartmaatschappij en met
de Fokkermachine, een kennismaking,
die leidde tot de vele groote vluchten,
welke de Ned. luchtvaart beroemd ge
maakt hebben over de geheele wereld.
Mr. van Lear Black was een merk
waardig man. Hij had plotselinge in
vallen. Hij hield ervan menschen op
gaven te verstrekken, om ze in de ge
legenheid te stellen wat meer te doen
dan de gewone gang van de dage-
lijksche dingen veroorlooft.
Toen hij de millïonair gezien
had, dat de K. L. M. van aanpakken
hield, ging hij verder experimentee
ren. In die dagen was de vliegerswe-
reld vol van de Indische plannen. In
1924 immers was van der Hoop met
de zijnen naar Batavia gegaan. Dat
moeten we nog eens doen, zei mr.
van Lear Black. Hij had het eenmaal
op Geyssendorffer, Scholte en We
ber. Met die drie luchtvaarders ver
beterde hij den tijd in de F VII A.,
861/2 vlieguren verdeeld over 13 da
gen. Ieder zal zich jle grootsche hul
diging in Amsterdam herinneren. De
Amerikaan en zijn piloten en meca
nicien werden ridder in de Orde van
Oranje Nassau.
De Amerikaan bleef nog wat door
Europa zwalken. Dan hier dan daar
streek de K. L. M. met den voort
varenden Amerikaan op een vliegveld
neer.
Toen plotseling kwam de Amerikaan
met het plan bij Hans Martin om
naar Afrika te vliegen. Tusschen lunch
en diner moest beslist worden. Dat
was weer echt Van Lear Black. Met
zijn geld stelde hij anderen in staat
om eens te laten zien wat zij kunnen.
De K. L. M. sloeg toe, hoewel de
eerste verkenning van de route al vol
doende was om tot het inzicht te ko
men, dat de grondorganisatie niet zou
meevallen. Wel waren er Engelsche
militaire velden, maar er was geen
organisatie. Van Den Haag uit moest
opdracht gegeven worden om dan en
dan het lange olifantengras te maaien.
En de benzine moest naar het binnen
land gedragen worden. Maar de orga
nisatie kwam gereed. De Fokker ging
op weg, maar na vier dagen gaf men
bij Kartoem op, een vleugel trilde.
De machine werd gedemonteerd en
naar de Fokkerfabrieken gezonden.
Daar bleek er toch niets aan te man-
keeren.
Het Afrikaansche plan bleef bestaan
maar Van Lear Black liet de K. L. M.
los en ging op eigen gelegenheid vlie
gen, Geyssendorffer en Scholte gin
gen over in zijn dienst
Bij Fokker bestelde mr. van Lear
Black een eigen machine met drie
motoren. In Februari 1929 werd ge
start. Dwars door de wildernis ging
het naar Pretoria, Johannesburg en
Kaapstad en terug. Menigmaal werd
over streken gevlogen, waar een nood
landing buitengesloten was. Maar be
houden kwam men in Londen terug.
Inmiddels had de Amerikaan een
nieuw plan opgevat: Tokio. In Mei v,an
het vorig jaar vertrok men, maar in
Calcutta liep men averij op en later
werd het vliegtuig door een cycloon
Doorzitten
Stukloopen
Zonnebrand
deren weg in en volgden een zijtak
van de rivier, die leidde naar een lief,
klein dal, aan alle kanten met lage
heuvels bedekt. Daar het ongeveer
half vijf was, hielden wij stil voor
een kleine herberg dicht bij den oever
en gebruikten hier een kop koffie met
gebakjes.
Het was heel gezellig. Ik vergat bij
na alles, en verbeeldde me dat ik
nog in Engeland was, waar ik me zoo
gelukkig heb gevoeld. Max gedroeg
zich als een opgewonden jongen en
maakte me voortdurend aan het la
chen. De waardin bracht ons nog
meer warme gebakjes en ze was zoo
opgetogen over onzen eetlust, dat ze
ons bleef gadeslaan.
Ze hield ons voor een pasgetrouwd
paartje, dat op de huwelijksreis was
en maakte zulke wel is waar goed
bedoelde opmerkingen, dat mijn wan
gen gloeiden van schaamte. Voordat
wij echter vertrokken, werd Max door
vernield. Per boot kwamen de lucht
vaarders terug.
Op 9 Februari van dit jaar is met
een nieuwe machine opnieuw voor To
kio gestart. Via China, dat onveilig
was, werd Tokio bereikt, de ontvangst
der Japanners was allerhartelijkst. Per
boot stak men over naar Amerika,
van Frisco werd weer naar Baltimore
gevlogen, waar van Lear Blacks twee
de vaderland ligt.
Nieuwe plannen en opdrachten aan
zijn drietal spookten door het hoofd
van den Amerikaan. Wereldvlucht, Si
berië, de geruchten kwamen telegra-
sch door. Maar niets stond nog vast,
toen mr. van Lear Black varen ging
op zijn jacht, waarmee hij nu verdron
ken is. Geyssendorffer en Scholte wa
ren met vacantïe in Europa, de eerste
ging naar Kopenhagen, waar zijn vrouw
woont, de ander bleef in Holland.
Voor hen beiden, en ook voor den
mecanicien Dunk, is het ongeluk een
zware slag.
Uit Baltimore wordt nader gemeld,
dat Van Lear Black met zijn jacht
„Sabalo" op een kruistocht was voor
de Amerikaansche kust. Ter hoogte
van New-Jersey sloegen hooge zeeën
over het schip. De heer Van Lear
Black bevond zich op het voorschip
en men vermoedt dat hij door een
der zeeën over boord is geslagen. De
opvarenden van het jacht misten den
millionair eerst later.
Onmiddellijk na de verdwijning werd
de kustwacht ingelicht. Het jacht en
schepen van de kustwacht begonnen
onmiddellijk naar het lijk van den (mil
lïonair te zoeken. Ook vliegtuigen na
men aan het opsporingswerk deel. Tot
dusver heeft men het lijk van den
heer Van Lear Black nog niet ge
vonden.
Dagboekblaadjes.
Mond- en klauwzeer.
In de Haarlemmermeer werd gedu
rende de laatste vier maanden op ruim
honderd boerderijen de besmettelijke
veeziekte mond- en klauwzeer gecon
stateerd.
Van deze gevallen deden zich on
geveer 40 in Vijfhuizen en bijna 30
in Nieuw-Vennep en Abbenes voor,
terwijl verder verschijnselen van deze
ziekte werden waargenomen in boer
derijen bij Halfweg, in Rijk, in Hoofd
dorp en bij Aalsmeeer.
Zelden was in den Noordhoek van
den Haarlemmermeerpolder het aan
tal gevalleen van deze ziekte zoo
groot als nu. Men zal moeten zoeken
naar vee, dat nog niet aangetast is.
Het is een groote ramp en het valt
niet bij benadering te zeggen, hoeveel
schade sommige veehouders er van
ondervinden.
Het scheelt soms meer dan de helft
in de melkgift, daarbij komt nog, dat
de koeien in vele gevallen met kracht
voeder op de been moeten gehouden
worden.
Ook onder de varkens komt de
ziekte al veelvuldig voor. Bij den land
bouwer M., aan den Spieringweg al
daar, stierven niet minder dan 14 zeu
gen aan deze ziekte.
haar zoon herkend, waarop de echt
genoot en twee donker-oogige kinde
ren te voorschijn kwamen. Allen We
ven de handen omhoog en riepen:
Karak, Karekin". (De Koning en de
Koningin). Ze zeiden nog meer en
zagen er erg verschrikt uit. Daarom
gaven Max en ik hun een hand, ter
wijl de kinderen wat geld kregen. Toen
wij vertrokken stonden ze ons bewe
gingloos na te kijken, alsof we geest
verschijningen waren.
Later hield Max nogmaals stil: wij
stapten uit en wandelden langs het
water. Hij vertelde me allerlei verha
len over vischpartijen en op den terug
weg naar den wagen, stak hij zijn
arm door de mijne en zei dat wij een
prettigen tijd in Gritna tegemoet gin
gen. Wij konden veel aan sport doen,
zwemmen, picnics bij maneschijn hou
den en alle mogelijke leuke andere
dingen meer.
Er lag iets in den klank van zijn
Nu een gezelschap Amerikaan
sche journalisten de Zuiderzee
werken heeft bezocht, wacht ik
met spanning op hun verslagen.
Want Amerikaansche reportage
is een kruising van nïets-ont-
ziende openhartigheid, indis
crete achterklap, cowboy-ach-
tige romantiek en bliksemflits
achtige actualiteit, die betaald
wordt met astronomische be
dragen (the biggest of the
wurrld) maar niet altijd geba
seerd is op voldoende feiten
kennis. Al licht is er één bij,
die het volgende telegrafeert:
22 AUG. Dringend. Fabrikanten
van Urkerbroeken zitten met handen
in haar, vragen zich in wanhoop af
welk volk of secte zij deze karakte
ristieke kleederdracht kunnen in maag
douwen nu Zuydersee verdwijnt en
met haar ürkervisschers. Dezen gaan
eeuwenoude pofbroek verwisselen voor
werkkiel van landbouwer, diamantbe
werker, kellner of tramconducteur.
Grootste ethnologische omwenteling
sedert afschaffing fez door Turken.
Kamp enorm voor fabrikanten die met
millioenen yards pofbroek zitten, wijl
Zuydersee evenals Kronos, niet alleen
badplaats llrk verslindt maar ook haar
andere kinderen Zandvoort, Scheve-
ningen, kortom alle beroemde vis-
schersdorpen en badplaatsen der Zuy
dersee, die uitsluitend van Amerikaan
sche bezoekers leefden. F abrikanten
trachten derhalve „boom" in andere
kleederdrachten te forceeren waar
voor het oog gericht naar streken om
Schiedam, beroemd om alcoholhou
dende bronnen, provincie Doorn waar
ex-keizer gevangen zit en provincie
zeeuwschflanders twistappel holland
belgië. Ik woonde heden droogmaking
Zuydersee bij. Grootste werk sedert
Zwitserland werd drooggelegd. Aan
dezen 250 millioen-dollar fob (naar
mij verzekerd wordt, geheel door vrij
willige giften van idealisten bekostigd
nemen deel 3000 arbeiders allen
blanken, negers kent holland niet
die tezamen ruim 750 eeuwen oud
zijn en ruim 7000 kinderen bezitten.
Tweehonderd ingenieurs hebben weel-
deleven vaarwel gezegd, baggerlaarzen
aangetrokken, zich op de zee, hol
lands erfvijand, geworpen. Honderd
hunner gehuwd, van wie helft voor
tweede maal en zestien voor derde.
Hel van Dante verzinkt in het niet bij
beproevingen en ontberingen die deze
helden der zee zich getroosten voor
bereiking nationaal ideaal.- vetovering
twaalfde provincie. Eenige verpoozing
ingenieurs en arbeiders bestaat uit spe
ciaal tot dit doel gebouwd eiland bree-
zand geheeten waarop bioscoop; dit
Montmartre der Zuydersee is wonder
der techniek dat wells fules verne ab
soluut uitscoort. Voorts vrijdags weke-
lijksche uitgang naar Alkmaar, Neder
lands residentie, waar 'kleurrijk oud-
hollandsch openluchtspel, „De Kaas
markt" geheeten, wordt vertoond. Po
ëtische aard van dit werkersvolk ge
karakteriseerd door feit, dat machtig,
stoomgemaal dat in recordtijd wierin-
gerpolder drooglegde naam draagt van
Lely, vermoedelijk symboliseerend
toekomst van dit gebied, bestemd een
maal te worden parel in kroon van
hollands bloembollenvelden. Na af
loop zes maaltijden maag overvoerd
geld op sein drie duizend carlton Am
sterdam.
stem, dat mijn hart zoo deed kloppen,
dat ik er bang van werd. Ik gedroeg
me, alsof ik heel vroolijk was en
schertste met hem op de Engelsche
manier, zooals iemand doet, die niet
ernstig wil zijn.
Ik kon echter de lichte aanraking
van zijn arm niet verdragen. Hierdoor
voelde ik nog sterker al mijn ellende,
en het maakte me verdrietiger dan
ooit, als hij me met dien half teede-
ren, half guitigen glimlach aankeek,
dien ik in de dagen, toen ik me ver
beeldde dat hij van me hield, een
voudig aanbad. Ik werd terneergesla
gen, kwaad, en raakte in de war en
het was heel moeilijk voor mij gere
geld te kunnen denken. En toen ik
een blik op hem sloeg, nadat hij zijn
arm had weggenomen, was zijn ge
zicht vuurrood en leek hij bepaald op
een bestraften schooljongen. Hierop
dacht ik aan zijn moeders brief aan
Baron Waldemar. (Wordt vervolgd).
