Uit deo Westboek.
ProVincienieuWs
Rechtszaken.
Sport.
Van Overal
Handwondjes
Buitenland
Binnenland
Gemengd NieuWs.
Allerlei.
DE P.ZÏE.M. EN DE LANDBOUW.
In de hoofdbestuursvergadering der
Z.L.M. Is Maandagmiddag, zooals men
onder .„Stadsnieuws" in dit nummer
kan lezen, uitvoerig van gedachten ge
wisseld bvcr onze Provinciale Zeeuw-
sche Electriciteits Maatschappij, en in
zonderheid over de garanties dezer
Mij. enpver de prijzen tegen welke
zij elecfriciteit levert.
Dit fièt heeft ons niet verwonderd,
want het is begrijpelijk dat iedere af
nemer van stroom deze zoo goed
koop mogelijk tracht te verkrijgen.
Wel hebben we ons daarentegen
eenigszifis verbaasd over de diverse
inzichten, die gedurende de bespreking
kenbaad werden gemaakt en over de
o.i. het woord moet er maar uit -
bekrompen opvattingen, die sommige
leden der Z.L.M. huldigen.
De P.JZ.E.M. eischt van hen, die bui
ten de kpmmen der gemeenten wonen
en die ,op het electrische net willen
aansluiten een garantie van f 5,—.-per
H.A. lemend die 40 H.A. grond
in eigendom of in pacht heeft, moet
dus garendeeren dat hij voor f2C0,—
aan ströom zal afnemen. We kunnen
ons voorstellen dat deze garantie door
velen ti hoog wordt geacht, dat me
nigeen niet aan het gevraagde ver
bruik toekomt, en dat dus naar verla
ging vah de garantie-som wordt ge
streefd. Met belangstelling hebben we
de leden der Z.L.M., die wijziging in de
garantie bepleitten, dan ook gevolgd.
Behalve deze sprekers waren er an
dere. En onder deze lieden, die ver
kondigden dat de P.Z.E.M. als semi-
overheidsbedrijf een voor alle ver
bruikers geldenden stroom-prijs dient
in te voeren. Zij eischen Üus dat een
stedeling, wiens huis door de P.Z.E.M.
tegen geringe kosten aan het net ver
bonden kan worden niet minder zal
betalen dat de buitenman naar wiens
woning een dure lange kabel moet
worden gebracht, hoewel men niet
weet of het verbruik van stroom in
die woning ook slechts voor een ge
ring deel de kosten van aanleg zal
goedmaken.
Kregen deze heeren hun zin, dan
zou de winst- en verliesrekening van
de P.Z.E.M. al dra een wanhopig
beeld leveren, tenzij de gemeenschap,
d.i. hier de provincie, de rekening met
de mantel der liefde bedekte, d.w.z.
met een massa goede Hollandsche
guldens het leelijke gat stopte.
Of de stedelingen, die in vele geval
len toch al voor heel waf zwaardere
lasten staan dan de dorpsbewoners, er
veel voor zouden gevoelen den bui
tenman op deze wijze aan electriciteïf
te helpen? We betwijfelen het. Even
zeer als we het betwijfelen dat het
juist zou zijn indien een overheidsbe
drijf alle Kaufmannische inzichten over
boord wierp en van de redeneering
uitging: „We zijn alle kinderen van
één land, wat Jantje voor een gulden
krijgt, dat moet Pietje er ook voor
hebben".
De P.Z.E.M. heeft onlangs een po
ging van de Zuid-Bevelandsche bui
tengemeenten om daar den stroom te
gen denzelfden prijs te leveren als in
Goes, afgewimpeld. Waarschijnlijk zal
ze dit ook doen met de motie van de
Z.L.M., waarvan we den heer Welle-
man, burgemeester van Krabbendijke,
wel als geestelijk vader mogen be
schouwen.
Het aannemen van deze motie door
de hoofdbestuursvergadering, tenge
volge waarvan de Z.L.M. zich begaf
op een terrein, dat niet het hare is,
heeft onze bewondering niet kunnen
wegdragen, ook al niet omdat ze de
inwilliging van het eigenlijke verzoek
inzake de garantie-stelling wel eens
in den weg kan staan.
Als men iets vraagt moet men nooit
zóó duidëTijk laten blijken wat het uit
eindelijke doel is.
In de vergadering zijn ook stemmen
opgegaan om de Z.L.M. het hare te
laten bijdragen teneinde het verbruik
van electticifeit in Zeeland meer po
pulair te- maken. Deze wensch lijkt
ons een zeer verstandige. W'ant zijn
verwezenlijking houdt de eenig gezonde
verlaging der elecfriciteits-prijzen in.
Met ingang van 1 Jan. 1930, zal het
orgaan uitbreiding verkrijgen, op be
ter papier worden gedrukt enz. De
voorgenomen afbreking van het con
tract met" den drukker zal niet door
gaan, daar deze een aantal toezeg
gingen heeft gedaan. De heer Van
Dixhoorn wil het orgaan tweemaal in
de week doen verschijnen. De heer
Kakebeeke gelooft niet dat dit laat
ste practisch mogelijk zal zijn. Ten
minste thans nog niet, daar niet alle
leden vaA de Z.L.M. abonné's van hef
blad zijn. De heer De Buck vraagt of
het lezen niet verplichtend kan wor
den gesteld. De heer Kakebeeke ant
woordt dat deze vraag eerst door de
afdeelingen besproken dient te worden.
Bij de rondvraag vestigt de heer
Bécu aandacht op den uittocht der
jonge plattelanders naar de steden,
geen verband houdt met de hoogere
loonen in de indrustie. Kan de Z.L.M.
aan dit vraagstuk de aandacht schen
ken?
De heer Kakebeeke zegt, dat een
commissie het werkloosheidsvraagstuk
reeds bestudeert. Wellicht kan deze
ook het door den heer Bécu onder de
aandacht gebrachte bestudeeren. De
heer v. d. Zande wijst op de uitvoe
ring der landarbeiderswet. De heer
Kakebeeke, die het presidium van Mr.
Dieleman heeft overgenomen, sluit
hierna de bijeenkomst.
Begrafenis J. C. H. Hollmann
Onder algemeene belangstelling is
gistermiddag hef stoffelijk overschot
van den heer J. C. H. Hollmann op
de algemeene begraafplaats ter aarde
besteld. Op den doodenakker waren
o.a. aanwezig burgemeester Hajenius,
wethouder Goedbloed, de heeren Han-
ken, Ir. van Poelgeest, commissarissen
der „Goesche Courant", Roddenhof en
v. d. Berg, directeur en hoofdredac
teur der „Goesche Courant", Kor-
stanje, Van Heel, Molhoek, bestuurs
leden van de Coöperatieve Voorschot
en Spaarbank, van Dissel en Mr.
Zaaijer.
Toen de kist in de geopende groeve
was neergelaten, sprak een neef van
den overledene eenige gevoelvol^:
woorden van afscheid, en van troost
tot de achtergebleven weduwe en kin
deren. Hij prees den eenvoud en het
groote plichtsbesef van den heer Holl
mann, zijn zonnige Zuidelijke natuur,
die hem in Goes en in de omgeving
had doen inburgeren. De belangstel
ling van de velen, aldus spr., die na
Uw overlijden de familie bereikte, is
voor allen een troost geworden.
Een zoon van den overledene dankte
voor de laatste eer, zijn vader be
wezen.
Benoemd
Tot tijdelijk opzichter bij den
Provincialen Waterstaat in Zeeland,
ter assistentie bij hef opmaken van
ontwerpen ter verbetering van de we
gen, is benoemd de heer A. F. Goe-
demondt alhier, leerling van het
Zeeuwsch Technisch Instituut,
Merijntje Gijzen.
De belangstelling voor de opvoering
van Merijntje Gijzen's jeugd op Don
derdagavond a.s., is zoo groot, dat
Maandag de zaal al geheel uitver
kocht was.
Het kerkraam.
Men verzoekt ons te melden, dat
ons bericht over hef raam in de Groote
Kerk niet geheel juist is geweest. De
kwestie heeft zich n.l. als volgt toe
gedragen: Mr. A. L. W. van Heel,
lid der restauratie-commissie heeft in
een der vergaderingen dezer commis
sie medegedeeld dat iemand, die on
bekend wenscht te blijven, een raam
voor de kerk geschonken heeft.
Veemarkt.
Ter markt van Dinsdag j.l. waren
aangevoerd: 45 vaarzen, 39 kalveren
en 67 biggen.
BAARLAND. Zaterdag werd te
Oudelande aanbesteed de bouw van
een nieuw arrestantenlokaal voor de
gemeenten Baarland en Oudelande, te
bouwen in de gemeente Oudelande,
naar een ontwerp en onder architec
tuur van den bouwkundige J. A. Hoog
vliet te Baarland. Het werk is gegund
aan den laagsten inschrijver J, van
Strien te Oudelande voor f 1231,—.
HOEDEKENSKERKE. De voor
dracht voor benoeming van een on
derwijzer aan de openbare lagere
school alhier, bestaat uit de heeren:
1. A. C. v. Dijke te Oud-Vossemeer',
2. P. C. J. Smith te Middelburg: 3.
P. D. Blomaard te Goes. De benoe
ming heeft Maandag 28 October a.s.
plaats.
KAPELLE. De heer Th. J. Scholten
Jr., ambtenaar ter secretarie alhier,
is als zoodanig benoemd te Lon-
neker (O.).
KRUIN1NGEN. Tot kerkvoogd der
Ned. Herv. Kerk werd in de vergade
ring van notabelen gekozen de heer
P. Witte, voorzitter van notabelen.
De heer J. Poleij werd daarna tot
waarnemend voorzitter van notabelen
benoemd.
i ii —na. .asasageaes
De moord op den heer Lans.
Voor de rechtbank te Rotterdam
heeft gisteren terechtgestaan de pro
curatiehouder G. J. v. O., die beschul
digd wordt van moord op den heer
Lans op 29 November j.l. in het kan
toor van de N.V. A. de Haas' Borstel-
fabriek aan den Oostzeedijk te Rot
terdam. Deze rechtzaak is een voort
zetting van de behandeling door de
rechtbank, welke in Juni j.l. plaats vond
Begonnen wordt met het verhoor
van v. O., die er vrij goed uitziet en
zeer kalm is. Hij houdt vol on
schuldig te zijn en geen enkele aan
wijzing te kunnen geven.
Als eerste getuige wordt de agent
Brons gehoord, wiens verklaringen in
Juni j.l. de schorsing van de zaak
hebben veroorzaakt. Hij zegt dat hij
Dinsdag vóór den moord een man ge
zien heeft, die zich op verdachte wij
ze ophield bij het achterhek van de
fabriek. Hij had dien man niet verder
gevolgd omdat hef regende. Op den
avond van den moord had hij in het
kantoor van de firma De Haas iemand
in hemdsmouwen zien staan terwijl
het hem later op den avond was op
gevallen dat de procuratiehouder roo-
de wrijfvlekken op zijn handen had.
Bovendien heeft hij dien avond tegen
den inspecteur Hermans gezegd, dat
v. O., het wel gedaan kon hebben.
Wanneer de president den getuige
Brons met nadruk zegt dat hij niet al
te betrouwbaar staat aangeschreven
zoodat men hem reeds eens zijn re
volver heeft moeten afnemen, volhardt
getuige bij zijn verklaringen. Hij houdt
vol dat de man, dien hij gezien heeft,
op v. O. lijkt.
Dr. De Haas, oogarts, wordt gehoord
over de verklaringen van Brons. Ge
tuige verklaart dat Brons niet alles,
wat in het rapport staaf, kan hebben
gezien van de plaats af, welke hij
opgeeft.
Gistermiddag werden verschillende
getuigen-deskundigen gehoord, die al
len verklaarden bij hun rapporten,
welke zij hebben uitgebracht, te blij
ven. Heden is de behandeling van de
zaak voortgezet.
VOETBAL.
De stand der Zuidelijke 2e klasse
A N.V.B. luidt als volgt:
T. A. C.
5
4
1
0
9
23-5
Zeelandia
5
3
1
1
7
20-13
R. B. C.
"4
3
0
1
6
14-9
Middelburg
5
2
2
1
6
14-13
m. e. v. a
5
2
1
2
5
10-19
Dongen
4
2
0
2
4
17-11
D.O.S.K.O.
5
1
2
2
4
18-14
Velocitas
2
1
0
1
2
7-10
Vlissingeni
■4
0
1
3
1
6-25
Bredania
2
0
2
0
0
3-3
Breda
4
0
0
4
0
8-18
Bredania 2 punten in mindering we
gens niet opkomen tegen Dongen.
De stand
der Zuidelijke
3e
klasse
A N.V.B. luidt als volgt:
Terneuzen
4 4 0 0
8
30-3
Midd. II.
4 4 0 0
8
15-5
Hulst
3 3 0 0
6
13-2
Zeel. II
4 3 0 1
6
14-13
S.I.N.O.T.O.
5 10 4
2
6-21
Vliss. II
5 10 4
2
12-20
Walcheren
3 0 0 3
0
4-12
Zierikzee
4 0 0 4
0
4-22
De stand
der Zuidelijke
3e
klasse
B N.V.B. luidt als volgt:
H. E. R. O.
3 3 0 0
6
10-4
Boeimeer
3 2 0 1
4
12-5
De Muggen
3 2 0 1
4
6-5
H. K. I.
4 112
3
11-11
Alliance
2 10 1
2
3-2
Goes
3 0 12
1
4-11
Nieuw Borgvliet 10 0 1
0
2-6
LUCHTVAART.
Een nieuwe Oceaanvlacht
Gisteravond is in New-York de vlie
ger Diteman gestart voor een vlucht
naar Londen. Diteman is 40 jaar oud,
gehuwd en vader van 2 kinderen. Hij
is bekend als veefokker, als hoeda
nig hij op een boerderij werkzaam
was. Hij heeft verscheidene jaren in
den zadel doorgebracht op verschil
lende hoeven in Montana en Wyo
ming. Nadat hij zijn brevet als vlie
ger verkregen had, kocht Diteman een
paar maanden geleden het vliegtuig,
waarmee hij nu tracht den Atlariti-
schen Oceaan over te vliegen.
De Parijsche autoriteiten zijn
reeds lang doende ook de voetgangers de
regels van den weg te leeren.
De vorige week zijn 160 voetgangers
„opgebracht", omdat ze weigerden de
voorschriften na te komen ot er geheel
van onkundig bleken te zijn.
Zij kregen allen, behalve acht, die „vrij
gesproken" werden, een boete, welke ech
ter niet meer dan twee franc bedroeg.
doen pijn bij den arbeid en leiden
vaak tot verzwering of bloed
vergiftiging. Reinig ze altijd dade
lijk en behandel ze verder met
Doos 30-60-90 et. PUROL
OVERZICHT.
Edison gehuldigd.
Overal in de Vereenigde Staten is de
herdenking ter gelegenheid van den vijf-
tigsten verjaardag van de uitvinding van
de electrische gloeilamp door Edison, fees,
telijk ingezet, In alle groote steden was
Maandagavond de feestverlichting ontsto
ken. De reis naar Deardoin, waar de voor
naamste feestelijkheden plaats vonden, werd
gemaakt met ouderwetschen trein, waarmee
o a. vervoerd werden Edison zelf, Henry
Eord, Owen Young, Rockefeller Jr. en
vele andere bekende persoonlijkheden, die
aan de feestviering deelnamen. Edison nam
een levendig aandeel aan de feesten Even
als in zijn jeugd verkocht hij vruchten
en kranten aan de gasten. De opbrengst
was bestemd voor verschillende liefdadige
doeleinden, 's avonds nadat alle lichten
gedoofd waren, ondernam Edison voor de
feestvergadering met zijn oude assistenten
nog eens het eerste experiment met de
gloeilamp. Bij het plotselinge aangloeien
van het lampje barstte de vergadering in
luip applaus en bijval uit.
President Hoover herdacht Edison in
een geestige rede, waarin hij herinnerde
aan den tijd van petroleumlampen. Tijdens
het feestbanket deed Owen Young, die
tafelpresident was, voorlezing van inge
komen begroetingstelegrammen van den
Prins van Wales en van den Duitschen
Rijkspresident Von Hindenburg. Het orkest
speelde vervolgens Edison's lievelingslied.
Muziek en redevoeringen werden draad
loos uitgezonden en in alle staten ver
spreid.
Kabinetscrisis in Frankrijk.
Het Kabinet Briand is gistermiddag
afgetreden, omdat het in de Kamer een
nederlaag bad geleden.
Do radikalen hadden voorgesteld de
debat'en over de interpellaties betreffende
de buitenland»che politiek op 15 Novem
ber te bepalen, waartegenover Briand de
vertrouwensquaestie stelde. De Kamer
nam, met 288 tegen 277 stemmen, het
voorstel der radikalen aan.
Berooving nabij Soestdijk.
Zondagavond werd bij de politie te Soest
aangifte gedaan door mej. Van D., dat
zij onder de gemeente Baarn tusscben de
Oranjeboom en het paleis Soestdijk, ter
wijl zij rijdende was op baar rijwiel, was
beroofd van haar handtaschje met inhoud.
Direct stelde de politie een uitgebreid
onderzoek in en het mocht haar gelukken
den vermoedelijken dader in een café te
Soest aan te houden. Na verhoor heeft
bij een volledige bekentenis afgelegd. Het
taschje, dat door hem was weggeworpen,
werd op zijn aanwijzing teruggevonden,
terwijl het geld, dat uit het taschje was
verdwenen, op den verdachte werd ge
vonden. De aangehoudene was Van K.,
uit Soest.
Brand te Schieda m.
Gisteravond om zeven uur is door oube
kende oorzaak branduitgebroken in de
N.V. Fabriek van Machinaal Breeuwwerk
v.h. J. Smit aan de Buitenhavenweg 92
te Schiedam.
De brandweer rukte onmiddellijk met
groot materiaal uit, maar bevond, bij aan
komst ter plaatse, dat het vuur zich reeds
over het ongeveer 20 meter diepe pand
had uitgebreid. Niet zonder moeite slaagde
men er in, den brand tot het eene fabrieks
pand te beperkende vlammen lekten
al aan de daklijsten van twee belendende
panden
Met 15 stralen werd water gegeven.
Tot laat in den avond bleef de brandweer
in actie.
De fabriek is geheel uitgebrand. Ver
zekering dekt de schade.
Par ij s zonder paarden.
Het is zoover.
Het paard wordt een historisch dier.
De Parijsche gemeenteraad heeft be
sloten dat met 1 Januari 1980 geen voer-
iuig meer door paarden mag worden ge
trokken binnen de stad. Ook de hand
wagens vallen onder dit verbod. Reeds
lang koesterde men dit radicale plan,
maar er waren nog te veel moeilijkheden.
Deze schijnen nu met behulp van de
vereenigingen voor dierenbescherming uit
den weg te zijn geruimd. En om de
veiligheid en snelheid van hel verkeer in
de stad te vergrooten worden handwagens
en paarden met één pennestreek uit de
wereld (van Parijs) geholpen.
Een volgend geslacht zal geen paard
meer kennen en de kinderen zullen in
den Jardin d'Acclimation netjes in een
afgerasterd hok het historische dier, het
paard, gaan bekijken.
De patroon der typisten.
Millioenen meisjes en vrouwen zijn
gewoon voor de schrijfmachine te zitten
en meer of minder goede gedachten van
anderen op het papier te brengen. De
schrijfmachine is ontbeerlijk geworden en
het zal niet lang meer duren, of ze heeft
andere schrijfwerktuigen verdrongen. Zoo
als ieder beroep zijn patroon heeft, die
het beroep, zoo te zeggen uitgevonden
heeft, zooals de bierbrouwer Cambrinus,
de geneesheeren Esculaap, als de eersten
in hun beroep vereeren, zoo moet toch
eigenlijk ook kunnen worden vastgesteld,
wie het eerst de toetsen van de schrijf
machine heeft beheerscht, wie het thans
zoo gewichtige instrument heeft uitgevon-
en. Het is vrijwel onbetwistbaar, dat
de eerste, die pogingen heeft- gedaan een
soort schrijfmachine te bouwen, de En-
gelschman Henri Mill is geweest, die
werkelijk reeds in 1744 een patent op
de schrijfmachine verkreeg. Ook baron
Drais, die in 1817 de d aisinede eerste
fietsuitvond, deed pogingen,' om een
schrijfmachine te maken, die in ieder
geval met de tegenwoordige schrijfmachine
niets gemeen had. Wel is waar, bouwde
hij in 1882 een schrijfmachine, die vol
gens zijn tijdgenooten bewonderenswaardi
ge eigenschappen bezat, welke machine
evenwel Diet berustte op de tegenwoordige
principes.
In Italië vond Guiseppe Ravizza in
i 846 de schrijfmachine uit, welke in
18551856 werd gepatenteerd. Ook deze
machine lag niet op den weg van de
ontwikkeling, welke door de schrijfmachi
ne werd genomen.
Daadwerkelijk bewijsbaar zijn de uit
vindingen van Sboies en Slidden, welke
werkelijk leidden tot den bouw van de
moderne schrijfmachine. De uitvindingen
werden 22 Juni en 14 Juli 1868 gepa
tenteerd en dan door de fiemiugtonfa-
brieken als basis der eerste machines aan
gewend. Amerika was dus het vaderland
van de uitvinding.
Tegen deze opvatttng zijn slechts twee
landen opgekomen, n.l. Denemarken eu
Oostenrijk. In Denemarken vond n.l.
Jacob Ahrend Petersen een schrijfmachine
uit, waarvan een beschrijving voorkomt
in de „Berlinske Tidende 8 van 18 April
1863, dus twee maanden voor de hier
boven aangegeven data. Ook op een twee
de schrijfmachine-uitvinder kan Denemar
ken wijzen: Malling Hansen, aie evenwel
zijn schrijfkogel, eerst in 1870 uitvond,
Inderdaad zijn deje uitvindingen zon
der eenigen samenhang met de Ameri-
kaansche gedaan. De Amerikaansehe pa
tenteering van 28 Juni was natuurlijk
18 April in bewerking en er is dan ook
geen enkele reden om een bijzonder
prioriteit der Denen aan te nemen of
zelfs te vermoeden, dat de Amerikaansehe
uitvindingen waren gebaseerd op die der
Deensche.
Anders is het gesteld met den Oos
tenrijker Mitterhoffer, die op 20 Septem
ber 1822 in Partschins (Tirol) werd ge
boren. Hij was reeds in 1845 begonnen
met een schrijfmachine te construeeren.
Hij werd daarbij ondersteund door den
dekaan van Morman, Anton Sautner en
maakte in 1864 het eerste model en in
het jaar 1866 bet tweede model. Daar
buiten een kleine keizerlijke ondersteu
ning, verdere financieele hulp uitbleef,
kon hij zijn als uitstekende beschouwde
uitvinding niet exploiteereu en hij stierf,
verbitterd en verstoord den 27sfen Au
gustus 1898. Na zijn dood werd zijn
nagedachtenis gehuldigd. Hij kreeg een
gedenkteeken in Meran en in Partschins
een gedenktafel met Italiaansch eq Duitsch
inschrift. Ook in lnsbruck kreeg hij een
klein gedenkteeken.
Bij de uitvinding van Mitterhofer kan
het volgende worden vastgesteld. Zijn
schrijfmachine had de eigenschappen,
geschikt voor een moderne schrijfmachine
en dan is zijn machine drie jaar vroeger
gemaakt dan die der Amerikanen.
We hebben dus hier met een van de
twee gevallen te doen: of de Amerikanen
hebben onafhankelijk van den hen on
bekenden Tyroler hun uitvinding gedaan,
of ze kenden de uitvinding, en hebben
daarvan misbruik gemaakt.
Men heeft nu bijna zekerheid, dal Carl-
G lidden, een der uitvinders van de hier
boven genoemde Remingtonmachine, vroe
ger aan de Polytechnische school te Wee-
nen heeft gestudeerd en dat hij toen on
getwijfeld gelegenheid heeft gehad de
uitvinding van Miterhofer, .waarover veel
werd gesproken, te bestudeeren.
Hoe oud worden de dief en?
De leeftijdsgpans der dieren is zeer
uitecnloopend; een bepaalden regel heeft
men daarbij niet kunnen waarnemen en
een mogelijken levensduur van sommige
diersoorten heeft men alleen afgeleid uit
