WIJ BRENGEN
N.V,
TAFELZ'l LVERFABRI EKEN
N° 22
Maandag 18 Februari 1929
116 Jaargang.
Buitenland
Koloniën
Wetenschappen.
School en kerk.
Land en Tuinbouw
Uit de Radiowereld
Rechtszaken.
ProVincienieuWs
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f2,—
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
VerschijntMaandag-,
en Vrijdagavond.
GOESCHE i COURANT
UitgaveNaamlooza Vennootschap Goesche Courant en Kleeuwess Ross Drukkers- en Uitgeversbedrijf
- Telefoonnummer 17, na 17.30 No. 244
Postcheque- en Girorekening No. 55571
ADVERTENTIEN
van 15 regels f150. elke regel
meer 24 cent. Driemaal plaatsing
wordt tweemaal berekend.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 15
cent per regel. Adverteutiën worden
aangenomen tot 12 uur voormiddag.
OVERZICHT.
Wedstrijd in bewapening.
De vlootweistirijd tusschen Amerika en
Engeland is nauwelijks beginnen of er
gaan stemmen op.... tot vloot,beperking.
Begrijpelijkerwijze gevoelt mei zich in En
gelsche officieele kringen niet eirg op zijn
gemak, nu Uncle Sam toont, dat het mee-
nens is en 15 groote kruisers gaat op sta
pel zetten. Waar moet het heen als Lon
den en Washington tegen elkaar gaan
opbieden De enorme kosten die de mo
derne oorlogsbodems verslinden mogen
voor dollarland het minste bezwaar zijn,
Engeland heeft zuinigheid te
betrachten, want zijn belastingbetalers
zitten reeds tot over de ooren in de zor
gen. Zoo kan het geern verbazing wekken,
dat van Engelsche zijdie een n'euwe po
ging wordt ondernomen om den vloten-
wedstrijd stop te zetten, nu hij nog in het
beginstadium is. Engeland heeft derhalve
plan Washington voor te stellen om tot
vlootbeperking tie geraken. De Engelsche
gezant sir Esme Howard heeft deze mieiu
we poging ingeleid met ee.i verklaring
aan de Amerikaan che bladein. Hij con
stateerde daarin, dat z i. het oogenblik
voor een nieuwe geJach'.ewwisseling, lus
schen Londen cn Washington, was gena
derd. ,,Het schijnt, voegde hij eraan toe,
dat er alle reden is om aan te nemen, dat
er nieuwe pogingen zullen worden gedaan
om een overeenkomst lusschen de voor
naamste zeemogendheden tot stand1 ft
brengen ten einde tot vlootbeperking te
komen.'
Hij wees er voorts op, dat de Engel
sche verkiezingen, die dezen zomer plaats
vinden, nog wel eenige vertraging zullen
geven, maar zijn bedoeling bleek duidelijk.
Engeland wil zoo spoedig mogelijk on
derhandelingen over de kwestie aatiknoo-
pen. 1 1
Maar hoe warm de Engelsche regee
ring zich op het oogenblik moge interes
seeren voor beperking van de bewapening
ter zee, des te koeler houding neemt men
te Washington aan. Het proefballonnetje
van den gezant Howard wondt door het
officieele Amerika gladweg genegeerd.
Het Witte Huis heeft op de mededeeling
van den Britscben gezant geen commen
taar gegeven, daar zij slechts een niet-
officieele mededeeling aan de pers was
Engeland zal dus een definitief voorstel in
allen vorm hebben in te dienen.
Met den bouw van de 15 Amerikaan-
sche kruisers is nog niet alles in het reine.
Cooligde wil slechts die helft van het
benoodigde bedrag voor den bouw be
schikbaar stellen. De president beeft een
ontwerp aan het congres gezonden, strek
kende om een bedrag van 12 millioen dol
lars als eersten termijn voor den bouw
van 5 der 15 toegestane kruisers beschik
baar te stellen. Dit is echter slechts iets
meer don de helft van het bedrag,
door het departement van marine noodig
werd geacht. Ook ten aanzien van de la
tere financiering loop.n de opvattingen
van Coolidge en de commissie uit dien
Senaat uiteen. Deze laatste wenscht niets
liever dan dat de bouw onmiddellijk wordt
aangevangen, terwijl de president daarmee
wil wachten totdat, met 1 Juli, een nieuw
begrootingsjaar begint.
De voorstanders van die groote vloot in
het Congres zullen nu pogen de geheele
som beschikbaar te zien stellen, ook zon
der de toestemming van den president.
te Washington, zij heet di-fructose-anhy-
ydride; en kan ook worden verkregen uit
chicorei, „ardperen" of aardar lis jokken
en nog andere planten.
Het Leger des Heils.
Volgens de Engelsche bladen heeft
generaal Booth het nieuws van zijn afzet
ting met zijn gewone kalmte ontvangen.
Zijn eerste opmerking was„Waarom
doen zij dat?"
De generaal blijft het beheer der Le-
gergelden on der zich houden en de po si1 ie
is dus delicaat.
De doktoren verklaren, dat de generaal
herstellende is van een zware ziekte maar
met een half jaar rust weer genezen zal
zijn. Zijn toestand is voorui'gaande.
Controle uitvoer.
De bespreking over e.en'ueele controle
maatregelen betreffendfö den uitvoer van
landbouw-, tuinbouw- cn zuivelproducten,
tusschen den minister van Binnenlands he
Zaken en Landbouw en vertegeowoordi
gers van verschillende organisaties op Let
gebied van landbouw, tuinbouw en zui
velbedrijf, heeft Vrijdag plaats gehad in
één der Grafelijke zalen te Den Haag.
De voorstellen, welke van verlrouwelij
ken aard waren, bleken in beginsel nage
noeg algemeene er waren zeer enkele
uitzonderingen instemming te hebben
gevonden.
Van verschillende zijden werd de hoop
uitgesproken, op spoedige totstandkoming
van zoodanige maatregelen. Over details
van uitwerking werden voorts geen gedacb
ten gewisseld.
De rondsluipende pest.
Als de pest woedt, dan kan ze heele ge
zinnen uitroeien.... Op Wirobradjan (Djok
ja) is een gezin van 8 personen in één
week tijd zonder uitzondering met doode-
lijk gevolg aangetast.
Een man van Pasar Gede is onlangs
bij een dokter gekomen om een injectie
te vragen. Van zijn gezin, bestaande uit
9 personen, was hij de eenige, die nog in
leven is. Zijn familileclen waren ook allen
in één week tijds overleden
Ml yriap dn&itft:
<AUe»rcvr(lopar.'t5*rJ55c&
Nieuw radio-succes.
Vrijdagmorgen omstreeks 8 uur Am-
sterdamsche tijd had wederom een proef
uitzending plaats met den nieuwen grooten
kortegolfzender der rijkstelegraaf te Koot
wijk, bestemd voor de telefoonverbinding
met Indië. Tegelijkertijd werkte de Aus'.ra
lische zender 2 meter, welke op het rijks-
ontvangstation te Meyendel zeer g
werd ontvangen. Telefonisch werd toen
aan Bandoeng gevraagd, Sydney hiermee
in kennis te stellen en tot een kruisgesprek
uit te noodigem. Door de voortvarende be
middeling van de collega's van den Indi
schen gouvernementsdienst kwam vrijwel
onmiddellijk de rechtstreeksche kruisver
binding KootwijkSydney (afstand bijna
17.000 K.M.) tot stand. Het gesprek
duurde geruimien tijd' en was aan beide zij
den zeer goed.
De golflengte van Sydney was; 28.8 me
ter, die van Kootwijk 16.3 meier.
De hierboven genoemde grooite zender
is het eerste gevolg van het vruchtbaar
mondeling overleg tusschen den Neder-
landschen en den Indischen dienst, dat in
Indië heeft plaats gevonden.
Ook Indië heeft een zender van even
groot vermogen in keurig afgewer
vorm gereed. Beide zenders zijn van het
allergrootste type, dat in het wereldver
keer wordt gebruikt.
Een nieuwe suiker
Volgens een bericht uit Amerikaansche
bron zou er een nieuwe suiker zijn ont
dekt, welke o.m. uit Dahlia's kan worden
bereid. De suiker zou ontdekt zijn in de
laboratoria van het dept. van koophandel
Rechtbank te Middelburg.
In de zitting van 15 Februari 1929
werden de volgende zaken behandeld:
L. G„ 27 jaar, autobus-ondernemer te
Vlissingen, was door den kantonrechter
te Middelburg op 26 September 1928 ver
oordeeld wegens het als bestuurder van
een motorrijtuig op den weg niet naar
rechts uitwijken bij het ingehaald worden
terwijl door hem die wenscht in te halen
het verlangen dat uitgeweken worde, be.
hoorlijk kenbaar gemaakt is, tot 115
15 d. h.
De veroordeelde was in hooger beroep
gekomen.
Deze zaak werd voor onbepaalden tijd
uitgesteld.
het schoonsteen duurzaamste
tafie/zi/venwat Uzj'ch hunt denken.
DUBÉ TAFELZILVER
zat meer dan een men schen/eer tijd
zijn. schüonhe/d en diepen Q/ans be
waren /iet is en Ai/jfit een sieraad
en een ctecor voor de fijnste tafe/.
COMPLETE CASSETTE^v-w/nil.- -
Maakt U eens kennis met ons artike/
en zendt anders taan den Aan op
mei 1cents postzecjei aan ate
5CHIEKADE 190 ROTTERDAM
(GEEM wrrfiKELS)
nilRF DflN VERZOEKE GEHEEL
I/UDC DUIl ONVERPLICHT UW
OEILL .PRU50URANT .EN CONDITIE/5 TE ZENDEN AAN
Naam:
Ad re A
V/oonplaafö:
M. B31 jaar, chauffeur te Dein Hel
der, werd len laste gelegd', dial het aan zijn
schuld te wijten is, dat hij met zijn auto
het rijwiel van Johanna Maria Rekkers,
die rechts van den weg reedi, heeft aange
reden, waarbij zij op den groind is gevallen
en ernstig lichamelijk letsel aan beide
beenen heeft bekomen, doordat de ver
dachte op 19 Sept. 1928 te Vlissingen op
grovelijk onvoorzichtige wijze met een
verhuisauto aan de linkerzijde van de
Dishoekstraat heeft gereden en vervol
gens bij het aankomen bij een kruispunt
geen voldoende signalen heeft gegeven, ter
wijl de auto niet voorzien was van 2 afzon
derlijke remmen, die het rijtuig ieder oogett
blik tot stilstand kunnen brengen.
Nadat eenige getuigen en deskundigen
waren gehoord, werd deze zaak voor on
bepaalden tijd uitgesteld'.
Een proefschrift.
Zooals gemeld behaalde die heer H.
Hondelink, vroeger arls te Krabben
dijke, Vrijdag te Leiden den graad
van doctor in de geneeskunde
op een proefschrift over gegevens, verza
meld naar aanleiding van een kmkhoest-
epiclemia in een overzichtelijke algemeene
practijk. In het voorwoord van het (proef
schrift lezen we o.a.„Dat ik
eenige jaren de algemeene practijk heb
mogen uitoefenen, acht ik een groot voor
recht; dat ik zulks mocht doen, samen met
mijn vrouw, acht ik een- niet hoog genoeg
te waardeeren voorrecht, en dat wij dit
hebben mogen doen in Uw mididen, bewo
ners van Krabbendijke en Waarde, stemt
ons dankbaar. De herinnering aan deze
snel voorbij gegane jaren zal niet gauw
verbleeken.
Hoofdstuk I van het proefschrift is
voor den leek, in Zeeland wonend, zeer
interessant en daarom ontleenen we er hier
een en ander aan.
H i stor ie:
Wij komen den naam Crabbendick het
eerst tegen in een schenkingsacte uit het
jaar 1187, waarbij dit goed door Henri-
cus van Scooten werd overgedragen aan
de abdij van Ter Does, een groot kloos
ter, toen gelegen bij het dorp Lisseweghe,
10 K.M. ten Noorden van Brugge.
De nieuwe bezitters stichtten er c
zoogenaamden „uithof". Of deze in den
Monnikenpolder heeft gestaan, dan wel
ergens anders, is onbekend, wegens het
geheel ontbreken van eenig overblijfsel.
Wèl weet men, dat bij het klooster
Crabbendick het dorp van dien naam ont
stond.
De Cisterciënser monniken legden zich
speciaal toe op den landbouw en de vee
teelt en brachten heele stukken land in
cultuur. Hun nijvere voorbeeld vond na-
olging bij de toenmalige bewoners, zoo
dat Zuid-Beveland, niettegenstaande ge
weldige en herhaalde watervloeden een
heel anderen vorm had dan tegenwoordig
en bijv. omstreeks 1530 kwam, tot bijna
onder den wal van Bergen op Zoom en
Tholein.
Door slecht onderhoud der dijken en
kortzichtig eigenbelang, kwam plots een
einde aan deze bloeiperiode.
Op 5 November (St. Felixdag) 1530,
des middags om 4 uur, kwam een over
stroom ing door een dijkbreuk bij Lodijke
Oost-Zuid-Beveland tot aan den
Zanddijk toe. 32000 gemeten weriden
een prooi der golven, om dit voor het
grootste deel te blijven tot op den dag van
heden. Wel trok men direct aan het werk
om het verlorene te herwinnen, maar op
2 November 1532 herhaalde het treurspel
zich, nu in het holste van den nacht, waar
door velen verdronken. Hoe men ook poog
de het onderges'brooimde land weer in te
dijken, telkens werd men weer terugge
dreven door dc golven, die nu eens hier,
dan weer daar aanvielen. In 1542 en 1551
bijvoorbeeld, moest speciaal Valckenisse
het ontgelden. Deze heerlijkheid had in
weinige jaren 486 gemeten gromds ver
loren (ongeveer 243 H.A.)
Alles wat men nog weer had weten te
ontworstelen aan het water verdween door
den Allerheiligen-vloed in 1570. Bedenkt
dat sinds 1568 het land onveilig
werd gemaakt door sitroopenlde benden
deelnemers aan den tachtigjarigen oorlog,
dat voortdurend ernstige epidiem'
vele offers vergden, dan is het te begrij
pen, dat in droog gebleven polders, bijv.
die van Waarde, het inwonertal zeer ge
slonken was en er groote armoede heersch-
te. Als bewijs kan gelden, dat de kerk al
daar, die zeer in verval was gekomen, na
in 1589 door den bliksem te zijn vernield,
veel kleiner werd herbouwd.
Door de ondergravende werking van de
bij eb snel stroomende Honte, hadden
de Heerlijkheid Waarde zware grond-
vallen plaats. Weer een andere wijze waar
op het water de bewoners belaagde.
Door de Reformatie was er een einde
gekomen aan alle geestelijk bezit.
Dit was geseculariseerd en wat Crab
bendick betreft, toegewezen aan Vrouwe
Catharina van Nassau, Douarière van
Schwartzborch, „met alle vrijheden,
bij den Abt van ter Does eertyds en altyi
bezeeten en gebruikt waren geweest.
Het werd, hoewel nog altijd sinds 1530
onder water zittend, verkocht aan den
Edelen Johannes Junius de Jonge, Gou
verneur van Veere, die in 1591 „vrijdom
van lasten en Octroy verzocht, ter indij
king deser Heerlijkheid". Dit werd ver*
Ai T1 Z--^ie erven 4 Februari 1594.
Als bewijs, hoe treurig 'het in deze om*
geving in het begin der 17e eeuw gesteld
was, door allerlei uitwendige omstandig
heden (ziekten, duurte en koude) diene,
dat m 1614 in Waarde 30 Kuizen keg
stonden, of door verwaarloozing onbe
woonbaar waren.
Intusschen bleef de strijd met het wa
ter voortduren. Nu eens waren de bewo
ners aan de winnende hand: in 1642 kwa-
I'ddii' vaïl Nieuwlandepokler, vroeger
4277 gemeten groot, 334 boven water, het
nieuwe dorp Krabbendijke verrees opzijn
tegenwoordige plaats, de Ooslpolder werd
ingedijkt (1655). Dan weer zegevierden
de golven: in 1665 liepen de Nieuwlande-
en Oostpolder weer in. Op 26 Januari
lb«2 werd Valckeni se op 3 huizen na.
met den grond gelijk gemaakt, het ten
Zuioen ervan liggende fori Keijsershooft
werd weggespoeld. De Groenedijk, die
Waaiv.e diende te beschermen, brak door,
tengevolge waarvan deze polder ond r
water kwam, net als de polders om Krab
bendijke. Een jaar later (8 Januari 1683)
weer een dijkbreuk ten Zuiden van Ga-
wege, waarvan de nu nog bestaande Klaas
kensweel een blijvende herinnering is. Een
dergelijke weele ontstaat op de plaats,
waar het water door den dijk stort en
caar in draaiende beweging komt. Zij zijn
steeds omhangen door een volksbijgeloof,
wat diepte en gevaarlijkheid be'reft. Het
water steeg te Waarde tot aan de vijfde
icof LVan F^dikstoel. Op 18 Febr.
1683 herhaalde het zich, waarbij het wa-
ter tot aan de zesde trede kwam, allo bui
zen te Waarde instortten, en toch geen
enkel menschenleven te loor ging.
De Waardenaren' zagen nu in, dat men
alleen veilig kon, wonen achter booge be
trouwbare dijken. Zij bouwden Jan ook
een van 8 voet hoogte en Waarde is sinds
dien van overstrooming verschoond ge
bleven.
Wel hadden er in 1750 en 1791 nog
groote grond vallen plaats die groote stuk-
keu land in de Schelde deden verdwijnen.
De indijkingen werden voortdurend
voortgezet, zoodat de vroegere verbindjig
met Noord-Brabant, de spoondam, sinds
enkele jaren eenige kilometers breed is
geworden. Dijkbreuken uit den jonasten
tijd zijn die van 1906 en 1911.
Men ziet een eeuwigdurenden strijd, die
met kan nalaten een miskembami stem
pel te drukken op het karak er van de be
volking. (Slot volgt.)
Actie tegen goed water.
Te Axel is opgericht een Comité van
actie om te komen tot ontbinding van do
Z eeuwsch-Vlaamsche Wa erleiing- Maat-
schappij. Den kiezers zullen lijsten ter
teekening worden voorgelegd, waarna een
adres aan den gemeenteraad zal word.D
gezonden.
De oestercultuur in gevaar.
Men schrijft uit Yerseke aan. de „N.
K. Urt.
Met groote bezorgdheid vraagt men
zich hier af, wat de gevolgen van deze
buitengewoon strenge vorst voor de oester
cultuur zullen zijn,
I ,P.eze strengs vorst had op geen onge
lukkiger tijdstip zijn intrede kunnen doen.
L)e temperatuur begon in Zeeland eerst
Zondagavond 1.1. na een hevigien sneeuw
val snel te dalen. Het was toen een bui
tengewoon laag tij. De daaropvolgende
dagen was de waterstand1 zoo laag, als
slechts zeer zelden of bij menschenheu-
genis misschien wel nooit is waargenomen.
J 'ke plaatsen moeten de oesters
dan wel 7 a 8 uur droog gelegen hebben,
terstond is er toen veel ijs gevormd, dat
nu het geheele gebied van oesterperceelen
bedekt. Bij vloed wordt dit ijs meege
sleurd en sleept de daaraan vastgevroren
oesters mee. Deze schadepost voor den
een kan soms een douceurtje worden voor
den ander; thans vreest men evenwel, dat
de meeste dier oesters toch al wel dood
gevroren zijn. Evenwel, dit is thans nog
met te conslateeren; mocht er spoedig een
ommekeer in het weer komen, dan viel het
misschien nog wel mee. Al hoorden wij
van één kweeker, die eens poolshoogte
was gaan nemen, dat bij' een genomen
steekproef wel al dirie a vier vijfde deel
doode oesters waren.
Het jaar 1890 bracht voor de oester-
cultuur een volkomen débacle. Sedert
dien zijn de verliezen door strenge vorst
met buitengewoon groot geweest.
DRIEWEGEN. De raad vergaderde
Donderdag De politieverordening werd
?2fcdclf de armenrekjeniiig o!ÏÏ
goedgekeurd »i ontvang met f6006.35.