GOESGHE COURANT
BIJVOEGSEL
DE MAAN
Voor de VrouW
MIJNHARDT's
Buitenland
Binnenland
Koloniën.
Sport
VAN DE
VAN VRIJDAG 8 JUNI 1928.
ii.
Thans zullen wij iets vertellen over de
maan, uit een natuurkundig oogpunt be
schouwd.
Na vele gedane waarnemingen kan men
met zekerheid vaststellen, dat haar opper
vlakte een groot aantal oneffenheden be
vat, mien heeft duidelijk kunnen waarne
men, dat hooge bergen en diepe valleien
er elkaar afwisselen.
Reeds eeuwen geleden heeft men de
maan nauwkeurig bestudeerd. De eerste
teekening, die men van de maan maakte,
gaf aan de trekken van een menschel ijk
gelaat, en werkelijk kan men dergelijke
vormen, vooral bij volle maan, duidelijk
onderscheiden, ofschoon daarbij dient te
worden opgemerkt, dat de persoon, wiens
evenbeeld door de maan wordt voorge
steld, wel e:n beklagenswaardig kiespijn
lijder moet zijn!
Hoewel men de vlekken op de maan
oppervlak te met het bloote oog kan waar
nemen. is toch het aantal, dat door goed©
kijkers kan worden onderscheiden, cneim
dig talrijker. Naar aanleiding van dóe
waarnemingen, zijn er reeds vele kaarten
v an de maan ge teekend. Daar de oudste
teekenaars van maankaartein meenden, dat
de donkere vlekken, die wij' op de maan
kunnen waarnemen „zeeën." waren, vindien
we op een maankaart herhaaldelijk namen
die op zeeën betrekking hebben, b.v. Bui
enzee, Stille Zee, Heiderheidszee, enz.
Men moet dit woord „zee" echter niet
in letterlijken zin opvatten, daar op deze
plaatsen evenmin water op de maan aan
wezig is als op eenig ander deel dei'
üaainoppervlakte.
BtehaLve deze reusachtige inzinkingen
zijn er door een astronomischen kijker
ook tal van bergen op de maan te onder
scheiden. Reeds met het bloote oog kun
nen wij op het onderste gedeelte der
maanschijf een schitterend wit punt waar
vemen, van waaruit e:n stralenbundel gaat,
Dezen berg, den grootsten, dien men op
de maan heeft waargenomen, heeft men
den naam Tycho gegeven. Hij vertoont
ons een nagenoeg ronden, zeer wijden kra-
"ter. waarvan de doorsnede 85 K.M. be
draagt. Wanoeier men nu nagaat, dat dit
een afstand is, gelijk aan dhn van Den
Haag naar Amersfoort, dan kan mien
zich een denkbeeld vormen van de reus
achtige afmetingen van dergelijke onef
fenheden op de maanoppervlak [e. Deze
berg is bij nauwkeurig onderzoek geble
ken het centrum te zijn van een stelsel
van vulcaainketens, die over de geheel©
maan verspreid zijn. Door langdurige waar
nemingen heeft men reeds meer dan 50.000
bergen op de maan leeren kennen.
De hoogte van de voornaamste maan
bergen komt, volgens de berekenngen on
zer sterrenkundigen, nagenoeg overeen met
die der hoogste bergen en vulcanen op
onze aarde. De allerhoogste berg is ruim
7600 M. hoog, terwijl de hoogste berg op
aarde, de Gaar isankar in het Himalaja
Gebergte op de grens van Britsch-Indië
en Tibet, 8840 M. hoog is. Toch zouden
maanbergen bij nadere, beschouwing e©m
■seel grootsclier cm machtiger indruk ma
ken; terwijl wij zooeven bij- den Tycho
zeiden, dat de middellijn van dezen berg
85 K.M. was, is de middellijn van den
grootsten krater op aarde, den Goemoemg
Kendeng op Java, nog geen K.M. lang,
terwijl de bekende krater op den Vesuvius,
de M cm-la Soinma, slechts een doorsnede
heeft van 360 K.M.
Behalve dit opmerkelijk verschil
tusschen de afmetingen der maaai- en
aardkrabers, moet ook nog de aandacht
worden gevestigd op het groote onder
scheid, dat er bestaat tusschem den vorm
en bouw der gebergten.
Alle maanbergen zijn hol en hun diepst»
gedeelte is bijna altijd lager dan de ge
middelde hoogte der maanoppervlakte; dik
wijls is de hoogte van den buitensten wql
slechts een derde van de diepte van den
krater.
Over het algemeen bestaat er dus in
den nabuurlijken toestand van de maan-
en aardoppervlakten een zeer gering ver
schil. Wat ons echter omtrent den toe
stand der maanoppervlakte bekend is
geldt uitsluitend voor het naar de aarde
cgekeerde maankalf rond. Het is n.l. al-
'jd dezelfde zijde van de maan, die naar
-ze aarde is toegekeerd. De beweging
er maan om onze aarde zou men dus kun-
vergelijken met de beweging van een
:p, dat een reis om de aarde maakt,
immers zal daarvan altijd de kiel naar
aardoppervlak zijn toegekeerd, tot
oote gerustheid van alle opvarenden*
bij het tegendeel niet bepaald aange-
zouden worden verrast. Ook voor
die een wandeling rondom de
arde zou willen maken is het zeer geluk-
ig, dat zijn beenen steeds naar het mid- j
lpunt der aarde gericht blijven. Hetj
helderste beeld van de beweging van de
maan om de aarde geeft ons een reis van
een luchtballon. De ballon draait tijdens
de rondreis juist eenmaal om zijn as. Als
hij bij onze tegenvoeters gekomen is, is
zijn richting juist tegenovergesteld aan
die welke hij bij ons had Hieruit volgt
dus, dat ook de maan om een as wentelt
in denzelfden tijd, waarin zij z'ch om de
aarde beweegt. Deed zij dit niet, dan zou-
dien wij bij iedere omwenteling achtexe.n-
vo!gains alle dealen van de maan moeten
kunnen waarnemen.
Is er dus geologisch betrekkelijk wei
nig verschil tusschen maan en aarde, an
diers is het uit een oogpunt van natuur
lijke historie. Dit komt, doordat de maan.
niet, zooals die aarde, door een dampkring
is omgeven; is dit toch het geval, .dan is
deze lucht zóó ijl, dat geen der voor de
aarde georganiseerde wezens, zoowel die
ren als planten, er ook maar een', uur zou
den kunnen levien. De invloed van den
dampkring is in dit opzicht zeer groot.
Hij is die onmisbare factor voor den prach-
tigen plantengroei, die de geheele aarde
overdekt en die vooral in de tropen zoo
schitterend tot zijn recht komt. Zonder
die middenstof zoui op aarde geen leven
denkbaar zijn; bij een rruensch of dier, die
ook maar een oogenblik belet wordt, zich
de longen ermede te vullen, heeft dit gemis
zelfs den dood tengevolge. Ook leeft op
aarde geen enkele plant, die in het lucht
ledige kan blijven voortbestaan; de in
drukwekkendste bosschen, de prachtigste
bloemen, de saprijkste en smakelijkste
vruchten, dit alles danken wij aan de aan
wezigheid van deze 3G0 K.M. boog©damp
laag, die onze aarde als een sluier om
geeft, en die ook, onder invloed van de
reeds vroeger besproken aantrekkings
kracht der aarde, deze bij haar duizeling:
wekkend snellen tocht door het heelal
overal zal blijven vergezellen,
Verder is ook die dampkring noodza
kelijk voor de vorming van water. Waar
een wereldbol niet door dampkring cis
omgeven, is ook geen vorming van wolken
aan den hemel en dientengevolge ook geen
•regen denkbaar. Zouden onze aardsche
organismen dus ook al blijven voortbe
staan zonder middenstof, <Jie aan de voort
durende behoefte van versche lucht in de
longen kan voldoen, dan zou toch dit twee
de gebrek, het'totaal moeten ontberen van
water, de mogelijkheid van blijven voort
leven uitsluiten.
Hiermede is echter volstrekt 'niet uit
gesloten, dat de maan bewoond zou zijn.
De verscheidenheid in de natuur is zoo
indrukwekkend groot, dat wij ons nooit
zouden kunnen vermeten te beweten, dat
de maan onbewoonbaar was. Wel staat
vast, dat de wezens, waarmede wij op
aarde hebben kennis gemaakt, van den
mensch af tot de meest primitieve plant
toe, voor een voortbestaan op de maan
niet geschikt zouden zijn. Maar fret i
zeer goed denkbaar, dat een ander soort
wezens, die niet die voortdurende behoef
te aan zuurstofrijke lucht hebben, die
kunnen leven zonder voortdurend vocht tot
zich te nemen en die ook de hitte van
loodrecht Invallende zonnestralen, niet door
een dampkring gebroken, kunnen weer
staan, door de zoo rijke natuur op een
hemellichaam geplaatst zijn, waar deze
drie factoren niet aanwezig zijn. Dit is
zeker dat, als dergelijke weziens bestaan
deze omgekeerd ook onmogelijk op de
aarde zouden kunnen leven, daar hun or
ganen dan niet bestand zouden zijn tegen
kolossalen druk, dien da dikke onder
ste lucht'agen op hen zouden uitoefenvn.
Men moet niet uit het oog verliezen, dat
deze druk van 1 atmosfeer, 1 K.G. op
elke vierkanten c.M. bedraagt.
(Wordt vervolgd).
Oude lakens.
Lakens, dis in het madden beg nnen den
te worden, kunnen nog lang mse als ze
middendoor geknipt worden en de zelf
kanten netjes weer aaneen worden ge
naaid. De dunne gedeelten hebben dan
"veel minder te lijden. Ter meerdere stevig
heid kan langs de zijkanten een reep ka
toen worden tegen genaaid.
Is een laken op verschillende plaatsen
versleten, dan kunnen de beste stukken nog
heel goed gebruikt worden om er kinder-
lakentjes of slaopen van de maken.
Wilt ge dunne plaatsen herstellen, ge
bruik dan steeds lapjes van hetzelfde lin
nen. die onzichtbaar kunnen worden in
gestopt Verstel lakens altijd vóór ze in
de wa.scii gaan. Wacht nooit tot het gaatje
een gat en het scheurtje een scheur is ge
worden, maar herstel de kleinste onge
rechtigheid.
Kunnen oude tafellakens niet meer ver
steld worden, dan kunnen de beste stuk
ken nog prachtig dienst deen voor k ndor-
servetjes, buffetkleedjes, kleed,'es in dien-
bakken en broodmand, enz. enz. Stukken
damast zijn prachtige doeken voor het na-
drogen van glas- e» .zilverwerk.
Nuttige wenken.
Weet u?
Dat grasvlekkcn uit waschbare stoffen
Hoofdpijn-Tabletten 60 ct.
Laxeer-Tabletten 60 ct
Zenuw-Tabletten 75 ct
Sfaal-Tabletten 90 ct
Maag Tabletten. 75 ct
Bij Apoth. en Drogisten.
kunnen verwijderd worden; door de vlek
ken met versche reuzel in de wrijven en
ze daarna op de gewone wijze uit te
was s einen
Dat schroeivlekken uit strijkgoed ver
dwijnen als men ze onmiddellijk wrijft
met uiiensap?
Dat stoffig fluweel prachtig wordt als
het wordt gewreven met ©en ander stuk
fluweel?
Dat donkere vlekken uit bruine schoen
tjes kunnen verwijderd worden door voor
zichtig te wrijven met benzine?
Dat porselein, been en ivoor uitstekend
gelijmd kan worden met een papje van
wat meel en eiwit?
Dat geverfde blikken of ijzeren voor
werpen prachtig glanzen gaan als ze met
was worden gewreven?
OVERZICHT.
In tijden van cntwapen'ng.
Mussolini heeft in dien Senaat een rede
gehouden over 'de buiten'ands'che politiek
van Italië, waarbij hij een zeer vrede
lievender! toon aansloeg en van zijn per
fects vredesgezimdheid blijk gaf. Maar
tegelijkertijd heeft hij er voor gezorgd,
dat Italië, wat men vroeger noemde „tot
de landen gewapend is". Krachtens de
militaire wetten kan het land in vredes
tijd een leger van ruim 300.000 man op
de been hebben welk bedrag bij mobile
salie kan stijgen tot 650.000, terwijl bij
een langen duur van den oorlog een maxi
mum van 7.5 millioen bereikt kan worden.
Bij den tsgenwoordigen stand van oorlog
voeren, waarbij het meer op de tech
nische hulpmiddelen dan op heit quantum
menschenmaberiaal aankomt, zou dit ge
tal op zich zelf niet zoo heel veront
rustend wezen. Maar ook op het gebied
van de technische hulpmiddelen spant
Italië zich tot het uiterste .n. Afgezien
van het gebruiken van de laatste vindin
gen op technisch gebied ter bescherming
van het menschenmaterlaaizijn alle
krachten geconcentreerd op een zoo sterk
mogelijke luchtvloot.
Tot voor korten tijd had het Italiaian-
sche leger de beschikking over ongeveer
duizend vliegtuigen. De plannrn e tot
het jaar 1930 zijn vastgesteld voor uit
breiding van de luchtvloot, reiken tot
een totaal van ruim 2000 oorlogsvlieg-
tuigen.
Dat is met de anclere onderdee'.en van
de luchtvloot een militaire macht, die de
gjeheele Middel!andsche zee kan bekeer-
schen. En de sterke luchtvloot, die Mus
solini hebben wil, zal dan ook wel in de
eerste plaats moeten dienen om Italië3s
heer schappij over de Middelland sche zee
te verwerven en bevestigen. Een modern
vliegtuig, beladen met 600 K.G. bommen
kan een afstand van 1400 K.M. afleggen
zonder landing. Dat wil zeggen, dat zoo'n
vliegtuig zich 700 K.M. van zijn basis
kan verwijderen, daar bommen kan neer
wierpen, of gasbommen laten ontploffen
en dan weer zijn standplaats opzoeken.
En wanneer men nu weet, dat de basis
van de afdalingen van de luchtvloot zijn
te Milaan, Parma, Rome, Palermo' en
Cagliari, dan kan men van uit die plaat
sen als het ware cirkels trekken met een
straal van 700 K.M., om vast te stellen,
welk gebied de Italiaansdhe luchtvloot in
eerste instantie „bewerken" kan. Die be
werking wordt natuürlijk nog vergemakke
lijkt doordat er een aantal hulpstations
zijn, waar de vliegtuigen op hun tochten
tusschen1 andingern kunnen maken.
Wanneer men de boven aangegeven be
werking op de kaart toepast, en dus na
gaat, welk terrein door de Italiaansche
luchtvloot bestreken kan worden, dan ziet
men, dat dat is de gebee'e Middelland-
sche zee van de lijn Barcelona—Algiers
tot aan de kust van Palestina. Tusschen
die beide punten is er geen plaats jn de
Middellandsche zes die niet door Itali
aansche vliegtuigen bereikt kan worden
direct van hun basis ut.
Dit feit is voor Engeland en Frankrijk
van de allergrootste beteekenis. Met name
Frankrijk moet zich wat zijn positie in
de Middellandsche zee betreft, onaange
naam getroffen gevoelen door deze Itali
aansche suprematie, al strekt die zich
dan voorloopig ook nog niet uit op het
stuk Westelijk van de Spaamscke en Oos
telijk van de Italiaansche kust. Van den
anderen kant is het grondgebied van Italië
een gemakkelijk bereikbaar operatieter
rein voor de Fransche luchtschepen, die
van Toulon uit opereeren kunnen, en voor
de Zuid-S!avische, die hun basis in Lai-
bach hebben. Bovendien kunnen de Fran-
schen van uit hun steunpunten op Corsica
Sardinië, Sicilië de gehee'e Italiaan-
sche Westkust gemakkelijk bestoken.
VREEDZAME ONTPLOFFINGEN. Onder leiding van den commandant
der genie is te Rotterdam een aanvang gemaakt met het opblazen der oude
fundeerïngen van de voormalige gasfabriek, aan de Oostzeedijk aldaar.
De commandant brengt de lading springstof tot ontsteking.
Tot dusverre was de Italiaansche oor-
logs-industrie zoo goed als in haar geheel
in Noord-Italië gevestigd, wat gezien de
techniek van de moderne oorlogsvoering
eien verzwakking van Italië's positie is. En
die zwakke poTfc'e kan noch door vesting
werken in het gebied van de oorlogs
industrie noch door vliegtuigen verbeterd
worden. Beide zijn geen voldoende be
scherming voor 'groote industrie-com
plexen, waar oorlogsmateriaal moet wor
den vervaardigd. Daarom ligt het dan
ook in de bedoeling van Mussioi'ni, de
centra van oorlogsindustrie net meer ge
concentreerd te houden in het Noorden van
het land, maar ze over het gehee'e grond
gebied van' Italië te verspreiden.
In Engeland maakt men zich over deze
plannen van Mussolini niet zoo heel druk.
In de eerste plaats niet, omdat Enge
land zich door zijn verschillend© steun
punten voor zijn vloot voldoende bevei
ligd acht, voor zoover het den weg naar
Imid-ië betreft, maar ook omdat Enge
land gelooft in de eerstkomende jaren
geen moeilijkheden te zullen krijgen met
Italië over MiddelLandsche zee-kwest'es,
Gezien de enorme afhankelijkheid van
Italië ten aanzien van den aanvoer valn
grondstoffen, waarbij het op Engeland's
hulp moet kunnen rekenen, zal Italië geen
actie tegen Engeland beginnen. Een goede
ver standhouding met Engeland is voor
Italië een levenskwestie; zijn enorme be
wapening is zeker niet tegen Engeland
gericht. Dat weten andere mogendheden
en daarom zijn zij over die enorme bewa
pening nu niet precies zoo heel gerust.
Min der ondersteunden.
In „De Schakel", het gemeenschappe
lijk orgaan der instellingen voor maat
schappelijk hulpbetoon te Amsterdam van
Miei, wordt medegedeeld, dat het aantal
min of meer geregeld ondersteunden ook in
April nog sterk afgenomen is: tegenover
over 545 toekenningen van onderstand
stomdien 1160 intrekkingen, zoodat het aan
tal steungevallen deze maand dus met
615 daalde. De laatste drie maanden is
het totaal aantal ondersteunden, dat beg.n
1928 pim. 12.000 bedroeg, reeds met
meer dan 1000 afgenomen. Hetzelfde gun
stige verschijnsel vinden wij ook terug in
het werkloosheidspercentage, dat in Ja
nuari nog 12 2 was en in Maart reeds tot
7.9 was gedaald.
Dienstregeling Ned. Spoor
wegen.
Onder de aandacht van belanghebben
de personen en lichamen wordt gebracht
dat mogelijke wenschen en bezwaren met
be'.rekking tot de op 15 Mei 1928 ingegane
dienstregeling der Neder! andsche Spoor-
gen vóór 1 Augustus 1928 aan den voor
zitter van den Spoorwegraad te 's Gra-
vienhage moeien zijn medegedeeld, om bij
de vaststelling van de volgende dienst
regeling in overweging te kunnen worden
genomen.
Dood gevo'nden.
20 Mei j.l. heeft een rechercheur to
Rotterdam twee mannen betrapt, die zich
hadden schuldig gemaakt aan een inbraak
op de Karnemelkshaven. De rechercheur
heeft toen een der daders neergeschoten,
die daarna ter verpleging in het zieken
huis aan den Cools ingel is opgenomen. De
ander wist aanvankelijk te ontkomen, maar
later op den dag is hij op den Schiedam-
sche Dijk gearresteerd. Hij is in het Huis
van Bewaring ingesloten. Dezer dagen
heeft men den man dood in zijn cel ge
vonden.
Doodelijke aanrijding.
Woensdagmiddag omstreeks 5 uur heeft
in de Woenselschestraat te Eindhoven
een doodelijk ongeluk plaats gehad. An*
towetta, het 7-jarig dochtertje van den
heer P. Reintjes, ■wonende in de Otter
straat, was met eenig© vriendinnetjes in
de Wcensedseheslraat aan het spelen. Plot
seling komt uit de richting Eindhoven
een vrachtauto met aanhangwagen aan
gereden, bestuurd door den 26-jarigem
chauffeur J. Theunissen uit Roosendaal,
in, dienst van een aannemersfirma te Eind
hoven. Bij het naderen van den auto sto
ven de kinderen in twee groepjes uiteen.
Eén hunner, g. noemde Antonetta, keerde
echter weer terug naar den anderen kant
van den weg. Daarbij kwam het kind
met het hoofd tegen een spatbcifP van den
auto terecht, waardoor het tegen den grolnid
smakte. Met erstigen schedelbreuk werd
de kleine in een nabijgelegen woning
binnengedragen, waar zij aan de beko
men verwondingen is overleden. Geble
ken is dat den chauffeur geen schuld treft.
Revolvers voor communisten.
Een Europeesche klerk op het resi
dentie kantoor te Soekaboemi, is op
staanden voet ontslagen, wegens laak
bare handelingen welke ten doel had
den op clandestiene wijze revolvers
in handen te spelen van ongunstig
bekend staande personen met com
munistische neigingen. Ten behoeve van
dit doel eigende hij zich onrechtmatig
revolver-vergunningen toe. Tot heden
zijn 16 revolvers achterhaald. Het on
derzoek wordt voortgezet. De ontsla
gen klerk had reeds 11 dienstjaren.
VOETBAL.
De Olympische Spelen.
Gisteravond heeft Uruguay een wed
strijd gespeeld tegen Italië. Uruguay
won met 32.
Het is gisteravond een der mooi
ste en een der spannendste wedstrij
den geworden uit dit aan verrassin
gen zoo rijke voetbal-tournooi. Uru
guay heeft zich in den eindstrijd ge
plaatst. Maar men moet niet vragen
hoe. Het is een dubbeltje op zijn
kant geweest. Want wanneer de Ita
liaansche voorhoede voor de rust
ook maar een paar van de vele haar
geboden kansen zou hebben benut,
dan zou Italië zegevierend uit den
strijd zijn gekomen. Het heeft ech
ter zoo niet mogen zijn. Op gelukkige
wijze maakte Uruguay, nadat Italië
de leiding had genomen gelijk en op
niet minder gelukkige wijze ontstond
ook het derde doelpunt, dat den Ita-
liaanschen doelman, doordat de wind,
die den bal eenigszins deed afwaaien,
verraste.
Maar in de tweede helft heeft Ita
lië prachtig verdedigd niet alleen,
maar het ook de Uruguay'sche verde
diging zóó moeilijk gemaakt, dat het
een wonder mag worden genoemd, dat
de Italianen nog maar één doelpunt
hebben gemaakt.
Wanneer deze wedstrijd iets geleerd
heeft, dan is het zeker wel, dat Uru
guay niet onoverwinnelijk is. Hef
zeker 25.000 man sterke publiek heeft
genoten van een prachtigen spannen-
den wedstrijd, waarin de Italianen
door hun vurig willen en hun machtig
enthousiasme zeker niet voor de Zuid-
Amerikanen hebben ondergedaan.
KORFBAL.
Woensdagavond is te Kloetinge de
match E.L.T.O.—V.V.C. (4-1) ge
speeld. Reeds in 't begin wist A. van
Liere van E.L.T.O. een 2—0 voor
sprong te geven, welke stand nog voor
de rust tot. 3—0 werd opgevoerd door
Nieuwenhuijse. Als belooning voor het
harde zwoegen van de V.V.C.-aanval
wist Zuijdweg tegen te scoren. Ten-
