RUITENBOER
If*. 15.
Vrijdag 27 Januari 1928
lift" Jaargang,
Bij dit nummer be
hoort een bijvoegsel
De Java-Suiker-Industrie
en haar beteekenis voor
land en volk
Binnenland
UT- Wij leveren U ALLES
A. C. VAN DER REST,
STER-TABAK
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal in Goes f2,
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE i COURANT
UitgaveNaamlooze Vennootschap Goesche Courant fjlgy§jfjl|jl en Kleeuwens Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf
ADVERTENTIEN
van 1—5 regels f 1^20. elke regei
meer 24 cent Driemaal plaatsing
wordt tweemaal berekend.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 15
cent per regel. Advertentiën worden
aangenomen tot 12 uur voormiddag.
DOOR
Mr. J. J. TICHELAAR.
III.
Eene vierde organisatie ml. de ver-
eenagiïi/g V(eeniiig-de) J(ava) S(uiker)
P(ro<kicenten)", is ontstaan als gevolg van
de benarde omstandigheden waarin de
industrie in de laatste oorlogsjaren ver
keerde. De noodzakelijkheid om den sui
kerverkoop centraal le doen geschieden,
heeft den stoot gegeven tot deze vereeni-
ging, welke in Nederland gevestigd is.
Zij verkoopt de suiker welke door hare
leden wordt geproduceerd, voor gezamen
lijke rekening. Eene andere, eveneens in
Nederland gevestigde organisatie is de
B(ond) van E(igenaren) van N(eder-
landsch)-I (ndische) S(uiker) 0(ndeme-
mingen). Het besef dat het zeer gewensdht
was, dat die eigenaren der suikeronderne
mingen, die hoofdzakelijk in Nederland
of elders in Europa verblijf houden, zich
vereenigden in eene organisatie buiten In
dië, riep den B.E.N.lS.O. in het leven;
daardoor zijn zij voortdurend in sta^t
over alle principieels, de suiker rakende
vraagstukken, van gedachten te wisselen,
en kunnen de belangen der industrie ook
in Nederland worden bepleit daar waar
zulks noodig of gcwenscht is.
Buiten bovengenoemde vereeni,gingen be
hoort ook genoemd te worden de Bond
van geëmployeerden bij de suiker-industrie
en aanverwante bedrijven in Ned.-Indië,
meer algemeen bekend onder den naam
„De Suikerbond". Deze uit ruim 1800
leden bestaande vereeniging stelt zich ten
doel de behartiging der financieele en
algemeen© belangen van de geëmployeerden
op suikerondernemingen, welke met de
suiker-industrie in nauw verband staan.
Zij is eene vakvereeniging, met welker
bestuur de Java Suiker Werkgevers Bond
overleg pleegt omtrent algemeene regelin
gen, welke betrekking hebben op de ar
beidsvoorwaarden van het Europeesch per
soneel. Eene vakvereeniging van het In
land sch personeel op de suikerfabrieken
bestaat niet. Hetgeen daarvoor onder d.en
naam vroeger wilde en ook nu nog wil
doorgaan, is feitelijk slechts een onderdeel
van de revolutionair-communistische or
ganisaties in Indië. Dergelijke „vakver-
eenigingen" zijn dan ook door de werk
gevers nimmer beschouwd als vertegen
woordigsters der Inlandsche werknemers,
onder wie zij trouwens slechts een zeer
gering aantal aanhangers hebben kunnen
vinden.
Het door de suiker-industrie geoccu
peerde deel van Java's bodem is slechts
zeer gering. Men hoort echter wel eens
de opmerking maken, dat de suiker de
beste gronden in beslag neemt. Daartegen
kan worden opgemerkt, dat tijdens het
Cultuurstelsel de fabrieken meestal wer
den opgericht aan een grooten weg, bij
eene groole kampong, op plaatsen die
47 FEUILLETON
DOOR ETHEL M. DELL.
„Ja, mylady. Hij is een paar minuten
geleden gekomen. Hij wacht u in den
salon. Hij vroeg Sir Giles om een zeer
dringende reden te spreken. West 'hier
bracht de boodschap over en dat heeft
hem, denk ik, zoo razend woest gemaakt.
Zoodra ik dat merkte, ben ik hem nage
gaan. Maar de mijnheer zit nog te wach
ten. Wilt u misschien hem ontvangen?"
„Wie is het?" Anne hoorde zich het
vragen, maar het was haar, ais had zij
zelf de vraag niet uitgesproken. De stem
scheen haar toe heel uit de verte te ko
men. En van even ver scheen, het ant
woord van Dimsdale te komen, ofschoon
zij het duidelijk hoorde en het dadelijk
„Het is Mr. Errol, mylady, de man
ke Mr. Lucas, geloof ik".
Anne keerde zich om, als had een be
velende *tem h'aar geroepen.
voor aanvoer van het werft volk en afvoer
van het product gemakkelijk gelegen wa
ren. Het gehalte der eerste fabrikanten
m aanmerking nemende, kan moeilijk ver
ondersteld worden, dat zelfs een zweem
van grondonderzoek voorafging. Van eun
uitkiezen zal dan ook wel geen sprake
geweest zijn, en toen later de bestaande
fabrieken hun areaal gingen uitbreiden:
waren zij gebonden aan de naaste omge
ving en het is al weer onwaarschijnlijk,
dat die nu juist de beste grom/dein bevatte.
Slagen wetenschap en praktijk erin de
productie in stijgende richting te doen
voortgaan, dan zal Java zijne vooraan
staand© plaats onder de rietsuiker-produ-
ceerende landen blijven innemen. En te
vens wordt daar door de kans grooter,
dat de ondernemers met hun bedrijf eene
redelijke winst maken. Omtrent die win
sten maken velen zich eene geheel ver
keerde voorstelling. Men hoort dikwijls
spreken over de fabelachtige winstendoor
de ondernemingen gemaakt, doch een on
derzoek in 1922 ingesteld, heeft uitge
wezen, dat in dat jaar van de 142 fabrie
ken, die opgaven indienden, er 36 of
ruim 25 °/o met verlies werkten en dat
14 of bijna 10% quitte speelden. Be
doelde enorme winsten worden in den re
gel afgeleid uit de hoog© dividenden,
welke men in de couranten ziet vermeld,
doch daarbij wordt dan de volgende om
standigheid uit het oog verloren. Bijna
alle suiker-ondernemingen hebben een klein
kapitaal en alle uitbreidingen, verbeterin
gen, enz. worden uit de winst betaald,
zoodat het eigenlijke kapitaal dat in de
onderneming is gestoken, veel grooter is
dan het grondkapitaal. Waar nu de divi
denden worden uitgedrukt in verband met
het statutaire kapitaal lijken zij soms abnor
maal hoog. Een in 1919 ingesteld onder
zoek over een totaal van 124 fabrieken,
toebehoorende aan 99 maatschappijen, gaf
als uitkomst eetn gemiddeld dividend van
3.88% over de periode van 19111915,
berekend naar eene kapiif aal waarde van
3^2 millioen gulden per 1000 bouw aan
plant. De resultaten der suiker-industrie
uat financieel oogpunt zijn waarlijk niet
zóó eclatant als velen wel meenein!
Java levert ruim 14.6% van de totale
rietsuikerproductie en ruim 10% van
totale wereldproductie aan suiker. Hier
uit volgt, dat Java op de vaststelling van
den wereldmarktprijs der suiker geen in
vloed van beteekenis oefent, en dit heeft
weer tengevolge dat de ondernemers er
voortdurend op bedacht moeien zijn den
kostprijs zoo laag mogelijk te houden.
Doen zij dat niet, dan zouden zij niet
langer concurreerend kunnen blijven op
treden en op den duur zou het met de
J a va- s ui ker-indu sir ie uit zijn. De positie
der Jam-suiker-industrie, uit een wereld
huishoudkundig oogpunt bezien, is vol
strekt niet sterk, waartoe vooral twee
factoren medewerken. In de eerste plaats
het feit, dat Cuba zijne productie voort
durend opvoert, en in de tweede plaats
de omstandigheid dat Java voor zijn pro
duct bijna geheel op export is aangewe
zen. Dat Cuba niet, althans slechts een
zeer gering percentage van zijn oogst, ex
porteert naar onze klanten, is vooral een
gevolg van de hooge vrachtprijzen in ver
band met het lange transport. Door het
vrachtverschil heeft Java een voorsprong
van f 1.30 per picol op Cuba. Mocht
dat land echter kans zien zijn productie
„Lucas Errol! Is die hier? Breng
mij bij hem. Breng mij bij hem!"
En dankbaar geleidde de oude butler
haar van het to-oneel van den strijd weg.
HOOFDSTUK XXII.
Het toevluchtsoord.
Toen Lucas Errol's hand de hare har
telijk drukte, kreeg Anne een gevoel, alsof
een ontzettende en verstikkende last van
haar werd weggenomen; en tegelijk daar
mede brokkelde al de kracht, die zij nog
staande gehouden.
overhad, af, als haxl die 'last alleen haar
Zij keek hem aan en ontmoette de
vriendelijke, onderzoekende oogen; zij
deed een wanhopige poging om iets te
zeggen, doch haar doodsbleeke lippen be
wogen slechts zonder geluid te geven,
haar keel scheen als verlamd.
„Mylady heeft een zwaren schok ge
had," legde Dimsdale uit.
„Wilt u niet gaan zitten?" vroeg Lucas
zacht.
Een oogenblik later zat zij op de sofa
met haar trouwen vriend, die haar hand
vasthield, naast zidh. Hij wisselde en
kele woorden met Dimsdale, die zij nau
welijks verstond en te zwak was, om te
begrijpen; dan waren zij alleen, zij en
per bouw op te voeren, waardoor de kost
prijs wordt gedrukt, dan zou te eeniger
tijd de vrachtprijs geen beletsel meer
behoeven te zijn om de steeds toene
mende hoeveelheid suiker ook in groo'e
hoeveelheden naar Azië uit te voeren en
ons in ons natuurlijk afzetgebied ernstig
te beconcurreeren. Dat de Java-suiker-
industrie dan een. zwaren dobber zou
hebben, behoeft geen nader betoog, voor
al wanneer men daarbij nog in aanmer
king nceml, dat Cuba als r.etsuiker-produ-
ocerend land in gunstiger oondi'b verkeert
dan Java. Het ligt dus voor de hand, dat
de ondernemers in Indië er op bedacht moe
ten zijn om hun kostprijs laag te houden!
Slot.
In het voorgaande heb ik getracht, zij
het dan ook slechts in grove lijnen, eene
schets te geven van h et bedrijf der Java-
suiker-industrie en van de beteekenis wel
ke deze tak van nijverheid 'heeft voor
het land waar zij is gevestigd en voor de
bevolking waaronder zij werkt. Welike
conclusies vallen uit deze beschrijving door
den onbevooroordeelden lezer te trekken?
In de eerste plaats, dat zich op Java
en zulks geenszins onder voor haar
ideale omstandigheden eene industrie
heeft ontwikkeld, die wat hare techniek
en hare resultaten betreft, slechts wordt
geëvenaard door die van één enkel andier
land. Gedreven door de energie harer
voormannen, wier ondernemingslust in
moeilijke tijden niet alleen bleef bestaan,
doch zelfs werd geprikkeld en gesteund
door de wetenschap en ervaring harer
intellectueel© leiders, heeft de Javar
suiker-industrie op haar terrein eene eer
ste plaats weten in te nemen.
In de tweede plaats blijkt uit he|t
bovenstaande, dat de suiker-industrie van
de eerste dagen der Compagnie af tot
nu toe, een zeer bijzondere steun is ge
weest voor 's Lands financiën. Voor de
huishouding van den Staat en hierbij
moet ook worden gedacht aan Neder
land, heeft zij, zij het in verschillende
tijden dn verschillenden vorm, méér bij
gedragen dan welke tak van nijverheid
ook. Zonder hare offers aan den fiscus
zouden tal van noodzakelijke en nuttige
werken en instellingen, dite thans Indië
helpen stempelen tot eene kolonie van
den eersten rang, niet zijn tot stand ge
komen. Bestond op Java geene suiker
industrie, dan zou de begrooting van
Nederlandsch-Indië een gansch ander
beeld vertoonen dan zij thans doet. Niet
alleen omdat de baten die zij zelve geeft
dan zouden wegvallen, maar ook omdat
dan tevens tal van andere bronnen veel
minder zouden opleveren, zoo niet ge
heel zouden ophouden te vloeien. Vele
bedrijven toch steunen geheel of voor
een belangrijk deel op de industrie en
zouden zonder haar niet langer kunnen
voortleven.
Tenslotte blijkt uit het voorgaande dat,
behalve voor de Staatshuishouding, de sui
ker-industrie ook voor de volkshuishou
ding van eminent belang is. Na het Gou
vernement de grootste werkgeefster, geeft
zij een behoorlijk bestaan aan honderd
duizenden, voor wie anders hoogstens een
leven van gebrek en nooddruft zou zijn
weggelegd. Zij maakt het mogelijk, dat
op Java met zijn steeds verminderend
oppervlak aan ontginbare gronden en zijn
steeds toenemend aantal inwoners, nog
Lucas, an een zwijgen, dat zij niet bij
machte was te verbreken.
„U moet maar doen, alsof ik er niet
ben, Lady Carfax I" zeade hij. „Ik weet,
wat u doorgemaakt hebt. Ik begrijp het
heel goed."
Vaag hoorde zij zijn stem, doch zij
was niet in staat te antwoorden. Zij hui
verde, huiverde zoo, dat zij het niet voor
hem verbergen kon.
Hij sprak niet meer, voordat Dims
dale terugkwam met een blaadje; dan
wisselde hij fluisterend weer eenige woor
den met den butler, die ten slotte: „Heel
goed, mijnheer!" zeide en dan zacht weg
ging.
Vervolgens wendde Lucas z.ch weer
tot Anne. „Drink hier eens van," zeide
hij; „dat zal u opknappen!"
Zij greep naar het glas, dat hij voor
haar hield, maar zij beefde zoo, dat
zij het niet vasthouden kon.
„Laat maar," zeide hij en bracht het
zelf aan haar lippen.
Zij dronk langzaam; haar tanden klap
perden tegen het glas.
„Leg nu uw hoofd op het kussen,"
hernam hij; „en doe uw oogen dicht. Dan
Zult u gauw beter zijn.
„U gaat toch niet weg?" kon zij er
fluisterend uitbrengen.
altijd eene betrekkelijke welvaart kan beer-
schen. Zij brengt echter niet alleen aan
zeer velen het noodige voor het dageJijk-
sche levensonderhoud, zij draagt ook in
niet geringe mate bij tot verhooging van
het lichamelijk en geestelijk welzijn van
de bevolking, onder wie zij haar bedrijf
uitoefent.
De beteekenis der suiker-industrie voor
Indië kan niet hoog genoeg worden aan
geslagen en te betreuren valt slechts, dat
er nog zijn die haar bekampen, zij het
dan ook dat zulks in vele gevallen ge
schiedt met beweringen, waarvan de boud
heid slechts wordt overtroffen door de
soberheid der argumentatie.
Het is voorwaar niet een onvoldoend
gestaafde bewering, wanneer men als eind
conclusie van dit beknopte overzicht, als
bewezen beschouwt de stelling, dat voor
de welvaart van de Inlandsche bevolking
van Java en voor de toekomst van Ne
derlandsch-Indië, het voortbestaan eener
bloeiende suiker-industrie eene essentieel©
voorwaarde is
Goede vangst.
In het huis van bewaring te Den Haag
zijn vijf personen, allen tusschen de 20
en 25 jaar, opgesloten, die zich aan een
groot aantal diefstallen hebben schuldig
gemaakt.
In. het bijzonder maakten zij hun werk
van het stelen van zeemleerenlappen uit
winkels en lood van bouwwerken.
De politie kreeg vermoeden op v. d.
V., die ook inderdaad door enkele win
keliers herkend werd als de persoon,
die uit hun winkel een partijtje zeem-
leeren lappen ontvreemd 'had.
Door de aanhouding van v. d. V.
kwam men twee handlangers van dezen
op het spoor met wie hij ©enigen tijd gele
den in Holland sche Spoor station had
ingebroken en uit een lade f35 gestolen..
Eenige weken daarna pleegde het drie
tal wederom een diefstal' in het Holland-
sche Spoor en nu werd een publiek tele
foontoestel ontvreemd.
Voorts heeft de politie nog twee an
dere personen aangehouden, die eveneens
verdacht worden van bij deze inbraken
betrokken te zijn.
Een duur slachthuis.
In de gemeenteraadsvergadering te
Amersfoort is aan de orde gekomen het
voorstel van B. en W. tot het verkenen
van een aanvullingscrediet voor den bouw
van het openbaar slachthuis, waaraan ruim
f80.000 meer is verwerkt dan de raad
aanvankelijk had toegestaan. Wethouder
Ruitenberg deed vooraf mededeelmg van
een brief, door B. en W. gericht aan
den directeur van Openbare Werken, waar
in hem werd opgedragen, een betere ad
ministratie te voeren, waardoor overschrij
ding van toegestane credieten uitgeslo
ten zal zijn. Enkele raadsleden der rech
terzijde oefenden scherpe critiek op de
gestes van den bedoelden directeur, doch
ze namen thans genoegen met deze wij
ze van afdoening, nu zij meenden te mo
gen verwachten, dat herhaling zal zijn
uitgesloten. Het voorstel van B. en
W. werd aangenomen zonder hoofde
lijke stemming.
„Wel neen," zeide hij. „Om uwentwil
ben ik gekomen. Zoolang u mij noodag
hebt, blijf ak hier,"
Met een, zucht van verlichting kunde zij
achterover. Een lange tijd verliep. Roer
loos, met gesloten oogen en te verpletterd
om na te denken, lag zij daar, terwijl
Lucas, ernstig en geduldig en zwijgend,
naast haar zat.
Plotseling klonk een gil, die de stilte
als doorboorde, een gil, die Anne in woes-
ten angst deed opspringen.
J,Wat is dat? Wat is dat?"
Onmiddellijk nam Lucas geruststellend
haar handen in de zijne. „Wees niet
bang!" zeide hij. „Zij brengen hem naar
een andere kamer, dat is alles!
Huiverend en haar gelaat met haar
handen bedekkend, liet zij zich weer ach
terover vallen. De kreet bleef aanhouden,
scheen nader te komen de kreet van
een man, die om hulp schreeuwde in vree-
selijke angstkreten, welke van een pijn
bank hadden kunnen komen'. Plotseing
werd het gearticuleerder, eindigde m een
vreeselijk crescendo met de woorden.
Anne 1 Anne J Anne 1
Met een gil sprong ze weer op.
Doch. op hetzelfde oogenbluk sprak de
man naast haar: „Anne, je gaat niet!
Besluiteloos bleef zij staan: „Ikmoet!
Zedensch andaal.
De politie te Leiden is een zedenschan.-
daal op het spoor gekomen, waarbij een
groot aantal personen moet zijn betrok
ken. In verband hiermee zijn aangehou
den de 22-jarige W. S. en de 31-jarigo
F. V. Laatstgenoemde was voortvluch
tig, doch het is aan de Leid sche recher
che, onder leiding van inspecteur Wijers,
gelukt, hem in Den Haag aan te houden.
Vek jongens van 12 tot 14 jaar werden
in een huis gelokt, waar niet nader ta
noemen handelingen gepkegd werden. Men
heeft 12 van deze jongens kunnen op
sporen.
op Chemisch, GENEES-
en Heelkundig gebied I
Ass. Apotheker,
Lange Kerkstraat 42, GOES, Tel. 168.
Te water.
De veehouder J. Th. van D., uit Zeg
veld, bevond zich met zijn Utrechtsch
wagentje, waarin nog drie personen ge
zeten waren, in de Pannelbakkerijen te
Woerden, toen plotseling het paard schrok
doordat iemand den motor van een auto
aansloeg.
Alvorens iets kon worden gedaan om
het tie voorkomen, waren paard en wagen
te water gereden. Het paard kreeg hierbij
den wagen op het lichaam, tengevolge
waarvan het onmiddellijk verdronk.
De vier inzittenden wisten zich echter
spoedig te redden, dank zij de tegenwoor
digheid van geest van één hunner, den
schoonvader van v. D., die een ruit stuk
sloeg, tengevolge waarvan d© bevrijding
zeer werd vergemakkelijkt. Hij liep hier
bij echter eenige min of meer ernstige
verwondingen aan de hand op.
De materieele schade is groot.
t
waaraan ROODE STER zijn
nationale bemindheid te danken
heeft
ROODE STER is zóó goedkoop
dat breede kringen zich het genot
van dit edel kruid kunnen ver
oorloven en zóó goed dat dui
zenden kenners en liefhebbers
van een fijn pijpje tabak ontdekt
hebben wel duurdere maar geen
betere tabak te kunnen koopen.
Wilt ge 100% waarde voor Uw
geld, rookt dan
STER-TABAK
N.y. Theodorua Niemeijer
de besie
Ik moet! Hij roept mijl"
„U gaat niet", 'herhaalde hij en voor
hiet eerst hoorde zij den bevelenden toon
in zijn stem. ,,Kom hier kind! Kom
dicht bij mij! Het is dadelijk klaarI"
Haar besluiteloosheid verdween als
sneeuw als voor de zon. Zij keek naar
hem en zag zijn blauwe oogem haar aan
staren, vriendelijk nog, maar dringend.
Zij viel op haar knieën naast hem en ver
borg haar gelaat tegen zijn schouder met
den kreet:
,Help me, help me! Ik kan het niet
Liefdevol als een moeder sloeg hij
zijn armen om haar heen en drukte haar
tegen zich aan.
Do vreeselijk» klanken waren reeds
lang weggestorven, toen zij nog naast hem
geknield lag. snikkend, geheel van streek,
haar trots gebroken, niets meer dan een
gebroken vrouw in doodsstrijd. Doch lang
zamerhand werd, door uitputting alleen,
haar snikken minder heftig, hield eindelijk
geheel op. Een vreemde rust, die zij zidh
in bet geheel niet verklaren kon, daalde
neer over haar. Doch zelfs toen duurde
het nog lang, voor zij zich bewoog. Zij
zag er zoo tegen op, om de bescherming
van die kalme armen te verlaten.
(Wordt vervolgd).