BIJVOEGSEL
GOESGHE GOURAUT
PAPIER.
Voor de VrouW
De Hollandsche
Waschvro uw
JE ZEEPPOEDER
W etenscbappen.
ProVincienieuWs
Kunsten.
Uit de Pers.
VAN DE
VAN VRIJDAG 14 OCTOBER 1927
Het denkbeeld, om papier le maken van
plan ten vezels, vlas, hennep, kafccen, hout
enz., is betrekkelijk nieuw. In die eerste
tijdien, waarin de menschelijke gedachte
dbor teekeins of letters uitgedrukt werd,
schreef men op steen, metaal, hout, ivoor
en dergelijke. Vervolgens leerde men die
renhuiden voor dat doel gebruiken: in het
begin ongelooad,later beraad en daa
maakte mien spoedig groote vorderingen.
Vooral db volkeren in Noord-Afrika wa
ren met het vervaardigen van 'beschrijf
bare dierenvellen pergament noemde
men het, rt&ar de stad Pergamon zeer
vertrouwd cn o.a. de Israëlieten hadden
het in die kunst zoover gebracht, dat
Egyptische koning Pto'emaeus Philadel
phia s dè fijnheid van het perkament, hem
door den hoogepriester Eleazar gezonden
en waarop een afschrift van het Israëliti
sche ritueel was geschreven, niet genoeg
kon bewonderèn.
De Egyptenaren benutten als schrijfma
teriaal vooral de papyrusplant, die later,
ook dbor Romeinen en Grieken voor hun
geestesproducten van hooge waarden werd
gebruikt. Voor brieven en yoor schpolgi
bruik bezigde men, evenals hier te lande
nog in dë 2 e helft der 15e eeuw, met
was overgoten plankjes, die men na ge
bruik weer gemakkelijk (kon gladstrijken,
Voor zoover men kan nagaan, werd in
later eeuwen noch in Duitschland, noch
in Engeland van het papyrus gebruikge
maakt; in Italië en Frankrijk werd het
later door het perkament vervangen. In
de 11de eeuw werden nog alleen, de pau
selijke builen erop geschreven.
Omstreeks de 8ste of de 9de eeuw
hadden dé Arabieren de kunst uitgevon
den, om van katoen en van hennep papier
te maken. Zij gebruikten daarvoor de
ruwe katoejp.
Toen int Europa de papiermolens wa
ren uitgevonden, vervaardigde men het
papier ook van reeds gesponnen katoen.
Groot waren de vorderingen, die men
van toen af in het vervaardigen van pa
pier maakte. Welhaast kon men het ook
van linnen fabriceeren; men is het ech
ter niet eens over de vraag, waar en wan
neer dat het eerst geschiedde. Sommige
meenen, dat de Mooren het uitgevonden
en naar Spanje gebracht hebben; anderen
noemen de Duitschers de uitvinders ervan.
De eerste molen, waarop dat papier
werd vervaardigd zou in 1340 in Anoona
(Italië) en 7 jaar later een in Beieren
zijn gebouwd. In de 15de eeuw vond men
ze in de Zuidelijke Nederlanden en in
1586 stond' er een in Dordrecht, de eerste
in deze streken, spoedig, in 1592, door
een te Arnhem, te Hat tem en le Alk
maar, gevolgd. In 1609 hield men zich
op de Veluwe met het papiermaken be
zig, in 1613 te Apeldoorn en in 1616
te Zaandam.
De Fransche protestantsche uitgeweke
nen hebben deze nijverheid hier tot groote
ontwikkeling gebracht. Onder hen was
Martin Orges, die in 1613 den papier
molen te Apeldoorn oprichtte, één der
bekendsten. In 1672 trokken de Ve'.uwsche
papiermakers voor de legers van Lode-
wijk XIV weg naar de Zaan, waar de
papier-industrie na dien tijd tot grooten
bloei kwam.
Het Hollandsche papier was reeds toen
in het buitenland zeer gezocht, vooral
voor het drukken van kopergravures. Tot
in 1840 vervaardigde men het papier uit
sluitend van linnen en katoenen lompen,
hoewel men de mogelijkheid om het ook
van andere grondstoffen te vervaardigen,
reeds had aangetoond.
In dat jaar werd Gottfried Keller, de
zoon van een wever te Hainichem (Sak
sen), door het zien van wespennesten op
de gedachte gebracht, houtvezels voor de
papierfabricatie te bezigen. Vijf jaar later
werd die gedachte in de papierfabriek
te Alt-Chemnitz voor het eerst in prak
tijk gebracht en het verkregen product
voor het „Frankenberger Kreisblatt" ge
bruikt. In 1871 vonden Ekmann en Mit-
scherlich de bewerking der houtvezels met
zwavelig zuur uit, waardoor de duurzaam
heid van het van houtvezels vervaardigde
papier verhoogd wordt. De ongereinig-
de houtvezels worden voor courantenpa
pier, de gereinigde voor boeken gebruikt.
Voor kostbare werken en ook voor pla
ten wordt nog steeds het linnenpapier,
diat nog wel uit de hand vervaardigd wordt,
gebruikt.
De ontzaglijke ontwikkeling van het
krantenlbedirijf is alleen mogelijk geweest
door de uitvinding van Keiier, maar heeft
tot gevolg gehad, dat geheeie landstreken
werdén ontboscht, tot groote schade, in
verschillend opzicht, voor de betreffende
landstreken. Men zocht daarom voortdu
rend naar de mogelijkheid andere grond
stoffen, die thans zoo goed als waarde
loos zijn, voor de papierfabricatie te be- I
nuiten, waarvoor vooral in aanmerking
komen rijststroo, bamboe, e.d. Daaraan
schijnen echter nog ve'erlei bezwaren ver
bonden te zijn, die een a'gemeen gebruik
in den weg staan, zoodat het nog wel
eenigen tijd zal duren eer men daarvan
kan profiteeren.
Kleeren opknappen.
Er zijn allerlei van die kleine, han 'i„e
huismiddeltjes om klecdingstukkcn, die
door dragen of andere oorzaken geleden
hebben, weer een nieuwe, frissche gloed
te geven. Fluweel bijvoorbeeld', dat dit
seizoen weer veel gedragen wordt, kan
door dragen soms erg gekreukeld en „ge
plet" zijn. Daarvoor helpt opstoomen heel
goed. Houdt het gekreukelde of geplet te
deel boven een bak (of ketel) kokend,
flink stoomemd water, met den onderkant
van de stof boven het water, zoodat de
stoom erdoorheen naar boven trekt. De
haartjes van het fluweel zullen door deze
behandeling zich weer oprichten en recht-
gaan staan, waardoor het er weer uitziet
als nieuw. Een zwart zijden jurk, die niet
meer zoo mooi zwart is, als eerst, kan
een stuk opgehaald worden door afspon
zen met heete koffie (goed1 gezeefd!)
Vetvlekken worden daarmee meteen ver
wijderd en de zijde krdjgt wiser natuurlijke
glans. Opstrijken, terwijl de stof nog
eenigszins vochtig is. Regenspatten op
kleeren kan men wegmaken door ie
schoon©, vochtige dioek op de stof te
leggen en dan met een matig worm ijzer
te strijken. Modderspatten moet men al
tijd eerst goed lattin drogen, waarna men
met dén kant van een muntstuk (een cent
bijv.) het modderkorstje breekt. Daarna
zachtjes borstelen, om de modder niet
in het goed' te wrijven. Eventueel© vlek
ken of „moeten", die achterblijven, kun
nen weggemaakt worden met een lapje
met wat zuivere alcohol. Heel wat hoofd
brekens veroorzaakt soms het moo'e zij
den borduursel of tres, dat een moo:e
japon garneert. Soms is dé japon nog
prachtig, maar het borduursel is vuil ge
worden door het dragen. De hee'.e gor-
nieering er afhalen, reinigen en er weer
opzetten, dat is iets, waartegen die huis
vrouw dikwijls opziet. Nu, dat is ook niet
nooidig. Doe wat wijngeest op een scho
teltje, neem een kameelharen borsteltje
(of kwastje), doop dat in deri* wijngeest
en ga daarmee over elk deel van het
borduursel, tot het heelemaal schoon is,
Vooral telkens het kwastje goed in den
wijngeest uitspoelen. Op die manier wordt
het prachtig schoon, zonder dat het van
de japon afgehaald hoeft te worden. En
die leelijke knieën in den broek van Uw
man? Die zijn er ook uit te krijgen. Keer
de broek om, binnenste buiten, maak die
knieën vooral flink dbor en door nat,
en strijk die plekken met een gced warm
ijzer. Een paar keer herhalen, tot de
stof weer ingekrompen is tot den normalen
omvang ende knieën verdwenen zijn.
Nuttige wenken.
Vetvlekken in het karpet zijn leelijke,
onfrissche dingen. Die we als volgt ver
wijderen: In een halve liter heet wateir
doen wie een eetlepel ammonia. De vetvlek
wrijven we nu stevig met een stukje zacht
flanel, dat we in dit mengsel gedoopt heb
ben. Daarna de plek droog wrijven met een
schoone lap. Vervolgens de vlek bedek
ken met een papje van volders aarde en
koud water. Laten opdrogen en als het
heelemaal droog is, afschuieren. Dan moet
de vetvlek op de vlucht zijn.
Stoelen en tafels kunnen het zeil soms
leelijk krassen, wanneer er geen meubel-
glijders onder zitten. Een handige manier
om dit te voorkomen is, onder de pooitein
ronde (of vierkante, al naair de vorm van
de poo'ten) stukjes vilt te lijmen.
Had u die citroenen zoo lang bewaard
en zijn ze nu heelemaal hard geworden
en uitgedroogd? Dat is te verhelpen. Doe
ze in een pan met heet (niet kokend) water
en zet ze achter op het fornuis, waar het
niet al te warm is, gedurende een uur of
twee. Haal ze er dan maar uit en droog
ze af. Don zullen ze weer zacht en sap
pig zijn. Gebruik ze niet eerder, dan dat
ze heelemaal koud zijn.
Vlekken en leringen in mahoniehouten
meubelen kunnen verwijderd worden met
een weinig zuringzuur en waber. Wrijf ze
met een kurk, die in de vloeistof gedoopt
is, totdat de kleur van het mahoniehout
weer normaal is. Dan het hout afnemen
met water, afdrogen en wrijven op de ge
wone manier.
C h o c o 1 a d e p u d d i n g.
Een eenvoudige chocoVdepudding ma
ken we van 1 kan melk, V2 ens poeder
chocolade, 8 glad afgestreken eetlepels
maizena, IV2 ons suiker. De melk wordt
aan de kook gebracht, terwijl men intus-
schen poederchoco'ade, su-ker en miair
zena droog dooreen mengt. Hierbij giet
men langzaam, terwijl men goecl' roert, de
kokende melk. Dit gaat weier in, de pain
terug. In laten koken onder voortdurend
roeren, totdat men de bodem van de pan
gaat zien. Vervolgens de pudding in een
met koud water omgespoe dein vorm doen.
Een vanillesaus je smaakt er heerlijk bij.
Het koekoeksei.
P. F. Bunyard, lid van- het Engeiseh
dierkundig genootschap, heeft schriftelijk
aan de Ornithologen-club te Londen mee
gedeeld, dat hij er na veel moeite in ge
slaagd is te ontdekken hoe de koekoek
haar ei in een nest van andere vogels legt.
Hij had zich verdekt opgesteld bij het
nest van een karekiet, waarin twee eitjes
lagen. Plotseling kwam die koekoiek aan
vliegen, die op den rand van het^ nest
ging zitten, met den kop er in dook en
een soort braakbewegng maakte. Daarna
stak de vogel nogmaals den kop jn het
nest en vloog met een eitje in den bek
weg. De karekieten waren middelerwijl
opgedaagd en sputterden luid tegen de in
dringster. Toen Bunyard het nest inspec
teerde, vond hij er nog twee eitjes in, maar
ditmaal was één 'n koekoeksei.
Hij merkt op, dat zijn waarneming de
theorie bevestigt van den Franscben dier
kundige Fabre, dat de koekoek haar ei
eerst inslikt en het dan in het nest van de
vogels, waaraan ze dë zorg voor haar
jong wil toevertrouwen, uitbraakt.
Ministrieel bezoek.
M'nister Lambooy is voornemens Maan
dag 17 dezier te Vlissingen een bezoek
te brengen aan het opleidingsschip
Noord1- Brabantteneinde een indruk te
krijgen van de geoefendheid der matro
zen, die de opleiding verlaten'.
Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen.
Voor de oudheidkundige verzameling
van hat Zeeuwsch Genootschap der We
tenschappen «te Middelburg zijn den laat-
snen tijd' weer zeer vele voorwerpen van
meer of minder historische waarde ont
vangen, waarvan wij vermelden: verschil
lende munten en penn'ngen, fragmenten
van oud glas- en aardewerk, gevonden bij
graafwerk in het voormalige huis „Dom
burg", aan de Markt te Middelburg;
een plattegrond der fundamenten van de
kerk en omgeving in het verdronken dorp
Nieuwlande (Z.-Bev.); f ragmen tien van
aardewerk uit den Biezelóngscben Ham
(Z.-Bev.); witmarmeren fragmenten van
de graftombe van Tuyll van Seroos-
kerke uit de kerk te Kapelie (Z.-Bev.).
Verder een bronzen Frankische speM
met knop, opgevischt in den mond van de
Weslerschelde; fraai bewerkte mesheften,
voorstellend o.a. Eva met den Appel, Ma
ria met Christuskind enz., gevonden op
Walcheren; een koperen lepel met Go-
thische letters, gevonden te Sluis; een miid-
deleeuwsche flesch, een steelpan vanlood-
glazuur-aardewerk en andere voorwerpen,
gevonden bij graafwerk in den Achter
singel te Middelburg.
Nog troffen wij aan onder de aanwin
sten: vier wandkaarten van Zuid-Beveland,
resp. omstreeks 1300, voor de overstroo
ming van November 1530; na de groote
overstroomingen der 16e eeuw en in den
tegenwoordigen toestand; een groote ver
zameling fragmenten van Romennsch aar
dewerk en metaal gevonden bij Arents-
burg, twee groote voorraadspotten uit de
16e en 17e eeuw, een apothekerspot on
versierd' „Stemgut" 17e eeuw, alles ge
vonden te Middelburg.
Ten slotte een tweetal hand schriften,
een van wijlen dén heer Walraven en be
ttende een naamlijst van in Zeeland in
het wild groeiende planben en een „Be
schrijving© van dë Disteileierkonst", door
J. van Dalen en B. van Dalen Jansz. te
M id'delburg 1780
Kattend ijke. De gemeente-veldwachter
L. M. Wisse, wiens standplaats Wil-
helminadorp is., hoopt 20 November a.s.
25 jaren in dienst der gemeente te zijn.
Het zal den jubilaris dien dag zeker niet
aan belangstelling ontbreken.
Kapelie. Tusschen wachtpost 36 en
37, nabij het station Kapelie-Biezelinge
moest dë personentrein van 5 uur 15 m.,
komendë uit de richting Roosendaal
Woensdag wegens een defect aan de ma
chine (een gebroken cylinder) blij sen staan.
Na een vertraging van 2 uur kondën de
reizigers overstappen in den sneltrein.
Ook bagage en post werden overgeladen.
De defecte machine met wagens kon eerst
later vertrekken richting Vlissingen. Het
geval gaf groote drukte.
Middelburg. In de Woensdag gehouden
raadszitting kwam o.a. aan de orde de
OP HET VLIEGVELD SCHIPHOL TE AMSTERDAM KWAM DE
ZER DAGEN EEN TRACTOR AAN, WELKE GEBRUIKT ZAL WOR
DEN VOOR HET IN- EN UITBRENGEN VAN VLIEGTUIGEN.
mededeeling van B. en W., dat zij ge
tracht hebben voldoende krachten te krij
gen dbor een vrijwillige brandweer, maar
dat zich slechts 47 aanmeldden, zoo dat
zij voorstellen het te laten zooals het is,
namelijk aanwijzing der bedienaars der
spuiten bij loting.
Uitvoerig werd gesproken over de vra
gen van dan heer Mes (r.k.) naar aan
leiding van tekorten, ontstaan bij de Al
gemeen© Woningbouwvereeniging en het
antwoord' van B. en W. daarop.
De heer Mes wees op db z.i. groote
salarissen va,n voorzitter, secretaris ein
penningmeester en zeide, dab er in 1925
bij B. en W. reeds sterk op aangedrongen
is sterkere controle op die vereeniging te
houden. Nu heeft men een ongedekt ver
lies van f5329,121/2 voor de gebouwen
op het Bagijnhof en een van f7709,
die aan den Stijfselweg.
Spr. meent, dat de bestuursleden ze
ker van goedien wil zijn, maar aan het
hoofd der vereeniging staan personen, die
niet gewend zijn dergelijke groote kapi
talen' te beboeren.
De heeren Paul en, Ondier dijk, beiden
S.D.A.P., verdedigden naar aanleiding van
het gunstig accountantsrapport het doen
en laten van het bestuur. De heer Hol
lander (a.r. meent, dat de fout zit bij
de oprichting, toen o.a. niet voldoende
met mogelijk huurveriies werd! gerekend
en de prijzen te krap werden bepaald.
Aan de orde kwam ook het voorstel
van de meerderheid van B. en W. om
niet in te gaan op het voorstel van de
commissie voor georganiseerd overleg om
die commissie te wijzigen en wel voorna
melijk om de hóófden te vervangen. Na
ampele bespreking werd dit voorstel aan
genomen met 9 tegen 8 stemmen.
Nadat de beide wethouders de verga
dering hadden verlaten kwam andermaal
ter tafel het voorstel tot pensionneering
van de wethouders, waartoe in principe
reed's was besloten.
Na verschillende besprekingen werd niet
9 tegen 6 stemmen een voorstel aange
nomen, waarbij de raad besluit, gezien
den fimancieelen toestand van de gemeente,
het aanhangige voorstel te verwerpen. Wel
blijft er kans dat een voorstel van den
heer Den Hollander, om aan de wet
houders na hun aftreden het eerste jaar
60 °/o, het tweede 40 °/o en het derde
25 °/o van hun salaris uit te keeren nog
weer later in den raad zal worden be
handeld.
Rilland-Bath. Uitslag openbare ver
knoping gehouden op Woensdag j.l. te
Bath door notaris E. C. van Dissel te
Goes van een woonhuis en erf te Bath,
groot 1 A. Kooper hiervan werd de heer
Chr. Kok te Bath voor f 570,
Wemeldinge. Door den architect S.
de Koning te Goes, werd Woensdag aan
besteed' de uitvoering van verfwerken en
behaogwerken in het tehuis „Vrede Best",
namens het Burgerlijk Armbestuur te We
meldinge. Inschrijvers waren: C. M. Smit
te Ierseke f2780; V. Th. Lagendijk te
Wemeldinge f2490; J. van Willegen te
te Ierseke f2350; J. M. Elenbaas te
Ierseke f2195; L. van Es te Ierseke
f2095; J. M. van Es te Wemeldinge
f2084; W. J. van 't Veer te Biezelinge
f1885; D. Bruggeman te Goes f1775;
W. Polderman te Krabbendijke f 1756;
L. A. db Pauw en J. F. de Bliek te
Hans weert f1720; M. Verplakke te
Goes f 1595; J. de Graaf f te Goes en J.
Hundbrsmarck te Kattendijke f 1548; J.
van IJzerloo te Kruiningen f1539; K. L.
Kramer te Kloetinge en H. K. Kramer
te Kapelie f 1447 (gegund).
Een literair proces.
De heer Henri Borel, kunstredacteur
van „Het Vaderland", heeft bij den
Officier van Justitie te 's Gravenhagie een
klacht ingediend ter zake van beleediging
tegen den heer Pannekoek, medewerker
aan de letterkundige periodiek „Den gul
den Winckel" en tegen de schrijfster
Alie Smeding, vroeger te t Enkhuizen
woonachtig.
Alie Smeding heeft eenigen tijd gele
den een roman „De zondaar" geschre
ven, waarop van ver schillende zijden cri-
tiek is geoefend. Ook de heer Borel
schreef er in afkeurenden zin over in de
kolommen van „Het Vaderland
De heer Pannekoek heeft daarop Alie
Smeding geïnterviewd en in dit onder
houd kwam ook de critiek van den heer
Borel Ier sprake.
De schrijfster van „De Zondaar" zou
zich toen tegenover den heer Pannekoek
op een beleedigendie wijze over den heer
Borel hebben uitgelaten.
Die heer Pannekoek heeft deze beleed i-
gend geachte uitdrukking in zijn inter
view opgenomen en gepubliceerd.
Thans heeft de heer Borel gemeend
het er niet bij te moeten laten en zich
tot de Justitie gewend.
Den heeren Borel en Pannekoek werd
reeds door de politie een verhoor afge-
INGEZONDEN STUKKEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Red.)
Redactie Goesohe Courant.
Het tooneei stelt voor: De Voorstad
te Goes.
Bestrating opnieuw gelegd! en degelijk
aangestampt.
Prachtig.
(36 uur later).
Werkman ijverig bezig nieuw gelegde
bestrating op te breken voor herstelling
aan nieuw gelegd riool.
Hoera, Leve de Gemeentekas.
CITROEN.
MARKTBERICHT.
Middelburg, 13 October 1927.
Op de graanmarkt was die aanvoer
ruim. Jarige Tarwe f 16f 16,50; irifeu-
we Tarwe f 10T 14; Krooinerwtenf 24
f28; Maanzaad f40f43,50; witte
b0omen, ongelezen f24f28; idem ge
lezen f29f31; lange bruine bootten
f 18f25; rondë bruine boonen f 39-f 45.
Boter f 1,—part. prijs fl,10.'
Kipeieren f9,part. prijs f 10,
Eendeieren f7,part. prijs f8,
Nederland en België.
Onder het kopje „Tweeërlei methode»,
schrijft 1/Het Hdbld"-i
Het Gentsche gemeentebestuur ziet
11a overleg met de regeering waarin de
internationalist Van der Velde een rol
speelt geen aanleiding tot viering van
het eeuwfeest van de kanaaiverbinding
met de Nederlandsche Schelde, zoolangj;
de tusschen Nederland en België han
gende kwesties aan de orde blijven.
Ais Cockerill zijn eeuwfeest tien jaar
vertraagd viert, doet officiëei België
zijn uiterste best, om te verhiuderen, dat
men zich daar bewust zal worden vajïjiet
feit, dat Willem 1 in de Zuidelijke Ne
derlanden evenzeer als hier boven>!ide
thans bestaande Belgische grens de wek
ker vaii leven in handel en nijverheid was,
dat aan zijn daadwerkelijk initatief ver
schillende van België's grootste onderne
mingen hun aanzijn 'danken. 1,
Zoo vat men ginds de bevordering van
goede be'rekkingen tot Nederland op.
En bij ons?
De achterkleindochter van Willem 1
heeft een echt vorstelijk antwoord ge
geven op die vraag zij onderscheidde den
heek Greiner, directeur-generaal der Coc
kerill fabriekenmet een Nederlandsche
orde naar aanleiding van het jubileum.
Het was diens vader, die voor 16 jaren
bij een ontvangst van Belgische ingenieurs,
in Nederland in 1911, de gelegenheid
gaarne had aangegrepen om te doen uit
komen, dat de' Belgische groote nijver
heid aan de 'dynastie der Oranjes zeer
groote verplichtingen had.
Een koninklijk gebaar, dat de Belgische
regeering te denken kan geven over de
vraag, wat de beste methode is goede
nabuurschap te bevorderen.
