II behoort mijn liart
PUROL bij Brand- en Snijwnnden
N\ 6.
Woensdag 12 Januari 1917
lil8 Jaargang,
Een zonderlinge uitlating.
KWATT/W
Dafs KWATfA
LlNTVELT's BAZAR
37 FEUILLETON
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f2,
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOME i COURANT
Uitgave Naamlooze Vennootschap Goesche Courant en Kleenwen9 ft Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf
ADVERTENTIEN
van 1—5 regels f 1,20, elke regei
meer 24 cent. Driemaal plaatsing
wordt tweemaal berekend.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 15
cent per regel. Advertentiën worden
aangenomen tot 12 uur voormiddag.
In den loop van 1925 werd de Indische
Staatsregeling, tevoren regeeringsregle-
ment genoemd, ingrijpend herzien. Daarbij
werden ook wijzigingen gebracht in de
positie en samenstelling van den Volks
raad, die nog steeds niet, gelijk sommigen
schijnen te meenen, een Indisch Parle
ment, maar een zuiver adviseerend lichaam
is. Aan den Volksraad is niu door de
instelling van een College van gedelegeer
den uit zijn midden een beperkte
mate van wetgevende macht toevertrouwd.
Maar in verband daarmede oordeelde de
Tweede Kamer het te meer gewenscht
om de samenstelling van dien Volksraad
aldus te regelen, dat zijne meerderheid
niet uit Inlanders en door Inlanders ge
kozenen zal bestaan. In afwijking van
de desbetreffende voorstellen der Indi
sche regeering werden door de Tweede
Kamer dan ook amendementen aangeno
men, die deze Europeesche meerderheid
behouden; amendementen, waarmede mi
nister De Graaff bleek zich te kunnen
vereenigen.
Deze amendementen hebben bij zekere
partijen in Imdië ontstemming gewekt. Wat
begrijpelijk is. Dat de Indische regeering
de wijziging, in Hilar eigene voorstellen
gebracht, ongaarne zag, is eveneens be
grijpelijk. Maar minder begrijpelijk is
het, dat deze Indische regeering, d.w.Z.
de Gouverneur-Generaal, die zich toch
van de beteekenis der desbetreffende
woorden bewust zijn, de memorie van
antwoord aan den Volksraad terzake van
de juist afgehandelde Indische aanvul-
Lingsbegrooting 1927 aan grijpt om min
of meer het gezag van de Nederlandschen
wetgever een slag in het aangezicht te ge
ven. Immers, zoo valt in deze memorie
van antwoord te lezen: de Indische re
geering, die ook ten zeerste de aange
brachte wijziging betreurt, „zal te goeder
tijd ernstig overwegen of het niet op
haar weg ligt om voorstellen te doen om
die wijziging weer ongedaan te maken".
Om deze uitlating te beoordeelen, den-
ke men zich den bestaanden toestand in.
De wet in Nederland beheersc'ht de staats
rechtelijke verhouding tusschen Nederland
en Indië. Aan die wet, aan het oordeel
dus ook van dien wetgever, is mede de
Indische regeering onderworpen. Zij kan
met dien wetgever van inzicht verschil
len, maar het is toch van hare zijde
wel hoogst eigenaardig, om geen andier
woord te gebruiken, dat zij het inzicht
door dezen wetgever getoond, reeds ver
oordeelt alvorens de praktijk zich daar
over heeft kunnen uitspreken. Op den
weg der Indische regeering ligt toch ze
ker ook om gepast ontzag te bewaren
voor dezen wetgever; hoe kan zij daarop
VOtU-KElK BEEPEM
Slechts égn merk kan aan de sjjfc staan
bij anderen aandringen, indien zij hetgeen
deze wetgever heeft tot stand gebracht,
reeds veroordeelt, voordat het zelfs prak
tische toepassing heeft gevonden.
Terecht wordt veelal geklaagd over
gebrek aan belangstelling in Nederland
voor Indië. Geheel onwaarschijnlijk is het
dus niet, dat de Indische Volksraads
stukken in Nederland slechts oppervlak
kig of geheel niet gelezen worden. Daar
aan waarschijnlijk valt het toe te schrij
ven, dat deze, toch werkelijk wat zonder
linge passage in de memorie van antwoord
van de Indische regeering bijna onopge
merkt in Nederland is voorbijgegaan. Maar
zij doet toch wel de vraag stellen of
daarin de juiste weg is gevolgd om de
door de wet geregelde verhouding tus
schen Nederland en Indië te bevorderen!
BUITENLAND.
Hoek Koningstraat. - Mag dalenas traat.
Speciaal adres in:
Glas, Porcelein en Aardewerk.
door
Hodvtlg] Courths—Mahler
„Ja, ja, meisje, je hebt gelijk, het is
een dissonant", zei haar vader glimlachend
Rita haalde weer gejaagd adem, zoo
als een kind doet, als het opgewonden is.
„Ik kan niet begrijpen, dat die mooie
vrouw dien leelijken man kan liefhebben".
„Dat doet zij misschien ook niet, kind
je", antwoordde haar vader.
Rita keek hem met hare groote, on
schuldige oogen aan. „Maar, papa, dan
was zij toch niet zijn vrouw geworden".
Baron Viktor streelde hare wangen.
„Wie weet. Er zijn nog andere redenen
om te trouwen. Misschien wilde de mooie
Carry alleen de vrouw van den rijken
von Cromer van Cronersheim worden".
„O, papa, hoe kunt u zoo iets laags
van mevrouw von Croner denken. Zij is
niet alleen mooi, maar ook goed en edel.
Menschen met zoon mooi, fijn gelaat
kunnen geen laag karakter hebben."
Weer wisselden de heeren een blik van
verstandhouding met elkaar. Toen zei ba
ron Viktor glimlachend: „Denk eens,hoe
gemakkelijk het volgens jouw theorie zou
zijn goede en booze menschen van elkaar
OVERZICHT.
De Duitsche crisis.
Na een flinke rustpooze wordt thans
in Duitschland aan de oplossing van den
crisis gewerkt. Von Hindenburg heeft
aan Dr. Curtius, den demissionairen mi
nister van economische aangelegenheden
opdracht verstrekt een nieuwe regeering
te vormen.
Naar verluidt wil Curtius probeer en
een zuiver burgerlijke regeering met inbe
grip van de Duitsch-nationalen samen te
stellen.
Dr. Curtius ontving gisteren achtereen
volgens de leiders van de democratische
partij, de economische vereeniging, de
Duitsche Volkspartij en de Duitsch-natio
nalen en in den namiddag den centrums
leider von Guérard en Hermann Mul
ler. Al deze partijleiders konden echter
nog niets definitiefs toezeggen, daar zij
allen nog de besluiten van hun fracties
afwachten.
Het fractiebestuur van de Duitsch-na
tionalen, dat op het oogenblik vergadert,
zal naar men aanneemt allerlei vragen
formuleeren, die betrekking zullen heb
ben op de buitenlandsche politiek, de
grondwet, de kwestie van den werktijd en
eventueel ook op de rijksweer.
Gisteren heeft ook het bestuur van
de centrumsfractie vergaderd en zooveel
als zijn meening te kennen gegeven, dat
er tegen een kabinet-Curtius ernstige be
zwaren van binnenlandsch en buitenlatidsch
politieken aard bestaan. Een formeele be-
slèlsing heeft het bestuur nog niet geno
men, daar de definitieve beslissing bij
de fractie berust. Het spreekt echter van
zelf, dat de fractie haar bestuur niet zal
desavoueeren en daarom kunnen de po
gingen van Curtius om een burgerlijke
te kunnen onderscheiden. Neen, neen,
landje, zoo gemakkelijk wordt ons dat
niet gemaakt. Er zijn leelijk© menschen
in wie een mooie ziel woont en omge
keerd. In elk geval is 't beter, dat je je
niet zoo door het uiterlijk van iemand
laiat beïnvloeden."
Rita keek peinzend voor zich uit. „Ja,
misschien heb ik ongelijk, dat ik mijn
heer von Croner niet erg mag, omdat hij
zoo ruw en leelijk is. Misschien is hij
toch een goed iriensch. Maar mevrouw
von Croner is zeker goed en edel. Wat
is zij niet altijd lief en vriendelijk voor
mij en voor andere menschen".
De heeren zwegen. Zij wilden Rita
haar vertroufwen niet ontnemen. Zij
moest maar goed over Carry von Croner
blijven denken. Haar onschuld en rein
heid waren haar beste bescherming in
den omgang met Carry. Zij behoef
de niet te weten, dat Carry haar alleen
vriendelijkheden bewees om een voor
wendsel te hebben op Valberg te kunnen
komen. Dat dit het geval was, hadden de
beide heeren maar al te goed begrepen.
't Was twee dagen na het feest op
Cronersheim. Baron Viktor en Gunter
hadden eene bespreking met den admini
strateur en waren in Guinter's werkkamer.
Rita Was in tusschen aan zichzelf over
aten. Zij zat in de veranda van het
slot in een der moderne rieten stoelen,
die hier stonden en had een boek voor
regeering samen te stellen, thans al wel
als mislukt worden beschouwd.
De toestand in China.
De gemeenteraad van Sjanghai, waar
in Engeland, Amerika en Japan zijn ver
tegenwoordigd eh welke het bestuur
over de internationale concessies te Sjang
hai uitoefent, met uitzondering van de
Fransche, welke afzonderlijk wordt be
stuurd, heeft de volgende proclamatie
uitgevaardigd
„De raad is niet betrokken bij en stelt
officieel geen belang in partij-politiek.
Daarom heeft de raad politieke vergade
ringen, demonstraties en redevoeringen, en
politieke propaganda van welken aard ook;
binnen de settlements of op gemeente
wegen verboden. In het belang van rust
en orde wil de raad als tot nu toe blij
ven samenwerken met welke Chincesche
regeering ook, die het aangrenzende ge
bied bestuurt onder eigen jurisdictie. De
raad wil al zijn energie aanwenden voor
het handhaven van de orde en het ver
zekeren van de veiligheid van leven en
eigendommen binnen het gebied, dat hij
bestuurt. De raad zal geweld en wanorde
met kracht onderdrukken en om dit doel
te bereiken, zal hij niet aarzelen alle
middelen, die hij tot zijn beschikking heeft,
te gebruiken.
Ten slotte waarschuwt de raad tegen
het optreden van beroepsagitators die,
voordeel trekkende uit de verwarde toe
standen, een leer prediken van geweld
en klassenhaat op een tijdstip dat lijd
zaamheid en gematigdheid meer dan ooit
noodig zijn."
Het Amerikaansche departement van
marine meldt, dat 300 fuseliers en ma
trozen, thans te Guam gestationneerd,
onverwijld naar China zullen worden
getransporteerd.
Door den verrekijker.
Bisschop Tabasco, die optreedt
als secretaris der katholieke Mexicaan-
sche bisschoppen is met vijf andere bis
schoppen gearresteerd. Tabasco voerde
sedert het begin der crisis tusschen de
regeering en de kerk herhaaldelijk uit
naam der kerk het woord.
Volgens berichten uit Guadalajara
zijin in een gevecht tusschen katholieken
en gemeentelijke autoriteiten in de stad
Coculo (staat Jalisco) 21 personen ge
dood en 10 gewond.
KOLONIËN.
Het commünisme in Indië.
Het „Soer. Handelsblad" zegt, dat nu
heel duidelijk blijkt, dat slechts een klein
gedeelte van Tanah-Datar „in opstand"
is, voor zoover dan over opstand in de
zich liggen. Maar zij las niet. Hare ge
dachten zwierven her- en derwaarts en
verloren zich in oneindige verten. Zij
merkte niet, dat de administrateur weer
weg reed1, anders had zij wel naar haar
vader en Gunter uitgekeken.
Eindelijk legde zij het boek weg en
stond op. Zij droeg vandaag een eenvou
dig wit kleedje zonder eenige versiering.
Zij zag er zoo eenvoudig uit en toch zoo
voornaam en bekoorlijk.
Zij sloeg haar arm om een der met
bloemen versierde peilers van de veranda,
leunde met haar hoofdje er tegen en
staarde droomerig voor zich uit.
Er lag eene weeke, verlangende uit
drukking op haar gelaat en de gansche
houding der slanke gestalte toonde, dat
zij in diep gepeins was verzonken.
Zij merkte niet, dat Gunter uit eene
der geopende deunen op de veranda kwam
en over de dikke cocosmatten langzaam
naar haar toekwam.
Zijn blik hing aan de bekoorlijke ge
stalte voor hem.
Hij kwam vlak bij haar, zonder dat zij
het merkte, nu stond hij achter haar en
legde zacht zijn arm om haar schouders.
,Waar denkt mijne kleine Rita aan?"
vroeg hij zacht.
Zij beefde onder zijne aanraking. Eene
gloeiende blos vloog over hare wangen
en een schuwe, verwarde uitdrukking lag
in hare oogen. Onwillekeurig maakte zij
eene beweging als om te vluchten.
Hij hield haar echter vast. En terwijl
zuivere beteekenis van het woord lean ge
sproken worden. Politiek valt de conclu
sie te trekken, dat het met de gebeurte
nissen ter Sumatra's Westkust niet zoo'n
vaart is geloopen. Tot dusver betrof het
alleen het kleinste deel van de genoemde
streek, welke vrij los staat van de Mi
nangkabausche adat. Het zou veel ernsti
ger geweest zijn, indien de streken, waar
de vroegere zetel van de Minangkabausche
vorsten gevestigd was, en welke als ba
kermat van de Minangkabausche adat
gelden, zooals de onderafdeeling Fort-
Van-der-Capellen en de districten Boea
en Lintau, inderdaad in opstand waren
gekomen. Dan zou het oproer gemakke
lijk over hebben kunnen slaan naar de
adatvaste streken, zooals Agam en Pa-
jacombo, terwijl zeker een algemeene op
stand in dat gebied heel moeilijk zou te
bedwingen geweest zijn. De relletjes van
thans dragen zoo duidelijk het kenmerk
van communistischen opzet, dat moet be
twijfeld worden, of de andere bevolking
zich zal laten meeslepen en in het kar
retje van Moskou meerijden.
Het partij-bestuur der S.D.A.P. heeft
naar het „Volk" meldt, besloten, het vol
gende telegram aan den gouverneur-gene
raal van Ned.-Indië te zenden:
Het partij-bestuur der sociaal-demo
cratische arbeiderspartij, ofschoon be
treurend en afkeurend de oproerige be
weging in Indië, die naar zijn oordeel niet
den juisfcen weg volgt, waarlangs het In
dische volk zijn rechten en belangen kan
doen behartigen, dringt er bij u ten ern
stigste op aan, dat de doovonnissen te
gen opstandelingen uitgesproken, niet ten
uitvoer worden
nieuwe explosies. Overal worden verzets
lieden opgevat. Mijn indruk is, dat ook
hier, zooals op Java het geval was, de
actie hoofdzakelijk veroorzaakt is door
djahats en beruchte rampokkers, van wie
de bevolking zich afzijdig hield, indien
zij rekenen kon op bescherming, doch
die meedeed, wanneer zij geterroriseerd
werd en politie en militairen afwezig wa
ren. Daarom heeft de zending van twaalf 9
brigades een uitstekenden indruk gemaakt.
Het handelsverkeer is nog zeer beperkt.
In de afgeloopen week daalde de omzet
van de import-firma's tot 20 °/o. De
gelden komen niet binnen, de. toevoer
van rijst en groenten naar Padang daalt,
en de bevolking verzamelt daarom rijst
en zout.
Luitenant Vellinga, die in Pasaram-
batjam patrouilleerde, kreeg voeling met
djahats. Twee werden er neergelegd. De
voornaamste verzetsleider in de Omme
landen Sipatei was reeds betrokken bij
den belastingopstand in 1908.
RECHTSZAKEN.
Aneta's speciale oorrespondent, uit Ba
tavia naar,Padang gedirigeerd, seint:
De bevolking werkte tot dusver niet
mee bij het opsporen en aangeven van
daders, daar zij geïntimideerd werd. Thans
begint daar een kentering te komen ten
gevolge van het machtsvertoon. Te Pa
dang is het zeer rustig en de autoriteiten
meenen, dat er geen gevaar is. 's Avonds
worden alle toegangswegen afgezet met
dubbele posten van politie en soldaten en
iedereen wordt aangehouden en zeer scherp
onderzocht.
De algemeene indruk is, dat in het
Siloengkangsche tengevolge van het z<
scherpe en doortastende optreden de rust
thans hersteld is.
De resident, de gewestelijke militaire
commandant en de gewestelijke comman
dant van de veldpolitie, de heer Tops-
voort, bezochten Vrijdag de verzetsstreek.
De kampongs zijn nog verlaten. De voor
stellen tot instelling van een algemeene
tevens politieke recherche zijn reeds naar
Batavia gezonden.
Het treinverkeer is in alle richtingen
weer normaal. De resident verwacht geen
zijne oogen diep in de hare keken,
vroeg hij zacht: „Heb ik je laten schrik
ken? Waarom wil je van me vluchten?'
De donkere blos maakte plaats voor
eene plotselinge bleekheid. Er was iets
in zijne stem, dat den adem in haar
keel deed stokken. En onder zijn blik
ging eene trilling door haar lichaam. Door
jonkvrouwelijke schaamte gedreven wilde
zij zich losmaken uit zijne armen en
toch was zij er zoo graag in gebleven.
Als om zich voor zijne blikken te ver
bergen, drukte zij een oogenblik haar
gezicht tegen zijn schouder en trachtte
zich te herstellen. Toen richtte zij zich
haastig op en zei zacht:
„Ja, een beetje. Ik had je niet hooren
aankomen".
Haar zichtbare verwarring deed zijn
hart sneller kloppen.
,Je was zoo diep in gedachten ver
zonken en je keek zoo verlangend de
verte in als ging 't je evenals je vader
en verlangde je ook van Valberg weg te
komen en de wijde wereld in te gaan
Zij keek hem getroffen aan.
„Van Valberg weg? O, neen t is
hier zoo mooi als nergens anders ter
wereld".
Hij Hield haar nog altijd vast, als
vreesde hij, dat zij hem ontvluchten zou.
Doch zij1 stond daar onder den ban van
zijn blik. „Maar je vader wil weg van
Valberg, Rita, en al heel gauw.-Hij heeft
mij dat gezegd. En jij jij zult dan
wel met hem meegaan
Politierechter te Middelburg.
Klap met een stoel.
J. G:, 28 jaar, landbouwer te 'sHee-
renhoek werd ten laste gelegd dat bij
op 15 November 1926 Willem van Loen-
houd te Ovezande met een stoel op zijn
hoofd heeft geslagen. Eisch f20 boete
of 20 dagen hechtenis. Uitspraak f20
boete of 20 dagen hechtenis.
Beleediging.
L. S„ 31 jaar, chauffeur te Goes,
werd beklaagd dat hij op 18 November
1926 te Goes M. A. Goedhart heeft
beleedigd door hem te zeggen dat hij
2 valsche eeden had afgelegd. Eisch flO
boete of 10 dagen- hechtenis. Uitspraak
f 10 boete of 10 dagen hechtenis.
Bezitsverwarring.
M. d. V., 33 jaar, landbouwer te
Borssele, werd ten laste gelegd dat hij
in November 1926 50 K.G. macadam,
toebehoorende aan den Polder Borssele,
heeft weggenomen. Eisdh f20 boete of
20 dagen hechtenis. Uitspraak f20 boete
of 20 dagen hedhtenis.
Kantongerecht te Middelburg.
Zonder licht.
De kantonrechter te Middelburg ver
oordeelde W. d. J. uit 's Heerenhoek
wegens het rijden met een rijwiel zonder
licht tot f5 boete subs. 5 d. hechtenis.
Zijn kind gedood.
Voor het gerechtshof te 's Hertogen
bosch heeft terecht gestaan de havenwer
ker J. W. uit Maastricht, die door de
rechtbank aldaar wegens doodslag op zijn
land veroordeeld was tot 4 jaar gevange-
Weer werd zij heel bleek. Hare oogen
verwijdden zich en keken hem vol on
rust aan.
„Weg? Weg van Valberg? En jij
dan?" stiet zij uit.
„Ik? Ja, ik moet natuurlijk hier blij
ven. Valberg is nu voor altijd mijn te
huis. Maar jij zult met je vader in de
residentie terug keeren, je zult al de
vreugden van het gezelschapsleven lee-
ren kennen, je zult je amuseeren en den
armen Gunter gauw vergeten, die een
zaam en alleen op Valberg achterblijft
en die het niet zal kunnen begrijpen,
dat hij nooit meer een lieve zachte stem
op Valberg zal hooren, die „beste Gun
ter" zegt".
Op haar gezicht lag zoo duidelijk ver
driet en pijn te lezen, dat hij geen ver
der bewijs noodig had, om hem te doen
weten, dat het afscheid van hem haar
zwaar viel.
„Waarom wil .papa weg van hier, 't is
hier zoo mooi zoo heerlijk?" sta
melde zij, geheel in de war.
„Het is je vader hier te eenzaam en
te vervelend. Hij is aan menschen
gewend".
Zij slikte de opkomende tranen weg.
„Och hij heeft jou toch en mij
waarom heeft hij nu nog vreemde men
schen noodig?"
„Kindjé, je vader houdt van vroolijk-
head, drukte en gezelligheid. Zou jij het
wel prettig vinden, altijd op Valberg te
wonen? (Wordt vervolgd).
