s-i
SAMOS PRIMA
.V. 8
Vrijdag 7 Mei 1920
115® Jaargang.
DE VROUW ZONDER HART
Bij dit nummer be
hoort een bijvoegsel.
HARDER WERKEN.
87 FEUILLETON
VOLLE-MELK-REEP
Beter dan Goed. DE BESTE
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f2,
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE
Uitgave Naamlooze Vennootschap Goesche Courant
COURANT
en Kleeuwens Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf
ADVERTENTIEN
van 15 regels f 1,20, elke regel
meer 24 cent. Driemaal plaatsing
wordt tweemaal berekend.
Familieberichten 110 regels f2,40.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 15
cent per regel. Advertentiën worden
aangenomen tot 12 uur voormiddag.
Op de kortgeleden te Londen gehouden
conferentie van de ministers van arbeid
van Engeland, Duitschiand, Frankrijk,
Italië en België is men tot overeenstem
ming gekomen in zake het vraagstuk van
den internationaal gerege'den normalen ar
beidsdag, d.w.z. er is naets anders ge
schied dan de vaststelling van de wen-
sdhelijkheid van een internationale rege
ling van den normalen arbeidstijd. Metn
is geneigd te doen opmerken, dat hier
voor geen nieuwe conferentie noodig was,
daar in hoofdstuk XIII van het vredes
verdrag van Versailles die wenschelijk-
heid reeds uitvoerig omschreven staat.
Wellicht zullen wij evenwel de Londen-
sche conferentie van arbeidsmanisters moe
ten beschouwen als een nieuwe erkenning
door de groote mogendheden van de on
houdbaarheid van den tekst van het vre
desverdrag. Bovendien werkt sedert 1919
de staf van het internationaal bureau van
den arbeid (Genève) in het belang van
een internationale arbeidswetgeving.Waar
om dan nog die extra-ponferentie, ismen
geneigd te vragen
Het zoeken naar het antwoord op deze
vraag wordt ons gemakkelijk gemaakt door
het verslag van de jaarvergadering van
het verbond van Duitsche werkgevers
vereenigingen. Uit de besprekingen van
deze vergadering blijkt, dat ten eerste:
de Duitsche ondernemers al hunne krach
ten concentreeren op de reorganisatie van
het industrieele leven en ten tweede, dat
men in Duitschiand de vaststelling van
den arbeidstijd geheel zal laten beheer-
schen door eischen van economische nood
zakelijkheid. Het Duitsche volk heeft
milliarden aan oorlogsschatting op te bren
gen, doch het zal dit alleen kunnen doen,
wanneer het voor liet grootste deel zijn
schuld mag betalen in goederen en dien
sten. Een betaling in goud zou Europa
ruïneeren. Welnu, gedwongen door het
vredestractaat, zal het Duitsche volk mei
zijn arbeidskracht op de meest economi
sche wijze moeten handelen. Lezen wij nu
het uitvoerige verslag van de bijeenkomst
der arbeidsministers te Londen, dan komt
men tot het besluit, dat vooral van Engel-
schen kant wordt ingezien, dat men Duitsch
land niet, kan dwingen zijn economische ac
tiviteit te regelen naar de wensctien van ain
dere volken en dat de andere volken geen
anderen weg overblijft dan te doen als
Duitschiandwerken zoolang als nood
zakelijk is in verband met de eischen van
het internationale goederen- en dienst
verkeer.
Zien wij nu nog even naar Italië. Mus
solini werkt aan een nieuwe arbeidswet
geving. Wat betreft de regeling van den
arbeidstijd kan men rekenen op strenge
bepalingen ten aanzien van de mogelijkheid
een belegen, zuivere wijn in luxe
rietverpakking voor f 1,10.
Firma J. A. L. G. WITTE
Wijnkandel Goes
Oorspronkelijke Hollamdsche detective
roman door R. J. BRANDENBURG
Twee clowns, het krijt nog op de wan
gen, de wenkbrauwen koolzwart, den neus
roodgeverfd, waren in een heftig dispuut
gewikkeld, dat op gedempten toon gevoerd
werd.
„Zij heeft zich niet goed vastgehouden".
„Zij is duizelig geworden door het
licht".
„Och kom, het was< een ongeluk, mis
schien een kramp in de vingers".
Hun gezichten keken boos' naar elkaar,
't Wasl of zij samen een nummer uit
voerden.
In een hoek stond een slanke jongen
met gekleurde ballen te werpen, welke hij
telkens heel handig wist op te vangen.
De Chincezen stonden wat achteraf bij
elkaar. Hun kleine spleetoogjes blonken
kwaadaardig en onwillekeurig zochten mijn
oogen Arthur.
van lange arbeidsdagen, wanneer zulks
noodzakelijk is voor Italië's economische
machtspositie.
Welnu, waar in twee, in economisch op
zicht machtige gebieden alles wijst op
een voorbereiding tot buitengewone krachts
inspanning van de bevolking, rijst de
vraag, of in de andere gebieden kan wor
den voortgegaan met het doorvoeren van
maatregelen, die hoe wen schel ijk ook uit
ethisch oogpunt, Leiden moeten tot ver
spilling van arbeidskracht en onder de
huidige omstandighedentot verarming,
Tegenover dit belangrijke vraagstuk
houdt alle partij-politiiek halt. In Duitsch
iand zijn ettelijke leiders van vakvereeni-
gingen overtuigd van de onmogelijkheid
van den acht-urigen arbeidsdag als norm.
De zoon van wijlen president Ebert heeft
onlangs in een geschrift van zijn hand
nadrukkelijk gewezen op den economi-
schen noodtoestand, waarin het Duitsche
volk verkeert. Door dezen noodtoestand
wordt den Duitscher de eisch gesteld:
hard werken, zoo hard mogelijk. Zoo
zouden wij tal van uitingen kunnen weer
geven om aan te toonen, dat bij onzen
Oostelijken nabuur de nood de wet ge
broken 'heeft. Tot erkenning van dit feit
is men te Londen gekomen. Daarom sprak
men zich uit ten gunste van een inter
nationale regeling' van den normalen ar
beidsdag. De effectieve arbeidsdag en
hierop komt het toch aan, nietwaar?
kan niet anders dan nationaal en dan
nog zelfs bedrij f s ge wij ze geregeld wor
den. Zoo heeft ten slotte Londen niets
meer, ja eerder nog minder gebracht dan
Versailles in 1919.
Met deze werkelijkheid voor oogen past
den voorzichtigen Nederlander een hou
ding als die van Maarten Tromp: Waak
zaam naar alle'zijden en het kruit droog 1
KOLONIËN.
Als de boot te laat is.
Voor in Indië van Europeesch verlof
terugkeerende ambtenaren geldt ben aan
zien van hun traktement de bepaling dat
hij die vóór (dus niet op) den eersten
dag van de nieuiwe maand op de hem
aangewezen standplaats is en ten bewijze
daarvan zijn opwachting heeft gemaakt
bij zijn onmiddellijken chef of het hoofd
van het gewestelijk (plaatselijk) bestuur,
over de komende maand zijn vol salaris
ontvangt, terwijl hij d.e op den eersten
dag of later zijn standplaats bereikt over
die eerste maand zijn verlofstraktement
krijgt.
Begrijpelijk, dat ambtenaren bij het
uitkiezen van de boot naar Indië zooveel
mogelijk rekening houden met den ver-
moedelijken aankomstdatum. Maar het
wordt wel eens een misrekening,
als de boot laat is. Zooals met de laat
ste uitreis der Insulinde het geval is ge
feest. De „Locomotief" schreef er over
in haar nummer van 31 Maart:
De Insulinde is op den dertigsten Maart
te Tandjong Priok gearriveerd. Hoe ze
zich ook zullen haasten, de ambtenaren-
passagiers, om vóór den eersten April, dus
binnen ongeveer vier en twintig uren, hun
.Laadplaatsen te bereiken, het zal dege
nen die verder Oostwaarts dan Jogja of
Semarang moeten, niet gelukken. Zij zul
len heel de maand April, de eerste maand
op hun nieuwe standplaats, dus ook de
duurste, op verlof straktement dienst doen.
Dat dit geen kleinigheid is en terdege
Deze vroeg juist iets aan den hoofd
commissaris, die toestemmend knikte.
Wij verwijderden ons met den direc
teur. Vroegen verlof den wagen, welke
voor kleedkamer was ingericht, te mogen
inspecteeren.
ALleen Arthur klom het trapje op,
lichtte met zijn lantaarn.
„Het knopje voor het eiectrisch licht
is vlak bij den ingang," zei de directeur.
Daar verspreidde het eiectrisch lacht
een rood schijnsel. Wij keken naar binnen.
De ruime wagen was door een zwart
doek, dat van de zoldering afhing, in
twee gedeelten gescheiden.
Het doek was weggeschoven en wij
konden zoowel de voorste, de mannemaf-
deeling, alts de achtersite, die voor de
vrouwelijke artisten bestemd was, zien.
In de voorste hingen, maar half be
dekt door de sbofwerende doeken, kleu
rige clowns-pakken, fel rood en wit en
zwart met groene pompons, en wonder
lijke laarzen met glinsterende versierselen
stonden op den grond en lage gymnastiek-
schoentjes. Op een waschtafeltje stond
een lampetkan met een kom, waaruit ver
schillende stukken waren gestootcn; er
stond een vuil water-emmer bij; op een
Weer voedingswaarde dan 2 EIEREN
gevoeld wordt, blijkt uit de wanhopige po
gingen die sommigen wagen, om vóór den
laatsten dag van- de maand, dus voor mid
dernacht, op hun nieuwe standplaats te ar-
riveeren.
Het is eens gebeurd met een B. B.-er
(voor wien de strop wel het grootst is met
het oog op zijn hooge representatiekosten
in de eerste maand), dat hij per auto des
avonds om elf uur nog zijn standplaats wist
te bereiken. Alles was in 't pikdonker, ook
erf en huis van zijn resident.
Maar hij glipte de marmeren trappen
op, de voorgalerij door en pousseerde zijn
kaartje, schoof 't onder de deur door, de
binnengalerij in.
Den volgenden dag in de vroegte, de
dag was nog niet goed wakker, begroette
hij zijn resident.
Dank u, ja ik vond uw kaartje al.
Gisteravond aangekomen? All right.
De hooge levensstandaard.
Men schrijft aan de „N.R.C.":
Wat de rubber in Pialembang doet blijkt
uit een met de laatste mjait ontvangen
brief uit het zuidwesten dezer residentie.
De schrijfster noemt de prijzen van de
levensbehoeften „waanzinnig hoog". Kip
pen ter grootte van kuikens kosten (na
lang kibbelen van verkooper en koopster)
f 1,87V2. Een slachtkip in de tangsi ge
kocht voor f2,25 heet goedkoop. Eieren
iets grooter dan duiveneieren 121/2 cent,
eenden-eieren 15 cent, een petroleumblik
padi f 1,50, mooie pisangs van 2 tot 2 Vb
cent per stuk; een mangga van 25 tot 30
cent per stuk. Wat de rubber hiermede
heeft te maken? Wel, er zijn hier veel
rubberboomen en in de rubber is veel te
verdienen, dus gaan er velen in de rubber.
Heel gewone menschen nemen samen een
rubbertuin over en ze verdienen plenty;
dat jaagt de prijzen van all(erlei koopwaar
op, ook voor menschen doe niet in de rub
ber gingen.
Gaat de r ubber flink naar beneden, dan
wordt de toestand weer iets beter, komt
er meer verschot van bruikbare werkkrach
ten, en loopen de prijzen van wat we dage
lijks noodig hebben terug; ook van het koe
tje welks haas nu f 1,60 per kilo kost, zijn
biefstuk f 1,50. Het spreekt vanzelf, dat
de loonstandaard binnenshuis óók veran
dert. De eisch van een man plus vrouw als
hulp in de huishouding is f50, en daaren
boven V2 pi kol rust (ruim 30 kilo), 8 kati
(bijna 5 kilo) ikan asin (gezoute visch) en
2 flessdhen klapperolie, per maand. Zijn er
een paar kinderen, dan veranderd de 50
gulden in zestig, of er verschijnt een baboe
van f20 of f25 per maand, 30 kati rijst,
4 kati visch, 1 flesch olie.
Een en ander ter onderrich ting van hen
die meenen,' dat we hier nog altijd koste-
Loos ons voeden met hetgeen 't woud ople
vert.
SCHOOL EN KERK.
Verplaatsing theologische
school.
De Jezuiten-Orde zal haar theologi
sche hoogeschool uit Valkenburg (Lim-
kist in 'het midden stonden blikken doo-
zen met krijt, staven zwart en rood,
potjes met gele en groene verf.
Ik kon mijn nieuwsgierigheid niet lan
ger bedwingen en volgde Arthur.
In den wagen hing ©en scherpe, door
dringende geur van kleeren, stof, goed
koop parfum en iets, dat leek op stank
in ©en hek met wijde beesten in den
dierentuin. De achterste af deeling was
grooter dan de voorsite, er stonden twee
waschtafeltjes en er hing aan een der
wanden een gebarsten spiegel. De wan
orde was hier zoo mogelijk nog grooter
dan voorin.
Ik struikelde over twee lage grauw
witte schoentjes, met hooge Fransche hak
ken; op de vloer lagen de half opgerookte
en vertrapte sigaretten en luciferstokjes,
er stonden lakschoentjes en schoentjes van
goudleer, hooge rijlaarzen, muiltje en een
paar witgeschuurde klompjes. Aan twee
wanden hingen de kostuums, kleurige tri
cots, vuurroode toiletjes, met loovertjes
bezaaid, die glinsterden in hejt licht; daar
hing het gazen rokje van de balletdanseres
daar het jockeypak van de blonde paard-
rijdster; ik zag de frissche matrozen
blouse en het zwarte broekje.
burg) naar Frankfort verplaatsen, waar
de stichting van een katholieke theolo
gische faculiteit aan de universiteit wordt
overwogen.
Tegen het Christendom.
Voortdurend, bij elke gelegenheid wordt
het Chineesche volk opgehitst tegen den
godsdienst.. Het hiervolgend gedicht werd
in China verspreid, werd zelfs geplakt
tegen een muur eener missie-residentie:
Helaas!
Het Christendom
Misleidt en verdrukt ons volk!
Het wordt gepredikt met groote
schijnheiligheid,
En het is een valstrik gespannen
door het kapitalisme!
't Is groot Kanon der wereld
heerschappij
Want talloos zijn de kwalen inderdaad
Van 't Christendom.
Het is. zooals 't scherp mes, dat
de mensclh doodt
Zonder men bloed ziet vloeien.
Het maakt van China schier een
dood land.
Dat allen samenspannen om, één
van ziel en hart,
Het Christendom uit te roeien!
De volgende brief werd gestuurd aan
de studenten van een Chineesche univer
siteit:
Christendom is een werktuig voor we
reld-heerschappij
Christendom is niet wetenschappelijk.
Christendom werkt de verslaving van
zwakke volkeren in de hand.
Christendom verdwaast zwiakke gees
ten, jonge studenten.
De Christenen heulen met verachte
lijke straatloopers en bandieten.
De Christenen trekken profijt uit on
evenwichtige overeenkomsten en belem
meren den loop der wet.
De Christenen bezetten met geweld
Chineesche posten.
De öiri stenen belemmeren de vrijheid
van het huwelijk.
De bezem over allen christelijken in
vloed in China.
KUNST EN WETENSCHAP.
Is levertraan gevaarlijk?
Prof. Erik Agduhr, hoogleeraar aan de
veeartsenijhoogeschool te Stockholm heef t
proeven genomen betreffende de werking
van levertraan op het inwendige organisme.
Uit medicinale levertraan werd een ver
giftig extract afgescheiden, dat verande
ring im het hart teweeg brengt. De hoog
leeraar concludeert, dat te veel traan scha
delijk werkt. Men mag nooit meer dan een
kleine dosis nemen.
Een kind van een gewicht van 20 k.g.
heeft voldoende aan 2 kub. c.M. per dag.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
Amerika als schuldeischer.
Europa heeft gevochten en Amerika
heeft gesteund. De slachtoffers zijn ge
vallen, de volkeren hebben elkander ver
morzeld, niets, hoegenaamd niets is er
bereikt, maar het geld is verslonden. Het
Duitsche geld, het Fransche, Engelsche
Italiaansche en Belgische geld, maar
ookhet Amerikaansche. Is het
Het hing daar alles slap en zonder
fleur, al® verflenste bloemen.
Op het tafeltje, in het midden, lagen
het zwart leeren taschje van Milly en een
open zilveren sigarettenkoker. Verder e©n
paar kapotte handschoenen, die de een of
ander daar moest hebben laten liggen, en
Milly's tocque-hoedje.
Over een stoel hing haar japonnetje,
daaronder stonden naast elkaar twee zwar
te lakschoentjes te wachten.
Ik zag, dat Arthur zich bukte en een
leeren valies te voorschijn trok, dat half
bedekt was door de neerhangende gewaden.
Hij zette het op het tafeltje, schoof
daarbij de sigarettenkoker weg, die met
een kletterend geluid op den grond viel,
de sigaretten rolden ©r uit.
Wij bekeken samen het label, dat aan
het valies hing: T 1
„J. de Weerden, Den Haag, stond
er op.
Hier was hetgeen wjj zochten.
Arthur keek mij glimlachend aan.
Wij daalden het smalle trapje af. Ar
thur hield de tasch triomfantelijk om
hoog, overhandigde haar daarna aan den
hoofdcommis saris.
„Bravo", zeide dez© en schudde Ar-
wonder, dat men zich aan de overzijde
van den Atlantischen Oceaan afvraagt,
waartoe de steun aan het oude, alwe
tende Europa geleid heeft? Is het won
der, dat men achteraf spijt heeft met hel
pen begonnen te zijn?
Amerika, het jonge land met zijn jonge
regeerders, heeft kardinale fouten begaan.
Het zulk een roemrijke geschiedenis had
een geschiedenis vol van brandstapels
en oorlogsverwoestingen en het heeft
voorbij gezien dat het zelf een toekomst
bezat, welke duizend maal meer waard
was, dan de roemrijke geschiedenissen van
alle andere werelddeelen tezamen. Ame
rika heeft een harde les ontvangen en vol
afschuw heeft het de handen van Europa
afgewend, opeens beseffend, dat het op
bouwen eener vlekkeJooze historie van
het eigen land een hoogere plicht is, dan
het meewerken aan die van andere rijken.
Amerika wil nu geen deel. meer hebben
aan de rampen, welke de oorlog over de
bewoners dezer wereld heeft uitgestort
en om dit nog eens heel duidelijk aan te
toonen, dringt het op terugbetaling der ge
leend© gelden aan. Het ware beter geweest
als men deze dollars maar vergeten' had
of de geheele rekening eenvoudig doorge
schrapt, want nu zien wij het oude en
afgeleefde Europa in het gareel liggen om
de vruchten van moeizamen en ondank
baren arbeid (die van den wederopbouw)
aan het jonge en krachtige Amerika af
te dragen. Het zorgelijke Europa, dat
toch geen geld heeft en het overmoedige
Amerika, dat er geen raad mee weet!
Helaas, persoonlijke belangen van voor
name en rijke Amerikanen spelen hier
een groote rol! Zij hebben het geld gege
ven en zij wenschen het terug te ontvangen.
Maar nu? Hoe zal men betalen? In
goud? Europa heeft geen goud meer; de
ellendige toestand waarin het Europeesche
geld zich bevindt, de groote zorgen van
Frankrijk, Duitschiand, Oostenrijk en
zoo vele andere landen bewijzen dit maar
al te goed. In producten dan? Producten,
onttrokken aan den bodem en voor Ame
rika misschien van nut? Maar neen, die
wil Amerika niet hebben. Het produceert
immers zelve al veel te veel en het sluit
de grenzen voor den invoer eiken dag
nauwer, zoodat het ruilverkeer vrijwel
onmogelijk gaat worden. Er schijnt geen
oplossing te zijn. Wij staan hier weer voor
thur hartelijk de hand; en ook de heer uit
D. wenschte hem geluk. Hij had zijn ge
reserveerdheid nu volkomen afgelegd.
Wij liepen terug naar de cantine-tent.
De artisten waren nog druk en opge
wonden aan het redekavelen.
Onder het licht lag eenzaam en onbe
weeglijk Milly Raven.
De dokter stond bij den ingang, de han
den op den rug.
„Ik heb al om den ziekenauto getele
foneerd", zei hij.
Wij namen afscheid van hem en van
den directeur van het circus, Wen de
hoofdcommissaris verzocht den. volgen
den morgen op het bureau te komen, tot
het geven van nadere inlichtingen, en be
gaven ons naar onze auto.
„Mag ik u nu op de thee kwiteeren?
Het is wel wat Iaatvroeg de
hoofdcommissaris.
„Tante zal zich zoo vreeselijk onge
rust maken."
„Misschien kan uw chauffeur even te
rugrijden om te vertellen, dat u in veilig
heid bent", lachte hij; „maar ik weet
nog beter, ik zal een van mijn mannetjes
op den motor sturen".
(Wondt vervólgd).