Mooie Handen
zooveel kostte, aangenomen. In totaal
wordt de restauratie van 1672 op ruim
f 100.000 begroot, voor dien tijd een zeer
aanzienlijk bedrag.
Wel een bewijs hoezeer het mooie bouw
werk de inwoners van Goes en de magi-
traten der stad ter harte ging.
In lateren tijd heeft dit meer dan eens
te wenschen overgelaten.
De afname dezer belangstelling en taS
van andere factoren waren oorzaak, dat
het eens zoo hechte gebouw na verloop
van een paar eeuwen teekenen van verval
begon te vertoornen. De Groote kerk ver
waarloosde. De kerkvoogdij, die in vroe
gere jaren rijke bronnen van inkomsten
bad, waardoor het gebouw in goeden staat
gehouden kon worden, zag zich langza
merhand de meeste inkomsten ontvallen.
De dooden moesten op vaste begraafplaat
sen ter aarde worden besteld (de kerk
mocht hiervoor niet meer gebezigd wor
den) en de gewoonte om tegen betaling
adellijke schilden en familiewapenen in
de kerken ten toon te stellen verdween.
Bovendien was iin de 19e eeuw het geheele
onderhoud der kerk op het budget van
het kerkgenootschap komen drukken. Een
en ander had ten gevolge, dat zelfs de
noodzakelijkste voorzieningen achterwege
bleven, dat men vele herstellingen niet
uitvoerde of - weder in verband met de
kosten deze zeer weinig soliede ein
oordeelkundig verricht werden. Een voor
beeld van het laatste vindt mm in de ver
vanging van alle steenen vensterpeilers
door houten, en in de wijze van samen
stelling van eenige pilaren der wandeikerk.
Deze zijn op sommige plaatsen, waar stee
nen moesten liggen, opgestopt met stuk
ken daklei, waarover wat cement.
De restauratie.
Een sterk gebouw kan het lang zonder
verzorging stellen, doch eens breekt de
dag aan, dat de verwaarloozing aan bet
licht treedt, en dan meestal zoodanig, dat
er met ingrijpen niet langer getalmd kan
worden. Dit geschiedde ook met de
Groote Kerk.
Het doorsijpelende water en eenige val
lende sleenen maakten de kerkbezoekers er
op attent, dat het met gebouw niet was
wat het wezen moest.
Van 1898 tot 1903 had daarop een
restauratie plaats. Velen zulllten dit zich
nog herinneren. De zwakste plaatsen wer
den voorzien, doch den grootsten nadruk
legde de restaurateur op het uiterlijk van
het gebouw. Dit laatste is in verband met
het effect zeer lofwaardig, doch als re
stauratie is het dit, èn van de speculatie
op de instemming van het algemeen èn
door de technische onwaarheid, zeer zeker
niet. Gedurende deze herstelling is er
zonder twijfel aan enkele onderdeelen te
waardeeren zorg besteed, maar het geheel
brengt de gedachte bij, dat de overhelling
naar het effect steeds in de meerderheid
was. Er werden verschillende ramen ver
nieuwd en de Noordelijke transeptgevel
(aan de zijde der Markt) werd gerestau
reerd. Niet de noodige zorg besteedde
de restaurateur evenwel aan het innerlijk,
aan de kappen en goten. Spoedig na de
beëindiging der werkzaamheden wreekte
déze wijze van werken zich. Het water
vond opnieuw zijn weg naar het binnenge-
deelte en vrat langzaam maar gestadig op
het herstelde zoowel als op het niet her
stelde in.
Van deze, uit technisch oogpunt zeer
te veroordeelen bouwerij, is de buitenwacht
niet onkundig gebleven. Van tijd tot tijd
hoort men, over da kerk sprekend, wel
een schampere opmerking er over en op
enkelen fieeft het zoodanigen indruk ge
maakt, dat het iedere waardeering van
het gebouw, en alle objectiviteit jegens
restauratiewerk in het algemeen, onder
drukt.
Van 1903 tot 1922 had het water de
gelegenheid, in samenwerking met warmte,
vorst en wind, zijn kracht op het kerkge
bouw bot te vieren. Dit bleef niet zonder
resultaten. Het waren alweer enkele val
lende steenen, die de slapenden wekken
kwamen.
Van hoogerhand werd op voorziening
aangedrongen, daar voor de kerkgangers
een levensgevaarlijke toestand was ont
staan. Men kwam tot de tweede restauratie
dae opgedragen werd aan den bekenden
restaurateur den heer Herman van der
Kloot Meijburg. Het rijk stelde voor de
herstelling 15 jaren achtereen f 10.000
beschikbaar, de provincie evenlang f 1000,
en de gemeente Goes gaf een bedrag in
eens, dat, verminderd met de rente 15
jaarlijksche bijdragen ad f750 vertegen
woordigde. De kerkvoogdij schonk per
jaar f500 en bovendien kwamen van en
kele particulieren bedragen in.
Daar rijk en provincie de subsidie per
jaar uitkeeren en men de beschikking
moet hebben over een flink kapitaal
alvorens met het werk een aanvang kan
worden gemaakt, werd, zooals dit bij al
dergelijke restauraties te doen gebruikelijk
is, op genoemde subsidies een hypotheek
genomen.
De heer v. d. Kloot-Meijburg en zijn
helpers kon daarop in 1922 nog met het
werk beginnen.
Van dat jaar tot heden is er heel wat
tot stand gebracht. Wie langs de kerk
loopt ziet er niet veel Tan, doch denkende
aan het hierboven b\j de eerste restauratie
Uwe hauden worden mooier
en tevens blanker door
Doos 30 ct. FUROXb.
opgemerkte, mag men op het ontbreken
van uiterlijke, in het oog springende,
herstellingen, geen meening omtrent het
verrichte vestigen. En wie dat wel doet
aal zich deze spoedig zien ontvallen zoodra
hij de gelegenheid krijgt deze restauratie
van naoij te bezien. Wij zullen hier in
een opsomming laten volgen hetgeen in
deze tweede herslellingsperiode tot stand
kwam.
De kap van de middenbeuk der preek-
kerk werd hersteld. In hetzelfde kerk-
gedeelte restaureerde met 2 groote vensters,
die, en iedere kerkbezoeker zal dit toe.
geven, met hun lichtval thans zoo'n
knappen indruk geven, dat het overigf
gedeelte tot een schreeuw van leelijkheid
is geworden.
Ook de kap van het Noordelijk tran
sept, dus boven het in de eerste periode
herste'de venster aan de Marktzijde it
geheel gerepareerd, voorzien van dwars.
balkeD, die 3540 c.M. dik en 10 M
lang zjjn, van leien en van dakbeschot.
Dit wat het timmerwerk betreft. Het
metselwerk vindt men in de bemetseliug
van alle ramen en in de verzorging det
stennbeeren. Verder is er heel wat steen-
houwerswerk afgedaan o.a. zijn de houtei
stijlen der ramen (elders in dit artike
wezen we h er al op) die oorspronkelijk
van natuursteen waren, vervangen door dit
materiaal. Tenslotte noemen we het groott
boogvenster in het Zuidelijk transept
(waar zich thans de steigers bevinden)
óat over enkele maanden geheel voltooid
zal zijn. Gewezen is dan nog niet op hel
aanbrengen op verschillende plaatsen van
glas in lood.
Wie met kerkrestauratie eenigermale
bekend is zal, deze opsomming overziende,
moeten toegeven, dat zjj mede in
verband met de beschikbaarsteiling van
luttel werklieden een niet geringe
prestatie inhoud. Kwalitatief is de zaak
volkomen in orde en kwantitatief
d arvoor staat de naam v. d. Kloot
Meijburg in. Het is verleidelijk na
der op zijn opvattingen van restau
ratie in te gaan, aan de hand van
hetgeen ons hieromtrent bekend is uit
een der grootste en knapste restauratie*
in den lande. In verband met den om
vang van dit artikel en gezien de aan
leiding, die we er later toe krijgen moetes
we het hier achterwege laten.
Liever komen we thans tot de gehee'
andere kwestie van de Goescbe kerk
restauratie.
Het werk moet gestaakt
worden.
Het ter beschikking gestelde totaal
bedrag aan subsidie is aan de bovenge
noemde herstellingen verbruikt. Nadat
het venster in het Zuider-transep t gereed
gekomen is moet deze tweede restauratie
periode beëindigd worden, en moet het
werk tot 1930, dus 5 jaren big ven liggen
Van de westergevel (dit ie de zijde van
het groote venster met de gebroken
ruitjes) zal een schutting worden getim
merd en Goes zal 5 jaren, zegge vijf
jaren achtereen zich aan een foei—leelijk
houten bekleedsel kunnen ergeren.
Dit is van een ieder, die slechts een
onsje gevoel voor stedeljjk schoon en waar
deering voor de Btad zijner inwoning aan
zich heeft en wie zou dit niet heb
ben een straf, waarover men niet te
licht moet oordeelen.
Het is evenwel nog niet het ergst.
Erger is, dat de kerk zich in zoodanigen
toestand bevindt, dat zij geen 5 jaren
zonder voorziening verdragen kan, dat de
vele zwakke plekken in dien tijd nog
zwakker zullen worden, ten gevolge waar
van het niet buitengesloten is, dat er
dingen zullen gebeuren, die het Goescbe
monument, het schoonste kerkgebouw
onder de vele fraaie bedehuizen in onze
provincie tot cene ruïne kunnen maken.
Ale de restauratie-werkzaamheden
tegen half Mei wegens gebrek aan geld
beëindigd moeten worden zijn ter zake
zeer deskundigen en knappe vakmenschen
en niet zeker vsn, die zjj het gebouw na
5 jaar zullen terugvinden zooals zij het
verlaten, achten zij b.v. de kans groot,
dat in dien tijd de Westergevel, die thans
al onrustbarend wijkt, nog verder naar
buiten zal dringen, tenslotte misschien in
elkaar zal zakken en andere gedeelten in
zijn val zal meeslepen.
Welke gevolgen niet te overzien zou
den zjjn I
De huidige situatie is dermate ernstig,
dat deze zaak in een scherp daglicht ge
steld dient te worden. Voordat men het
gevaar, dat o.a. in den Westergevel schuilt,
met een honten beschot camoufleerd,
moet geklopt worden aan de deur, die
leidt naar het verat,twoordelijkheidsbeset
van allen, die van dit schoonste en
kostbaarste bouwwerk de naaste versnt-
woording dragen, opdat zij niet vergeten
zullen, dat aan de tor-stemming tot deze
camoufLge tevens verhouden is de toe
stemming voor de konBekwenties die zit
hebben kan.
Hetgeen thans te gebeuren staat kan
voorkomen worden. Het kan zelfs vrij
eenvoudig voorkomen worden.
Wij koineu hierop in oas nummer var
Vrijdag terug.
Door don steiger gezakt.
Ter* ijl we gistermorgen omstreeks 10
nur, in verband met het bovenstaande,
in de Groote Kerk waren, hoorden we
aan de zijde van het Zuidelijk transept,
waar zich de steigerB voor de herstelling
van het spitsboogvenater bevinden, met
veel lawaai groote br. kken steen naai
beneden vallen.
Het bleek, dat een dwarsbalk gebroken
was, tengevolge waarvan een gedeelte van
den daarop bevestigden steiger ingestort
was. De opperman M., die zijn werk
zaamheden op die plaats verrichtte, was
met de steenen naar beneden gevallen.
Hjj kwam op een tweede, zich ongevee
8 M. Jager bevindend planken dek neer
In een materialenbak transporteerde men
M. uit de hoogte naar beneden. Gecou
stateerd kon worden, dat het ongeval vrij
goed was afgeloopen. Alleen M.'s kuit
been was gekneusd.
De dwarsbalk, die er uiterlijk zeer
soliede uitzag en die men veilig meendt
te kunnen belasten met de zwaarte van
den steiger, is een klein bewijs dat at
bovenstaande veronderstelde mogelijkheid,
die dreigt, allesbehalve denkbeeldig is.
De litt. econ. afdeeling der
H. B. S.
De stichting „Het fonds ter bevorde
ring van den bloei der R.1I.B.S, te Goes",
van welk instituut zooals men weet het
initiatief is nitgegaau tot de oprichting
van de litteraire economische afdeeling
der Goesche H.B.S. heeft Maandagmid
dag onder vrjj veel belangstelling in hotel
Centraal vergaderd.
De heer Joh. Pilaar, voorzitter herin
nerde aan het werk dat verricht is na d-
vorige bijeenkomst. Aan de stichting der
litteraire economische afdeeling, die 1 Sept.
1924 plaats vond is veel arbeid vooral
gegaan. Er moest gecorrespondeerd worden
met het departement van onderwijs en
ook bleek een audiëntie by den minister
noodig. Spr. wees dan op het succes dai
behaald is en bracht dank aan directeur
en leeraren der H B.S voor den spoed
die gemaakt is met de samenstelling van
een lesrooster.
De rekening 1924'25 is door het ge
meentebestuur goedgekeurd. In verband
hiermede betuigde de heer Pilaar zijn
erkentelijkheid aan het college van B. en
W. voor de belangstelling in en de daad
werkelijke steunverleening aan dit onder
wijs.
De jaai rekening geeft een batig saldo
aan van f 1)87,18.
Het laat zich aanzien, dat de bijdrage
uit de gemeentekas dit jaar niet groo-
behoeft te zijn. Nadat de voorzitter nog
enkele mededeelingen gedaan had over
het aantal leerlingen- dat in de 4e en 5e
klas de iit.-ec. lessen volgt (de directeui
en dhr. i. d. Wart waren van meening,
dat het aantal niet beneden hnn ver
wachting is gebleven), werd door ds. R.
J. v. d. Veen de vraag gesteld, hoe meer
dere bekendheid aan de lit.-eo. afdeeling
te geven.
Gewezen ward op een eventueel bureau
voor beroepskeuze, dat in dezen de noo
dige inlichting) n aun de ouders kan geven.
Maar bovendien zullen de ouders van de
leerlingen, welke dit jaar zullen wordev
aangegeven, tijdig vóór de aangifte worden
ingelicht omtrent de nieuwe afdeeling aan
de H. B. S., en de vooruitzichten, welke
geopend worden voor hen, die deze afdee
ling volgen.
Nadat de heer Q. A. Hajenins, burge
meester, waaideerende woorden had geuit
over het initiatief van hen, die aan de
tot stand koming van de litterair-econo-
mische afdeeling den groote stool hebben
gegeven, werd de bijeenkomst gesloten.
Herhalings-oefemiiigen.
Van verscheidene zijdein wordt gevraagd
of reeds uitgemaakt is. welke lichtingen
en welke wapens dit jaar herhalingsoefe
ningen moeten maken. De crisis is echter
oorzaak, dat hieromtrent nog niets be
paald is. Plet koninklijk besluit waarbij
een en ander geregeld wordt, is nog niet
afgekondigd. Men verwacht echter, nu
de regeeringsmachine weer op gang is,
dat volgende maand de herhalingsoefe
ningen geregeld zullen zijn.
Fruitteelt-Mij. „Zuid-Beveland".
Met de Staats Crt. van 8 Maart zijn
verzonden afdrukken van de akten be
treffende de fruitteelt maatschappij uid-
Beveland, alhier.
De storm.
„Maart roert zijn staart". De grillige
nukken van de derde maand van het jaar
zijn er nog altijd om dit oud gezegde te
onderstreepen. Zon, regen en wind wisse
len elkaar in onberekenbare volgorde en
snelheid af.
In den afgeloopen nacht heeft de storm
zijn woede over land en stad uitgeraasd.
Hij vond zijn weg tot de huizen der men-
schen, rukte aan de ramen, greep aan de
dakpannen en zette bulderend zijn tocht
verder.
Van verschillende woningen in bouw
plan II werden dakpannen losgerukt, die
op de straat te pletter vielen.
Belangrijke schade heeft deze jongste
Maart-gril in onze stad evenwel niet aan
gericht.
Aan den Westwal.zag de storm kans
een boom te ontwortelen.
Beveland op de fiets.
De rijwielbelastinig is een prachtig mid
del gebleken om eens na te gaan hoeveel
fietsen er in ons land worden gebruikt.
Ook zonder deze belasting zullen ai vefen
de slotsom hebben gemaald, dat het aan
tal rijwielen in het vlakke Nederland
enorm is, maar hun verwachtingen wordt
stellig overtroffen, als zij gaan rekenen.
In het ressort van het postkantoor Goes
werd tot heden aan rijwielbelasting ont
vangen een bedrag van f41550. Dit wil
du9 zeggen, dat er 13850 rijwielplaatjes
zijn gekocht. Wij mogen gerust aanne
men, dat dit getal in de volgende maanden
nog niet ruim 3000 zal toenemen, zoodat
het totaal aantal rijwielen dat in het ressort
Goes van plaatjes wordt voorzien, allicht
17000 zal zijn.
Het district Goes omvat geheel Noord-
Beveland en alle plaatsen op Zuid-Beve
land ten westen van Hansweert en We-
meldinge.
Het bovenstaande bewijst wel, dat de
fiets ook op onze eilanden een populair
vervoermiddel is.
Brandje
Ten huize van Dr. Weijerman aan de
Kloebngsche weg, ontstond hedenmorgen
een schoorsteenbrand. Dank zij de hulp,
vooral van de buren, was de brand, d.e
-bij den hevigen wind heel wat onheil had
kunnen stichten, spoedig gebluscht. De
schade, voornamelijk ontstaan- bij de blus-
sching, is gering.
Veemarkt.
Ter markt van Dinsdag j.l. waren aan
gevoerd: 8 loopvarkens en 57, biggen.
RECHTSZAKEN.
lie moord op Busch.
Het gerechtshof te Amsterdam heeft
gisteren een aanvang gemaakt met de
oehandeling in hooger beroep van de be
kende Muijlwijk-zaak in verband met hel
m 1915 plaats gehad hebbend drama in
een perceel aan den Overtoom, waarbij
de koopman Busch om het leven is ge
komen.
Zooals men zich herinnert heeft de
vierde Kamer der AmBterdamsche recht,
bank, na niet minder dan vijftien zittingen
aan de behandeling dezer zaak gewijd te
hebben, den 43-jarigen Marcellis Muil
wijk veroordeeld tot een gevangemsstrat
voor den tijd van zes jaren, met aftrek
van acht maanden, welke hij toen (op
28 November 1925) in de preventieve
hechtenis had doorgebracht.
Biijkons het vonnis achtte de rechtbank
zoowel den ten laste gelegden moord als
den doodslag en den diefstal, gepaaru
gaande met geweld, niet wettig en over
tuigend bewezen en was de veroordeeling
uitgesproken terzake van mishandeling,
den dood van Busch tengevolge hebbenie
en wegens den diefstal.
Hoewel de feiten reeds dateeren uit het
jaar 1915, mogen zij algemeen als bekend
verondersteld worden.
Ook thans werd van de zijde van het
publiek en van de balie groote belang
stelling aan den dag gelegd.
Als verdediger treedt ook nn weer op
mr. A. Levy.
Er zijn tnans gedagvaard 19 getuigen,
10 a charge en 9 k decharge. Onmiddel
lijk wordt aangevangen met het verhoor
van beklaagde Muijlv. ijk.
Daarna werdeD verschillende getuigen
gehoord.
LAATSTE EN TELEGRAFISCHE
BERICHTEN.
Willem Broekhuijs overleden.
APELDOORN, 10 Mrt. W. Broek
huijs, de bekende loterij-koning is onge
veer middernacht in zijn woning aan de
Gardenierslaan door een beroerte getrof
fen. Naar het ziekenhuis overgebracht
is hij aldaar op 42-jarigen leeftijd over
leden.
Mr. J. R. M. van Schaick
ARNHEM, 10 Mrt. Op 77-jarigen
leeftijd overleed hier heden Mr. j, R.
M. van Schaick, oud vice-presidenl van
het Gerechtshof te Arnhem en voorzitter
van den Voogdijraad.
Schip gestrand.
TEXEL, 10 Mrt. Hedenmorgen te
8.20 nur is nabij Sluchten bij Texel een
Hollandscb stoomschip gestrand. De nood
vlag is geheschen, 3 booten zijn ter assi
stentie uitgevaren. Heden om half twaalf
was de bemanning nog aan boord. Er be
staat levensgevaar.
Het nieuwe Fransche Kabinet.
PARIJS, 10 Mrt. Briand is er in ge-
wederom een kabinet samen to
stellen. Minister-president, tevens minis
ter van buitenlandsche zake» is Briand.
Pére-t neemt financiën, Malphy binnen-
landsche zaken, Laval justitie en Lamou-
reux onderwijs. De andere zetels zijn
gebleven zooals zij tijdens het eerste ka-
binet-Briand waren.
MARKTBERICHT".
GOES, 9 Maart 1926.
Aanvoer klein, handel zeer Rauw.
Nieuwe Tarwe f 12,a 18,
Wintergerst 9,a 9,50
Goudgerst 9,— a 10,
Haver 9,— a 10,
Kookerwten 13,a 13,50
Kroonerwten 14,a 22,
Bruine Booncn 9,11,
Aanvoer boter 1000 pond a f 0,
Aanvoer 60 pond roomboter a f 1,20
Ei-ren per 100 stuks f 5,30
Boter per kilo fl,S0 a f 0,
Middenprijs eieren per 25 stuks f 1,32*
Middenprijs boter per A kilo f 0,95 a f 0,—
Eieren aan particuliereu verkocht 7 cent
Boter aan particulieren f 1,05 a f 0,
Ganseieren, kleine et., groote ct.
Poeleieren 0 cent.
Eendeieren 0 cent.
Middenprijs afwijkende boter f 0,85 per p.
Eierenverkoop.
Onderafdeeling Zuid-Beveland V.P.Z.
Aangevoerde eieren 44900 stuks.
Prijs f 5,60 per 100 stuks.
ROTTERDAM, 9 Maart 1926.
Ter veemarkt waren heden aangevoerd
247 paarden, 5 veulens, 0 ezels, 1133
magere runderen, 774 vette runderen,
180 vette kalveren, 70 graskalveren, 2275
nuchtere kalveren, 64 schapen of lam
meren, 56 varkens, 137 biggen, 12 bokken
of geiten, 56 overloopers.
Prijzen per J kilo koeien van 32J tot 35
tot 47J tot 50 tot 56 tot 59 ct., ossen
van 45 tot 49 tot 54 tot ct., stieren
van 40 tot 44 tot 49 tot tot ct.
kalveren van 60 tot 62J tot 75 tot S7J
tot 90 tot ct., schapen ct„ lammeren
tot per stuk, varkens van
tot cent.
Prjjzen per stuk van mager veemelk
koeien f 800 tot f 525 tot f kalfkoeieu
f 810 tot f 520, stieren f 140 tot f 180,
pinken f 100 tot f 200, graskalveren f 80
tot f140, vaarzen f200 tot f350, hitten
f 100 tot f 200, paarden f 250 tot f 350,
slachtpaarden f 100 tot f 200, veulens f75
tot f120, fok nuchtere kalveren f20 tot
f 80, slacht nuchtere kalveren f 18 tot
f 18 tot f biggen f 18 tot f 82, biggen
per week f 3,25 tot f 3,50, overloopers
f30 tot f45.
ADVERTENTIEN.
Heden ontsliep in zijn Qeere en
Heiland onze innig geliefde Echtge
noot, Vader, Behuwd- en Grootvader,
Mr. christiaan lucasse,
Oud-Kantonrechter te Goes, Oud-
Lid der Tweede en Eerste Kamer der
Staten Generaal, Ridder in de Orde
van den Nederlandschen Leeuw,
in den ouderdom van 74 jaar.
Goes
J. LUCASSERottier,
Meppel
M. A. TIMMERLucasse.
H. TIMMER.
Goes
A. W. GOEDBLOEDLucasse.
Mr. J. W. GOEDBLOED.
Middelburg
W. J. DRONKERSLucasse.
H. DRONKERS.
Reeuwijk
L. J. LUCASSE.
M. TH. E. LUCASSE—v. o. Mispei,,
Goes
J. C. LUCASSE
en Kleinkinderen
Goes, 10 Maart 19261
De teraardebestelling zal plaats
hebben Zaterdag 13 Maart a.s.,
's namiddags 2 uur op de bijzondere
begraafplaats te Niedwdohp, gemeente
's fleer Areudskerke.
Bezoeken kunnen niet worden afgewacht
