GOESCHE CUURAHT
BIJVOEGSEL
Financieel Nieuws.
Aan de lezers van ons wekelijksch artikel over
Zuid- en Noord-Beveland,
Bij Hoest en Verkoudheid
Wandelingen door Zuid- en Noord-Beveland,
in Oen ouden tijd,
VAN DE
van ZATERDAG 25 OCT. 1924..
Zeeuwsche Voeder- en Kunstmesthandeï
v.h. S. en M. Boogerd te Middelburg.
In de heden (Vnjdag)iniddag gehouden
vergadering van aandeelhouders v.d. Zeeuw-
schen Voeder en Kunstmesthandel werd hei
jaarverslag uitgebracht
In het. afgeloopen boekjaar werd
f 12.634,39 winst gemaakt. Vocigpsteld
wordt hier van f 2000 ie reserveeren voor
dubieuse debiteuren en de overige
f 10,634,39 te bestemmen voor afschrij
ving, waarbij dan nog wordt gevoegd
f4.570,30 welke bij de reorganisatie is
gereserveerd, zoadat totaal f 15.204 69
kan worden afgeschreven.
Herinnerd wordt aan het 30 pCt. af
stempelen op de aandeeler en aan de re
organisatie, waardoor het aantal van 88
ambtenaren mei 33 werd verminderd. Dit
is echter te veel gebleken. D». or de toe
nemende drukte zag de directeur, de hrer
M. Boogerd zich genoodzaakt ontslag te
nemen. Veimoedelijk zouden op deze ver
gadering nieuwe reorganisatie-plannen
worden voorgesteld.
Verder wordt er op gewezen, dat in de
tweede helft van het verslagjaar groot na
deel is toegebracht door de actie van som
mige aandeelhouders, dij aan wilden
sturen op liquidatie, door welke actie
het vertrouwen in de N.V. moreel en
financieel geschokt werd.
Een vertegenwoordiging van een groote
onderneming ontging hierdoor de zaak en
andere fabrikanten trokken toegestane faci
liteiten in. De wensch wordt uitgesproken,
dat in het vervolg klachten al' ijd worden
te berde gebracht in op stationaire wijze
bijeengeroepen vergaderingen. Alle afdee»
lingeii leverden winst op. De omzetten
van voeder en kunstmest bleven aan de
verwachtingen beantwoorden.
SCHOOL EN KERK.
Ned Hew, Kerk.
Beroepen te Kats cand. E. J. Mulder
te Baarn.
Ger.Kerken
Beroepen te De Lier F, A. den Boeft
te Kruiningen.
RECHTSZAKEN.
De Leidsche ziekenliuisbouw
De Haagsche rechtbank uitspraak doende
in twee zaken, betrekking hebbende op
bij de thans opgeheven bureaux van rijks -
bouwmeester voor onderwijsgebouwen ge
pleegde onregelmatigheden, veroordeelde
den aannemer A, A. van T. wegens op
lichting tot een gezamenlijk bedrag van
f 180.000 in verband met de levering
van heimasten, tot anderhalf jaar gev.
en ben bouwkundige G. V. I). wegens
verduistering van f 11.000 tot twee jaar
gevangenisstraf, voor beide beklaagden
met aftrek der preventieve hechtenis en
met vrijspraak voor wat betreft het meer
dere ten laste gelegde.
Naar aanleiding van de publiceering van het werkje, getiteld „Wande
lingen door Zuid- en Noord-Beveland in den ouden tijd", krijgen we van
vele zijden de vraag of' het niet mogelijk zou zijn dit feuilleton verkrijgbaar
te stollen als boekwerk.
De telkens varieerende grootte van de afdrukken in de courant, met
aan de achterzijde ander nieuws bedrukt, öiaken het weinig geschikt om
te bewaren, en zou voor velen, die dit blijvend in hun bezit willen hebben,
het verschijnen in boekvorm een uitkomst zijn.
Wij hebben dezen vorm van uitgeven al eens overwogen, doch kwamen
vooi' nog al groote kosten in verhouding tot den vermoedelijken verkoop.
Nu er echter veel belangstelling blijkt te bestaan voor dit werkje, willen
we trachten dit plan alsnog uit te voeren.
Wij stellen ons voor de uitgave daarvan te doen drukken op uit
stekend papier, waardoor een goed verzorgde druk is gewaarborgd
en de tand des tijds geen invloed daarop kan hebben. "Verder zullen bij
deze uitgave 10 illustraties worden ingevoegd van verschillende
dorpen en kasteelen uit de oudheid der Bevelanden.
De aflevering zal bij telkens 8 vel (48 pag.) geschieden waarvan de
prijs 75 ets zal bedragen.
liet totale werk zal compleet zijn in 3 afleveringen en dan
f2,25 kosten. Voor innaaien in een daarbij geleverd omslag wordt 25 ets.
berekend.
Alleen bij voldoende inteekening zullen we tot dezen vorm van uit
geven kunnen overgaan. Wij verzoeken dringend met het toezenden van
onderstaand intcekenbiljet niet te wachten, daar zoo spoedig mogelijk moet
beslist worden of dit merkwaardig boekje weer in zijn geheel voor het
nageslacht bewaard kan blijven.
Een alfabetische naamlijst der inteekenaren zal aan het werkje toege
voegd worden.
Wij maken er nog attent op, dat ook medelezers van de inteekening
kunnen gebruik maken.
Inteekening op de uitgave: „Wandelingen door Zuid- en Noord-
Beveland" door J. Ab. Utrecht Dresselhuis, door ondergeteekende
te
(Kan als drukwerk worden verzonden).
Mijnliardt's Salmiak-Tabletten 40 ct.
Thermo-Tabletlen 45 ci
Anga-Bonbons 60 ct
Bij Apothekers en Drogisten.
PROVINCIE-NIEUWS.
Kloetinge. Openbare vergadering van
den Raad dezer gemeente, gehouden op
23 October j.l. des namiddags te half zes.
Afwezig wegens ongesteldheid dhr. D.
Sinkc en met kennisgeving dhr. P. D.
Hoogstraate.
Ingekomen stukken: a. van Ged. Sta
ten goedkeuring van de besluiten tot vast
stelling der rooilijn aan den nieuwen Rijks
weg en aan den Willem Zelleweg; b.
schrijven van het zelfde college dat de
leges op jaehtacten tot 50 pet. kunnen
worden opgevoerd; c. van dhr. J. Feliuis
alhier, waarin deze zijne benoeming tot
lid van de commissie tot wering van school
verzuim aanneemt. Deze stukken worden
voor kennisgeving aangenomen.
De voorz. deelt mede dat zich voor
het vervolgonderwijs slechts 4 personen
hebben opgegeven. Wegens de te gerin
ge belangstelling zal dit jaar geen ver
volgonderwijs worden gegeven.
Aan de orde komt het voorstel van B.
en W. tot uitbreiding van de algemeerie
begraafplaats. B. en W. wijzen er op,
dat de ruimte in de 3c en 2e afdceling
zeer beperkt wordt, zoodat uitbreiding zal
moeten volgen. De gemeente beschikt daar
voor nog over ©en perceel grond, groot
8 A. 70 c.A. achter de algemeen© be-
graaf plaats gelegen en verhuurd aan dhr.
G. Koic. Dit perceel kan zeer goed met
weinig kosten voor begraafplaats worden
ingericht. Het voorstel van B. en W.
wordt daarna met algemeene stemmen aan-
aangenomen. Weder komt in behandeling
de toekenning van 10 ct. per inwoner ten
behoeve van een op te richten literair-
economische afdeeiing aan de R.H.B.-
School te Goes. Besloten wordt met 3
tegen 2 stemmen genoemde bijdrage ad
f 180,- toe te kennen. In behandeling
komt het voorstel van B. en W. om het
presentiegeld voor de vergadering van de
commissie tot wering van schoolverzuim
te verhoogen van f30,tot f50,per
jaar. De voorz. zegt dat zulks is geschied
in verband met een schrijven van ge
noemde commissie. Genoemde commissie
geeft daarin te kennen, dat het aantal ver
gaderingen volgens de nieuwe leerplicht-
beschikking zeer is toegenomen; dat uit
een oogpunt van billijkheid de leden op
een vergoeding voor het bezoeken der
vergaderingen aanspraak mogen maken,
vooral omdat eenigen vaak uit hun werk
kring worden geroepen. Ze verzoeken het
presentiegeld te bepalen op f 1voor
gewone leden en f2,voor den secre
taris per vergadering. De voorz. merkt
op dat bij voltallige vergaderingen het pre
sentiegeld dan op ongeveer f 100, - zal
komen, hetgeen een hoog bedrag kan ge
noemd worden.Toch zegt hij, dat in verband
met de vele vergaderingen en vooral het
werk van den secretaris eenige verhoo
ging wel op zijn plaats was. Dhr. Straub
kan niet begrijpen dat zoo n verzoek tot
den Raad wordt gericht, door den voorz.
en den secretaris. De voorz. merkt op
dat het niet alleen uitgaat van de onder
teekenaars, doch dat zij namens de ge-
heele commissie hebben gehandeld. Meer
dere leden zijn van meening dat genoemde
functies niet behooren te worden uitge
voerd om beloon ing doch meer in het be
lang van het onderwijs. Na eenige discus
sie wordt het voorstel van B., en W.
met 4 tegen 1 stem verworpen. Vóór dhr.
M. Eversdijk. Vervolgens hebben eenige
wijzigingen in de gemeente-begrooting
plaats. Besloten wordt aan de volontairs
cene gratificatie te verleenen over 1924.
Daarna komt in behandeling de begroo
ting voor het dienstjaar 1925. De inkom
sten geven geen aanleiding tot opmerkingen.
Hierna wordt de vergadering tot 7.30
uur geschorst. Na heropening der ver
gadering worden de uitgaven behandeld
welke eveneens geen aanleiding geven tot
noemenswaardige opmerkingen. Hierna
wordt de begrooting met algemeene stem
men vastgesteld in ontvang en u.igaaf op
f46.001,30 en een half met een post van
onvoorziene uitgaven van f 1590,80 en
een half. De rondvraag leverde niets op.
Hierna sluiting.
Bij Kon. besluit van 17 October
is aan deze gemeente een voorschot ver
leend tot een maximum van f 3600, ter
verstrekking aan de in deze gemeente
opgerichte vereeniging, uitsluitend werk
zaam ter bevordering van de verkrijging
van onroerend goed door landarbeiders,
ter uitbetaling van het door een land
arbeider benoodigd bedrag voor de ver
krijging van een plaatsje.
Krabbend ijke. Raadsvergadering op
Donderdagavond j 1. Afwezig niet kennis
geving weth. Hiirdes. Door Ged. Staten
is goedgekeurd een wijziging in de begroo
ting dienstjaar 1924. Door den Commis
saris der Koningin zijn tot zetters be
noemd de heeren J. Allewijn en G. J.
van Doorn. B. en W. hebben de kas van
den gemeente-ontvanger opgenomen en in
orde bevonden. Ingekomen is een verzoek,
onderteekend door alle ingezetenen van
Roelishoek, om op de haven twee lantaarns
te plaatsen. Met alg. st. wordt goedge
vonden, dit verzoek in handen van B. en
W. te stellen ter afdoening. Mocht er
behoefte zijn om twee lantaarns te plaat
sen, dan zullen daartoe maatregelen ge
nomen worden. In verband met een ver
zoek van het hoofdbestuur der Z.L.M.
wordt de algemeene politieverordening ge
wijzigd en een nieuw artikel Vliegend
pluimgedierte ingevoegd, waarbij verbo
den wordt duiven uit te laten vliegen tus-
schcn 15 Maart en 1 Mei. Aan de orde
komt de vaststelling van de begrooting,
dienstjaar 1925. De voorz. stelt voor
hoofdstuk voor hoofdstuk te behandelen,
dan kunnen de leden bij ieder hoofdstuk
hun opmerkingen maken. Dhr. de Kok
wensch t algemeene beschouwingen te hou
den. Wat het financieel gedeelte betreft
kan hij met deze begrooting meegaan, doch
als het zijn principe of het gemeentebelang
betreft, dan behoudt hij zijn stem voor.
Zoo bij de post pensioen en assurantie,
welke gebrandmerkt worden door zijn ge
loof. Critiek op andersdenkenden zal hij
niet uitoefenen. Uit overtuiging en naar
de opvatting van de Heilige Schrift, kan
hij niet anders. Hij verzoekt den voorz.
dat in de notulen aanteekenin^ zal ge
maakt worden van de principiëele bezwa
ren van de fractie der Gcref. Staatspar
tij. Dhr. Vogelaar, aanvankelijk niet van
plan om algemeene beschouwingen te hou
den, is veranderd van gedachten, nu dhr.
de Kok algemeene beschouwingen heeft
gehouden. Hij vraagt den voorz. of in
het college van B. en W., waarin de
fractie der Geref. Staatspartij zitting heeft
dezelfde bezwaren zijn geuit. Dan zijn
B. cn W. met deze bezwaren bekend en
is het hier overbodig ze nog eens te her
halen. We moeten eehiter als Raad dc be
langen van de gemeente behartigen, zoo-
als door de Grondwet wordt voorgeschre
ven. Hij begrijpt niet, hoe een gemeente
bestuurd zou moeten worden, als met
dit beginsel rekening gehouden werd. H.y
voelt veel voor een persoonlijke meening,
doch we moeten niet vergeten, dat wc hier
voor de gemeenschap zitten. Bovendien,
de hoogere colleges keuren een begroo
ting, waarbij met dergelijke bezwaren re
kening gehouden is, niet goed. We hoe
ven er hier dus niet mee aan te komen.
Het is maar schermen naar buiten. Dhr.
Wouter sen wenscht ook nog een en an
der te zeggen en slaat een blik op het
afgeloopen jaar. Op de eerste vergade
ring in Sept. werd al dadelijk de zitten
de weth. Vogelaar van den zetel afge
stemd. Men kon toen al dadelijk zien
dat C.H. cn Oud-Geref. een verbond
hadden gesloten. Men kon al spoedig ge
waar worden, wie in deze partijen de la
kens uitdeelden. Dadelijk brachten de hc
ren wijzigingen in de overgelegde begro
ting en dadelijk bleek hierbij, dat p
soonlijke overwegingen hieraan niet vree
waren. Het slechtst er aan toe was
gemeente-arbeider, die zijn inkomen
10 pet. zag verminderen en een andere
bevriende werkman met veel minder dienst
jaren dan de eerste mocht zijn inkomen
behouden. De dokter en de gemeente-
bouwkundige bleken ook in geen goed
blaadje te staan en moesten ook een veer
laten vallen. Het Groene Kruis, een instel
ling waar een ieder respect voor heeft,
werd beknibbeld. Zoo voerden de heeren
kleine politiek en de groote politiek volgde
bij de verbanning van de vereeniging uit
de school en den aanval op de openbare
school. De voorz. beantwoordt de heeren
Dhr. de Kok komt nu voor de zooveeLste
maal vertellen, dat zijn principe berust
op de Heilige Schrift. De voorz. hecht
daar hoe langer hoe minder waarde aan.
Velen van de partijgenootcn van dhr. de
Kok verzekeren hun eigendommen, cn zoo
men dit aantal eens wist, wat zou dat
ontsteibaar groot zijn. Zoolang er voor
de inwendige zending bij uw geloofsgenoo-
ten nog zooveel te doen is, mist u het
recht hier met uw principes te komen.
Mijnheer de Kok, nog zoo heel lang is
het niet geleden, dat hier voor deze
groene tafel een van uw partijgenootcn
verklaarde geen bezwaar te hebben tegen
assurantie, toen het de aanvraag gold
van gelden voor stichting van een Oud-
Geref. school. Dili-. Vogelaar antwoordt
de voorz. dat hem in het college van B.
cn W. van dergelijke bezworen niets ge
bleken is. Hiermede waren de algemeene
beschouwingen afgeloopen en werd de be-
grooting poist voor post behandeld. Bij
de post jaarwedde gemeentewerkman stelt
dhr. Woutersen voor deze weer op het
oude salaris te brengen. De voorz., wel
geen raadslid zijnde, wil dit voorstel
graag ondersteunen. Hij beeft het altijd be
jammerd en betreurd, dat alleen deze
DOOR J. AB UTRECHT DRESSELHUIS.
(Nadruk verboden.)
Het slot waarop deze Heeren hun verblijf hielden, was een
stout gebouw met diepe gewelven, hetwelk men over een
steenen brug van vier bogen binnen trad. Thans wijst men u
ginds slechts de plaats waar liet stond, als zijnde in den strijd
met Spanje verwoest, en sedert meer dan eene eeuw ten
gronde toe afgebroken. De schoone, weleer aan St. Pie tor
gewijde, en van vier vikarien voorziene kerk, is evenwei nog
aanwezig cn prijkt mot ecnen hoogen toren; ja, het! geheel©!
dorp draagt nog genoegzame blijken van het voormalig aanzien
van deszc/lfs Heeren, die ook met hunne zijtakken een der
rijkste cn magtigste geslachten vormden, welke in Zeeland ge
vonden werden. Reeds vroeg bezaten zij Arncmudenzand.
Ovezand en Heinkenszand, cn iin 1395 wisten zij zelfs van
Idertog Albert, wiens luister zij op het tournooij of steekspel,
te Kuinrc in 1386 hadden helpen verhoogen, niet alleen do
bevestiging te verwerven van alle deze reeds aanzienlijke lee-
nen, maar ook alle aanwassen die aan dezelve komen mogten,
cn alle schorren tusschen de eilanden Walcheren, Borsselej
en 2uid-Bcveland gelegen, ten gevolge van welken giftbrief
thans nog, niet alleen de groote en schoone Kraaijert-poldors,
maar ook het Nieuwland in Walcheren, tot de heerlijkheid
van 's Heer Arcntskerke behooren.
WOESTHEID DER OUDE RIDDERS.
Zoo zeer als vele der oude edelen zich, in tijd van oorlog,
door dapperheid en heldenmoed onderscheidden, en ook hc'#
geslacht der van Schcnge's meer dan óón kloek Ridder cn
voortreffelijk Zee-kapitein leverde, zoo onrustig waren die
zelfde Heeren ook in tijden van vrede. Niet alleen verongc-
lijkingen en beleedigingen, verleiding van Jonkvrouwen en
dergelijke, maar ook twisten over burgerlijken eigendom deden
meermalen het zwaard uit de schede komen. Wie bij het
ontstaan van eenig geschil, of het plegen van eenige gewelde
narij tegenwoordig was geweest, was gehouden deel te nemen
in den strijd die daaruit voorsproot. De bloedverwanten der
voornaamste tegenpartijen moesten de zijde kiezen van het
Opperhoofd, waaraan zij vermaagschapt waren. De leen
mannen werden in het verschil gewikkeld, omdat zij gehouden
waren de wapenen voor hunnen burgheer optevatten. Zoo zette
de bijzondere twist van een paar aanzienlijke edelen dikwerf
het gansche land in vuur en vlam, en gaf' aanleiding tot de
schroomelijkste ongeregeldheden. Uit echte bescheiden blijkt
het, dat men alhier, nog in het midden der 14e eeuw, op die
wijze tegen elkander woedde, vrouwen noch Priesters spaarde,
de gevangenen in dc kelders der burgten opsloot, en aldaar
somwijlen wreedaardig van het leven beroofde. Indien het
ie waad tot die hoogte gestegen was, kwam, meestal op verzoek
der zwakste partij, de Landvorst wel tusschen beide, en
dwong den sterkeren de schriftelijke belofte af tot staking
der vijandelijkheden en onderwerping aan de uitspraak van
beproefde mannen. Maar meestal was de straf niet geëven-
redigd aan het misdrijf. Eene geldboete, het schenken van
altaarsieraden, het stichten ecner kapel of kerkdienst, en
hoogstens eene verbanning, konden de schandelijkste bloed
schuld uitdelgen. Zóó werden b.v. de gebroeders Floris cn
Doedijn van Borssele, Wisse van de Poele, en clrie gebroe
ders van Schenge, benevens nog een paar anderen, den 23
Julij 1342 voor een tijd gebannen, omdat zij, bij zulk eene bin-
nenlandsdhc vete, behalve andere manslagen, ook een drietal
edelen gevangen, in boeijen geklonken, en alzoo vermoord
hadden; en in 1360 aan Pieter van Baarsdorp eene boete
opgelegd van duizend ponden zwarte, d. i. ongeveer f750,00;
dewijl hij, met zijne lieven en knechten tegen Middelburg opge
trokken, in de nabijheid dier stad eenige mannen dood
geslagen had
Baarsdorp, Sinouts-, en 's Heer Abtskerke.
Maar ziet daar de geringe overblijfselen van het Kasteel
van Baarsdorp, waarvan ik al vroeg gesproken heb, als van
de sterkte, die de westzijde van deze gronden dekken moest,
gelijk het Slot Ostende de tegenovergestelden, en in 1299
door Jonkheer Jan werd ingenomen en uitgemoord. Sedert
nagenoeg twee eeuwen ligt het zoo als wij heL' thans zien.
Waarschijnlijk ging het in den stfijd tegen Sjgjanje ten gronde.
Naar den omvang der overblijfselen te oordeelen, was het
een aanzienlijk gebouw met een wel versterkt nederhof. De
nog aanwezige kerk was oorspronkelijk de slotkapel, doch
heeft niets merkwaardigs. Hare inwijding moet tusschen 1232
en 1234 hebben plaats gevonden, want Wolfert van Borssele
van Baarsdorp, die in 1232 stierf, werd nog te Hoedekens-
kerke begraven, doch zijn zoon en naamgenoot, die in 1234
ontsliep, reeds te Baarsdorp. Op den heuvel, dien gij ginds
in het oosten ziet, stond nog in het begin der 15e eeuw een
molen; hij is dus geen vliedberg, gelijk gij straks in de nabij
heid van 's Heer Arentskerke er een gezien hebt. Dit
alleen wil ik nog opmerken, eer wij verder gaan, dat dit thans
vernield en vergeten plekske de geboorteplaats was van Cor
nells van Baarsdorp", den beroemden bijzonderen geneesheer
van Keizer Karei V, en de beide Koninginnen Leonora van
Frankrijk, en Maria van Hongarie, die den 24 November
1565 te Brugge stierf.
Ginds in het zuid-oosten ziet ge een paar kerktorens. Zij
zijn van S i n o ut is- en 's Heer Abtskerke, welke thans
slechts ééne gemeente uitmaken, doch voorheen zeer onder
scheidene Heeren erkenden. Het minste dezer twee dorp
jes is Sinoutskerke, waar alleen het kerkje, met de geschil
derde heiligenbeelden op het koepelhout, eenige aandacht kan
trekken. Het was eene bezitting der Heeren van Baarsdorp.
's Heer Abtskerke daarentegen was een geestelijk goed.
Graaf Dirk VII had der Abdij van Middelburg een aantal
landen en tienden op zijne gronden geschonken, welke in
1208 door zijnen broeder Willem van nieuws aan dezelve be
vestigd werden. De Abt stichtte op de dus verkregene bezit
tingen een heiligdom, hetwelk bij aan den H. Johannes toe
wijdde, doch door het volk s Heer Abtskerke genoemd werd,
en waarbij het tegenwoordige dorpje verrees.
(Wordt vervolgd).
