N®. 121
Wandelingen door Zuid- eu Noord-Beveland,
Zaterdag li October 1921.
ill® Jaargang.
BIJVOEGSEL
MIJNHARDT's
Staal-Tabletten 90<*
Maag-Tabletten. .75*
Zenuw-Tabletten 75«
Laxeer-Tabletten .60*
Hoofdpijn-Tabletten 60 ct
Beenwonden
Kloosterbalsém
in ben ouden tijd,
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Go as f2,
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE
Uitgave Naaml. Venn. „Goesche Courant**
COURANT
en Kleeuwens Ross' Drukkers- en UltgeyersbedrQf,
ADVERTENTIEN.
van 15 regels f 1,20, elke regel
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 110 regels f2,40.
Bewijsnummers 5 cent.
Advertentiën worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag.
PROVINCIE-NIEUWS.
Wemehlinge. De op Dinsdag j.l. ge
houden raadsvergadering alhier, werd ge
presideerd door dhr. P. Lindenbergh Azn.
Afwezig Burgemeester Wabeke, d e later
ter vergadering komt. De begrooting van,
den Vleesch keuringsdienst voor 1925
wordt gerenvoyeerd naar B. en W. ter
fine van nader advies. Eveneens een in
gekomen adres van den A. N. W. B.
betreffende verbreeding verkeerswegen.
(Dhr. F. Wabeke Az. komt ter vergade
ring en neemt het praesidiuni over.) B.
en W. worden gemachtigd het verzoek
om vergunning tot hel in gebruik geven
van een schoollokaal voor een te houden
tuinbouwcursus in te willigen. Aan den
heer P. v. d. Werff wordt op diens ver
zoek eervol ontslag verleend als onder
wijzer aan de o. 1. school, mot ingang van
1 Januari a.s., onder dankbetuiging voor
de door hem gedurende ruim 40 jaren als
zoodanig aan de gemeente bewezen dien
sten. Besloten wordt op de desbetreffende
verzoekschriften van de tegenwoordige
huurders de huur der voormalige onder
wijzers woningen voor 1925 onder dezelfde
voorwaarden te continueeren. Een voor
stel van de Gascommissie tot verhooging
der salarissen van den Boekhouder der
Gasfabriek en van den Gasmeester, wordt
na toelichting door den Voorz. der Gas
commissie met alg. st. aangenomen. Ver
volgens wordt bij monde van dhr. A.
Dominicus rapport uitgebracht, omtrent
het onderzoek der Gemeentebcgrooting,
en die van het Gasbedrijf voor den dienst
1925. Spr. zegt, dat deze begrootingen de
Commissie geen aanleiding gaven tot het
maken van op- of aanmerkingen. Alleen
wenschte de Commissie eenige inlichtin
gen die door den Voorz. worden verstrekt.
De gemeentebegrooting, dienst 1925 wordt
daarna met alg. st. vastgesteld op een to
taal bedrag in ontvang en uitgaaf op den
gewonen dienst van f62.815,85 en een
half, waarin tevens verwerkt is een nader
door B. en W. ontworpen wijzigingsplan,
als gevolg van de door de Commissie van
onderzoek gestelde vragen. Eveneens wordt
vastgesteld de begrooling 1925 van bet
Gasbedrijf op een totaal in ontvang en
uitgaaf op den gewonen dienst van
f 18.699,80 en van f 2500,in den kapi-
taaldienst. Thans komt aan de orde een
voorstel van B. en W. tot vermindering
van den prijs van industrie-gas in verband
met de eventueele gasverwarming der bak
kersovens. Voorgesteld wordt dezen prijs
vast te stellen op 6 cent per kub. Meter.
De voorz. deelt mede, dat zooals blijkt
uit een aan de raadsleden toegezonden
memorie en staat van exploitatie-rekening
de gascommissie niet eenparig is in lïaar
oordeel over deze zaak, en dat B. en W.
steunen het denkbeeld van de minderheid
dor Gascommissie, den Voorz. Dhr. J.
A. Dominicus lid der Gascommissie houdt
een breed betoog over het thans in be
handeling zijnde ontwerp. Spr. zegt dat
niet kwalijk mag worden genomen, dat hij
er anders over denkt, dan de Voorz. der
Gascommissie en dan B. en W., en noemt
dit een geval zooals zelden, misschien
nooit in deze gemeente is voorgevallen.
Spr. doelt op het feit, dat een voorstel van
B. en W. rakende het Gasbedrijf voor
ons ligt, dat niet de Gascommissie is ge
passeerd Ier fine van prae-advies. Slechts
een schrijven van den Voorz. der Gas
commissie begeleidt het voorstel. Spr. cri-
liseert naar aanleiding van dit schrijven
de door den Voorz. der Gascommissie
gehouden vergadering met de bakkers,
waarbij de overige leden der Gascommissie
niet waren uitgenoodigd. Hij concludeert,
dat de Gascommissie hier niet als Com
missie van bijstand, maar als commissie
van buitenstand heeft gefungeerd. Breed
voerig slaat hij dan verder stil bij de
vraag, die hij zich gesteld heeft, of de
leden der Gascommissie zidh in deze zon
derlinge positie gehandhaafd kunnen zien.
Voorts meent spr. op de overgelegde
exploitatie-rekening aanmerking te moeten
maken: o.a. wordt bezwaar geopperd te
gen de berekening van het verlies-percen-
tage, tegen den post, uitgetrokken voor
de salariëering van hulppersoneel, legen
de voorgestelde technische uitvoering van
het ontworpen stelsel, tegen den te wei
nig berekenden post voor afschrijving, de
aanschaffing van gasmeters voor dit doel.
Spr. kan niet onderschrijven de clausule
van don Voorz. der Gascommissie, dat
bij „eenige niet nadenkende burgers" eeni
ge ontevredenheid zoude kunnen worden
gewekt, doch juist bij de riadenkenden en
wijst op het riskante van de onderneming,
iets waarin hij gesterkt wordt na het le
zen van een artikel in de Bakkerscourant,
omtrent bakkersovenverwarming door gas.
Spr. vraagt of een ander voorstel, door
de meerderheid der Gascommissie in over
weging gegeven, thans genegeerd wordt.
Tenslotte deelt spr. mede, hoe de bak
kers er volgens spr.'s meening hier over
denken. Op de bewuste conferentie hebben
zij misschien wel ja gezegdDhr. P.
Lindenbergh Azn. interrumpeert: U zegt
„misschien?" Dhr. J. A. Dominicus ver
volgt:onder den indruk van het oogen-
blik, maar zijn bij eenig nadenken wel tot
andere gedachten gekomen. Spr. zegt, dat
het Gasbedrijf een commercieel bedrijf
is en meent, dat daarin het opdringen van
waren een verkeerde koopmanstaktiek is;
naar spr.'s opvatting moet de vraag om
gas van de afnemers tot ons komen. Hij
waarschuwt voor overijlde stappen, die
bij eene veronderstelling, als zouden de
oningewijde burgers het duurdere gas toch
wel „slikken", noodlottig zouden kunnen
werken. De Voorz. zegt, dat B. en W.
van den Voorz. der Gascommissie hadden
vernomen, hoe in de vergadering der Gas
commissie de stemmen voor deze zaak
waren verdeeld. Spr. meende, dat deze
mededeeling als rapport moest worden
aangemerkt en als zoodanig het door dhr.
Dominicus bedoelde prae-advies kon ver
vangen. Spr.'s persoonlijke meening over
deze zaak is dat de meerdere kosten van
ov^nbouw en meter-aankoop waren te ris-
k eren, aan de hand van de aan het col
lege van B. en W. bekende gegevens. Dhr.
J. A. Dominicus vraagt of misschien ook
een onderzoek is ingesteld naar de kosten
van het onderhouden der ondervuren. De
Vrorz. beantwoordt deze vraag ontkennend
Dhr. J. A. Dominicus geeft vervolgens
een becijfering van de h eraan verbonden
meerdere kosten, berekend ad f 500,
per jaar, hetgeen spr. een ernstig financieel
bezwaar noemt. Spr. meent vervolgens dat
de Voorz. tamelijk licht over zijn eerste
bezwaar is heengestapt en geen volledige
verklaring gaf van de ontstane moeilijk
heid voor de leden van de Gascommissie.
Uit de verdere besprekingen blijkt, dat
een misverstand bij de beoordeeling van
de begrooting 1925, omtrent den post „uit
breiding" heeft plaats gehad. Dhr. P. A.
Lindenbergh, lid der Gascommissie, zegt
van het betoog van dhr. J. A. Dominicus
niets te hebben afgeweten. De inhoud
van dit betoog, laat spr. geheel voor re
kening van dezen. Met enkele hoofdbe
zwaren kan hij zich in tusschen vereeni
gen; bovendien is het hem een bezwaar
dat in het geheel geene garantie-voorwaar
den gesteld worden voor het gebruik van
58000 kub. Meter gas door de bakkers.
Geen der bakkers garandeert iets zoomin
voor 10 cent als voor 5 cent per kub. M.
Voorts veronderstelt hij dat de overige
burgers toch meer zullen moeten betalen,
althans naar verhouding te veel. Dit heeft
spr. weerhouden zijn steun te verleenen
aan het voorstel van den Voorz. der Gas
commissie. De Voorz. zegt, dat het de
bedoeling moet zijn het gas goedkooper
voor de burgers te doen worden. Dhr.
P. Lindenbergh Azn., Voorz. der Gas
commissie, wil de zaak kalm opnemen en
beginnen met te zeggen, dat hij veron
derstelt dat de belangen van de Gasfa
briek zoowel den leden der Gascommissie
als hem na aa i het hart liggen. Van eenige
achterstelling of miskenning zijnerzijds te
hunnen opzichte mag dan ook niet worden
gesproken. Bovendien hebben beide hee-
ren geweten hoe spr. over deze zaak
dacht en is het tenslotte verklaarbaar dat
hierover verschillend wordt geoordeeld.
De wijze van opvatting echter van dhr. J.
A. Dominicus heeft geleid tot een gezochte
argumentatie. Spr. noemt het betoog keurig
opgesteld om geniepigheden en fijne zetjes
te richten aan het adres van hem als
Voorz. en vindt de samenwerking op die
manier erg onprettig. Spr. zegt dat nim
mer de bedoeling heeft voorgezeten de hee-
ren Dominicus en Lindenbergh te misken
nen en vraagt of dhr. Lindenbergh zich
hier over ook gekrenkt gevoelt. Dhr. P.
Bij Apoth. en Drogisten.
A. Lindenbergh herhaalt, dat hij den in
houd van het betoog geheel voor rekening
van dhr. Dominicus laat. Alleen met en
kele hoofdbezwaren tegen het plan, ging
hij accoord. Op een desbetreffende uit-
noodiging wordt door dhr. Dominicus een
ironisch bedoelde uitlating teruggenomen.
Dhr. Karelse verklaart verder te hebben
vernomen, dat de bakkers tegen het plan
van den Voorz. worden bewerkt en vindt
dit onaangenaam. Dhr. P. Lindenbergh
Azn. zegt, dat het betoog van dhr. Domi
nicus hem heeft ontroerd en acht het
wenschelijk thans geen besluit te nemen
ter vermijding van een eventueele veron
derstelling als zoude het hem te doen zijn
de zaak door te drijven. Hij merkt uit
het gesprokene op, fijn beticht te wor
denden van het benadeelen der farbriek.
Waar dhr. A. Dominicus intusschen de
Hoe lang sukkelt U nu al met dat
open been? Doe daar nu eens Akker's
Kloosterbalsem op, die zal de kwade
stoffen eruit trekken, pijn en Jeuk ver
drijven, een nieuwe sterke huid doen
groeien. Begin vandaag nogAkker's
heelt alle wonden
vergadering heeft verlaten en het algemeen
wenschelijk wordt geacht een dergelijke
gewichtige aangelegenheid af te werken
in een voltallige vergadering, verklaart de
Voorz. met het denkbeeld van dhr. Lin-
denbergn im te stemmen. Spr. zegt dat
z.i. voldoende gelegenheid is gegeven om
het voor en tegen dit voorstel uit te spre
ken en -de plannen helder en klaar ter
tafel te brengen. Spr. heeft de overtui
ging dat van beide zijden het belang der
Gasfabriek wordt beoogd en dat men niet
de gedachte heeft elkaar vliegen af te
vangen. Om nog een juist oordeel te vor
men acht spr. het voor zich noodig, de
door dhr. Dominicus gemaakte bereke
ning te raadplegen. Na nog eenige voort
zetting der discussies, waarbij ook dhr.
Hoogesteger verklaart, de rekeningen na
der te willen onderzoeken, wordt tot aan
houding van het voorstel besloten.
Als onderwijzers aan den avondcursus
1924—1925 wordt aangewezen het on
derwijzend personeel der O. L. school.
Bij de rondvraag vestigt dhr. Karelse de
aandacht op de ongelukkig gekozen week
voor herfst-vacantie. Spr. geeft B. en
w. in overweging zoo mogelijk te bevor
deren, dat deze week voortaan in Septem
ber komt te vallen. Overeenkomstig de be-*
doeling dezervacantie gedurende het tijd
vak voor aardappelen rooien. De Voorz.
wijst op de groote moeilijkheid om hier
voor een vast tijd valt aan te nemen. De
practijk doet veelal zien dat dit niet wel
•gelijk is. Dhr. P. Lindenbergh Azn.
denkt dat hieraan groote bezwaren ver
bonden zullen zijn, omdat de herfst-va
cantie zoo geregeld is, dat het midden ge
houden wordt tusschen het tijdvak der Zo-
mervacantie en dat der Kerstvacant e. De
Voorz. deelt mede, dat B. en W. het
denkbeeld van dhr. Karelse zullen over
wegen. Na eene wijziging van de gemeente
begrooting 1924 waarin wordt opgenomen
onder den Kapitaaldienst een post van
f 6300,voor de beschikbaarstelling van
gelden voor de uitgifte van plaatsjes, in
gevolge de Landarbeiderswet, wordt de
vergadering gesloten.
Krabbendijke. Door de wijkverpleeg
ster werd in dank ontvangen een gift
van f2,50.
Vrijz. Herv. Gemeente. Godsdienst
oefening Zondag 12 October des avonds
5.15 uur: Ds. H. de Jonge van Bergen
op Zoom.
Waarschuwing.
De Commissaris van Politie der ge
meente Velsen, waarschuwt in het alge
meen belang tegen het aankoopen van For-
tuna-briefjes, uitgegeven door de N. V.
Handels Mij. „Fortuna" te Velsen.
Gezondheids-commissie.
Door den Commissaris der Koningin is
met ingang van 15 October a.s. aan dhr.
dr. C. Koek te Hoedekenskerke eervol
ontslag verleend als lid der gezondheids
commissie, zetel Kruinijngen.
Prov. Staten.
De heer J. G. van Niftrik, die Vlissin-
gen en ook de Provincie metterwoon ver
laat, heeft thans ontslag genomen als lid
der Prov. Staten, en zal als zoodanig
worden opgevolgd door mevr. E. Bergs-
maBergsma van Zoutelande, de volgen
de candidaat van de Vrijz. Dem. lijst.
STADS-NIEUWS.
Mevr. Noorbdwier.
Na zulk een avond zijn we dankbaar.
Dankbaar voor deze heerlijke kunst, voor
die volmaakte zang en de volmaakte voor
dracht.
Mevr. Noordewier ving aan met de jmag-
strale aria van Bach; toen de innige lie
deren Abschied en Verklarung van Fr.
Schubert. Ja, deze beide vormden voor
ons wel het hoogtepunt, met de prachtige
Resi van Burgzaien van Zweers. Het
„Waar werd oprechter trouw", werd ge
zongen op een wijze die allen wei diep
moet hebben geroerd.
Na het Canticum van A. Diepenbroek
en „Um Mitternacht" van G. Mahler,
volgden drie Fransche kerstliederen, teêre
kabinetstukjes, en tot slot het zoete O
Dolce concento van Mozart. Het was
alles van een bijzondere schoonheid.
De heer M. Noordewier Jr. heeft dunkt
ons sinds het vorig jaar zijn voordracht
nog weten te verdiepen, ook technisch
is zijn spel zeer gaaf. Hoe mooi stond
de edele klank van zijn instrument tegen
het weefsel der orgelbegeleiding in het
Largo van Bach.
De heer A. v. d. Horst toonde zich
een nauwgezet en fijnvoelend organist, zoo-
DOOR J. AB UTRECHT DRESSELHUIS.
(Nadruk verboden.)
3. Het slot ging in dc 16a eeuw over aan bet geslacht
Van idler Goes, welks wapen nog boven een der gangen aan
de westzijde, thans in een stal uitkomende, gevonden wordt.
Den 23 October 1747 werd het, door de erfgenamen van den
heer Adriaan, aan den Raad van State verkocht. Op diens
lart werden nu dc vertrekken, die zoo dikwerf getuigen waren
geweest van de weelde der oude Edelen, ingerigt tot zalen van
een militair hospitaal. In het volgende jaar ,nam de stad het
over, en bestemde het tot eene kazerne. Om heit zwaar verval
waarin hel geraakt was, besloot do regering echter weldra
het te verkoopen. In November 1750 werd hel voor L 400. VI.
toegewezen aan zekeren Corn. Stccnaart, het in zijne keus
latende, om het af te breken, of te laten staan. Hij verkoos
vooreerst het laatste; sloeg dc paardestallen op tegen den
ringmuur, en verzocht, op het eind des volgenden jaars, er
bier en drank aan de landlieden te mogen schenken. Hel werd
in den beginne geweigerd; later, toen een gedeelte was afge
broken en vertimmerd, werd het nogtans toegestaan, en zóó
is het woleer zoo trotsche verblijf der aanzienlijkste Edelen
thans, eene gewone herberg geworden!
Wanneer men, op eenen stillen zomeravond, over het ruime
binnenhof rondwandelt, en hot oog op de verspreide geringe
overblijfselen vestigt, dan kan men bijna niet na laten om
met den voortreffolijken „Feifh" te zeggen;
Hier, waar dit vale slot met doodsche majesteit,
Het puin der eeuwen om zijn grijze muren spreidt,
Hoe zinkt mij hier 't gevoel van mijn vergankelijkheid
Al» lood op 't harte 1
Van dat het trosch verrees op d'eerstgelegde steen,
Wat aantal eeuwen vlood met zijne zeden heen
Haar meening, geest en praal, haar roem en smaad verdween,
Haar vreugd en smarte
Hoe menig lieve maagd, werd eenmaal hier gevleid
Hoe menig schoone bruid, ten blijden dans geleid
Wat is, ach Godde mensch, wat aardsche heerlijkheid
Hoe ze eens mogt blinken
Eens ligt gij ook in 't stof des doods daar zwijgend neer.
Dan volgt geen goud, geen roem, geen afkomst magt, of eer,
Een graf en doodkist blijft u over, en niet meer
Van 't aardsch gewemel
O onvergangbre deugd! hoe lacht me uw luister aan,
Wat in 't gebied des tijds moog rijzen of vergaan,
Gij werpt meedogend op het stof des doods een traan,
En snelt ten Hemel
OORSPRONG EN OPKOMST DER STAD GOES.
1. In de nabijheid van sterke en welgelegene burgten vond
men veiligheid en voordeel, In derzelver omtrek sloegen dus
handwerkslieden en handelaars bij voorkeur hunne: woningen
op. Nu werden aan de eersten veelal zekere voorregten, aan
de laatsten vrijdom van tollen geschonken; en had dit plaats
dan werden daardoor wederom anderen aangetrokken. Aldus
ontstonden de meeste aloude Steden. De verrijzing der
stad Goes, in de nabijheid van het slot Ostende, was evenwel
ook gedeeltelijk een gevolg van andere omstandigheden en
gebeurtenissen, welke ilk u hier kontelijk dien, te verhalen.
Graaf Floris V. had, om de magt der Edelen te fnuiken,
aan de, reeds elders bestaande, steden^ bijzondere voorregten
gegeven. Hierdoor achtede zich de adel niet weinig gekrenkt,
peinsde op middelen, om 's Graven oogmerk te verijdelen;
en hieruit ontstond weder eene verbindtenis, aan welke vooral
onze Zuid-Bevelandische Ridders deel namen, in wier buurt
schap nog geene steden werden aangetroffen, en die gerug
steund werden door den Graaf van Vlaanderen, als met den
HoIIandschen oorlog voerende. De verbondenen verzoenden
zich wel met den Landvorst, bij het treffen des vredes met
Vlaanderen, doch de wrok bleef bij velen huisvesten, en dit
duurde voort tot aan 's Graven vermoording, waaraan zelfs
enkele deelnamen. Nu wist zich wel de listige „Wolfert van
Borssele van Vere meester te maken van het bewind, door
zich de voogdij over den jongen Graaf aan te matigen, maar
zijne onbeperkte heerschzucht berokkende hem vele vijanden,
zoo dat hij, op den 1 Aug. 1299 te Delft, op eenei gruwelijke
wijze, vermoord werd, en zijne kinderen gevangen gehouden.
Dewijl Graaf Jan geoordeeld werd hieraan medepligtig te
zijn, en s mans moordenaren ongestraft bleven, vereenigden
zich de onderscheidene takken der Van Borssele's tot wraak,
onder de leiding van het hoofd des oudsten stams, Floris, die
zich met de vroegere vereenigingen niet had willen inlaten.
Zij zochten hulp, eerst bij Frankrijk, doch dit misloopende,
bij Keizer Albirecht, dien zij met honderd vaartuigen te
gemoete togen naar Nijmegen.
Graaf Jan, listiger dan zij, had zijnen, te Middelburg achter
gelatenen zoon,, gelast hen ongehinderd te laten vertrekken, maar
gedurende hunne afwezigheid, hunne sloten aan te tasten, en
hunne landen te verwoesten. Aan djen last voldeed deze op de
strengste wijze. De eerste burgt, dien hij aantastte, was ,~,het
Kasteel van Baarsdorp", hetwelk aan een der takken der Van
Borssele's toebehoorde. Het werd moedig verdedigd, maar
ingenomen en uitgemoord. Op dezelfde wijze ging hij overal te
werk, waar men hem tegenstand bood, zoo dat lij meester werd
van geheel „bewesten en beoosten IJerseke", het Zuid-Beve
land van dien tijd.
2. De uitgetrokkenen, teleurgesteld in hunne ontwerpen,
keerden, met achterlating van hunne vaartuigen, door Noord-
Braband huiswaarts, en gingen, ten getal© van vijfhonderd,
te Bergen op Zoom weder scheep, 's Graven zoon Jan, uit
hoofde van zijn woeden in deze streken bijgenaamd zonder
genade, was juist te Reimerswaal en trok hun met een*
sterke bende, te gemoete. Tuschen Kruiningen en Waarden,
op eene plaats nog de slagvelden geheeten, geraakte men aan
elkander. De Van Borssele's werden geslagen, moesten terug
trekken, en gingen te Bieselinge scheep naar Vlaanderen.
