N°. 118.
Kerkconckht Mé vit. Noordkwiicr.
Ver. v. Vruz.-Godsdienstig en.
Wandelingen door Zuid- en Noord-Beveland,
Zaterdag Jk October 1921.
Ill6 Jaargang.
in den ouden tijd,
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f2,
buiten Goes f2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESC
Uitgave Naaml. Venn. „Goesche Courant'*
OOIIRAIVT
en Kleemvens Ross' Drnkkers- ©n Uitgeversbedrijf-
ADVERTENTIEN.
van 1 5 regels f 1,20, elke regel
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 1 -10 regels f2,40.
Bewijsnummers 5 cent.
Advertentiën worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag.
Bi J VOEGSKL
BINNENLAND.
Prijsstijging sajet
Uit Vecnendaal wordt gemeld: Dc ge
zamenlijke sajet-fabrikanten hebben beslo
ten den sajetprijs met 18 pet. te verlioo-
gen, d.w.z. met 40 cent per pond.
Spoorwegongeluk bij Mainz.
Voor zoover bekend is, zijn er onder
de dooden en gewonden van hel spoorweg
ongeluk bij Mainz geen Nederlanders.
RECHTSZAKEN.
Landverraad.
De rechtbank te Rotterdam deed uit
spraak in de zaak tegen J. H. M. Rijc-
kem, tegen wien 4 jaar gevangenisstraf
was geëischt wegens landverraad, het in
handen van een bu/itenlandsche mogendheid
spelen van stukken op de defensie betrek
king hebbend. De rechtbank veroordeel
de beklaagde tot 1 jaar en 6 maanden ge
vangenisstraf met aftrek van 11 maanden
preventieve hechtenis en overwoog hier
bij dat beklaagde meerdere personen in
bet ongeluk heefb gestort.
Een liefhebbende vader
en zoon.
De Vierde Kamer der rechtbank te
Amsterdam, heeft uitspraak gedaan in de
zaak tegen een vader en een zoon, die
hun vrouw en moeder, die bevallen was,
hadden achtergelaten, omdat zij haar niet
meer bij zich wilden hebben. Beide wer
den veroordeeld tot 3 jaar gevangenis
straf. De eisch was 6 j;aar.
Een aanvaring op de
Wester-Schelde.
In hooger beroep heeft voor het ge
rechtshof te 's Gravenhage terecht ge
staan B. M., gezagvoerder op de motor
sleepboot Bato II, wonende te Papen-
drecht, als appellant, en geïntimeerde van
een vonnis der rechtbank te Middelburg
waarbij hij tot een hechtenisstraf van 4
maanden is veroordeeld wegens het aan
zijn schuld te wijten zijn, dat eenig vaar
tuig zinkt, welk feit iemands dood tenge
volge heeft gehad. Onder de gemeente
Waarde is de boot op 20 Januari in de
Wester schelde in aanvaring gekomen waar
door een vrouw en 4 kinderen, die op de
Bato 10 waren, zijn verdronken.
Het O.M. waargenomen door mr. Del
Campo, eischtc nadat 2 getuigen-deskun-
digen van de zijde der verdediging waren
gehoord, bevestiging van het vonnis.
Mr. T. G. Rens, advocaat te Dor
drecht, bepleitte een nader onderzoek door
deskundigen, vanwege het hof aan te wijzen
De uitspraak is 22 dezer.
PROVINCIE-NIEUWS.
's Gravenpolder. Woensdag vergaderde
de raad dezer gemeente, waar alle leden
tegenwoordig waren. De voorz. deelt mede
dat goedkeuring is ontvangen tot het aan
gaan van een geldlecning groot f 1000 a
3 pet. ter verbetering van straten, waarna
een begin werd gemaakt met de behan
deling van de begrooting. Dhr. Joziasse
wenscht algemeene beschouwingen te hou
den. Dhr. Schouten wenscht de posten
afzonderlijk te behandelen. Dhr. Joziasse
verkrijgt 'het woord om een en ander over
deze begrooting te zeggen. Allereerst
wenschtc hij. dat de vergaderingen van
den raad met gebed worden geopend en
gesloten, hij wenschte er evenwel geen
voorstel van te maken, omdat hij vooraf
wel weet, dat het zal verworpen worden.
Hij wenschte ook, dat de Christelijke
feestdagen in eerc worden gehouden, cn
hier wordit er een danspartij gehouden.
Dhr. Schouten zegt, dat ze van de partij
van Joziasse evengoed dansen, indien er
gelegenheid is, als van anderen, wat ook
dhr. Joziasse afkeurt. Ook gaan ze van
jullie naar dc kermis, zegt dhr. Schou
ten. Hoe gaat het met de verordening op
het vloeken, zegt dhr. Joziasse. Wordt er
ooit één verbaliseerd? (Wel een bewijs
dat er hier in het algemeen geen misbruik
van wordt gemaakt. Corr.). Wat de be
lastingen betreft, de armen betalen meer
dan dc rijken, zegt dhr. Joziasse, het
schoolgeld is voor de armen te hoog, hij
vraagt ook of er al een onderzoek is in
gesteld naar het groote kolenverbruik in
de openbare school. Dhr. Schouten zegt,
dat dit niet meer na te gaan is, doch zal
er beslist opletten, daar het verschil zeker
wei wat te groot is; spr. meent voorts
dat de belastingen geregeld zijn naar hun
aanslag, dus juist zijn. Dhr. Joziasse
vraagt of er nog 3 leerkrachten noodig
zijn. aan de openbare school. Dhr. Jo
ziasse zegt nog, dat de autodienst geen
subsidie noodig heeft. Dhr. Vermue zegt,
dat bij de oprichting, als het ware de
belofte is gedaan, dat er subsidie zal wor
den gegeven, voor den tijd van 5 jaar.
Spr. zegt het gaat niet aan, nu deze
dienst goed slaagt, die tegen anderen moet
concurreeren, dit nu in te trekken. Spr.
wil zijn woord gestand doen, cn de
subsidie voor dien tijd verleenen. Na de
discussies zegt de voorz. dat hij als
secretaris niet in staat is, alle punten,
waarover is gesproken weer te geven, hij
verzoekt dhr. Joziasse indien hij ze wil
opgenomen zien, deze schriftelijk in te
dienen. Dhr. Joziasse wil beslist opge
nomen zien, dat hij tegen den post der
brandverzekering is. Dhr. Schouten vraagt,
en hoe denkt U over de pensioenen?
De begrooting wordt nu zonder hoofde
lijke stemming vastgesteld in ontvangst en
uitgaaf op f29.969,45, met een post van
onvoorziene van f 1430,29. Daarna wordt
overgegaan tot behandeling van het voor
stel van B. en W. om art. 85 van de
Algemeene Politieverordening te doen
vervallen, waarvoor, evenals vroeger, het
verleenen van verlof tot het geven van
dansmuziek in de herbergen, aan den bur
gemeester komt. Natuurlijk worden daar
weer „korte" discussies van ongeveer een
half uur over gehouden. Dhr. Verhuist
meent, dat er weer elk oogenblik feest
partijen zullen worden gehouden, wat door
dhr. Vermue sterk wordt bestreden, daar
hij ook daar beslist tegen is. Met 4 tegen
3 stemmen werd besloten tol intrekking
van bovengenoemd artikel. Vóór de hecren
Schouten, Vermue, Lokcrsecn Kouscma-
kor, tegen dbrn. De Koster, Verhulst en
Joziasse. Van de vereeniging voor L.O.
onderwijs is een verzoek ingekomen om
een bijdrage van ten hoogste f 5,voor
iedere leerling. Dhr. Vermue is overtuigd
dat het schoolbestuur zuinig is, en wil
alles geven wat er noodig is voor ver
lichting, verwarming en leermiddelen. Dhr.
Joziasse wil aan de f5, per leerling
vasthouden, indien de kosten minder zijn,
dan zal dit in vermindering komen. Het
voorstel van dhr. Vermue wordt aange
nomen. Daarna komt nog ter sprake, de
ligger van wegen en voetpaden in deze
gemeente zooals die laatst is gewijzigd,
welke wordt goedgekeurd. De vergadering
die om 10 uur was begonnen, eindigde
omstreeks 2 uur.
ST ADS-NIEU WS.
it kno kmo
Voor het tijdvak van 1 October j.l. lot
1 October 1923 is wederom benoemd tot
lccraar aan de R ij'ks! and bouw w i niter sch ooi
te Goes, dhr. C. van Baak, alhier.
aanrijding.
Hedenmorgen werd do 65-jarige juf
frouw Verburg in dc Voorstad aangereden
door een slagersjongen op dc fiels. Zij
kwam op het achterhoof tl te vallen en
bekwam hierdoor een bloedende wond,
welke door dr. v. d. Berg werd verbonden.
i/lfi prijsstijging
Door de Chr. Besturenbond is een uit
voerig schrijven gezonden aan den Raad
van Beroep voor Verbruikers alhier, waar
in gewezen wordt op de prijsstijging van
de voornaamste levensmiddelen. Verzocht
wordt, dat de Raad alle mogelijke maat
regelen zal nemen om, vooral in dezen tijd
van loonsverlaging, deze toename van duur
te ongedaan te maken of verdere stijging
te voorkomen. (z.)
Donderdag 9 Oct. zingt mevr. Noor
dewier in de Groole Kerk, alhier. Is het
nog noodig een opwekkend woord te
schrijven om dit concert te gaan bijwonen.
We gclooven het niet. Mevr. Noordewier
te hooren zingen is zulk een groot genot,
dat wel niemand zich daarvan zal willen
ver stelten.
Menigeen zal bovendien aan het concert
van verleden jaar nog dc schoonste her
inneringen bewaren.
Dhr. M. Noordewier Jr. (fluit) zal zijn
medewerking verleenen, zijn spel is tech
nisch zeer knap en hij weet aan z'n instru
ment een mooien, zaohtcn klank te ontlok
ken. Wij verwachten een talrijk publick.
Zondagavond 7 uur zal een godsdienst
oefening gehouden worden onder leiding
van ds. E. van Ruijtenberg te Ooslburg.
LANDBOUW, VEETEELT
EN VISSCHERIJ.
Mossels.
Gedurende bijna het gehccle jaar door
Men schrijft uil! Zeeland aan de N.
R. Crt.
worden mosselen verzonden voor de con
sumptie, al zijn cr eenigc maanden in het
voorjaar, als do mossels „melken" d. i.
zaad loozen, dal de verzendingen veel ge
ringer zijn. Over het algemeen worden de
mossels in Zeeland zelf het meest genut
tigd in do wintermaanden, maar dc afzet
naar België stoort zich niet aan seizoen-
verzending, zelfs zoo dat de zomermaan
den meermalen zich kenmerken door af
neming van zeer groote quantums. In de
oorlogsjaren is ook in ons land voor het
mossclvcrbruik menige lans gebroken en
werkelijk heeft dit hier cn daar wel suc
ces gehad en de erkenning gebracht dat
mossels een. voorname plaats zouden kun
nen veroveren onder dc goede voedings
middelen; natuurlijk speelde daarbij voed
selgebrek ook een voorname rol. Wanneer
men tot do erkenning komt, dat mossels
een gezond en krachtig voedsel zijn, hoe
men ze ook gebruikt: rauw, gekookt, ge
bakken of gestoofd, ook in zuur inge
maakt, dan moeten deze schelpdieren ook
ten onzent een meer gevraagd artikel wor
den. Schrijver betoogt dat een schelpdie
renconsulent werkelijk in een behoefte zou
kunnen voorzien. Zeker, de mosselkwee-
kerij heeft zich zonder deze uitgebreid
tot een ongekende hoogte, maar ook over
productie heeft in deze weieens den mos
sel vis schcrs parten gespeeld.
Bij mensch en heugenis bestond de vloot
van visschcrs te Ierseke uit enkele booten
cn thans is deze haast gestegen tot bij dc
200, de vloot van Bruinisse verdriedub
beld en Tholen, Philippine, Graauw, Clin-
gc naar rato cn daarom juist moet er ge
werkt worden door eendrachtig optreden
van belanghebbenden, dat hel mosselbe-
drijf in goede banen blijft of komt waar
dit niet het geval is. Dc mosselaffaire in
Zeeland is wel van zoo'n belang, dat wer
kelijk steun wordt verdiend.
ze zeide zijn vader te kennen. „Ik weet
zeker, dat hij dood is", zcide dc jonge
man. „Dat moet dan pas zijn gebeurd
antwoordde de vrouw, „want ik hel) hem
Maandag nog gezien...." Dc zoon begaf
zich naar een opgegeven adres en vond
daar zijn 85-jarigen ouden vader, die op
zijn beurt verbaasd was zijn „vermisten
zoon terug terug, te zien.
Een benauwde reis.
Toen Maandagmiddag een Fransch Far
man Goliath-vliegtuig van Croydon op weg
naar yParijs was, raakte den buis vari den
carburator van den motor aan stuurboord
onklaar, waardoor de motor van zijn ben
zinetoevoer werd afgesneden. Het vliegtuig
vloog met groote snelheid en was op een
hoogte van eenigc duizenden voet, toen dit
gebeurde. De mecanicien Richards onder
nam het waagstuk om naar den vleugel
töe te klimmen cn, lang uitliggend en op
gevaar af van naar beneden geworpen te
worden, te trachten de gebroken buis met
werk en ijzordraad tc herstellen. Toen dit
niet lukte, hield hij de twee einden van dc
gebroken buis tegen elkaar, tot men na drie
kwartier het vliegveld van Lympne in het
gezicht kreeg. Daar ondernam het vliegtuig
een landing, die veel bekijks had toen men
gewaar werd dat er op don vleugel een
lag, wiens ccno been in dc ruimte bcn-
GEMENGD; NIEUWS.
Zij leefden nog
Een vader cn zoon, die beiden sedert
jaren dood werden gewaand, hebben elkaar
Vrijdag jl. in Southampton in goeden wel
stand ontmoet. Het overlijden van den va
der te Johannesburg werd gemeld in Fe
bruari 1916, terwijl dc zoon in 1917 ver
mist werd opgegeven bij de Britsche troe
pen in ^Frankrijk. Zijn weduwe kreeg een
pensioen.
Deze week kwamen er troepen in Sout
hampton aan om vandaar naar het Naburi
ge Oosten te vertrekken. Onder hen be
vond zich een zekere Frank Hannaway
yRowe, een instructeur, die, wetende dat
zijyn overleden vader eertijds in Sout
hampton had geleefd, eens een kijkej in de
stad ging nemen. In de straat, waar zijn
vader zou hebben gewoond, betrad hij een
koffiehuis en raakte in gesprek met de
waardin, wie hij zijn naam meedeelde. De-
't iii ^t»—
Het vliegtuig had acht passagiers, on
der wie drie vrouwen, aan boord. Nadat
het mankement hersteld, was, kon de reis
voortgezet worden.
Afdoende
Een caféhouder in dc Kerkstraat te
Hilversum, wien het blijkbaar de keel
uithangt als maar „op dc lat" tc moeten
schrijven, zonder cenig uitzicht op be
taling, heeft een eigenaardig middel uit
gevonden om pressie te oefenen op de
nalatige nathalzen. In zijn uitstalkast hangt
n,l. thans een lijst, waarop hij zijn vorde
ringen op, met naam en adres aangeduide,
debiteuren te koop aanbiedt. Dc lijst mag
zich wel ui zekere mate van belangstel
ling verheugen.
De bewustelooze echoorstcenvegcr.
Dezer dagen was een schoorsteenveger
in de magazijnen van de firma Vroom cn
Dreesman te Leiden bezig met het rei
nigen der rookgclcidingen. Daar de man
naar het oordcel van in de zaal aanwezi
gen wat al te lang in den schoorsteen
bleef, werd een onderzoek ingesteld cn
vond men hem in bcwustoloozen toestand
in een der rookleidingen. Daar men in do
zaait vergeefsche pogingen deed om het
bewustzijn te doen lerugkeeren, werd de
man per brancard naar het Academisch
Ziekenhuis vervoerd, waar dc toestand
ernstig werd geacht en men voor zijn
leven vreesde.
Een schijngevecht.
Dc „Tel." schrijft over een „schijnge
vecht bij dc manoeuvres:
We zijn de eerste compagnie van het.
battaillon. Een heel batailion is juist voor
ons uitgegaan. Theoretisch kan ons dus
van voren niets gebeuren. Practiscii daagt
eensklaps voor ons op den weg een cava-
DOOR J. AB UTRECHT DRESSELHUIS.
(Nadruk verboden.)
INLEIDING.
Het is een zeer gewoon verschijnsel, dat, anders vrij be
kwame, menschen, vreemdelingen zijn in het land hunner in
woning. Menigeen weet wonderlijk veel te vertellen vani
hetgeen hij elders gezien of over andere landen gelezen heeft,
maar is onbekend met de gebeurtenissen, welke in zijne eigene
nabijheid hebben plaats gehad, en met dc overblijfselen van
vorige tijden, die or nog werkelijk gevonden worden: of, zoo
hij er nog iets van meent tc wefan, dan baptaat dit diklwijls
meestendeels uit overleveringen cn vertelselen, voor welke
men geenc behoorlijke gfonden van zekerheid heeft. Deze
opmerking deed, voor meer dan 500 jaren, don oudsten Hol-
landschen Kronijkschrijver, Melis Stoke, reeds zeggen:
Wantet dinket mi wesen scande
Dat de liden van den lande
Ander giesten vele weten
En si des hebben vergheten
Wanen si sclve sijn gheboren
En wie si waren hier te voren
Die 't lant wonnen entie erbe
Daar si of nutten die bederbe.
Om u dus voor die schande te beveiligen, zullen wij de
eilanden doorwandelen, op welke wij ons verblijf hebben, en
daarbij een begin maken met het Disitrifet, waarin onz*t
Wantet want het. Giesten of geesten, geste, een der
oudste bastaardwoorden voor dadenverrichtingen. Wanen
Waar in. Entie en de. Bederbe vruchten eigenlijk
nooddruft
woningen gelegen zijn, de eilanden Zuid- en Noord-Beveland.
Oorsprong der 'Aeeuwsclie eilanden.
Voor alles moet gij u ccn juist denkbeeld vormen van den
oorsprong onzer eilanden. Zij zijn een gewrocht dier wateren,
tegen welke wij raoig onafgebroken te strijden hebben, en
ontstonden, gelijk iedere nieuwe polder, welker bedijking gij
aanschouwen kunt. Do plaats, welke thans door de Pro
vincie Zeeland wordt ingenomen, was namelijk in de oudste
tijden eeuo baai, in welke de Schelde cn Maas hare wateren-
ontlastten, cn de medegevoerde aarddeelcn, die de vloed haar
belette in zee uit te storten, lieten vallen. Van lieverlede'
ontstond hier dus een uitgebreid moeras, dat, dagelijks aan
gevuld en verhoogd, eindelijk de gedaante aannam van eenc
menigte kleine eilanden, tusschen welke dc gezegde rivieren
zich met verscheidene bogten hecmkronkelden, en hare wateren
vermengden. Langzamerhand aangewassen, hechtte zich weder
het ecno dezer kleine eilanden aan het andere^en alle wer
den hooger. Menschen betraden den nieuwen grond; sloegen
op do hoogste declcri hunne woningen op; vcrcenigden de
kleinere groepen; en een laag, rijkelijk van water voorzien,
en digt met hout begroeid, oord, was hot voortbrengsel van
deze nieuwe schepping. Daar ïnlusschen deze gronden met.
op do tegenwoordige wijze, tegen het geweld der zee bevei
ligd werden, en hoogten cn vliedbergen veelal dc eenigc
schuilplaatsen der weinige bewoners waren, zoo kan het
niet bevreemden, dat zij dikwijls door de golven bedekt*
werden. Daarom valt ca- dan ook van den alleroudstcn toe
stand der Zeeuwsdhc eilanden zeer weinig tc zeggen. Er
zijn zelfs oude schrijvers, die verzekeren, dat geheel Zeeland
in het midden der 11c eeuw wederom niet veel meer dan
eene wildernis was.
De Bevelanden.
Pepijn van Landen, eerste Hertog van Braband, had, in
de 7e eeuw. aan zijne dochter Gecriruida, naderhand de
PI. Geertrui-Ja d' Expectance, onder meer, ook dc slikkeni
en schonren gegeven, uil welke idit Distrikl ontstaan is.
Stervende had zij dat gedeelte, hetwelk zij, naar haren vromen
neef B a v o, Graaf van Hesban in Ludt, „Bavoland" ge
noemd had, nagelaten aan zekere Jonkvrouwe Riburgis, dio
het, tot heil haror ziele, omtrent het jaar 700. weden- vcri*
maakte aan dc pas ontstane Abdij van St. Bavo tc Gent; en
van daar acht men don naam Z. en N. Beveland afkomstig,
wolke deze eilanden nog dragen.
Denkt even wei niet, dat deze eilanden er toen reeds nage
noeg zoo uitzagen als tegenwoordig. Het tegendeel is waar.
Plet toenmalige. Z u i d-B e ve 1 and, b.v. was niets meer dan
de tegenwoordige „breede watering", en strekte zich niet
niet verder uit dan van 'sHeer Arendskerke tot Ijerseke.
Ten oosten van hetzelve lag Siozand, waaruit de wate
ring van „beoosten Ijerseke" ontstond. Ten zuid-oosten vond
men de Waarden, welke langzamerhand de watering „tus
schen de Honte en Hinkelingo" vormden. Ten zuid-westen
de eüanden Borssclc cn Baarland, die later vereenigd
werden. Ten westen zag men slechts onvruchtbare slikken en
zandbanken, want de heerlijke Kraaijerl en andere Polders,
zijn van jongere dagtcekening. Ja zelfs dat oude Zuid-
Bevcland bestond uit onderscheidene brokstukken, van welke
do strook langs dc Solienge, en liet Dijkwal de voornaamste
waren.
Wij zullen bij onze wandelingen, zoo veel mogelijk, die
vroegere gesteldheid in het oog houden; de, weleer op zich'
zelve slaande, belangrijkste gedeelten afzonderlijk bezigtigen;
en met Goes, als een der oudste, en nog steeds gewigtigste.
plaatsen een aanvang maken.
DE BREEDE WATERING,
a. De strook langs de Schenge.
Het grondgebied van Goes maakte, met dtit dor he|erlijk-i
heden van 's Heer Hendriks,kinderen, Wissokerke, 's Hcer
Arondskcrke, Baarsdorp, Sinoutskerke, Nisse cn 'spieer Abts-
kerko, voor zoo veel deze in dc breede watering liggen, in
oude tijden, een afzonderlijk eiland uit, hetgeen ten jare 922
do zuidelijke grens was van het nieuwe Graafschap van Hol
land, naar de beide, nog teB «Rafel SBH 'a Graveopolder
