Hartenvrouw,
AJ. P,s Kerstpudding
145.
Zaterdag 8 December 1923.
110 jaargang
J Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
„Ze".
FEUILLETON.
Binnenland.
'4ro
ABONNEMENT
Vrijs per kwartaal, in Goes f 2,
bniten Goes f 2,
Afzonderlijke nummers 5 cent,
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
(sOESCHE CÖIMNÏ
Uitgave Naaml. Vennootschap Gfoesche Courant
ADVERTENTIËN
van 15 regels f 1,20 elke regel
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 1—10 regels f 2,40
Bewijsnummers 5 cent.
ea Kleeuwens Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag.
NADRUK VERBODEN.
Uit miju jongenstijd herinner ik
mij, hoe ik eenmaal met onzen meester
en met mijn broertje van de stad kwam.
Onderweg overviel ons een onweer,
dat in de eenzaamheid van het laud
een angstwekkender! indruk op ons
maakte. Na een hellen bliksemstraal
met daarop onmiddellijk ioskna! lenden
donder zetten wij, jongens, het op een
/ooperi. Maar Meester kalmeerde ons
met de lakonieke opmerking: „Hou je
toch bedaard als ze ons hebben moe
ien, krijgen ze ons toch wel
Er moet bij de gedachte aan die
l»eheimziniiige „ze" toen iets van ont
zetting door me been zijn gevaren,
anders zou ik dat woord van den
meester niet zoolang hebben onthouden.
Wie ziju die geheimzinnige „ze", die
ons in de macht hebben, wanneer we
op een eenzamen landweg wandelen,
en die zoo on verbiddel lijk zijn, dat het
niets geeft wat men te hunnen opzichte
onderneemt
Later heb ik begrepen, dat het de
natuurmachten waren, die Meester als
no dlot aanvaardde. //Ze" zijn niet met
den vinger aan te wijzen, niet te zien,
niet te hooren„ze" zijn nergens en
overal//Ze" zijn vaag en gestaltloos
e i toch is er niets werkelijker en niets
invloediijker dan deze vreeselijke, onont
koombare ze".
Later heb ik /,ze" ook in anderen
vorm leeren kennen dan in die van
dolzinuige onweerswolken, waaruit een
welgemikte bliksem schiet. „Ze" zeggen
van hem Wee, als „ze" iets zeg
gen, want wat aze" zeggen is even
raak als de bliksem. Wanneer zeker
men8ch iets van ons zegt, kunnen we
on* verweren, hem tegenspr3ken, hein
voor 't gerecht dagen desnoods. Een
mensch, die iets beween, is feilbaar;
een mensch, die lastert, is tot veront
schuldiging te dwingentegen deu
ir.oud van één bepaald persoon kan
men maatregelen nemen zijn uitspraak
kan men bestrijden men kan al zijn
krachten inspannen eu ten doode toe
worsttien om de tong, die het op ons
bestaan heeft gemunt, onschadelijk te
maken.
Maar als yze" wat van ons zeggen
Dan geeft geen zelfverdediging; dan
heeft men zich lijdelijk over te geven.
Als #ze" ons hebben moeten, krijgen
ze ons toch wel.
Wederom, wie zijn deze „ze* Het
ijii de met den vinger niet aan te
wijzen, vage en gestaltlooze en toch
boven alles werkelijke en invloedrijke
machten van de openbare meening.
Door deze maatschappelijke onzichtbaar
heden voltiekt zich het noodlot even
goed als door de machten van de
natuur.
Geheimzinnige machten zijn deze
„ze*. Lezer, hebt ge ooit iemand ont-
40
DOOK
hellmuth mielke.
Uit het Duitsch vertaald.
(Nadruk verboden.)
„Ik heb mij de vrijheid veroorloofd,
geachte mevrouw," zei de heer van
Villessen, terwijl hij haar galant de
hand kuste, „twee mijner vrienden mee
te brengen, die ik u niet anders dan
warm kan aanbevelen. Vooreerst de
heer Directeur A Isen hij bevorderde
Alsen zonder meer maar dadelijk tot
directeur en dan mijn wapenbroeder
de heer von Zrinskowski. U behoeft
overigens geen moeite te doen, zijn
naam te onthouden. Mijn vriend is
anders een beste kerel."
Mevrouw von Halbach beantwoordde
de buigingen der beide heeren met
eenige onbeteekenende woorden, waarbij
zij haar zoetsten glimlach vertoonde,
en draaide hun toen den mg toe om
het afgebroken gesprek met verschei
dene andere gasten voort te zetten.
Was de wijze van introductie Alsen
al heel zonderling voorgekomen, zijn
verrassing steeg nog, toen de heer van
moet, die oorlog wilde Wanneer ge
in 1914 naar Rusland waart gegaan
of naar Duitschland of Franktijk en
ge hadt den eersien den beslen boer
of onderwijzer of kolonel op den man
af gevraagd, of hij zich mede aanspra
kelijk stelde voor 't uitbrekeu van den
wereldoorlog, zou hij u vprbaasd hebben
aangekekeu. Waut de Rus ische boer
en de Dui'sohe onderwijzer en de
Fransche "Tolouel zijn volkomen gelijk
onze Hollaudsche mannen en jongens
op zeker oogeub'ik te wapen geroepen
omdat ze" oorlog wilden.
Wie heeft den wereldoorlog ont»
ketent De Duitsclie keizer Een of
ander Eugelsche diplomaat Maar wan
neer wij het relaas lezen, dat de kranten
kort geleion hebben ontleend aan de
thans openbaar geworden papieren van
de geheime diplomatie, ontdekken wij
tot onze ontsteltenis, dat de ministers
en gezanten en koningen en keizers
reeds sinds tientallen jaren den oorlog
verwachtte», zonder dat ze wisten met
wie en tegen wie 't zou gaan. Zelfs de
hoogste gezaghebbers leefden in span
ning, of „ze" eenmaal tot het uit
breken vau den oorlog zouden besluiten.
Men spreekt van oorlogsmisdadigers
en wil ziju wraak koelen op een
enkelen persoon, maar de groote oor
logsmisdadiger is „ze", de geheimzin
nige geest, die het noodlot ontketent.
„Ze" maken oorlog„ze" maken
revolutie „ze" zijn ergens in staking
gegaan en „ze" hebben ergens anders
een progrom uitgelokt.
Had men den wereld-oorlog kun
nen keeren Ja, als de Duitsche
keizerhad men de revolutie kunneu
keereu Ja, als Lenin of Trotzky
Maarals „ze" oorlog ol revolutie in
den zin hebben, is alle verzet tevergeefs.
„Als ze ons hebben moeten, krijgen ze
ons toch wel."
„Ze" zijn het ook, die over ons
persoonlijk leven beschikken. „Ze heb
ben mij'slocht gemaakt", verontschul
digt zich een beklaagde. „Ze hebben
hem net zoolang gesard en getrapt,
tot htj gek wierd", vertellen de ver
pleegsters omtrent een krankzinnige.
Men heeft zich tol wanhopig wordens
toe afgemat m:t het onderzoek naar
de geheimzinnige „ze", die over menscb
en maatschappij het noodlot ontketenen
Da levensmschlen, men heeft beproefd
ze te ontleden en te verklaren econo
misch, zielkundig, natuurwetenschappe
lijk.... Steeds bleef er een onverklaar
bare rest.
„Ze" belagen ons niet s1 echts van
buiten, maar ook binnen in ons zetelen
„ze" de vage, niet te omschrijven,
maar op alle gebied zich openbarende
levensmachten, die menscb en inensch-
heid tegen hun eigen willen en streven
in voeren naar hun onvermijdelijke
bestemming.
Ja, binnen in ons hebben „ze"
grooter macht nog en zijn „ze" moei
lijker te ontdekken en te bedwingen
dan daarbuiten. Op „ze" doelde de
dichter van Wilhelm Meister, toen hij
zijn harpspeler liet zingen Wie nooit
zijn brood met tranen at, wie nooit de
Villessen hem op zijn onverschilligen
toon vroeg
„Wel, wat zeg je nu van dit ouwe,
opgedirkte vrouwspersoon Bevalt ze
je niet buitengewoon
„Ik begrijp maar niet, waarom die
dame ons niet aan de andere heeren
voorstelt."
De luitenant trok een grappig ge
zicht.
„Beste viind, zie maar vau die
voorstellerij af, en stel je soms ook
niet zelf aan de anderen voor. Hier
gaat men wel met elkander om, maar
men kent elkaBr niet. Zoodra men
weer bniten is, heelemaal niet meer."
„En op deze wij'ze moet zich een
gesprek ontwikkelen
„Je ziet immers, hoe ze allemaal
met elkaar staan te praten. Men is hier
daardoor gelegitimeerd, dat de edele
gastvrouw iemand den toegang heeft
verleend. Zij kent haar Pappenheimers
dat is voldoende. Oubekenden of niet
door heel goede bekenden uitgenoo-
digden mogen hier niet binnenkomen.
Overigens behoef je je hier niet te
geneeren."
„Maar ik begrijp niet
De luitenant lachte. „Nou, je zult
het straks wel begrijpen. Maar laten
we verder gaan, mijne heeren."
Aan den salon grensden nog verschei
dene even smaakvol en schitterend
mét nieuwe rozijntjes en amandelen
EEN HEERLIJKE LEKKERNIJ!
Puddinglabriek A. J. POLAK, Groningen
kommervolle nachten, stil weeuend op
zijn leger zat, die keut u niet, hemel- j
ecbe machten
Gesprongen winterhanden
en jiukende wintervoeten geneert men
met Purol. In doozeu van 30, 60 eu
90 e s. Bij apothekers en drogisten.
Onzichtbare besetting?
Vlak voor de Eugelsche verkiezingen
als om Baldwin een sleuatje te geven
koun het bericht, dat Ue bezet
tingstroepen aan tien Roer, binnen
korten tijd van 60001) op lOOOO man
zullen worden verminderd.
Alle openbare gebouwen zullen wor
den ontruimd eu de Fransche geuerale
staf zal van Dusseldorf naar Mainz
worden verplaatst.
De douane, posterijen en andere
openbare diensten zullen dan weer in
Duitsch beheer komen.
Van andere zijde wordt evenwel
gemeld dat het Fransche douane-cordon
zal blijven bestaan.
Aan dezen stap naar verbetering is
de bemiddelende regeering te Brussel
natuurlijk niet vreemd. Deze tracht
voortdurend een openlijke breuk tus-
scheu Londen en Parijs te voorkomen
en heeft al menigmaal in den laatsten
tijd Poincaré bewogen, water in zijn
wijn te doen. Zoo is het geschied ten
aanzien van het separatisme in Rijnland,
den ex-kroot prins en het geallieerde
militaire toezicht.
Hopen we dat de onzichtbare be
zetting die daardoor nog niet on
voelbaar wordt er-klonten zal en een
voorbode zal zijn van algeheele ophef
fing der bezetting. Zoo ver zijn we
echter nog niet.
In de Matin stelt Senator de Jouvenel
het dilemma óf de Koer bl(jtt bezet,
óf liet Rijnland wordt vrij en auto
noom. Hij erkent, dat Frankrijks vei
ligheid nog niet afdoende gewaarborgd
is, maar acht nu het oogenblik voor
onderhandelingen over de vergoeding
aangebroken. Daartoe stelt hij opnieuw
in het licht, dat Frankrijk Duitschland
slechts terugbetaling van de kosten van
het herstel van het verwoeste gebied
vraagt, mits het ten opzichte van de
schalden tusschen de geallieerden
schadeloos wordt gesteld. Zelfs zou nu
de liquidatie van de oorlogskosten in
het algemeen in dier voege kunnen
geschieden, dat een deel der vergoeding
met het oog op de schuld der geal
lieerden voorloopig nog Diet geregeld
wordt.
De Jouvenel wenscht dat de Ver-
eenigde Staten bij dit alles een duit in
't zakje zouden doen. Maar, zooals
bekend, voelen deze daar niet veel
verlichte vertrekken. Ook hier troffen
zij eenige heeren aan, die den luitenant
met een vluchtig hoofdknikje begroetteD.
Het viel Alsen op, dat hij tot nog toe
geen enkele dame had opgemerkt.
En bliksemsnel schoot er een ver
denking door ziju brein. Hij wilde iets
vragen, maar de heer van Villessen
wees juist op een prachtige schaal van
wit zilver, die door palmen beschaduwd,
eenigszins verdekt in een hoek op een
zwarte znil stond opgesteld.
„Kijk daar eens de heilige offer
schaal. Daar stapelen wij straks onze
bijdragen in op."
Alsen pakte den arm van zijn met-
gezet beet. „Vertel me nu eindelijk
eens eerlijk, wat dat allemaal beteekent.
Ben ik hier in een speelhol
„Pst! Je moet niet zulke ordinaire
woorden gebruiken, beste kerel 1 Onze
edele gastvrouw heeft juist vandaag
ontvangdag. Als ze die uitdrukking daar
uet gehoord had, dan zou jeondanks mijn
warme aanbeveling, buiten de deur
gezet ziju."
Ja, maar wie en wat ls dan deze
mevrouw von Halbach
„Nou, ik heb het toch al gezegd,
de vrouw des huizes hier, een adellijke
weduwe, die eens per week geregeld
ontvangt. Alleen maar heeren natuurlijk,
die eerst een beetje over politiek, beurs,
theater en andere dingen praten en
voor. Misschien dat daarom Poincaré
wat handelbaar Ier is geworden, teneinde
de knie te bewegen deel te nemen aan
de hi raadslagingen over de oplossing
der moeilijkheden van Europa, welke
zonder deze deelname niet mogelijk
schijnt.
Lloyd George en de vrijhandel.
L'oyd G-»rge heeft in een redevoe
ring in Camberwell de liberale actie in
Londen een laatsten stoot gegeven. De
oud-premier die zeer geest driftig be-
gruei werd, heeft een beroep gedaan
op Londen om te stemme» voor den
vrijhandel, aan welk stelsel de welvaart
van het rijk en van ziju hoofdstad zijn
te danken. Hij verklaarde, dat Londen
de grootste wonderstad was, die ^le
wereld wat grootte en rijkdom, macht
en invloed betreft, ooit heeft gekend.
Er zijn hoofdsteden geweest van groote
rijken, docb nooit een centrum van
een rijk zoo groot als dit. Doch daarm-se
houdt het niet op. Londen heeft een
eigen rijk, grooter dan het Britsche
rijk, D.l. dat van wereldhandel, finan
ciën en scheepvaart. Het is het een.
truin van eeu rijk, dat het zelf ge
schapen heeft. Een eeuw geleden be
droeg de bevolking H/j millioen zielen,
thans 7ya millioen, een eeuw geleden
beliep de internationale handel van het
lioele land 81 millioen pond sterling,
verleden jaar die van Londen alleen
540 millioen. In deze 100 jaar, waar
van 75 met vrijhandel, is Engeland
groot gewordeD en zijn hoofdstad het
financieele centrum vau de heele wereld
en 's werelds grootste stapelplaats.
Uif hef belette gebied.
Bfj een betooging voor het raadhuis
te Wanue hebben werkloozeu de politie
op revolverschoten en steenworpen ont
haald. De politie schoot terug. Naar
voorloopig vastgesteld is, zijn 7 lieden
gedood eu ongeveer 30 min of meer
ernstig gewond. Bezettingstroepen heb
ben de orde hersteld.
Op 30 November heeft de Fransche
overheid bij het filiaal van de rijksbank
te Dusseldorp 63,000 biljoen mark aan
bankbiljetten in beslag laten nemen.
Hef kabinef-Marx.
Hei kabinet-Marx is door den Rijks
dag vriendelijk ontvangen. Vermoedelijk
zal de machtigingswet wel worden aan
genomen.
Kef schadevergoeding*-
schandaal fe Rijssel.
Naar de Oeuvre mededeelt heeft het
onderzoek in zake het schadevergoe
dingsschandaal er reeds toe geleid, dat
niet minder dan 18.000 dossiers van
schadevergoedingszaken voor verdacht
gehouden worden. Zij worden alle
onderzocht. Er zijn thans reeds heel
dan overgaan tot een klein spelletje
kaart. Dorst wordt daarbij uiet geleden,
er wordt wijn, ja zelfs champagne ge
dronken."
„En mevrouw von Halbach houdt
de bank?
„Welnee, daar denkt ze niet over.
Zij bemoeit zich niet met de particu
liere genoegens van haar gasten. Dat
zou haar immers wel eens leelijk kunneu
bekomen. Zij is, zooals iemand eens
geestig heeft gezegd, slechts portier aaa
het hof van koning Pharao, en daarom
stelt zij zich tevreden met de fooien."
„Fooien Houdt u me soms voor
den gek, mijnheer von Villessen?"
„Ik denk er niet aan.JJe bent toch altijd
nog een echte provineieman, beste Al
sen. Neen, de zaak is werkelijk zooals
ik zei. Men duwt haar nu wel niet de
fooi in de hand, maar men legt het
geld stilletjes in het voorbijgaan, als
men van de speeltafel is opgestaan, op
de witte offerschaal daar. Het komt
ook wel voor, dat enkele personen de
schaal maar ongemerkt voorbij gaan
meestal diegenen, die verloren hebben.
Och, dwang bestaat er immers bjj zoo
iets niet."
„Maar dat is gewoonweg ongelooflijk!
En de politie draagt daar geen kennis
van? Dan is die zoogenaamde mevrouw
von Halbach niets anders dan een
avonturierster
wat vervalschiogen aan het lieht ge
komen, waarbij het bedrag, dat de
regeering zou betalen, met 50 h 120
pet. verhoogd werd.
Intusscheu gaan de getroffenen van
het verwoeste gebied e-g aan 't morren.
Maandag beeft er een vergadering plaats
gehad van afgevaardigden der talrijke
coöperaties voor den heropbouw, waarin
een heftige motie van protest werd
aangenomen tegen de politiek der regee
ring. Dsze doet niets om de duurle
van den heropbouw tegen te gaan. De
leveringen in natura uit het Rijn- en
Roergebied, vooral het hout tier ïtijR-
lttndsehe hosschvn, waarmede men te
Parijs zoo handig propaganda heeft
gemaakt voor de pandenpolitiek, wordt
niet geleverd aan de coöperaties
voor üen wederopbouw maar ver
kocht aan hoathaodelaren die het op
hun beurt tegen hoogen prijs aan de
getroffenen van het verwoeste gebied
verknopen.
De kabinetscrisis-
Jhr. Mr. F. Beelaerts vau Blokland
beeft aau de Koningin verklaard, tot
zijn leedwezen niet in staat te zijn, de
hem gegeven opdracht tot samenstel
ling van een extra-parlementair ka
binet te aanvaarden. Naar ons ter
oore kwam, zijn de pogingen van Jhr
Mr. Beelaerts van Blokland om een
extra-parlementair kabinet samen te
stellen, voornamelijk afgestuit op moei
lijkheden in verbaud met de bezetting
van het departement van financiën.
Tweede Kamer.
De Tweede Kamer wordt tegen a.s.
Dinsdagmiddag 1 uur bijeengeroepen
ter behandeling van het initiatief
voorstel van den heer Fleskens tot
verlenging van den duur van het
Schoenenwetje.
Bezuiniging Staatstoezicht Volks-
Met ingang van 1 Januari wordt het
staatstoezicht op de volksgezondheid
ingekrompen. Alle adjunct-inspecteurs,
werkzaam bij de afdeeling volkshuis
vesting, zullen den dienst verlaten
verder worden de afdeelingen kinder-
bygiëae en tuberculosebestrijding ver-
eenigd, en verlaat de desbetreffende
hoofd-inspeoteur den dienst. Het aan
tal inspecteurs bij het geneeskundig
staatstoezicht zal met ten minste één
worden verminderd.
//Gevaarlijke experimenten'.
Onder dit opschrift herinnert „De
Ned. Nijrerheid" aan de oprichting
van de N.V. Cocos-industrie Wilhel-
rnina te Achtkarspelen (Friesland).
De gemeente Achtkarspelen koes
terde destijds groote verwachtingen met
het oog op de bestrijding der werk
loosheid van de oprichting van deze
N.V. En met hel oog daarop verklaarde
de gemeente zich bereid aan deze N.V.
rente en affossiig te waarborgen van
„Lieve hemel, haar stamboek willen
we hier ook niet onderzoeken. Wij
willen ons een beetje amnseeren, zoo
onder ons. Voor de buitenwereld staat
onze beminnelijke gastvrouw in alle eer
en deugd. Zij leeft op grooten voet, op
heel grooten voet zelfs, maar wij be
talen het voor haar. En waarom ook
niet P Woning, verlichting, onderhoud,
champagne alles kost toch geld, e»
voor het genoegen van de bewoners
organiseert de goeie vrouw geen speel-
avondjes,"
Hoofdschuddend hoorde Alsen deze
ophelderingen van zijn ervaren vriend
aan. Hjj had zich altijd verbeeld veel
gezien en beleefd te hebben, maar zoo
iets zou hij in een stad als Berlijn
niet voor mogelijk hebben gehouden.
Zijn besluit had echter van begin af
aan onherroepelijk vastgestaan. Hij had
bij zichzelf de gelofte afgelegd nooit
meer te spelen. Dat lag achter hem
als een wilde droom, de speeldnive'
zou hem niet meer in zijn klauwen krij
gen. Het beeld der hartenvrouw doemde
waarschuwend voor zijn oogen op. jig
Het liefst zou hij heimelijk dit huis
hebben verlaten. Hij deed daartoe wer
kelijk een poging, terwijl hij naar den
salon teruglaveerde en de heer van
Villessen met zjjn kameraad aan het
praten was.
Wordt vervolgd.)