N°. 126. Donderdag 25 October 1923. KUNST. abonnement FEUILLETON. BUITENLAND. advertent1ën Binnenland. 110 jaargüiag Prijs per kwartaal, in Goes f 2, buiten Goes f 2, Afzonderlijke nummers 5 cent. Verschijnt: Maandag-, Woensdag en Vrijdagavond. GÜESCHE Uitgave Naami. Vennootschap ©oaselie Conrant en Kleenwens ONWAARDIGE POLITIEK. Blijkens berichten der groote bladen (zie Binnenland) schijnt het, dat er binnenskamers een zekere pressie wordt uitgeoefend op eenige katholieke kamer leden; dat getracht wordt hen van tegen standers der Vlootwet te belezen tot voorstanders, hen daarbij wijzend op het gevaar dat de coalitie dreigt, wan neer de wet verworpen wordt. Natuurlijk zijn dergelijke feilen zeer moeilijk te bewijzen, te meer daar de tegenpartij zich haast om ze tegen te spreken. Maar wij willen er toch dit van zeggen, dat, als die berichten ook maar een kleinen kern van waarheid bevatten, we hier te doen hebben met een zeer verachtelijk w ort van politiek. Door de coalitie op den voorgrond te stellen, plaatst men het partijbelang boven het landsbelang. Het gaat hier niet om de coalitie, het gaat alleen om de Vlootwet. Alleen de Vlootwet is in het geding en hierover dienen zakelijke besprekingen te worden ge voerd en a'les wat daar buiten staat is buiten de orde. Wat hebben we aan een parlement, wanneer men onder vier oogen z'n potje gaar stooft en de volksvertegen woordiging, dat is das laten we bet tenminste maar aannemen het volk, met de gebakken peren laat zitten? Een dergelijke wijze van handelen dient als niet constitutioneel te worden ge- ■i brandmerkt. Waar moet het naar toe wanneer men voortdurend achter de rechtsche afgevaardigden welke zich de weelde permitteeren er een meening op na te houden, welke van die der regeering afwjjkt, het coalitie-spook zou zetten. Men zou dan immers het Binnenhof wel kunnen sluiten De sterkste argu menten der linkerzijde zouden niet baten, wanneer om der coalitie wille op alles wat de regeering voorstelt maar door rechte ja en amen wordt gezegd. Er behoefde dan alleen maar gestemd ie worden. En rechts heeft nu eenmaal de mee. derheid. Maar waarom van de macbt misbruik gemaakt Tegen dergelijke onderonsjes als thans wordin gesignaleerd, meenen wij ten zeerste te moeten protesteeren. Ook rest de vraag Is de invloed J. H. SPEENHOFF. „Een liedje," zegt men misschien, smadelijk de schouders ophalende, „een liedje, 't is ook wat I" Zegt het, al schreven Burns en Béranger ook maar liedjes 1 Deze woorden uit Potgieter's prozawerk „Het Rijksmuseum" kwameu in mijn herinnering, toen ik de aan kondiging las van Speenhoff'3 bezoek te Goes. Koos Speenhoff, de Hollandsche Béranger, de echte volksdichter Maar toch wordt dit door velen nog niet beseftVelen rekenen hem nog niet tot de mannen van beteekenis in onze kunstwereld. Wat is daarvan de oorzaak? Speenhoff is een variétéartistHij is „miiar" een liedjeszanger. En daar om doen mij de woorden van onzen bezadigden, door en door degelijken scherpzinnigen criticus uit ons tijdperk der romantiek goed. En daarom ook dunkt het mij billijk een veelzijdig en krachtig artist als Speenhoff eens in het juiste licht te plaatsen. Vooral in ons deugdzaam Goes I Zei ook Quérido niet van Speesboff: „Hij heeft meer talent in zijn pink dan heel wat pompeuze, holle moderne dichterlingen met naam en reputatie. Een bijzonder taleat 1" Speenhoff werd te Kralingen geboren (1869). Hij werd leerling van het Instituut voor Marine en zou machinist geworden zijn, wanneer zijn kunste naarsnatuur hem niet op de planken had gebracht. In 1903 zong hij zijn eerste matro zenliedjes te Rotterdam Zijn eigenlijke vocatie was die van schilder, zoodat we hem nu kennen als onzen dichter - zanger - teekenaar. En Speenhoff's optreden was direct een succes, een gedurig populair succes. van monseigneur Nolens binnenskamers niet grooter en van anderen aard, dan in 't openbaar in de Kamer „Nolens volens komt de Vlootwet er", zeide mr. Dresselhuys. Wij vreezen dat hij het hier bij het rechte eind heeft. DE UITROEPING DER RIJNLAND-REPUBLIEK- Zooals wij reeds gemeld hebben is te Aken de Rijnland-republiek uitge roepen door de separalisien, die Rijn land willen onttrekken aan wat zij noemen de macht van Pruisen. Te Aken is de leiding dezer beweging in handen van den industrieel Deckers, welke verschillende brouwerijen bezit. De separatistische beweging tracht zich nu uit breiden en dat is haar gelukt in een aantal plaatsen b.v. Gross-Gerau en Gladbach, terwijl om andere, b.v. Bonn, nrg wordt „gestre den", d w.z. vrijwel zonder bloedver gieten, het aantal slachtoffers bepaalt zich gelukkig tot enkele gewonden en misschien een of twee gesneuvelden. Op weer andere plaatsen is de be weging mislukt. De separatisten hebben het moment voor hun staatsgreep goed gekozen, zij profiteer™ van verschillende gunstige omstandigheden. In de eerste plaats de zoogenaamde neutraliteit van de bezettende Belgische en Fransche troe pen. Deze neutraliteit is n.l. van een bizonderen aard en wordt b.v. gekarak teriseerd door het feit dat te Aken de aanhangers der jeugdige republiek ge wapend mogen rondloopen, terwijl de Belgen aan alle andere burgers ver bieden om ook maar een mes bij zich te dragen. En wat Frankrijk betreft In de Action Franpaise schrijft Léon Daudet „Wat mij betreft kunnen de Duit- schers elkaar dooden, in stukken scheu ren, vermoorden, koken, opvreten. Bei eren, Pruisen, Saksers, Thuringers door elkaar, daa r zie ik geen enkel bezwaar in" Men zou niet zeggen dat dit de uiting is van een Franschman, welk volk prat placht te gsan op zijn hoofschheid. Deze uiting geeft o.i. weer wat er En geen wonder Want hij bezat alle eigenschappen om een lieveling van het publiek la worden zijn verzen zijn van een groote begrijpelijkheid; hij is vitlustig, ge moedelijk en ironisch. En dan bezit Speenhoff wat ons volk in heel sterke mate heeft koelheid en nuchterheid, een realisme, dat een open oog heeft voor het boertige, grappige, een realisme dat graag spot, maar ook weer leert en waarschuwt. Vooral die liedjes met een moraal zijn gewild Als een echt volkszanger heeft hij de zielen der menschen, vooral die der nederigen uit de maatschappij, door- peild. Hij weet van de vclksjool en het volksleed. Daarom is hij ook een psycholoog! Juist omdat in zijn liedjes lief en leed van het Hollandsche volks hart tot uiting komt, heeft hij zoo'n succes. Wat vooral tot zijn succes bijdroeg is zijn oorspronkelijkheid. Hij onder scheidt zich gunstig ten opzichte van de cabaretzangers, die liedjes stelen van vreemden bodem, dikwijls poenig van inhoud. Ei Speenhoff is nimmer de grof- komieke grappenmaker, die grof of gemeen ie, Speenhoff heeft weinig vij anden en dit komt omdat hij niemand ontziet. Alle politieke richtingen krij gen een beurt en dan niet venijnig, maar geestig spottend. We leeren Speenhoff het beste ken nen uit zijn werk. We doen eenige grepen, v.n-1. uit zijn eerste bundels. We denken aan „De kostelijke schat", v.n.l. de geschiedenis van dien glad verloopen heer, die een bleeke meid vond, die hij ranselde als een slavin. En dan treft ons dat tragische onver wachte einde „Maar op een morgen lag ze stijf, Hij schrok van haar gestorven ljjf. Zij had hem niet gewekt, En toen hij weer alleenig zat, Toen wist hij pas wat voor een schat Daar dood lag toegedekt." Hij doorvoelt den zieletoestand van „De Tuchthuisboef" van 1 5 regels f 1,20 elke regel meer 24 cent. Driemaal plaatsing wordt tweemaal berekend. Familieberichten 110 regels f 2,40 Bewijsnummers 5 cent. Boss' Drukkers- en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenomen tot 13 uor voormiddag. COURANT fabrikanten van ha ettTvJinh besloten ligt in het hart van Poincaré en van de Fransche bezettings-autori- teiten. En in die meeuing staan we niet alleen. Zij wordt blijkbaar gedeeld door niemand minder dan door Lloyd George. Toen deze vernam van de afkondi ging van de Rijnlandsche republiek, verklaarde hjj Er beslaat geen twijfel of er zit'Fransch geld achter de be weging. Hij voegde eraan toe, dat hij van het begin af aan had geloofd, dat de inval in de Roer tot eerste doel had: de verbrokkeling van het Duit- sche rijk te forceeren. Door deze „neutraliteit" wordt voor komen dat de Duitsche veiligheids politie (Schnpo) tegen de separatisten optreedt en krijgt de beweging cetf eenzijdig karakter. Er heerscht onverscljilligheidonder de bevolking voor wat er op politiek gebied gebeurt, een onverschilligheid die moet ontstaan door den ellendigen materieelen toestand, waarin de menschen verkeeren. De sociaal-democratische Rheinische Ztg. te Keulen wijst er b.v. op, dat er in Keulen alleen op dit oogenblik 80.000 werkloozen zijn en 100.000 arbeiders die slechts onvolledige arbeids- Toen hij negen dooie jaren Voor zijn moord gezeten had, Stond bij op een lichten morgen Midden in de drukke stad. Haastig sloop hij in een hoekje Met zijn schrale uitgaanskas, Waar hij uren zat te turen, Of hij pas geboren was." En dan de klassieke brief van de moeder aan den zoon. Haar verdriet dat ie in de kast zit en die nu een betere meid voor hem heeft, als hij terugkomt. Al scheldt de buurt, daar moet je niet [om malen, We komen samen om je af te halen, Marie en ik we wachten bij de poort, Met 'n schoon halfhempie en een [staand boord. Dan het slot, echt uit het volks leven gegrepen Dan koop ik voor een dubbeltie sigaren, Je houten pijpie zal ik trouw bewaren, En als je thuis komt is je potje gaar, Dan staat er spek met kroten voor [jou klaar," Zoo'n vers ontroert en doet lachen. Een juweeltje van sublieme schoon heid schonk Speenhoff ons in zijn ie. dagen werken. Van de 700.000 inwo ners is er dus een derde, dat niet normaal aan den arbeid is. Er dreigt een ontzettende hocgercatastrofe. In naam van de Kenlsche bevolking doet het blad een beroep op alle ge allieerden opdat zij, samen met de Duitsche regeering, bet noodige zouden doen ter bestrijding van den nood. Het i gaat om het lot van roillioenen men- i 8ehen En door deze wanhoopsstemmiug zal de separatistische beweging nieuwe aanhangers krijgen, wanneer er een stijging van den markkoers door ont staan zon. Niettegenstaande deze gunstige om standigheden verneemt het Berliner Tageblatt van deu waarnemenden regie- rungs-piiisident te Dusseldorp, dat men er niet op moet rekenen, dat de separatistische putsch een grooten oja- vang zal aannemen. Te Dusseldorp zelf zijn 2800 separatisten buiten ge vecht gesteld. Natuurlijk vinden de "Belgische an- nexionnistische bladen het gebeurde prachtig, de Vlaamsche bladen echter wijzen vooral op het gevaar voor eco nomische en politieke omsingeling van België door Frankrijk, dat dank zij de Rijnrepubliek vasten voet zou blijven houden op den linker Rijnoever en in het Roergebied, welke deel uitmaken van het achterland van Antwerpen. De verbrokkeling van het Duitsche rijk achten zij verder ook nog weinig bevorderlijk te zijn voor de herstel- politiek. Beieren en hel RljK. Het conflict tcsschen het Duitsche Rijk en Beieren heeft zich nog ver scherpt. De zich in Beieren 'bevin dende troepen der rijksweerbaarheid hebben thans de belofte afgelegd, dat zij aan de bevelen van hun in naam 'Aer Beiersche regeering optredende superieuren zullen gehoorzamen, zoolang.het conflict tusscheu Münchenj en Berlijn niet is bijgelegd. Op hef couranfen-kerkhof. Naar uit Berlijn gemeld wordt, is bij de posterijép wederom mededeeling gedaan van 4-70 Duitsche couranten en tijdschriften, die met ingang van 1 October hebbijn* opgehouden te bestaan. Hoe ontzettend is dit korte bericht in al zijn soberheid. Het brengt om in herinnering den tijd, toen een onzer bladen bijna wekelijks melding maakte van het „overlijden" van een of andere Nederlsndsche uitgave en waarop een periode van groot werk- gebrek is gevolgd. Hoeveel handen zullen er ia Duitschlaud tot werkloos heid gedoemd worden door deze stop zettingen, nn het werken voor landen met veiliger valuta veel moeilijker geworden is en remplaceeiing van het vernietigde eigen werk dus niet ver wacht kan wotden Er dreef een scheepje in de sloot Een scheepje zonder roer, Dat heel alleenig zeilen ging Dn door de biezen voer. Het was een klompje van een kind.. Moeder maakte het zeil, vader tuigde het op, maar.,.. Toen het tijd van eten werd, Keek moeder angstig rond, Omdat ze aan den waterkant Alleen het scheepje vond. En dan vaders ongezegde leed in I het slotcouplet Er stond een scheepje op de kast, Dat was miljoenen waard. Wanneer de vader er n&ar keek, Dan trok ie aan zijn baard. Maar niet altijd is Speenhoff senti Dwang en de Vlootwet. Naar de N. R, Crt. uit parlemen taire kringen verneemt wordt ter rechterzijde in de Tweede Kamer ver wacht, dat van de R. K. fractie tenslotte alleen de heereo Bomans, Bulten en Kuiper tegen de Vlootwet zullen stemmen. De heer van Schaik, die ernstige kritiek op het ontwerp heeft uitgeoefend, maar zich zijn definitief oordeel voorbehouden heeft in afwach ting van de argumenten der regeering zal, naar wordt aangenomen, zich door de noodige „toezeggingen" van haar laten bepraten. Men rekent erop, dat hij zal voorstemmen en dat zijn voor beeld ook andere twijfelaars in ziju fractie de zijde der regeering zal doen kiezen. De verschillende partijbladen van rechts hebben Maandagavond alle tegen spraak gebracht van het bericht in het interland, dat we Zondagochtend heb ben overgenomen. Daartegenover schrijft het Vaderland zelve „Wij handhaven ons bericht gebaseerd op de mededeeling, die ons gedaan werd, eigener beweging, door iemand die het kon weten, en die voor zijn woord blijft staan, en die de mede deeling deed, omdat het hem te bar is, dat vele katholieken ten deze hunne overtuiging aan de coalitie ten offer brengen, ten volle." De postcheque- en girodienst. De minister van Waterstiat heeft op vragen van kamerleden meegedeeld dat het nog onmogelijk is aan te geven wanneer de postchèqne- en girodienst menteel. Hij ,-kqp satyrisch zijn en heer lijk stelt hij ifi het volgende de ijdel tuiterij aan de"k^ak in zijn „Hollandsch ideaal". Netjes op de wereld komeD, Met 'n scheiding in je haar Netjes thuis bezorgd te worden Door een netten ooievaar. Juist op tijd geboren worden, Niet te vroeg en niet te laat, Net precies op je verjaardag Anders wordt de wereld kwaad. Het liedje van de arme opoe, die niets meer zei, is wel een van zijn bekendste. Vau 't warme hoekje naast de kachel komt ze via de keuken en den zolder in de bedstee van de meid Maanden lag ze daar te suffen, Niemand had meer medelij Tot de kleine meid kwam zeggen, Dat der opoe niets meer zei. Raak zijn- de verzen die den zelf kant der maatschappij teekenenhet liedje van de „goedgezinde meid" en dat van het „kind der zonde." Ieder sympathiseert met den ouden Doms in „Ouderdomspensioen". Dorus uit het Armhuis, die in zijn laatste levensdagen nog kan genieten van zijn ouderdomspensioen. Met een droppel aan zijn kokkert Pakte ie de centen aan, Dankie zei die vr ooi ijk zuchtend Met zijn oogjes op mekaar Het was voor het eerst dat hjj weer [lachte ln de laatste vijftien jaar. Dan gaat ie op stap met zijn twee pop, koopt een houten pijpie en een onsie rooktabak. Hij gaat effies tremmen, om te kijken hoe dat ging, want hij moest het zijne hebben, van dat elek- trieksche ding. Dan gaat hjj er met zijn schoonzoon van door naar de bioscoop en een portretje maken bij den druk maar op de knop. Daarna nog een lekker rondje en toen was het hussie op. Zachies zei die toen ze hem platzak Voor 't Armhuis lieten staan, 't Is te weinig om te leven En te veel om dood te gaan. Speenhoff is cabaretartist en heeft wel liedjes gezongen, die juist aan de grens waren of even er over. Maar och, het is ook levenswijsheid niet alles even ernstig op te vatten. Er zijn nu eenmaal menschen van een overdreven preutschheid of liever van een domme deftigheid, die zich aan alles willen ergeren. Het diep gevoelde, echt Hollandsche domineert gelukkig by SpeenhoffZoo zegt het ook de blinde dichter Penning, die van Speen hoff zegt Droog spottend man van hart, uit— [beeldend menig type, Dat in den spiegel ziende, een buur [meent uit te sliepen, Van U zij ook gezegd hoog mocht [hij 't volkspeil heffen, Die snaaks of droef geluimd den volks toon wist te treffen". En wanneer we niet te veel plaats ruimte noodig hadden, lieten we Chari- varius' „Lofrijm aan Speenhoff geheel volgen. Nu maar eenige coupletten O, zanger, gij, die gansch een volk [behoort, Die zooveel jaren Holland's hart [vervulde, Wiens lied ons boeit, wiens zachte [stem bekoort, Ik breng u hulde. Men was ontroerd maar zonder [luid gesnik, Men lachte soms maar zonder [luid geschater De vlaggen troft ge 't eerste [oogenblik, De tragen later. Gij, die de ziel der natie hebt gevat, Die tot het hart te spreken weet [te fluisteren O, peinzend dichter, zanger, zing [nog wat, Wij zullen luisteren A. J. DE HAAS. Goes, October 1928.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1923 | | pagina 1