N°. 126.
Donderdag 25 October 1923.
KUNST.
abonnement
FEUILLETON.
BUITENLAND.
advertent1ën
Binnenland.
110 jaargüiag
Prijs per kwartaal, in Goes f 2,
buiten Goes f 2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GÜESCHE
Uitgave Naami. Vennootschap ©oaselie Conrant
en Kleenwens
ONWAARDIGE POLITIEK.
Blijkens berichten der groote bladen
(zie Binnenland) schijnt het, dat er
binnenskamers een zekere pressie wordt
uitgeoefend op eenige katholieke kamer
leden; dat getracht wordt hen van tegen
standers der Vlootwet te belezen tot
voorstanders, hen daarbij wijzend op
het gevaar dat de coalitie dreigt, wan
neer de wet verworpen wordt.
Natuurlijk zijn dergelijke feilen zeer
moeilijk te bewijzen, te meer daar de
tegenpartij zich haast om ze tegen te
spreken.
Maar wij willen er toch dit van
zeggen, dat, als die berichten ook maar
een kleinen kern van waarheid bevatten,
we hier te doen hebben met een zeer
verachtelijk w ort van politiek.
Door de coalitie op den voorgrond
te stellen, plaatst men het partijbelang
boven het landsbelang. Het gaat hier
niet om de coalitie, het gaat alleen
om de Vlootwet. Alleen de Vlootwet
is in het geding en hierover dienen
zakelijke besprekingen te worden ge
voerd en a'les wat daar buiten staat is
buiten de orde.
Wat hebben we aan een parlement,
wanneer men onder vier oogen z'n
potje gaar stooft en de volksvertegen
woordiging, dat is das laten we bet
tenminste maar aannemen het volk,
met de gebakken peren laat zitten?
Een dergelijke wijze van handelen dient
als niet constitutioneel te worden ge-
■i brandmerkt.
Waar moet het naar toe wanneer
men voortdurend achter de rechtsche
afgevaardigden welke zich de weelde
permitteeren er een meening op na te
houden, welke van die der regeering
afwjjkt, het coalitie-spook zou zetten.
Men zou dan immers het Binnenhof
wel kunnen sluiten De sterkste argu
menten der linkerzijde zouden niet
baten, wanneer om der coalitie wille
op alles wat de regeering voorstelt maar
door rechte ja en amen wordt gezegd.
Er behoefde dan alleen maar gestemd
ie worden. En rechts heeft nu eenmaal
de mee. derheid. Maar waarom van de
macbt misbruik gemaakt
Tegen dergelijke onderonsjes als thans
wordin gesignaleerd, meenen wij ten
zeerste te moeten protesteeren.
Ook rest de vraag Is de invloed
J. H. SPEENHOFF.
„Een liedje," zegt men misschien,
smadelijk de schouders ophalende, „een
liedje, 't is ook wat I" Zegt het, al
schreven Burns en Béranger ook maar
liedjes 1 Deze woorden uit Potgieter's
prozawerk „Het Rijksmuseum" kwameu
in mijn herinnering, toen ik de aan
kondiging las van Speenhoff'3 bezoek
te Goes.
Koos Speenhoff, de Hollandsche
Béranger, de echte volksdichter
Maar toch wordt dit door velen nog
niet beseftVelen rekenen hem nog
niet tot de mannen van beteekenis in
onze kunstwereld.
Wat is daarvan de oorzaak?
Speenhoff is een variétéartistHij
is „miiar" een liedjeszanger. En daar
om doen mij de woorden van onzen
bezadigden, door en door degelijken
scherpzinnigen criticus uit ons tijdperk
der romantiek goed.
En daarom ook dunkt het mij billijk
een veelzijdig en krachtig artist als
Speenhoff eens in het juiste licht te
plaatsen.
Vooral in ons deugdzaam Goes I
Zei ook Quérido niet van Speesboff:
„Hij heeft meer talent in zijn pink
dan heel wat pompeuze, holle moderne
dichterlingen met naam en reputatie.
Een bijzonder taleat 1"
Speenhoff werd te Kralingen geboren
(1869). Hij werd leerling van het
Instituut voor Marine en zou machinist
geworden zijn, wanneer zijn kunste
naarsnatuur hem niet op de planken
had gebracht.
In 1903 zong hij zijn eerste matro
zenliedjes te Rotterdam Zijn eigenlijke
vocatie was die van schilder, zoodat
we hem nu kennen als onzen dichter
- zanger - teekenaar.
En Speenhoff's optreden was direct
een succes, een gedurig populair succes.
van monseigneur Nolens binnenskamers
niet grooter en van anderen aard, dan
in 't openbaar in de Kamer
„Nolens volens komt de Vlootwet
er", zeide mr. Dresselhuys. Wij vreezen
dat hij het hier bij het rechte eind
heeft.
DE UITROEPING DER
RIJNLAND-REPUBLIEK-
Zooals wij reeds gemeld hebben is
te Aken de Rijnland-republiek uitge
roepen door de separalisien, die Rijn
land willen onttrekken aan wat zij
noemen de macht van Pruisen. Te
Aken is de leiding dezer beweging in
handen van den industrieel Deckers,
welke verschillende brouwerijen bezit.
De separatistische beweging tracht
zich nu uit breiden en dat is haar
gelukt in een aantal plaatsen b.v.
Gross-Gerau en Gladbach, terwijl om
andere, b.v. Bonn, nrg wordt „gestre
den", d w.z. vrijwel zonder bloedver
gieten, het aantal slachtoffers bepaalt
zich gelukkig tot enkele gewonden en
misschien een of twee gesneuvelden.
Op weer andere plaatsen is de be
weging mislukt.
De separatisten hebben het moment
voor hun staatsgreep goed gekozen, zij
profiteer™ van verschillende gunstige
omstandigheden. In de eerste plaats
de zoogenaamde neutraliteit van de
bezettende Belgische en Fransche troe
pen. Deze neutraliteit is n.l. van een
bizonderen aard en wordt b.v. gekarak
teriseerd door het feit dat te Aken de
aanhangers der jeugdige republiek ge
wapend mogen rondloopen, terwijl de
Belgen aan alle andere burgers ver
bieden om ook maar een mes bij zich
te dragen. En wat Frankrijk betreft
In de Action Franpaise schrijft Léon
Daudet
„Wat mij betreft kunnen de Duit-
schers elkaar dooden, in stukken scheu
ren, vermoorden, koken, opvreten. Bei
eren, Pruisen, Saksers, Thuringers door
elkaar, daa r zie ik geen enkel bezwaar in"
Men zou niet zeggen dat dit de
uiting is van een Franschman, welk
volk prat placht te gsan op zijn
hoofschheid.
Deze uiting geeft o.i. weer wat er
En geen wonder
Want hij bezat alle eigenschappen
om een lieveling van het publiek la
worden zijn verzen zijn van een groote
begrijpelijkheid; hij is vitlustig, ge
moedelijk en ironisch. En dan bezit
Speenhoff wat ons volk in heel sterke
mate heeft koelheid en nuchterheid,
een realisme, dat een open oog heeft
voor het boertige, grappige, een realisme
dat graag spot, maar ook weer leert
en waarschuwt. Vooral die liedjes met
een moraal zijn gewild
Als een echt volkszanger heeft hij
de zielen der menschen, vooral die der
nederigen uit de maatschappij, door-
peild. Hij weet van de vclksjool en
het volksleed. Daarom is hij ook een
psycholoog! Juist omdat in zijn liedjes
lief en leed van het Hollandsche volks
hart tot uiting komt, heeft hij zoo'n
succes.
Wat vooral tot zijn succes bijdroeg
is zijn oorspronkelijkheid. Hij onder
scheidt zich gunstig ten opzichte van
de cabaretzangers, die liedjes stelen
van vreemden bodem, dikwijls poenig
van inhoud.
Ei Speenhoff is nimmer de grof-
komieke grappenmaker, die grof of
gemeen ie, Speenhoff heeft weinig vij
anden en dit komt omdat hij niemand
ontziet. Alle politieke richtingen krij
gen een beurt en dan niet venijnig,
maar geestig spottend.
We leeren Speenhoff het beste ken
nen uit zijn werk. We doen eenige
grepen, v.n-1. uit zijn eerste bundels.
We denken aan „De kostelijke schat",
v.n.l. de geschiedenis van dien glad
verloopen heer, die een bleeke meid vond,
die hij ranselde als een slavin. En
dan treft ons dat tragische onver
wachte einde
„Maar op een morgen lag ze stijf,
Hij schrok van haar gestorven ljjf.
Zij had hem niet gewekt,
En toen hij weer alleenig zat,
Toen wist hij pas wat voor een schat
Daar dood lag toegedekt."
Hij doorvoelt den zieletoestand van
„De Tuchthuisboef"
van 1 5 regels f 1,20 elke regel
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 110 regels f 2,40
Bewijsnummers 5 cent.
Boss' Drukkers- en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenomen
tot 13 uor voormiddag.
COURANT
fabrikanten van ha ettTvJinh
besloten ligt in het hart van Poincaré
en van de Fransche bezettings-autori-
teiten.
En in die meeuing staan we niet
alleen. Zij wordt blijkbaar gedeeld door
niemand minder dan door Lloyd George.
Toen deze vernam van de afkondi
ging van de Rijnlandsche republiek,
verklaarde hjj Er beslaat geen twijfel
of er zit'Fransch geld achter de be
weging. Hij voegde eraan toe, dat hij
van het begin af aan had geloofd, dat
de inval in de Roer tot eerste doel
had: de verbrokkeling van het Duit-
sche rijk te forceeren.
Door deze „neutraliteit" wordt voor
komen dat de Duitsche veiligheids
politie (Schnpo) tegen de separatisten
optreedt en krijgt de beweging cetf
eenzijdig karakter.
Er heerscht onverscljilligheidonder de
bevolking voor wat er op politiek gebied
gebeurt, een onverschilligheid die moet
ontstaan door den ellendigen materieelen
toestand, waarin de menschen verkeeren.
De sociaal-democratische Rheinische
Ztg. te Keulen wijst er b.v. op, dat
er in Keulen alleen op dit oogenblik
80.000 werkloozen zijn en 100.000
arbeiders die slechts onvolledige arbeids-
Toen hij negen dooie jaren
Voor zijn moord gezeten had,
Stond bij op een lichten morgen
Midden in de drukke stad.
Haastig sloop hij in een hoekje
Met zijn schrale uitgaanskas,
Waar hij uren zat te turen,
Of hij pas geboren was."
En dan de klassieke brief van de
moeder aan den zoon. Haar verdriet
dat ie in de kast zit en die nu een betere
meid voor hem heeft, als hij terugkomt.
Al scheldt de buurt, daar moet je niet
[om malen,
We komen samen om je af te halen,
Marie en ik we wachten bij de poort,
Met 'n schoon halfhempie en een
[staand boord.
Dan het slot, echt uit het volks
leven gegrepen
Dan koop ik voor een dubbeltie sigaren,
Je houten pijpie zal ik trouw bewaren,
En als je thuis komt is je potje gaar,
Dan staat er spek met kroten voor
[jou klaar,"
Zoo'n vers ontroert en doet lachen.
Een juweeltje van sublieme schoon
heid schonk Speenhoff ons in zijn
ie.
dagen werken. Van de 700.000 inwo
ners is er dus een derde, dat niet
normaal aan den arbeid is. Er dreigt
een ontzettende hocgercatastrofe.
In naam van de Kenlsche bevolking
doet het blad een beroep op alle ge
allieerden opdat zij, samen met de
Duitsche regeering, bet noodige zouden
doen ter bestrijding van den nood. Het i
gaat om het lot van roillioenen men- i
8ehen
En door deze wanhoopsstemmiug
zal de separatistische beweging nieuwe
aanhangers krijgen, wanneer er een
stijging van den markkoers door ont
staan zon.
Niettegenstaande deze gunstige om
standigheden verneemt het Berliner
Tageblatt van deu waarnemenden regie-
rungs-piiisident te Dusseldorp, dat
men er niet op moet rekenen, dat de
separatistische putsch een grooten oja-
vang zal aannemen. Te Dusseldorp
zelf zijn 2800 separatisten buiten ge
vecht gesteld.
Natuurlijk vinden de "Belgische an-
nexionnistische bladen het gebeurde
prachtig, de Vlaamsche bladen echter
wijzen vooral op het gevaar voor eco
nomische en politieke omsingeling van
België door Frankrijk, dat dank zij de
Rijnrepubliek vasten voet zou blijven
houden op den linker Rijnoever en in
het Roergebied, welke deel uitmaken
van het achterland van Antwerpen.
De verbrokkeling van het Duitsche
rijk achten zij verder ook nog weinig
bevorderlijk te zijn voor de herstel-
politiek.
Beieren en hel RljK.
Het conflict tcsschen het Duitsche
Rijk en Beieren heeft zich nog ver
scherpt. De zich in Beieren 'bevin
dende troepen der rijksweerbaarheid
hebben thans de belofte afgelegd, dat
zij aan de bevelen van hun in naam
'Aer Beiersche regeering optredende
superieuren zullen gehoorzamen,
zoolang.het conflict tusscheu Münchenj
en Berlijn niet is bijgelegd.
Op hef couranfen-kerkhof.
Naar uit Berlijn gemeld wordt, is
bij de posterijép wederom mededeeling
gedaan van 4-70 Duitsche couranten
en tijdschriften, die met ingang van 1
October hebbijn* opgehouden te bestaan.
Hoe ontzettend is dit korte bericht
in al zijn soberheid. Het brengt om
in herinnering den tijd, toen een
onzer bladen bijna wekelijks melding
maakte van het „overlijden" van een
of andere Nederlsndsche uitgave en
waarop een periode van groot werk-
gebrek is gevolgd. Hoeveel handen
zullen er ia Duitschlaud tot werkloos
heid gedoemd worden door deze stop
zettingen, nn het werken voor landen
met veiliger valuta veel moeilijker
geworden is en remplaceeiing van het
vernietigde eigen werk dus niet ver
wacht kan wotden
Er dreef een scheepje in de sloot
Een scheepje zonder roer,
Dat heel alleenig zeilen ging
Dn door de biezen voer.
Het was een klompje van een kind..
Moeder maakte het zeil, vader tuigde
het op, maar.,..
Toen het tijd van eten werd,
Keek moeder angstig rond,
Omdat ze aan den waterkant
Alleen het scheepje vond.
En dan vaders ongezegde leed in
I het slotcouplet
Er stond een scheepje op de kast,
Dat was miljoenen waard.
Wanneer de vader er n&ar keek,
Dan trok ie aan zijn baard.
Maar niet altijd is Speenhoff senti
Dwang en de Vlootwet.
Naar de N. R, Crt. uit parlemen
taire kringen verneemt wordt ter
rechterzijde in de Tweede Kamer ver
wacht, dat van de R. K. fractie tenslotte
alleen de heereo Bomans, Bulten en
Kuiper tegen de Vlootwet zullen
stemmen. De heer van Schaik, die
ernstige kritiek op het ontwerp heeft
uitgeoefend, maar zich zijn definitief
oordeel voorbehouden heeft in afwach
ting van de argumenten der regeering
zal, naar wordt aangenomen, zich door
de noodige „toezeggingen" van haar
laten bepraten. Men rekent erop, dat
hij zal voorstemmen en dat zijn voor
beeld ook andere twijfelaars in ziju
fractie de zijde der regeering zal doen
kiezen.
De verschillende partijbladen van
rechts hebben Maandagavond alle tegen
spraak gebracht van het bericht in het
interland, dat we Zondagochtend heb
ben overgenomen. Daartegenover schrijft
het Vaderland zelve
„Wij handhaven ons bericht gebaseerd
op de mededeeling, die ons gedaan
werd, eigener beweging, door iemand
die het kon weten, en die voor zijn
woord blijft staan, en die de mede
deeling deed, omdat het hem te bar
is, dat vele katholieken ten deze hunne
overtuiging aan de coalitie ten offer
brengen, ten volle."
De postcheque- en girodienst.
De minister van Waterstiat heeft op
vragen van kamerleden meegedeeld
dat het nog onmogelijk is aan te geven
wanneer de postchèqne- en girodienst
menteel. Hij ,-kqp satyrisch zijn en heer
lijk stelt hij ifi het volgende de ijdel
tuiterij aan de"k^ak in zijn „Hollandsch
ideaal".
Netjes op de wereld komeD,
Met 'n scheiding in je haar
Netjes thuis bezorgd te worden
Door een netten ooievaar.
Juist op tijd geboren worden,
Niet te vroeg en niet te laat,
Net precies op je verjaardag
Anders wordt de wereld kwaad.
Het liedje van de arme opoe, die
niets meer zei, is wel een van zijn
bekendste. Vau 't warme hoekje naast
de kachel komt ze via de keuken en
den zolder in de bedstee van de meid
Maanden lag ze daar te suffen,
Niemand had meer medelij
Tot de kleine meid kwam zeggen,
Dat der opoe niets meer zei.
Raak zijn- de verzen die den zelf
kant der maatschappij teekenenhet
liedje van de „goedgezinde meid" en
dat van het „kind der zonde."
Ieder sympathiseert met den ouden
Doms in „Ouderdomspensioen". Dorus
uit het Armhuis, die in zijn laatste
levensdagen nog kan genieten van zijn
ouderdomspensioen.
Met een droppel aan zijn kokkert
Pakte ie de centen aan,
Dankie zei die vr ooi ijk zuchtend
Met zijn oogjes op mekaar
Het was voor het eerst dat hjj weer
[lachte
ln de laatste vijftien jaar.
Dan gaat ie op stap met zijn twee
pop, koopt een houten pijpie en een
onsie rooktabak. Hij gaat effies tremmen,
om te kijken hoe dat ging, want hij
moest het zijne hebben, van dat elek-
trieksche ding. Dan gaat hjj er met
zijn schoonzoon van door naar de
bioscoop en een portretje maken bij
den druk maar op de knop. Daarna
nog een lekker rondje en toen was het
hussie op.
Zachies zei die toen ze hem platzak
Voor 't Armhuis lieten staan,
't Is te weinig om te leven
En te veel om dood te gaan.
Speenhoff is cabaretartist en heeft
wel liedjes gezongen, die juist aan de
grens waren of even er over. Maar
och, het is ook levenswijsheid niet
alles even ernstig op te vatten. Er
zijn nu eenmaal menschen van een
overdreven preutschheid of liever van
een domme deftigheid, die zich aan
alles willen ergeren. Het diep gevoelde,
echt Hollandsche domineert gelukkig
by SpeenhoffZoo zegt het ook de
blinde dichter Penning, die van Speen
hoff zegt
Droog spottend man van hart, uit—
[beeldend menig type,
Dat in den spiegel ziende, een buur
[meent uit te sliepen,
Van U zij ook gezegd hoog mocht
[hij 't volkspeil heffen,
Die snaaks of droef geluimd den volks
toon wist te treffen".
En wanneer we niet te veel plaats
ruimte noodig hadden, lieten we Chari-
varius' „Lofrijm aan Speenhoff geheel
volgen. Nu maar eenige coupletten
O, zanger, gij, die gansch een volk
[behoort,
Die zooveel jaren Holland's hart
[vervulde,
Wiens lied ons boeit, wiens zachte
[stem bekoort,
Ik breng u hulde.
Men was ontroerd maar zonder
[luid gesnik,
Men lachte soms maar zonder
[luid geschater
De vlaggen troft ge 't eerste
[oogenblik,
De tragen later.
Gij, die de ziel der natie hebt gevat,
Die tot het hart te spreken weet
[te fluisteren
O, peinzend dichter, zanger, zing
[nog wat,
Wij zullen luisteren
A. J. DE HAAS.
Goes, October 1928.