N°. 75.
Donderdag 28 Juni 1923.
110 jaargang
Met de Z.L.M. op Tholen.
BUITENLAND.
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f 2,
buiten Goes f 2,
Afzonderlijke nummers cent.
VerschijntMaandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE ft COURANT
Uitgave Nsauri. Vennootschap Goesehe Courant en Kleenwens Boss' Drukkers-en Uitgeversbedrijf
ADVERTENTIËN
van 15 regels f 1,20 elke regei
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt i*eemaa
berekend.
Familieberichten 110 regels f 2,40
Bewijsnummers 5 cent.
en Kleeuwens Boss' Drukkers- en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenomen
tot 13 nur voorraiddHi-
Z\j, die zich met ingang van
1 JULI 1923 op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende num
mers gratis.
Algemeene vergadering-
Heden (Woensdag) had in de Sociëteit
Non Semper te Tholen de algemeene
vergadering der Zeeuwsche Landbouw
Mjj plaats. Aanwezig waren o.m. de
Commissaris der Koningin en de leden
van Ged. Staten van der Weyde en
Rompu.
De voorzitter gaf een
historisch overzicht
in verband met het 80-jarig bestaan
der Maatschappij. De heer mr. Diele
man heeft een zeer uitvoerig overzicht,
vanaf de oprichting der Maatschappij
samengesteld, zoo uitvoerig, dat hij
geen voldoenden tijd beschikbaar had
het geheel voor te lezen. Daar de
voorzitter echter zoo welwillend was
van het overzicht vooraf een afschrift
aan ons te verstrekken zijn wij thans
in de gelegenheid hier een zeer kort
uittreksel van te geven, wat de plaats
ruimte ons gebiedt, al is het overzicht
geschreven op humoristische, aan het
zakelijke geen afbreuk doende, wijze.
De heer Dieleman herinnert er ten
eerste aan hoe in 1842 de maatschap
pelijke toestand veel te wenschen over
liet, de menigvuldige regens van 1841
waren voor den landbouw nadeelig ge
weest thans was men bekommerd door
buitengewone hitte en droogte. De
geringe oogst vulde de voorraadschuren
niet ter helfte. Er heerschte op het
platteland veel armoede, inzonderheid
onder den arbeidenden stand. Er werd
echter ernstig naar verbetering ge
streefd. Er bestonden destijds nog de
in J805 opgerichte Commission van
Landbouw, onder het tijdelijke voor
zitterschap van den heer C. Vis was
er een in Zeeland. Het was op zijn
initiatief dat het kwam tot oprichting
der Maatschappij tot bevordering van
landbouw en veeteelt in Zeeland en
het was 31 Augustus 1843 toen de
Koninklijke sanctie werd verleend en
de nieuwe Maatschappij rechtsgeldig
was opgericht en erkend onder pro
tectoraat van Z. M. Koning Willem II.
In 1844 had de eerste algemeene
vergadering plaats en toen telde de
maatschappij 650 leden. De eerste
peuni«gmee8ter was de heer Servaas Tak,
de eerste secretaris de heer mr. W.
Ph. Vis. Op 18 Juni 1844 had de
eerste tentoonstelling plaats in den
tuin van de Sociëteit St. Joris te Mid
delburg. Toen men 1845 te Goes ver
gaderde en eene tentoonstelling hield
werd reeds op landbouwonderwijs aan
gedrongen en opleiding van onderwijzers
in landhuishoudkunde bepleit.
In 1848 werd te Hulst reeds ge
wezen op ie slechte suatie van Ooste
lijk Zeeuwsch-Vlaanderen, nu 'is dit
nog niet veranderd en klaagt men nog.
Waarom, vraagt de heer Dieleman, grijpt
in ons land de regeering zoo zelden in
Wat al millioenen guldens voordeel
zou betere suatie in 80 jaar zoo'n
vruchtbare streek hebben opgeleverd
Van volgende vergaderingen teekeren
wij o.a. aan dat gewezen werd op de
noodzakelijkheid om den zedelijken en
materi eelen toestand van de arbeiders
bevolking ten plattelande te verbeteren.
In 1851 kwam Koning Willem III
de tentoonstelling te Goes bezoeken en
bood als herinnering een Engelsehen
volbloed hengst aan de Maatschappij
ten geschenke aan. Dat jaar was de
commissie van Landbouw opgeheven,
wat tot moeilijkheden aanleiding gaf.
In 1852 kwam dit nog meer tot uiting,
toen alleen door het krachtig optreden
van de mannen uit Schouwen en Zeeuwsch
Vlaanderen voorkomen werd, dat de
maatschappij werd opgeheven. De voor
zitter, de heer Vis, legde zijn betrekking
neer.
In dezen tijd had de maatschappij
stieren, hengsten en werktuigen over
genomen van de commissie van land
bouw. Toen reeds sprak men over
boekhouden, jachtwet, pachtcontract
zooals op heden.
In 1855 kwam men ten tweede male
te Tholen bijeen, waarbij de afdeeling
een strop had, omdat er 38 aan het
diner deelnemenden niet betaalden.
Daarna herdenkt de voorz. in zijn
rede de verschillende voorzitters, secre
tarissen en penningmeesters der Z. L.
herinnert aan de moeilijkheden der
50»tiger jaren. Aan de jaren 1862 tot
'66 (voorz. mr. Picke) toen de kunst
meststoffen in den handel kwamen
en de suikerbieten-cultuur voor 't eerst
van zich deed spreken, aan den tijd
daarna van veepest, cholera en kwade
drces.
Voorts aan de illusies in 1869 toen
de spoorweg gereed gekomen was en
men droomde over een verbinding Wal
cherenLonden, ja zelfs Vlissingen-
Amerika. Van 186077 was er bloei,
daarna daling door de mededinging van
Amerika.
In de jaren 18711889 werd het
Veer jWolphaartsdijkKortgene reeds
genoemd en maakt de velgbreedte der
wagens reeds een onderwerp van be
spreking uit. In 1878 ging de vroeger
zoo winstgevende meekrapcultuur te
niet. In de jaren na '85 werden ver
schillende reglementen betreffende de
paardenfokkerij vastgesteld. In 1889
werd de heer I. G. J. Kakebeeke, thans
inspecteur van den landbouw, secre
taris tot 1893, Toen in 1893 de heer
Kakebeeke rijkslandbouwleeraar werd,
benoemde men den beer G. A. Vorster-
man van Oyen in zijn plaats.
De volgende tientallen bladzijden be
handelen de geschiedenis van de eerste
20 jaar onzer eeuw, de jaren van
grooten opbloei der maatschappij, door
het actief gaan deelnemen aan de werk
zaamheden door vele met name ge
noemde jongeren, allen bijna Dog actief
medewerkende in hoofd of afdelings
bestuur, in een of meer der talrijke
commissies. Maar ook komen daarin
voor de talrijke moeilijkheden, die de
vreeselijke wereldoorlog bracht, welke
echter voor de Z. L. M. een toename
in leden tot 9000 toe tot gevolg had.
Deze feiten liggen voor zeer velen nog
versch in het geheugen. Wij meenen
ons dan ook nu tot enkele daarvan te
moeten bepalen en herinneren er aan,
dat de heer Hennequiu in 1909 als
voorzitter werd opgevolgd door den
heer mr. H. C. Moolenburgh, die echter
reeds in 1910 door den dood aan de
Maatschappij werd ontrukt. De heer
Vorsterman van Oyen nam in 1909
naast het secretariaat ook het penning
meesterschap voor zijn rekening, toen
de heer van Weel bedankte. Het was
ook in dat jaar dat men het eerst den
naam van den heer Tj. B. E. Kielstra
hoorde, die toen assistent-zuivelcon-
sulent in Zeeland werd. Tot opvolger
van den heer Moolenburgh was de heer
J. H. O. Dominicus als voorz. gekozen
In 1915 ontviel de heer Vorsterman
van Oyen aan de maatschappij, de heer
Dieleman stelt den stoeren werker ten
voorbeeld aan het tegenwoordige ge
slacht. Zijn opvolger was de heer
Kielstra, die nog steeds zijn groote
krachten aan de maatschappij geeft,
die, zooals ce heer Dieleman zegt, de
stoutste verwachtingen heeft overtroffen.
In 1916 overleed de heer Dominicus
en werd als voorzitter opgevolgd door
den heer jhr. J. van Vredenburch, die
in 1920, toen hij zich buiten het land
vestigde, den voorzittershamer overgaf
aan den heer Dieleman.
In het laatste deel richtte de voorz.
zich op de hem eigen krachtige wijze
tot de leden en nog meer tot de niet-
leden om hen tot stennen van
de Z. L. M. op te wekken opdat onze
schoone provincie tot den grootsten
bloei zal komen, omdat men zijn eigen
welvaart en die van het algemeen
daardoor bevordert.
De heer Dieleman roept hen toe
Keer terug tot plichtsbesef, tot geloof
aan een levensdoel. Dat hebt gij noodig.
Dan zullen straks Uwe velden weer
weergalmen van blijde klanken, dan
zal met vreugde en niet al zuchtend
en morrend, maar het hoofd omhoog
en het vurig oog trouwziend in dat
des anderen uw arbeid worden gedaan
en u wel gelukken. Dan zal de Z.L.M.
het heerlijk vereenigingspunt zijn, waar
alle krachten en gaven van geest en
intelligentie zich concentreeren.
Jaaroverzicht.
Het jaaroverzicht werd met het oog opden
tijd de rede van den voorz. duurde
21/. uur niet voorgelezen, maar
zal in het Z. Lbld. verschijnen. Wij
geven er het volgende nit
ln het verslag over 1921 werd reeds
opgemerkt, dat de landbouw een minder
gunstigen tijd tegemoet ging. In 1922
is de economische inzinking zoodanig
geworden, dat menig landbouwer zijn
boeken met verlies heeft gesloten het
is niet te zeggen of de crisis haar groot
sten omvang reeds heeft bereikt, doch
wel, dat zij nog geruimen tijd zal
voortdurenzulks door de valuta
misère en de verminderde binnenland-
sclie koopkracht. Op de buitenlandsche
markt neemt de concurrentie zeer toe
en de invoer wordt bemoeilijkt. Aan
de hand van cijfers toonde spreker aan,
dat de prijzen belangrijk minder waren
dan in 1921 en dat er in 't algemeen
een wanverhouding is ingetreden tus-
schen de productiekosten en den ver
koopprijs van het product. Ook wees
spreker er op, dat niettegenstaande de
prijsdalingen, toch de consument veel
voor verschillende producten als aard
appelen, vleeseh en brood bleef betalen.
Het voornaamste voor de landbouwers
is opheffing van belemmerende bepalin
gen en vrijheid van arbeid.
Behalve van de haver, waren de
opbrengsten der granen behoorlijk.
Erwteu en- boonen hadden veel van
het slechte weer te lijden. Zaden wer
den over het algemeen weinig ver
bouwd, alleen blauwmaaazaad aanmer
kelijk meer dan in 1921. De vla«cul-
tuur is evenals in 1921 grootendeels mis
lukt. Aardappelen werden buitengewoon
veel verbouwd de prijzen waren on
voldoende den laatsten tijd gingen die
der bonte en blauwe wat omhoog, daar
de nieuwe door het natte weer niet
vlug waren. Suikerbieten werden minder
verbouwd dan in 1921. De contract
prijs was laag naar verhouding van den
suikerprijsdoor dien hoogen suiker
prijs zullen de aandeelhouders der co
öperatieve fabrieken goed uitvaren.
Zaaiuien werden veel verbouwd, maar
bleven voor een groot deel onverkocht
en gingen den mestput in. MaDgelwor-
telen hebben overal een flink beschot
gegeven. Roode klaver is voor een
groot deel mislukt, vele perceelen
moesten worden omgeplosgd. De gras
landen ontwikkelden zich uiterst lang
zaam. Hooi was er weinig en was hoog
in prijs.
Ofschoon de oogst van appelen en
peren over het algemeen goed was,
waren de financieele resultaten voor de
fruitteelt niet schitterend, mede omdat
Zeeland op fruitgebied Duitschland te
veel mist als afnemer, het zoeken van
afzetgebied naar andere landen wordt
bemoeilijkt door de slechte verpakking
en sorteering, die ook in Zeeland nog
te veelvuldig voorkomt. Daarin moet
volgens ^-eker tëïi spoedigste verbete
ring kommi. Wellicht dat een rijks-
keur in dffle bevorderlik kan werken.
Al neemt het gebruik van fruit toe,
dit komt voor een groot deel aan de
zuidvruchten ten goede. In 1922 wer
den b.v. 4 maal zooveel sinaasappelen
ingevoerd dan in 1921.
De groenteteelt was door de li
prijzen weinig rendabel, doch niet zoo
slecht als in de exportcentra, waar van
een noodtoestand der tuinders kan
worden gesproken.
Uitvoerig stond spreker stil bij de
paardenfokkerij, waarvoor 1922 slecht
is geweest, alleen in Mei werden een
aantal merriën tegen bevredigende prij
zen verkocht en in het najaar een
18-tal hengsten naar Tsjecho-Slowakije,
doch jonge, dikwijls zeer goede dieren,
zijn in groote getale tegen lage prijzen
voor de slachtbank verkocht. Een en
ander maakt,dat velen niet meer fokken,
dan voor gebruik noodig is en minder
goede, en dus goedkoopere dekhengsten
worden gebruikt. De overheid mag zich
dan ook nog niet van steun der fokkerij
onttrekken en spreker hoopt, dat de
Staten dit zullen begrijpen als zij bin
nenkort weer over subsidieering der
paardenfokkerij zullen hebben te be
slissen.
Een 700-tal merriën werden opge
nomen in boek A, een 500-tal in B
van het Nederl. trekpaarden-stamboek.
Het aangeboden aantal veulens liep met
een 400-tal terug en kon de 2400 niet
halen. Dit jaar zijn slechts 600 merriën
opgenomen, terwijl nog geen 2000
venlens zullen worden ingeschreven
Op verschillende tentoonstellingen
maakte de Zeeuwsche fokkerij een goed
figuur. De gezondheidstoestand van de
paarden was goed.
Inzake de rundveehouderij deelde de
voorzitter mede, dat de belangstelling
daarvoor opleeft, op het gebied van
melkcontrole blijft nog veel te doen.
Inzake de schapenhouderij wordt er
op gewezen, dat de lammeren in Juli
zeer onder de droogte leden. In 1922
werd met de stamboekhouding begonnen.
De .varkensfokkerij was zeer rendabel
en breidde zich dan ook sterk uit,
evenals de mesterij. Jammer, dat de
varkenspest, vooral op Schouwen, zeer
gevoelige verliezen bracht.
Op het gebied der geitenfokkerij
blijft Zeeland een leidende positie
innemen. De belangstelling voor de
verbetering van den pluimveestapel is
zéér toenemende.
De koop- en pachtprijzen der lande
rijen zijn in deze provincie zuo lang
zamerhand wel een 10 tot 20 pet.
gedaald, doch de daling is nog steeds
niet evenredig met de thans geldende
rij zen der producten. Vooral bij ver-
luring van kleiDe perceelen worden
nog vaak te hooge prijzen besteed. Het
blijkt nu, dat de Z. L. M. zeer juist
heeft gedaan door te waarschuwen tegen
het duure koopen en pachten. Het
arbeidsloon was eind 1922 10 tot 25 pet.
lager dan in 1921.
Vervolgens kwam spr. tot de werk.
zaambedenderMaatschappij,die op veler
lei gebied actief was.
Het ledental is volgens de mede-
deeling van den voorzitter terug ge-
loopen tot ruim 5800. Van vermindering
is geen sprake op Schouwen en Duive
land en Walcheren, het sterkst is zij
op Zuid-Beveland en in den kring
Axel. Als motief geldt veelal de hooge
contribu ie, die echter shebts tusschen
een paar centen en een paar dubbeltjes
per week varieert en waarvoor men
in het eer3te geval zou kunnen ver
teereu een middelmatige sigaar, in het
laatste een kop koffie en een glas bier
per week.
Rekening 1922.
Door eene commissie uit den kring
Tholen werd daarna geadviseerd tot
goedkeuring der rekening over 1922
aanwijzend een nadeelig slot van
f 437.50'/i-
Vervolgens kreeg de heer J. C.
Dorst, ccnsulent voor de plantenver
edeling van de Friesche landbouw-
maatschappij het woord voor eene
inleiding over
De aardappelcultuur in de Friesche
kleibouwstreek.
Spr. wees op de in Friesland ge
volgde methoden, die afwijken van die
op Tholen en waarvan toepassing of
proefneming gewenscht zijn. Het land
wordt geploegd op smalle akkers, zij
zijn 225 a 250 c.M. breed en bieden
ruimte voor 4 (soms 5) rijen planten.
De vlak bolle ligging van het )and
maakt o.a. dat in jaren van aardappel
ziekte het bovenste gedeelte van den
bouwvoor spoedig bevrijd is van het
overtollige water, waardoor minder
zieke knollen ontstaan. De meest
geliefde voorvrucht is vlas met witte
klaver als ondervrncht, die in het
najaar of voorjaar wordt ondergeploegd.
Veelvuldig wordt gebruik gemaakt van
stalmest, terwijl onder de kunstmest
stoffen ammoniak super (79) een
belangrijke plaats inneemt. Verder
heeft men op vele plaatsen zeer gun
stige resultaten verkregen met kali-
bemesting ook op zwaardere kleigron
den. Zoowel vroege als late variëteiten
worden algemeen voorgekiemd en wel
in z.g.n. aardappelbakken, vervaardigd
van latwerk zoodat er eenige op
elkaar kunnen staan, die dan geregeld
worden omgewisseld, om gelijkmatige
kieming te verkrijgen. Tegen te hooge
temperatuur en te veel vocht dient
angstvallig gewaakt, aangezien dan
lange teere spruiten ontstaan. Alleen
wanneer men een snellen groei wenscht,
worden de aardappelen wel eenige
dagen in den koestal gebracht. Meestal
worden de bakken voor het poten
eenige dagen in het licht geplaatst,
waardoor de kiemen sterker wordenjen
bij het poten minder gevaar loopen
voor beschadiging. De belangrijkste
voordeelen van het voorkiemen zijn
a. Vlugge, gelijkmatige opkomstb.
Beschadigde knollen en knollen met
zwakke of naaldvormige sprniten wor
den verwijderd, waardoor reeds bij het
uitpoten een soort seleotie plaats kan
vinden. Ter voorkoming van aard
appelziekte wordt veelvuldig gesproeid
met Bourgondische pap (kopervitriool
en watervrije soda), zulke ook bij
eenigszins ongunstig weer.
Reeds lang is men aan het ver
edelen van het pootgoed bezig, vooral
door keuring te velde en door ont
smetting van het pootgoed, hoofdzake
lijk tegen Rhizoetonia. De Friesche
Mij. v. Landbouw houdt toezicht op
het goedgekeurde product.
Officieele ontvangst
Vermelden wij nog dat DinsdSgavond
om 7 uur de officieele ontvaDgst, van
het Dagelijksch- en het Hoofdbestuur
der Z. L. M. op het gemeentehuis
plaats had, waar da heeren door den
burgemeester van Tholen, mr. Diepen
horst, werden verwelkomd, Mr. P.
Dieleman dankte.
Hierna werd het woord gevoerd
door den kringvoorzitter de heer Stout-
jesdijk.
Hocfdbesfuursvergadering
In de Hoofdbestuursvergaderiug,
welke Dinsdagavond in de raadzaal
its had en o.m. werd bijgewoond
door de heeren Stevens, landbouw-
consnlent, v. d. Plassehe, tuinbouw-
consulent en Zwagerman, zuivelconsu-
lent voor Z-eland, terwijl later ver
scheen de heer I. G. J. Kakebeeke,
inspecteur van den landbouw, deelde
de voorzitter mede, dat een onderzoek
is ingesteld naar de bezwaren betref
fende uitvoering der vleeschkeurings-
wethet hoofdbezwaar is het centra-
liseeren der noodslachtingen, waardoor
het voorwaardelijk goedgekeurd vleeseh
ver beneden de waarde wordt verkocht.
De opl,effing der kleine postkantoren
heeft de aandacht van het dagelijksch
bestuur. Gewezen is op de wenschelijk-
heid om overal een Zaterdagmiddag-
bestelling te nebben.
Er zijn pogingen aangewend om te
komen tot het uitschrijven van een
prijsvraag voor een bietenrooier. Mede
werking is verkregen der centrale
suikermaatschappij en van verschillende
coöperatieve suikerfabrieken, terwijl ook
het werktuigen-instituut te Wageningen
zijn medewerking toezegde.
Twee nieuwe meisjescursussen werden
geopend, te Wolfertsdijk en 's Heer-
AreDdskerke. De leerares, mej. Linden-
bergh, gaat de maatschappij verlaten
wegens huwelijk.
Nog werd medegedeeld dat de ver
schillende landbouw-organisaties als
nog een onderzoek zullen instellen
naar de werking van den zomertijd.
Besloten werd den almanak als vroeger
te blijven uitgeven, dus met garantie
der Z. L. M.
Tot lid van het Dagelijksch bestuur
van de algemeene Keuringscommissie
(gewassenkeuring) werd bij acclamatie
herbenoemd de heer Iz. P. v. d, Weele
te Colijnsplaat.
Besloten werd na uitvoerige discussie
tol aanhouding van de kwestie: op
richting van een rechtskundig bureau.
Op voorstel van dhr. W. Kakebeeke,
Goes, werd besloten aan den minister
een verzoek te zenden om te komen
tot een verkorte procedure.
Over de onderlinge brandverzekering
zal binnenkort een rapport worden
rondgezonden. In onderzoek is nog de.
werking van een bepaalde onderlinge
brandverzekering.
Hierna werd de vergadering gesloten
en vond een souper plaats in de socië
teit „Non Semper,"
De Rijtoer.
Na afloop van de vergadering had
een intieme lunch plaats, waaraan met
het dagelijksch bestuur eenige genoo-
digden aanzaten, onder wie thans ook
de Fransche gezant, de heer Charles
Benoist, die des morgens te Bergen
op Zoom was aangekomen en daar
onder leiding van den heer Verliuden
den oudsten Wethouder, o.a. een be
zoek had gebracht aan de snperphos-
phaatfabriek en de potaschfabriek.
Tijdens den rijtoer waarop wijnader
terug komen, werd halt gehouden te
Poortvliet, te Slavenisse, teOnd Vosse-
meer en bjj den watertoren te Scherpe-
nisse, waar tijdens het bezoek een
gedenksteen in den toren werd ont
huld ter eere van den heer jhr. J. v.
Vredenburch, uit dankbaarheid voor
alles wat hij voor de waterleiding deed
en nog doet.
Een nieuwe richting?
De Duitsche Rijkskanselier dr. Cuno
heeft Zondag te Koningsbergen een
rede gehouden, waarin hij feitelijk
niets bijzonders zeide, maar waaruit de
Fransche bladen ditmaal eens boning
puren en geen ven|jn. Zoowel de In
formation, de Figaro als 1' Europe Non-
