N° 33.
Donderdag 16 Haart 1922.
109 jaargang.
buitenland!
School en Kerk.
Binnenland.
Stadsnieuws.
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f 2,
buiten Goes f 2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
VerschijntMaandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
hOISStM
Uitgave Naaml. Vennootschap Doesche Courant
ADVERTENT1ÈN
van I 5 regels f 1,20 elke rege
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 110 regels f 2,40
Bewijsnummers 5 cent.
©n Kteeuwgns Ross' Drukkers-en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag.
COURANT
Zij, die zich met ingang van
1 APRIL op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende n u m-
mers gratis.
De staking aan den
Transvaaischen Rand.
De staking der mijnwerkers aan den
Transvaalschen Rand neemt een ernstig
verloop. Het wordt daar een compleet
oorlogje, met al de ellenden, daaraan
verbonden.
Vliegtuigen hebben eenige stakers
commando's tweemaal gebombardeerd,
waarbij ruaksehoten werden verkregen,
zooals het offic. bul etin verheugd meldt.
De stakers, die hevige verliezen leden,
hebben daarna als tegenprestatie huizen
te Benon en Boksburg in brand ge
stoken. Voorts is een afdeeliDg Schot-
sche vrijwilligers door stakers uit een
hinderlaag aangevallen en liet 18 doo-
den en 25 gewonden achter. In het
centrum van Johannesburg speelt
zich een ware guerilla-oorlog af. Zon
dag vermengde zich liet gebeier der
kerkklokken met het geknetter der
mitrailleuse, en vijftienhonderd sta
kers hebben het gebied van Brixton
vermeestcd. Voorts hebben zij den
spoorweg tussclien Germistou en Pre
toria met dynamiet vernield en eenige
beambten, die de mijnen te Brakpan
bewaakten, doodgeknuppeld. Ten slotte
is de auto van generaal Smuts door
een kogel getroffen en de generaal
ontsnapte op het kantje af aan den
dcod.
Latere, berichten maken melding van
successen der regeeringstroepen, die
de revolutionairen uil hun stellingen
verjoegen en den spoorweg herstelden.
Er xeiden 2200 gevangenen gemaakt.
De regeering-Smuls schijnt den toe
stand militair meester te zullen worden.
Zooals wij reeds schreven is de staking
een gevolg van het voornemen, om het
aantal kleurlingen in de mijnen per
centsgewijze te verhoogen. Hierdoor
bestaat groote kans dat een aantal
blanken aan den Rand uit hun brood
winning gestooten worden, wat het
vraagstuk der werkloosheids- en armen
zorg natuurlijk nes te moeilijker maakt.
Bovendien heeft het voornemen kwaad
blotd gezet bij de nationalisten.
Wat betreft de stakers, van hen zijn,
zooals steeds tegenwoordig, velen zeer
vatbaar voor de bolsjewistische ziekte.
En Smits laat niet na hierop de aan
dacht te vestigen. Gemeld wordt dat
bewezen is, dat de revolutie door de
ejmmunisten wordt gefinancierd.
Waarop dit alles zal uitloopen is
moeilijk te zeggen. Als de naturellen
zich straks ook beginnen te roeren kan
de regeering nog voor groote moeilijk
heden komen te staan.
Ned. Herv. Kerk.
Tot secretaris van het Provinciaal
College van toezicht op het beheer in
Zeeland is benoemd de heer A. J. van
Luijk te Middelburg.
Begrooting 1922 Onderwijs.
De begrooting van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen is door de Tweede
Kamer Dinsdag met 672 stemmen
aangenomen.
Een geschenk voor de Prinses.
Vier jongedames uit Zaamslag hebben
Dinsdag een door haar vervaardigd
volledig Axelsoh costuum aan de Prinses
aangeboden.
Een nieuwe katholieke partij
Eenige katholieke kiezers in Fries
land roepen bun geloofsgenooten, die
niet tevreden zijn met de tegenwoor
dige richting van de Katholieke Staats
partij en voelen voor de oprichting
van een nieuwe katholieke partij, op,
in dien geest handelend op te treden.
Het program van de nieuwe R.K.
partij zou voornamelijk hieruit bestaan
stopzetting van alle sociale wetgeving,
opheffing van wetten, die hinderlijk
zijn voor de vrije ontwikkeling van de
bedrijven, afschaffing van de Raden
van Arbeid, beperking van bet aantal
ambtenaren tot hel allernoodzakelijkste
en bestrijding van de overheidsexploi
tatie.
lie II it relt over Socialisatie.
Maandagavond had in de Soc. V O.V.
de Soiree van de afdeeling Goes van
den Vrijheidsbond plaats. De groote
zaal van de Soc. V.O.V. was geheel
bezet.
Nadat 't strijkje onder leiding van
den heer Sillevis, een vlotten marsch
bad doen hooreu en een leuke step,
opende de voorzitter, de heer D. A.
Coustandse de bijeenkomst.
Spreker heette de velen, die aan
den oproep van het bestuur gehoor
hebben gegeven met een opgewekt
woord, hartelijk welkom. Spreker bracht
een woord van dank aan zijn mede-
bestuorderen en speciaal den heer
Adriaansen die steeds op volhardend
doorzetten heeft aangedrongen.
Spreker bracht een woord'van hulde
en dank aan de arbeiders eu de midden
standers, de trouwe garde, die hef
bestuur steeds gesteund hebben. Spreker
deed een beroep op hen voor de
toekomst.
Spreker heette daarna den lieer De
Muralt welkom. Het is zoo zachtjes
aan 20 jaar geworden, dat hij der
Zeeuwen lief en leed heeft gedeeld.
Van zekere zijde meende men dat
er van Zeeuwsehe zijde een landbou
wer voor de Tweede Kamer candidaat
gesteld zou moeten worden.
Een man uit Zeeuwsch-Vlaanderen
wilde dhr. De Muralt al aanraden om
te gaan boeren. Maar het was niet
noodig61 vooraanstaande mannen
hebben met verpletterende meerderheid
op de vergadering van de provinciale
centrale hem nr. 1 geplaatst. (Applaus).
Spr. bedankte mevr. Sillevis en mej.
Betsy d'Hont en dhr. Sillevis en hel
strijkje voor hunne medewerking.
Ten slotte drong spr. er bij de aan
wezigen op aan, dat zij zich in de
pauze zouden opgeven ais lid van den
Vrijheidsbond en sptak de hoop uit,
dat deze avond zou zijn in het belang
van den Vrijheidsbond in 't alge
meen en vaa de afdeeling Goes in
't bijzonder.
Nadat het strijkje een slepende wals
had uitgevoerd, was het woord aan den
spreker van dezen avond, jhr. R. R L.
de Muralt, lid der Tweede Kanier der
Staten Genevaal, welke een rede hield
over
Socialisatie.
Dhr. De Muralt begon met le dan
ken voor de hartelijke ontvangst. De
mogelijkheid, dat de sociaal-democraten
hier aanwezig zijn, is, gezien de uit-
noodigingskaart, niet zeer groot. Op
andere plaatsen heeft spr. dezelfde rede
uitgesproken, waar wel gelegenheid was
voor debat, maar spr. zal binnenkort
dezelfde rede die bij nu gaat houden
nog eens houden opzettelijk om de
sociaal-democraten, waartegen sprekers
rede in hoofdzaak zal gaan, in de
gelegenheid te stellen hem de eer aan
te doen met hem van gedachten te
wisselen.
De Vrijheidsbond verzet zich tegen
de sociaal-democraten iu hun streven
om de productiemiddelen (fabrieken, den
grond, transportmiddelen enz.llebrtn-
gen in handen van de gemeenschap
(socialiseeren) en het opheffen van het
persoonlijk bezit van die productie»
middelen. Ook keert de Vrijheidsbond
zich tegen de Vrijzinnig-democraten
die hun vroeger beginselprogram zoo
danig gewijzigd hebben dat zij niet
meer in beginsel tegen de socialisatie
zijn (zooals Marchant in een rede op 28
Nov. 1921 te 's Hage duidelijk uit
sprak) en waar noodig wel het privaat
bezit van productiemiddelen terzijde
willen zetten zonder natuurlijk die
socialisatie als alleen zaligmakend
middel te willen toepassen om de maat
schappij geheel te veranderen. De Vrij
heidsbond bestrijdt het standpunt van
de V. Domdat deze de deur op een
kier zetten om de socialisatie toe te
laten.
Ook de belemmering van de
vrijheid van verkeer en bedrijf, zooals
een deel van de katholieken wenschen,
vindt geen instemming bij den Vrij
heidsbond. De roode katholieken, dis
overigens veelal verkapte socialisten
blijken te zijn, wenschen een soort
bedrijfsradenstelsel in te voeren. Deze
raden (officieele lichamen) staande
tusschen werkgever en werknemer
moeten voor het belang van beiden
optreden. De bedrijven komen daardoor
onder publieke conlrole. De arbeidsvoor
waarden, loouen,verkoopsprijzen, worden
door beide partijen samen vastgesteld.
Al of niet meerdere toelating van nieuwe
arbeiders tot het betrokken bedrijf
(aantal leerlingen) wordt in verband
met de noodige productie in dat be
drijf, de concurrentie, de verkoops
prijzen enz. door de bedrijfsraden
vastgesteld. Het is een soort gilde
uit den ouden tijd. Wel komen er
officieele consumentenraden, die zullen
hebben te voorkomen, dat de burgerij
(de koopers van het produel) te veel
gevild worden. Van vrijheid van be
drijf alzoo geen sprake meer. De
Vrijheidsbond verzet zich teu sterkste
legen dit streven van een derl der
katholieken.
Het program van den Vrijheidsbond
verlangt het volgendeallereerst een
zoo ruim mogelijke ontwikkeling van
ieders persoonlijkheid ter verhooging
van volkskracht en als eisch van rnait-
schappelijke rechtvaardigheid. Parlicu-
lit-r initiatief als grondslag van maat
schappelijke welvaart. Afwijzing van
de onder den naam van socialisatie
aangeprezen omvorming van het pro
ductiestelsel
De socialisatieleuze is feitelijk eerst
internationaal door de socialisten aan
geheven na het socialistencougres te
Erfurt in 1891. Daar gaf de bekende
Bebel o.m. liet advies ran zijn vrienden
om in de publieke colleges aan de
burgerlijke partijen dergelijke eischen
te stellen waarvan vooruit bekend was
dat deze niet konden worden ingewil
ligd. Mooie tactiek Wijnkoop en de
andere commun:sten volgen tegenwoor
dig dit advies prachtig op ten opzichte
van Troelstra c.s. Bebel, die overledeu
is, moest eens weten hoe dit advies,
tegen zijn eigen menschen, wordt op
gevolgd. Na de revolutie in Duitsch-
land zijn de socialisten eigenlijk pas
ernstig aan de studie getrokken om na
te gaan wat of eigeiw(jk onder „socia
lisatie" moet worden verstaan en „welke
bedrijven" voor socialisatie in aanmer
king kunnen wotden gebracht.
Het rapport, uitgebracht door de
door de S. D. A. P. daartoe ingestelde
commissie zegt
„Socialisatie" is niet hetzelfde als
„socialisme". Het is de doelbewuste
vermaatschappelijking der voortbren
ging. Het is de opheffing van de»
particulieren eigendom der productie
middelen en hun overgang in maat-
schappelijken eigendom.
Spreker geeft eenige voorbeelden. De
kolenmijnen kunnen bijv. als volgt
worden gesocialiseerd. De mijnen worden
onteigend en de eigenaren met geld
uit de Staatskas schadeloos gesteld. Dan
wordt gevormd een .kolenschap" met
aan 't hoofd een „kolenraad" die alles
beheert en regelt. Zoo de loonen,
arbeidsvoor waarden,verkoopsprijzen enz.
In dien raad hebben zitting de mijn-
we.kers, beambten, directies, consu
menten enz. enz. Alle belanghebbenden
zijn er in vertegenwoordigd.
Die „schappen" staan onder controle
van de Overheid (Ministeries) enz.
De socialisten erkennen in hun rap
port dat de uitvoering van socialisatie
alleen mogelijk zal zijn wanneer de
arbeiders neen hoog gevoel van ge-
meenschapsplicht zullen deelachtig
gijn geworden". Verder erkennen zij
dat de voornaamste bedrijven alleen
dan kunnen worden gesocialiseerd wan
neer die socialisatie internationaal'
zal zijn. Overigens meenen zij dat „de
productie door de socialisatie zal toe
nemen". Wie gelooft aan een hoog ge
voel van gemeenschapsplicht bij de
arbeiders of andere volksklassen f De
menscb wordt geboren met een stille
vennoot, de zelfzucht, in zich en houdt
die bij zich tot zijn dood toe, al heeft
die vennoot bij den een meer te zeggen
dan bij den ander.
Die zelfzucht, die veel fouten heeft,
heeft toch ook dit voordeel, dat wanneer
het individu vrijgelaten wordt, zij hem
prikkelt tot arbeid, prikkelt tot meer
bezit, prikkelt tot meer productie.
Daarom zijn de liberalen voor de be-
drijfsvrijheid. De overheidswerklieden
de goede niet te na gesproken
leggen wellicht hun zelfzucht meer het
zwijgen op. Vadertje Staat zorgt toch
wel voor hen, maar de energie wordt
gedood, hetgeen spreker met tal van
voorbeelden aantoont. De vrijheid van
het bedrijf van de liberalen slaat heel
dikwijls over tot losbandigheid, tot
tegenstellingen tusschen werkgever en
werknemer, die ten hemel schreieD,
maar daarvoor zijn de sociale wetten
om aan de fouten die aan de vrijheid
van bet bedrijf kleven, tegemoet te
komen.
Spreker toont in den breede aan
dat de ongevallenwet, staatspensioen,
invaliditeit en ziekteverzekering, werk
loosheid verzekering, alle sociale maat
regelen zijn om de. nadeelige gevolgen
van de vrijheid van bedrijf te onder
vangen. Dit zijn alle wetten die door
de liberalen in hoofdzaak (de socia
listen wareD nog nooit aan het bewind)
aan het volk zijn gegeven. Stellig levert
de vrijheid van het bedrijf meer op,
heigeen ten ba'e komt van da massa,
d.w.z. van de arbeidersklasse. Spreker
geelt als voorbeeld een schoenfabrikant
die door een vernuftige uitvinding de
productie van zijn fabriek, waarop
10,000 man arbeiden, weet te verdub
beien. Door die meerdere productie
wordt zijn winst met een miliioen ver
hoogd.
Hiervan geeft hij een half miljoen
aan de arbeiders (1 gulden per week
verhooging van het loon) eu zelf houdt
hij een half miljoen. Dit lijkt schrij
nend. Op de winstverdeeling, die
onbillijk lijkt, kijkt de arbeider zich
blind. Maar die vermeerderde schoenen,
wie draagt die? Wel natuurlijk de
arbeiders in de buurt die vroeger
klompen droegen, maar die nu de
veel goedkoopere schoenen kunnen
koopen. De fabrikant en zijn klasse-
genooten kunnen toch niet 2 of 11 paar
schoenen over elkaar gaan aantrekken 1
Zoo moet 't vraagstuk bekeken
worden. Het is een productie-
kwestie en niet in hoofdzaak een
kwestie van de winstverdeeling in de
eerste plaats.
Vermeerdering van productie van
verbruiksartikelen komt, hoe men de
zaak ook bekijkt niet den vermogenden
maar in hoofdzaak den breedenarbeiders-
stand ten goede, alleen door particulier
initiatief toe te laten en eigen belang
wotdt die productie ten top gevoerd.
Spreker toont breedvoerig aan dat
de werkelijke toeneming van productie
die een onafwijsbare eisclt is (naast
herstel en verbetering van moraliteit
en geestelijk leven) voor herstel van
de verworden maatschappij, alleen kan
worden verkregen door vrijheid van
verkeer en bedrijf en inperking van
overheidsbemoeiing. Het is wel merk
waardig dat in de Duitscbe Republiek
op last van de socialistische Duitsche
regeering en Ebert ten spoedigste alle
monopolies en overheidsbedrijven die
in Duitechland in den oorlog waren
ontstaan weer zijn vrijgemaakt teneinde
de productie op te voeren. De Volken
bond erkent in artikel 28 van haar
program dat de wereld alleen dan uit
den chaos kan worden gered indien
volledige vrijheid van verkeer en bedrijf
wordt ingesteld. Na de revolutie zat
president Ebert er leelijk in. De arbei
ders vroegen waar blijft de socialisatie
die ge ons al jaren voorhieldt l Ebert
benoemde een commissie om de zaak
te ondeizoeken. Die commissie bestond
in meerderheid uit socialisten (o.a.
Kautzky). Het poover resultaat was dat
die commissie alleen de kolenmijnen
direct voor socialisatie vatbaar achtte.
Ook een 2e commissie bracht niet
veel meer voor den dag terwijl een 8e
commissie moest erkennen dat de pro
ductiemiddelen in privaat bezit moesten
blijven echter meer medezeggenschap
moest worden toegelaten van de arbei
ders in het bedrijf. Dat is alles wat
bereikt is na al de snorkende leuzen
die nu veel op demagogie gaan lijken.
Merkwaardig wijst de commissie vaa
de S.D.A.P. in Nederland er op dat
bedrijven als brand- en levensverzeke
ring, de landbouw, de groote scheep
vaart, de graanvoorziening, de maal
derij, de melkvoorziening, de mar
garine-industrie, de haringvisscherij,
bet bankwezen, het hout, cement enz,
enz. niet kunnen worden gesocialiseerd
in Nederland alleen zoolang de sociali
satie niet internationaal is.
Een ieder begrijpt, dat er van inter
nationale socialisatie de eersle paar
honderd jaar niets komt. Wat betee-
kent dan al die drukte Onder don-
derend applaus verklaarde Troelatra in
zijn rede op het congres te Arnhem
(zie Volk 23 April 1919) dat juist al
j die bedrijven, zoo even opgesomd, wel
konden worden gesocialiseerd wanneer
de socialisten maar aan de regeering
kwamen. Een kleine reserve werd ge
maakt omtrent het bankwezen.
Is dat alles bedrog Of heeft Troel
stra zich hier ook weer in de econo
mische verhouding vergist In zijn
rede (Novemberdagen 1918) verklaarde,
Tioelstra dat de bonderde miljoenen
die noodig waren voor woningbouw,
onderwijs enz, niet mochten komen uit
belastingen en leeningen maar uit de
voordeelen der socialisatie Wanneer
Over 100 jaar? Is bet niet misdadig
het volk zoo bij den nens te nemen,
of dachten de leiders werkelijk dal de
invoering van de socialisatie zeer
aanstaande was
Noske, de bekende Duitsche socialist,
candidaat voor den Rijksdag, zeide
onlangs te Harburg dat de arbeiders
de socialisatie maar in een hoek moesten
duwen.
Tegen die misleiding verzet zich de
Vrijheidsbond. De oogeti der arbeiders
gaan gelukkig open en waar ze nog
gesloten zijn zullen wij die kelpeu
openen.
Socialisatie in Nederland is onmoge
lijk omdat „een hoog gevoel van ge-
meenscbapsplicht" er niet is, omdat
die socialisatie niet internationaal kan
worden ingevoerd.
Socialisatie in Nederland is onge-
wenscht omdat zij de productie niet
zal vermeerderen, eer verminderen, wat
tot een ramp aanleiding zou geven.
De Vrijheidsbond zal zich verzetten
tegen bet gebruiken van Nederlaud aR
proefkonijn in dezen.
Wij hebben al genoeg leergeld be
taald met onze arbeidswet.
Te Washington werd aangenomen
een 48-uur-arbeidsweek voor de heele
wereld. Slechts enkele landen hebben
die ingevoerd als Griekenland, Tsjecho
SlowakijeIndië, Roemenië. Wij zijn
het eenige land dal de 45-uur arbeids
week heeft ingesteld. En dat in een
tijd van concurrentie eu malaise als dien
»ij nu door maken. Spreker heeft vóór
de wet gestemd. Hij is ooit vóór rege
ling van den aroeidsduur, maar de uit
voering van de wet had zich direct
moeten aanpassen aan den noodtoestand
waarin onze Nederlandsehe bedrijven
zich bevinden.
Het gaat niet in de eerste plaats
om de dividenden van de coupon
knippers al is dit ook van groote
beteekenis in verband met de belasting
heffing en de welvaart. Het gaal
hierom, dat de bedrijven stil gaan
liggen. De werkloosheid neemt toe en
de arbeider is er de dupe van. De
burgerij wordt arm. De belastingschroef
wordt maar aangezet. De toestand
wordt onhoudbaar. Zonder te overdrijven
moet in vele bedrijven langer gewerkt
worden zonder loonsverlaging in totaal.
Het uurloon wordt dan minder, de
productiekosten lager, de goederen
worden weer verkoopbaar en er komt
weer werk aan den winkelin 't
belang van de massa, d.w.z. van de
arbeidersklasse iu 't bijzonder.
Spreker is voor de Arbeidswet, die
den arbeidsduur regelt, maar wil er
eeD soepele wet van maken. Van de
arbeidswet voor den landbouw wil hij
stellig niets weten, waar die het bedrijf
onmogelijk maakt. Omtrent dit punt
komt hij nog wel eens zjjn standpunt
uiteen zetten.
Ook de werkloosheiduitkeeringen
hebben een bedenkelijke zijde. Het is
mede de schuld van de liberalen, dat
er in Nederland geen behoorlijke rege
ling van de werkloosheidverzekering
bestaat. Die had jaren geleden moeten
zijn geregeld. Nu zitten wij er
mede. Leege kassen De Staat moet
bijspringen en de wijze van uitkeering
werkt demoraliseerend ook op de goede
arbeiders die liever werkten. Werk
lozenkassen door werkgevers en werk
nemers met holp van den Staat opge
richt is de eenige weg. Wij zitten nu
in het moeras en moeten er uit zien
te komen waartoe spreker den weg aan
wijst.
Spreker wees nog op den treurigen
toestand van de Rijks-, Provinciale- en
geroeentefinanciën. Als de belastingen
zóó bij ven en de malaise houdt aan
dan zal in 1923 in Nederland een
gezin, bestaande uit man, vrouw en 5
kinderen moeten leven van f 700 per
jaar. Dit is een gemiddelde berekening.
Staken of niet staken. Lang of kort
praten. Die toestand moet voorkomen
worden. Bezuiniging moet per sé door
gevoerd worden eu al verliezen wij
daardoor als sprekers onze kiezers, wij
behooren dit te verkondigen. Maar nog
