re* Stadsnieuws. Voor de le graad de heeren K. Kooy (3) C. Schipper beiden Volharding Goes voor de 2e graad J, Willeboer, L. Willeboer, J. Hoogesteger, J. Baayjns, D. Landman, D. Schipper, A. Thoolens van Olympia KapelleG. v. d. Kuyl (2) Jb. Vo8,v'.J. Weststrate (2) M. Zandee, Jac. den Boer en M. Drijgers (2) van Volharding te Goes. Afgewezen geen. De cijfers tusschen haakjes (luiden aan hoeveel maal de geslaagde Jiqeft deelgenomen. Inwijding Gebouw Vrijzinnig Godsdienstigen. Zondagmorgen, had de inwijding plaats van het gebouw der ^reeniging voor Vrijzinnig Godsdienstigen alhier. De benedenzalen van het gebouw waren geheel gevuld met leden der vereeniging en genoodigden. Nadat door den heer Johannes, Caro, musicus te Middelburg orgelspel! ten gehoore was gebracht, waarbij de aanwezigen zich konden overtuigen van de 'voor treffelijke kwaliteiten van het orgel (van Je firma A. S. J. Dekker), dat door de leden der vereniging is aan gekocht, eu een gemengd koortje het lied Frisch als degn morgen, no 183 uit den bundel van den Ned. Prot. Bond had gezongen, besteeg ds. Cannegieter den katheder. Spreker heide le inbeten getuigen van vreugde, blijdschap en erkentelijk heid, nu hij als eerste het woord voert op deze plaats in dit eigen milieu, dat de bekroning is van noesten arbeid. Hij hoopt dat alle aanwezigen zullen aannemen dat wij iets willen, iets willen met u en door u, dat de stichting van dit gebouw eeu uitvloei sel is ,van dien ernstigen wil, welke werd geboren uit een gevoelde nood zakelijkheid. Spreker memoreerde hoe aanvanke lijk het werk hier geheel zonder preten tie is begonnen. Door sommigen werd behoefte gevoeld aan godsdienstonder wijs voor hunne kinderen in vrijzinnigen geest en in door de burgeilijke ge meente afge8iaue schoollokalen kwamea spreker en later, ds. De Jonge, van Bergen op Zoom met hunne leerlingen bijeen. Toen zich ook ouderen kwamen aan melden, kwamen er godsdienstoefenin gen en cursussen en een kerstboom met de kinderen en hunue ouders. Toen kwam de wenschelijkheid van de stichting eener vereeniging naar voren opdat meerdere lijn in het werk zou komen en we werden het er over eens dat deze vereeniging van Vrijzin nig Godsdienstigen zich zou moeten aansluiten bij de bestaande vereeniging van Vrijzinnig Hervormden. Het is deze vereeniging, die ons onder zeer gunstig; omstandigheden hielp aan een godsdienstonderwijzeres. En meerde vrijz. godsdienstige beweging in den lande, gelijk ook in Zeeland, heeft ingezien welkeen groot belangi^èr ligt in de handhaving van het vrijzinnig element in de Ned. Herv. kerk. Spreker zeide vervolgens hoe het grootste gedeelte van de vrijz. prot. bevolking) ook van Goes, nog steeds in de een!'of andere relalie staat tot de Herv. kerk. Daardoor is de bedding, waardoor onze beweging geleid moet worden, aangewezen, zonder dat we ons evenwel op een eng - kerkelijk - standpunt plaatsen. Ook anderen dan die behooren tot de Herv. kerk zijn ons welkom. In den innigen dank, zoo besloot spreker, waarmede we vervuld zijn, is. ook geloof en de wil om te slagen. Nadat gezongen w.as gezang 2 l, ging spreker, die tot (tekstwoord had gekozen 1 Tim. 4' 8>: „De gods vrucht is tot alle dingén nut" na op welke wijze hij meent dat daartoe te werk moet worden gegaan. Wat het karakter van ons werk be treft, zoo zeide spreker, wij stellen ons op godsdienstigen grondslag al klinken ons zulke vertolkingén lIdls welke de oude statenvertaling,, vau onzen Bijbel- schen tekst bevat soms wel wat vreemd. Zij hebben een bijklank gekreges, die ons niet kan bekoren. Wij zijn niet van plan een of anderen godsdienstigen stiijd te ontketenen, maarjjwe willen zijn wie we zijn, we formmeeren onze eigen begrippen, kiezen onze eigen sfeer. Van ons kunt gij een Christendom verwachten in aansluiting met den modernen tijd. En' wij meenen een roeping te ver vullen te hebben en te mogen hopen op waardeerijg, waar het modern gods dienstig woord hier ter stede vaü den kansel dér Herv. Kerk niet wordt ge hoord. Wij willen trachten hen, voor wie de Volkskerk nog altijd het aangewezen voertuig voor de godsdienstige behoeften is, voor hun kerkgenootschap te be waren en wij hopen in de toekomst op voorziening^ van de behoeften der min derheden bok in de Herv. Kerk, Wjj zouden het betreurd hebben als velen naar een der kleinere kerkgenootschap pen zouden zijn overgegaan of de ker kelijke belangslelling zouden hebben verloren. Spreker wees er op hoe er thans een reactie komt tegen de godsdiensleloos- heid, die eenige jaren geleden nog mode waser komt bezinning en men vraagt weer de aan de orde stelling van de weer rijzende problemen. De stichting van dit gebouw is een antwoord op den roep. De volkskerk, die nochtans de uwe is, voldoet niet aan den eisch, dien gij als vrijzinnig gods dienstigen haar moet stellen. Gij kunt nu allen hier komen, U wenden tot dit adres. Is dit gebouw het antwoord op een gevoelde behoefte, wij vragen van U de aangeboden gelegenheid te benutten. Het geldt hier, spreker verklaart dit uitdrukkelijk, slechts een proefneming, het staat aan U of er van bestendiging sprake zal wezen. Zoo niet, dan zou het woord uit de Evangeliën gelden dat „de bruiloft wel bereid was, maar dat de gasten niet zijn gekomen''. Evenwel het „dwingt ze om in te gaan", wordt door ons niet toegepast, wc willen niet forceeren, uiet lastig zijn. Als de vraag naar geestelijke goederen bij V door ons is overschat, zullen we geen monnikenwerk gaan verichten. Met goeden moed en vertrouwen vangen we echter aan. Spreker wees er daarna op dat er twee kanten zijn aan het godsdienstig leven van den mensch, de tene keert zich tot den mensch zelf, maar daar naast jaagt het godsdienstig leven hem de gemeenschap in. De godsdienst heeft een roeping tegenover de samenleving en het sociale denken en willen behoort dus een belangrijke plaats mee in te nemen in de godsdienstprediking en in de daad, die op de prediking behoort te volgen. Wij moeten ook aan al het sociale, aan al het maatschappelijk voelen en willen een religieusen grond trachten te geven. Wij beseffen hoe het groote maatschappelijk vraagstuk toch eigenlijk een geestelijk vraagstuk is. Wij willen geestelijk leven in den ruimsten zin des woordsons mede wijden aan de volksontwikkeling op allerhande wijze. Spreker roept daartoe te hulp allen, welke hiermede sympathiseeren. Wie de volksontwikkeling ter hand wil nemen zal hier gelegenheid lot arbeid hebben. Spreker denkt aan lectuurverschaffing en -verspreiding met of zonder leeszaal, met of zonder bepaalde direct aanwezige bibliotheek. Spreker denkt aan allerlei ontwikkelingsavonden, aan cursussen op allerlei wetenschappelijk en geestelijk gebied, openbare debatten, wijdingsuren, besloten clubs van jon geren, meisjes en vrouwen. Wij geven, zoo ging spreker voort, onze prediking, onze cateahisatie, het werk van de dames onzer zondagsschool, de èprichting van een afdeeling van den Vrijz. Chr. Jongeren Bond, gelijk die - overal in den lande voorziet in een bestaande behoefte. Spieker zet dan de club van vroeger met de oudsten zijner leerlingen voort en zal deze trachten uit te breiden onder jongeren van 1835 jaar, voorts bieden wij U zoo mogelijk cursussen ook over lité rair—religieuae onderwerpeu. Spreker vroeg hun, die belangeloos een lezing willen houden, den een of anderen cursus willen geven, zich te willen aanmelden bij een der bestuurs leden. Belangeloos 1 Belangeloos is heel de opzet geweest van deze stichting en spreker bracht hartelijken dank aan den architect van dit gebouw en aan wie zich verder zoo verdienstelijk hebi ben gemaakt. •Tên slotte wenschte spreker de gemeente, van Goes geluk met haar gebouw. Spreker ried allen aan Aan vaardt de hand n toegestoken 1 Maakt u ten arbeid op, opdat deze aan de gemeenschap ten goede kome. Wij willen alzoo Sursum corda De harten omhoog. Nadat het koor lied 104 uit den bundel van den N. P. B. had ten gehoore gebracht werd gebeden en gezongen psalm 119 vers 1, volgden enkele mededeelingen o. a. dat de volgende godsdienstoefening zal gehou den worden op Zondag 6 Nov. a.s. des morgens te 10 uur, waarbij spreker hoopt voor te gaan. Verder 27 Nov. dr. Miedema, Eem. pred. te Amers foort18 Dee. ds. de Jonge te Bergen -op Zoom. Omstreeks 25 Dec. zal een Kerstfeest worden gehouden, terwijl op Ondejaarsavond ds. Pattist (Middelburg) zal spreken. Tenslotte deelde dr. Cannegieter mede dat door de eigenaresse van dit gebouw (mevr. H. Boddaert-Schuur- becke Boeye te Middelburg by gelegen heid van de inwijding der eigen kerk aan de vereeniging het gebouw met inventaris ten geschenke wordt gegeven in de hoop dat de vrijzinnig gods dienstige beweging op de Bevelandsche eilanden gestadig moge groeien zoowel in diepte als in breedte. Met dit voorbeeld voor oogen beval dr. Cannegieter de vereeniging aan in de liefde der aanwezigen. Laten wij van onze vereeniging een sterke vereeniging maken 1 Ds. J. N. Pattist, voorzitter der prov. ver. vau Vrijz. Hervormdea, bracht dank aan de milde schenkster, wenschte de afdeeling Goes de Ben jamin der vereeniging met het geschenk geluk en hoopte dat vele blokken vam liefde zullen worden aangedragen opdat hetontstoken vuurmoge blijven branden. De heer C. Kloosterman, voorzitter der ver. van Vrijz. Godsd. te Goes verzocht dr. Cannegieter den warmen dank der vereeniging aan de geefster te willen overbrengen Voor de Russische kinderen. Zaterdag hebben de Padvindsters een collecte gehouden voor de Russische kinderen. Opbrengst f 147,35. Emiel Hullebroeck. Wij herinneren er nog even aan dat Emiel Hullebroeck heden (Maandag) avond in de sociëteit V. O. V. optreedt. Miss Hamida. De bereemde telepathe Miss Hamida, die alhier de vorige week Woensdag met zooveel succes is opgetreden (men zie het verslag) zal Vrijdag a.s. nog eeu voorstelling geven in de Prins van Oranje. Voor bijzonderheden zie men de in dit nr. voorkomende adver tentie. Ver. Vrijz. Godsdienstigen. De Catechisatiën van bovengenoemde vereeniging zullen Woensdag as. voor 'teerst inliet gebouw der ver., worden gehouden. Vrijheidsbond afd. Goes. Vrijdagavond had in de Prins van Oranje de eerste vergadering van de afdeeling „Goes" van den Vrijheids bond plaats, welke bijeenkomst vrij druk bezocht was. Aan iedere(n) bezoeker of bezoekster werd bij het binueDkomen het laatst verschenen exemplaar van „De Vrijheid» benevens eenige geschriften waarbij het algemeen programma van den Vrij heidsbond aangeboden. De voorzitter van het voorloopig bestuur van de afdeeling Goes van den Vrijheidsbond, de heer D.A. Constandse, heette de aanwezigen hartelijk welkom. Het bedroefde spreker dat nog niet meer personen aan de roepstem van het bestuur gehoor hadden gegevéh. Waar 600 uitnoodigingskaarten zijn verzonden, had de zaal overvol kunnen zijn. Spreker weet het aan het feit dat we nog tamelijk ver van de verkiezin gen zijn verwijderd, dat dit niet zoo was en hoopte dat daar in de toekomst verbetering in zal komen. Daarna richtte spreker eenige woor den van welkom tot de spreekster en den spreker van dezen avond. De heer Ooastaudse deelde daarna mede dat de Vrijzinnige kiesvereeni- ging „Vooruitgang», een afdeeling van de Liberale Unie in haar laatste ver gadering besloten heeft en bloc toe te treden tot deD „Vrijheidsbond" onder voorwaarde van de noodige vrijheid om trent de provinciale en de plaatselijke aangelegenheden en dat aan de demo cratische lijn zon worden vastgehouden. De leden van de kiesvereeniging „Voor uitgang" zullen voortaan beschouwd worden als te zijn leden van de afdee ling Goes van den Vrijheidsbond. Wanneer we niet waren toegetreden, doch op ons zelf zouden zijn blijven staaD, zou dit waarschijnlijk tot groot nadeel zijn geworden voor de liberale zaak, en zouden zeker velen uit de vereeniging zijn getreden. Een voorman der vrijzinnig demo craten, aan wien spreker gevraagd had om het verschil tusschen hem en spre ker eens uiteen te zetten, had hun gezegd„jullie zijn maar water en melk». Maar spreker antwoordde dat hij er vóór is om de 80 pCt. die binnen gehaald kunneu worden binnen te halen en later de 20 pCt. in plaats van te trachten de 100 pCt. in eens te halen, wat niet kan. Hierna kreeg mevr. W. Wijnaendts FrankenDyserinck (den Haag) het woord, die met applans werd begroet. Spreekster zeide dat de vrouw moet gaan begrijpen dat er maar één partij is, waartoe de vrouw kan behooren en dat is „de Vrijheidsbond». De Vrij heidsbond is vaak voor de voeten ge worpen te zijn reactionair. Maar die menschen die dat zeggen weten niet wat reactionair beleekent. Spreekster wilde zich dat woord wel laten aan leunen. Er moet actie gevoerd worden tegen uiterst links en uiterst rechts, die het land in den economischen af grond zouden storten. Er wordt tegen elkaar opgeboden in sociale maatregelen en daardoor wordt ons volk door den ondergang bedreigd. Ons volk wordt geklemd tusschen twee deuren, tusschen den dwang van cle- ricale zijde en tusschen den dwang van de verpolitiekte vakvereenigingen. De vakvereenigingen, die zooveel goeds voor de arbeiders hebben gedaan, zijn zich meer en meer op politiek terrein gaan bewegen. En de sociaal-democra ten worden opgezweept door de com munisten, en m rar weinigen dun en zieh tegen dien krachtigen uiterst link— schen stroom te keeren. De Vrijheidsbond wil echter de Vrijheid herwinnen. Op het jongstleden te Utrecht gehouden congres voor sociale verzekering is gebleken dat de katholieken en de sociaal-democraten zieh op veel ponten de hand reiken. Spr. wilde dit den vrouwen goed duide lijk maken. De vrouweD, die politiek ongeschoold zijn, worden zoo vaak aan getrokken door het woord, „moeder- schapszorg," dat de socialisten zich hebben toegeëigend, uit afschuw voor den oorlog neigen zij naar de partij, die in haar vaandel heeft geschreven „Geen man en geen cent.» Religieuse vrouwen laten zich zeer gemakkelijk overhalen tot de christ, bist. partij. Dit laatste verwonderde spr. in Goes niet, zoolang de heer de Savornin Lohman dit district vertegen woordigde, eeu man van eminente eigenschappen. Maar die vrouwen moeten toch niet vergeten dat die partij geketend zit eu zich ook vóór de komende politieke periode vrijwillig heeft verbonden aan de anti-revolutionuairen eu de Roomsch- Katholieken. te r. k. minister van arbeid is bez'g de grootste ellende te ont ketenen. Wij hebben hier niet de 4'8-urige werkweek, zooals die in andere landen zal worden ingevoerd, maar we hebben een 45-urige werkweek en juist die drie uren zullen g'oote schade berokkenen, ook aan de schatkist. Wordt straks bij de spoorwegen de 8-urige "werkdag ingevoerd, dan zal dit een jaarlijkech tekort van 10 millioen beteekeneu. Spreekster betoogde, dat wij veel te veel aan den fiscus moeten offeren. In vergelijking met de heerendiensten (14 dagen per jaar) van vroeger, werken we thans 4 maanden per jaar voor de gemeen; chap o. a. door de roekelooze uitgaven van arbeid en onderwijs. Spreekster kwam tot de ambtenarij. Wanneer we straks de cont.ole krijgen op de landarbeiderswet en de 45 uren wet zal weer een groot stuk van het i olks- inkomen daardoor medegesleurd worden. De vrouwen zijn vroeger vaak warm geloopen voor de tuberculose bestrijding. Spreekster wilde dat de vrouwen nu eens warm worden voor den tering- patient den Nederlandschen staat. Het schip van slaat is lek, wij moeten pompen. Ons volksinkoinen was in 1915/16 1300 millioen gulden en is thans 2200 millioen gulden, maar van dit laatste bedrag wordt op de tegenwoordige be- grootiug 800 millioen gevraagd en, naar de partij-voorzitter vreest, zijn wij niet ver af van een begrooting van een milliard. Spreekster kwam hierna tot de vrij zinnig-democraten, zij is van oordeel dat de meerderheid der vrijzinnig democraten niet de leiding bij onze partij behoort. Er is de laatste jaren met het woord democratie ge speeld, maar dit beteekent niet de dic tatuur van één bepaalde klasse, c'e arbeidersklasse. Spr. wees er vervolgens op boe ook katholieken de tegenstel ling tusschen werkgevers en werkne mers willen verminderen, maar hoe het collectief contractis een verstarring, b.v. in de typografie. Daar worstelt men om uit de greep van prof. Veraart los te komen, men moet daaruit los komen. Treub heeft aan het diner, aangei boden aan nr. Rink ter eere van zijn 70en verjairdag, gezegd dat, als de vrij heid, de vrijheid van handel, vau ge dachte, industrie, bedrijven, zich in ons en in alle landen die nog het hoofd boven water kunnen houden, niet wordt hersteld, ook Nederlajid zal verloren zijn. Het Nederlandsohe volk moet worstelen voor de vrijheid, als in den 80-jarigen oorlog. Wij moeten worstelen tegen de golven van de roomsch- katholieken en van de communisten, opdat wij weer worden het welvarende Nederland. Spreekster behandelde daarna een enkel punt uit het algemeen program van den Vrijheidsbond, dat ook alweer be wijst dat deze partij, de partij voor de vrouwen is. Zij wees op den ,eisch „ontwikkeling van het onderwijs in practische richting, zoodat het meer dan tot heden opleidt tot geschiktheid voor het maatschappelijk leven en de gezinstaak.» Aan jongeua en meisjes moet het besef worden bijgebracht dat zij latar als burgers en burgeressen mede ver-»- antwoordelijk zijn voor den maatschap- pelijken toestand. De vrouwen die aan het hoofd van een huishouden zullen komen te staan, moeten de taak daar voor weten te vervullen maar zij moeten ook belang stellen in de zaken van stad en land. De vronweü zijn'geroepen, door het stembiljet, mede 'leiding te geven aan het staatsleven, zij hebben de plicht om zich op de hoogte te stellei van den gang van het publieke leven. De mannen moeten niet uitgaan van het spreekwoord Wie zijn vrouw lief heeft, laat haar thuis. (Applaus) Spreekster memoreerde 'Öbe veel er nog ontbreekt aan het onderwijs der toe komstige moeders en huishoudsters. Wanneer we hier kregen evenals in Canada en Engeland, de Boerinnebon- den, die er op uit zijn om de kennis van kinderopvoeding hygiëne meer te verbreiden, zou dat aan de volksge zondheid zeer ten goede komen. We moeten streven naar een krachtig volks bestaan, dat 'is de basis van een ge zonde politiek. Het huidig ministerie Voelt daarvoor niets, dit voelt alleen maar voor steun, en nog eens steun, dat blijkt ook uit de plann'fen van minister Aalberse be treffende het Rijkskiaderfonds. De werk gevers zouden per arbeider iedere week eeu zegéF'moeten plakken van 85 in plaats vaiWeO cent. Dat kwartje zou gestort worden in het kinderfonds, waaruit uitkeeringen zouden worden gegeven aan groote gezinnen. En een groot deel zou weer gaan naar de. ambtenarij. Spreker""betoogde dat de productie meer voóririt moet gaan, Je productie moet meerdere volkswelvaart verschaf fen. In de Betuwe is een liedje „Generaal, dominee, advocaat, Ik vecht voor u, ik bid voor u, ik Lpleit voor u Hoe of je ook \echt, hoe of je ook [bidt, hoe of je ook pleit Het is de boer, die de eieren leit.» Spreekster wekle de vrouwen op om den Vrijheidsbond te steunen en eeu vrouwen propagandavereen:giDg te stichten. bn Hierna werd gepauzeeid. ia Na de panze kreeg de heer H, Groenewout (Santpoort) hel woord. Spreker veelt zich volslagen overbodig, hij rceli zich als het vijfde éadjaan een wsgen en roept niet om water maar om stof. Dit is een hulde aan het adres' van mevrouw Wijnaendts-Fran- ken, dié ons mannen de zakken vol gestopt heeft, maar 't was verdiend en we beloven beterschap. Spreker bracht in herinnering wat we hebben beleefd en genoten op 16 April van dit jaar toen groote scharen mannen en vrouwen optrokken naar het conceitgebouw in Amsterdam om daar den Vrijheidsbond te stichten. Repetitioest mater studiorum, hefhaling is de' moeder der wetenschap en spreker zal nog eens repeteren wat mevrouw Wijnaends-Franeken heeft gezegd. In 1918 bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer, stonden spreker en mevr. W. F. niet achter hetzelfde kathedertje. De laatsie vond een onder dak bij den Economischeu Bond en spreker behoorde tot de Liberale Unie en spnk heel veel kwaads over den Economischen Bond. En nu staan wij hier als goede kameraden onder het zelfde politieke dak. Spreker vindt dit gelukkig. Spreker heeft de overtuiging gekrr-gen, hoezeer wij als liberalen elkaar verzwakten in den dagelijkschen strijd. iDe verschillen van 1918 zullen er nu ook nog wel zijn. Of waren er geen verschillen P Want 'in "Ï906 waren beiden hoofdbestuursleden van de Vrijz. dem. bond. Zeven groepen hebben nu alle kleine verschillen op zij gezet en zijn opge nomen in hetzelfde politieke verband. Want wij kunnen elkaar niet missen in onzen strijd tegen rood en zwart en lret liberalisme moet meer dau ooit bevruchtend werken pp het maatschap pelijk leVën. Spreker betoogde hoe de punten van het "Algemeen programma moeten worden ifiitgewerkt en daarvoor zorgt de Vrijhëiif; het orgaan waarop u zich allen moet- abonneeren, zooals de anti- revolutionnair grijpt Daar de „Stan daard" en de socialist naar „Het Volk». Zijn wij zulke politieke mirakels dat we geen steun en voorlichting noodig hebben f Sprekhi'' memoreerde hierna, dal de vrijzinnig-democraten ontbraken op den stichtingsdag. (Geroep„Om de rooien.») „Juist, vroeger waren de sociaal- en de vrijzinnig-democraten op elkaar verliefd, maar thans zijn zij getrouwd." Spreker zeide dat er thans nog wel aan iets anders behoefte is dan alleen aan democratie. Onze vrijheid is voor een goed deel naar de maan, maar die-moeten we nu met alle krachten terughalen, het is ons heiligste, ons beste bezit. Dit is niet goochelen met een groot woord, geen leuze van klink-klank. Onze vrijheid is een hcogere dan die door andere partijen wordt nagestreefd. He' is vooral een geestelijke vrijheid die we verlangen, de '«rijheid die de ziel en de zin van het leven is. j Wij willen niet zijn een gevangene en telkens bij onzen dagelijkschen

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1921 | | pagina 2