S\ 74
Zaterdag 25 Juni 8921,
108 jaargang.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
FEUILLETON.
Örie maanden Schoier,
Buitenland.
Binnenland.
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f 2,
buiten Goes f 2,
Afzonderlijke nummers 5 cent.
VerschijntMaandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
GOESCHE
Uitgave Naaml. Vennootscbap Goesehe tournet -
ADVERTENTLËN
van 15 regels f 1,20 elke regel
meer 24- cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 110 regels f 2,40
Bewijsnummers 5 cent.
en Kteenwens Ross' Drukkers- en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenomen
tot 12 nnr voormiddag.
COURANT
Zij, die zicb mét 1 Juli op de
Goesehe Courant abonneeren,
ontvangen de tot dieii datum
verschijnende nummers gratis.
EEN NIEUW HOOFDSTUK IN
HET BOEK DER HISTORIE
Onze historiekennis gaat slechts
over een achter ons liggend tijdvak,
dat in vergelijking tot den ouderdom
der aarde heel klein moet zijn.
De wereldgeschiedenis is een ge
schiedenis van evolutie en revolutie.
Volkeren zijn opgekomen, groot ge
worden en ten onder gegaan. Denk
beelden en regeeringsstelsels zijn ge
boren, zijn als uitingen van een nieuwe
richting toegejuichd en bewonderd om
tenslotte als symbolen der reactie voor
immer te verdwijnen.
Wanneer wij om ons heen zien,
denken wij onwillekeurig, dat de wereld
volmaakt is.
Er is geen element meer waarin
zich de moderne menscb niet beweegt
en onwillekeurig denken wij, dat met
de vliegkunst de uitvindingen op bet
gebied van het vervoerwezen een einde
hebben genomen.
Wij telegrafeeren en telefoneeren
al zonder draad en ook hier komt het
ons voor, dat wij, inzake liet over
brengen van berichten, het meest
mogelijke bereikt hebben.
Het technisch kunnen en weten
van bet tegenwoordige geslacht lijkt
ons volmaakt.
Maar het is dat natuurlijk allerminst.
Want na ons zullen geslachten
komen, die zich verbazen zullen over
de gebrekkige hulpmiddelen waarvan
wij ons bediend hebben.
Lachten onze voorouders niet om
den opgegraven steenen bijl waarmede
de eerste mensch zich verdedigde,
lachen wij op onze beurt niet om de
eerste locomotief, die in de oogen van
onze grootvaders een wonder van con
structie was, om de aarden stads
wallen en om de kogels uit de ouder-
wetsche vuurmonden waarmee die wal
len beschoten werden
En is het dan niet duidelijk, dat
onze kleinkinderen en achterkleinkin
deren medelijdend de schouders zullen
ophalen voor onze moderne vliegtuigen
en onze verdragende kanonnen
Wij kijken naar onze voorouders
en noemen ons volmaakt, maar onze
kleinkinderen zullen ons ouderwetsch
en bekrompen noemen.
Sommigen van ons achten zich ge
lukkig omdat zij wereldschokkende
gebeurtenissen meegemaakt hebben.
Maar de wereldhistorie is een aan
eenschakeling van dergelijke episodes.
Er hebben altijd volksverhuizingen,
oorlogen en revoluties plaats gehad,
steeds weer zijn machtige volken in
den strijd verdwenen en steeds heeft
het nieuwe over het bestaande geze
gevierd.
Met Heine kunnen wij zeggen es
ist eine alte Geschichte, doch bleibt
21
DOOR
C. DE B L, IJ.
Met vereende krachten schoven we
de zware deuren tpen. De wind joeg
ons de sneeuw ia het gelaat! Naar
geestig keken we elkaar aan Onze
vriend trok zich blijkbaar van het ge
beuren niets aan Hij scheen dergelijke
dingen meer aan de hand gehad te
hebben.
,/Als we nou maar wisten, waar die
beroerde trein naar toe ging
iiNon", zei onze maat, //dat zulle we
straks wel zien We komme d'r best
uit, maok jullie je maor niks ongerust,
ik gao nog een tukkie doen, moak me
maor wakker, as d'r soms onroad is."
Och, wij moesten wel berusten en
kropen in bet muffe stroo. Ik bleef
wakker.
Langzamerhand begon het te dagen.
Baanwachtershuisjes werden duidelijk
zichtbaar, eni k las op een station Loe-
nen Vreeland".
,/FehrenbackWe zijn in Loenen
zie immer neii.
Onze kindskinderen zullen van de
achter ons liggende oorlogsjareu slechts
oppervlakkig uit hun geschiedenis
boekjes kennis nemen en vele latere
geslachten zullen de wereldgeschiedenis,
om te groote uitgebreidheid te ver
mijden, wellicht eerst bij een jaartal
na deze oorlogsepisode aanvangen.
Dat liet beschavings- en ontwikke
lingscentrum zich van Europa naar
Amerika of wellicht naar Japan ver
plaatst, behoeft geen verwondering te
baren.
Was het al niet eens in Afrika
toen men daar de pyramiden bouwde,
was het niet eens in Bagdad, in
Griekenland of in het machtige Ro-
meinsche Keizerrijk
Het werelddrama van opkomst, bloei
en ondergang van volkeren heeft steeds
zijn centra van zoogenaamde beschaving
gekend.
Soms schijnt liet of de wereldge
schiedenis haar nukken en grillen heeft.
Jaren en jaren leven wij schijnbaar
emotieloos voort en dan, plotseling,
speelt zich in weinige jaren een brok
geschiedenis af, zoo rijk aan gebeur
tenissen, dat de wereldgeschiedenis op
arendsvleugelen schijnt te gaan.
Maar in werkelijkheid blijft de
wereldgeschiedenis steeds in hetzelfde
tempo en zien wij in de bewogen tijden
slechts het resultaat van de voksontwik-
keling en gisting, die ongemerkt en
ongezien plaats vond in de jaren, dat
wij geen historie van beteekenis meenden
te bespeuren.
Is bet vallen van den appel dan
slechts onze aandacht waard en niet
het wekenlange knagen der insecten,
die ongezien dien appel verteerden en
den val hebben voorbereid
De lijn van het wereldgebeuren gaat
duidelijk merkbaar in democratische
richting.
Nieuwe theoriën, nieuwe inzichten
worden geboren.
De geschiedenis der volkeren is met
een nieuw en ongetwijfeld merkwaardig
hoofdstuk aangevangen.
Een hoofdstuk waarin de volkswil
de hoogste wet is.
En na dat hoofdstuk zullen er
ontelbare andere volgen totdat wellicht
ééns het boek der historie ais resultaat
van alle roerselen in de menschelijke
samenleving, een hoofdstuk zal bevatten
waarin staten en volkeren slechts naar
datgene streven wat zij niet allereerst
voor zich zelve maar voor het algemeen
nuttig en noodig achten.
Maar zoover hebben ons tot dusver
de meest wereldschokkende gebeurte
nissen nog niet kunnen brengen.
T.
SPINNEWEBBEN
Er zijn op 't oogenblik twee splmie
webben aan de politieke zoldering van
Europa, dat zijn Ierland en Opper-
Silezië en alle moeite om ze weg te
ragebollen zelfs van de knapste diplo
matieke bollen is tot nog toe tever-
geefsch geweest.
In Ierland is het spinrag van
het Hritsehe imperialisme, in Opper-
Vreeland 1"
«Wat? In Vriesland? Wat moeten
we daar in vredesnaam doen
z/Nee", bulderde ik, in Vreeland,
vlak bij Amsterdam.
//Nou, da's toch zoo erg niet, bad
me dan maar laten slapen".
We besloten vlak bij Amsterdam
uit den trein te springen. Voor
Fehrenbach, den parachutist was dit
een peulenschilletje. Maar voor mij
was dat heel wat anders 1
VS e maakten onzen kameraad die ons
in dit onzalige avontuur gebracht
had, met ons plan bekend.
z/Maok je non niet te sappel, Heere 1"
Je zal je nek breeke ,/Daor heb ik
een broertje an gestorreie. Doe liever
net as ik, en wach af waor je terech
komp" en hij mafte weer in.
We spoorden Abcoude voorbij.
In de verte zagen we de eerste
buizen van Amsterdam. De trein had
zoo'n vaart, dat aan uitspringen niet
te denken viel.
z/Dat wordt een raar geval
/,Nn laten we ons gereed houden,
om zoodra de gelegenheid zich biedt,
uit den trein te springen, met de
instrumenten onder den arm".
We zaten klaar 1
Silezlë dat. vade Fransche politiek,
die de Polen de band boven het hoofd
houdt.
Ierlaud is door de instelling van een
Noorder- en een Zuiderparlement in
tweeën gedeeld en in 't. Zuiden heersdit
Sinn Fein en denkt er niet aan te
dansen naar de pijpen van het Britsche
militairisme. Smn Fein wenscht zelf
bestuur voor Ierland en bet Engelsehe
Hoogerhuis heeft de gelegenheid gehad
eeuigszins tegemoet te komen aau deze
verlangens, door aan Ierland fiscale
autonomie toe te staan. Dit werd ver
dedigd door den unionistischen pair
uit Zuid-Ieriand, lord Donoughmore,
die meeDde dat de fiuaDcieele bepalingen
der wet een oplossing der Iersche
kwestie in den weg stonden en dat
fisca'e autonomie den vrede zou
herstdlen. Met dit standpunt zou de
nieuwe onderkoning Lord Fitzalan
accoord gaan. De Lórd-kanselier
deelde evenwel meile, dat de regee
ring het denkbeeid der fiscaio
autonom e verwierpspreker was
van oordeel dat er geen revolverschot
minder om gelost zou worden, wanneer
voldaan werd aan dezen wenscli. Het
slot was, dat met 6657 stemmen
een motie Donoughmore werd ver
worpen, waarin de regeering werd uit—
genoodrgd hare voornemens ten aanzien
van een wijziging der Home-Rulewet
kenbaar te maken.
Het is geen wonder dat men in
Ierland gaarne zelfstandig over zijn
fiuanoiën zou beschikken, want naar
de tegenwoordige bepalingen heeft
het slechts te beschikken over een
tiende gedeelte van de eigen in
komsten, over 8Vi millioen pond
sterling.
Dit heeft dus wel wat van den to
stand waarin een negentienjarige jonge
ling zich bevindt, die per week natuur
lijk minstens vijf en-twintig it dertig
guldig verdient en met een zakcentje
van een rijksdaalder wordt afgescheept
Tegelijkertijd heeft iu het Lagerhuis
de minister vah oorlog medegedreld,
dat er pas een paar extra bataljons
naar Ierland zijn gezonden en dat
meerdere zullen volgen. De kwestie
van uitbreiding van de krijgswet is in
overweging. De zweep van Lloyd George
wordt Sinn Fein over den rug gelegd
Het stonre knaapje kr^gt de gard
en het zoete knaapje, Noord-Ierland
krijgt de koek in den vorm van een
bezoek van den koning en de koningin,
bij de opening van het Noordelijk par
lement. Het was ongetwijfeld een daad
van moed van den koning zich naar
Belfast te begeven, want ondanks het
feit dat er tallooze veiligheidsmaat
regelen waren getroffen, zou een aanslag
van Sinn Fein niet tot de onmogelijk
heden hebben behoord, maar nog
grooter daad van moed zou het geweest
zijn, als de koning in zijn openings
rede een nieuw geluid had doen hooren
maar het was slechts het oude liedje,
De reis van het koninklijk paar is
zonder incidenten verloopen. Maar de
spinrag is er nog
In Opper-Silezië duren de bespre
kingen over de wederzydsche ont
ruiming door Duitschers en Poleu
voort en er is op 't oogenblik een
Plotseling begon de trein z'n vaart
te minderen.
„Nu of nooit", zeide Oito en..
met een sprong was hij er uit.
Maar uu ik Een oogenblik
duizelde bet me. Zou ik het wagen
Het bleef een levensgevaarlijke onder
neming. Al reed de trein minder snel,
toch was er voldoende vaart, om door
een missprong den nek te breken I
Eindelijk raapte ik al mijn moed
bij elkaar en waagde den sprong I.
Daar lag ik languit in de
kletsnatte sneeuw. Fehrenbach kwam
aanhollen.
z/Heb je je bezeerd
z/Nee, niet erg," en ik krabbelde
overeind. //Alleen een blauw oog, ge
loof ik
Het bloed liep met straaltjes uit m'n
neus. Wonder boven wonder lag mijn
viool, die ik altijd in een zak droeg,
ongedeerd een paar meters verder in
de sneeuw.
We liepen een eindje zwijgend langs
de spoorbaan. Ik tastte naar mijn hor
loge en miste dat. Zou ik het bij den
sprong verloren hebben Ik vertelde
Fehrenbach mijn ontdekking. Ook hij
zocht naar z'n horloge 1Weg 1
Beduusd keken we elkander aan. No,
plan der Entente commissie over pro
gressieve ontruiming in behandeling.
Men is er reeds aan gewend dat in
menging der entente de afloop van
kwesties meestal niet bespoedigt," entente
krijgt langzamerhand de tegenoverge
stelde beteekenis n.l. verdeeldheid en
Frankrijk steekt telkens een spaak in
het Opper Silezische wiel.
Wel wordt thans gemeld dat tusschen
den Duitschen generaal en zijn Engel-
scben collega overeenstemming is be
reikt, maarde Polenwat
zullen die doen
Inmiddels lijdt de O S. nijverheid
geweldige schade. De correspondent
van de Lokal Anzeiger meldt daarom
trent het volgende
De industrie zegt hij, is vernietigd.
De bevolking wordt door de Polen uit
geplunderd en beroofd. Benden van 10
tot 50 man duiken overal op, stelen
en plunderen. Op de landwegen worden
wagens door de bandieteu aangehouden,
die den eigenaars nauwelijks het leven
laten. By den Opper-Silezischen mijn
bouw werken wel 80 pet. der arbeiders,
doch hun prestatie is slecht */a van
vroeger. De stapelplaatsen zijn overvuld,
omdat geen afzetmogelijkheid bestaat.
Korfanty laat groote hoeveelheden kolen
over de Poolsche grens brengen, betaalt
echter niet. In enkele mijnen verkoo-
pen de mijnwerkers voor eigen rekening
de kolen. Bij andere mijnen verschijnen
Polen om kolen en stelen van de voor
raden geheele wagonladingen Mijnbe-
sturen zijn volkomen machteloos en ten
deele functioneeren ze lieelemaal niet
meer. De industrie moet dag betalen
zonder inkomsten te hebben. A Heen
aan kolenbelasting bestaat een achter
stand vau meer dan SOO millioen
mark. De toestand in de andere be
drijven is niet beter. De ijzerindustrie
staat voor volkomen ineenstorting.
Maandelijks moeten de fabrikanten 10
tl 5 millioen mark op de bedrijven
toeleggen. Een onoverzienbare werk
loosheid en andere ellende als gevolg
daarvan kan niet uitblijven. De geza
menlijke schade van de Opper-Sile-
zische industrie wordt reeds thans op
ver boven de 3 milliard mark geschat-
De communisten zijn ijverig in de weer
om propaganda te maken en hoewel
ze Opper-Silezische bevolking geenszins
bolsjewistisch is, geeft zij door de
bnarchistische toestanden toch vat op
aich. De communistische centrale be'
vindt zich te Gleiwitz en werkt, naar
Iet schijnt, met onbeperkte middelen.
In de laatste 10 weken zijn onge
veer 10 millioen mark voor com-
mnnigtisehe propaganda uitgegeven.
Dit beeld stemt niet erg hoopvol
voor de toekomst. In Rusland, Opper-
Silezië, Ierland en ook in de Donau-
lauden ziet het er allesbehalve roos
kleurig uit. Daar kost een bank
biljet van 50 kronen, aan papier en
drukkosten 50 kronen 1 commen
taar overbodig
Zal men vermogen orde te scheppen
in de vele chaotische toestanden of zal
de verwarring zich nog uitbreiden door
dat in de hoofden der meuscheu het ge
zond verstand nog meer wordt omsluierd
door de spinnewebben van fantastische
waanvoorstellingen
grooter was onze schrik, toen we be
merkten, dat ook d« portemounaies
verdwenen waren, zelfs Fehrenbaeh's
portefeuiPe was niet te vinden.
Tn machtelooze woede, balden we de
vuisten, naar den trein, waar de
schooier veilig zat en welke nu als een
stipje in de verte verdween
Daar stouden we nu, nog ruim een
uur door de sneeuw baggeren om in
Amsterdam te komen, zonder een cent
en ik nog bovendien met een reuzen
bloedneus.
We waren dus nu even ver, als op
den eersten dag van onze zwerftocht
met dit verschil, dat we toen beschik
ten over een bedrijfskapitaal van 22
cent en we elkander op elk gewild
oogenblik konden verteiien, hoe laat
het was. Het laatste konden we nu
alleen in fig' urlijken zin.
Het was doodstil om ons heen.
Geen menschelijk wezen, zoover we
konden zien.
Met looine schreden, zetten we den
tocht langs de dik besneeuwde spoor
baan voort. Eindelijk kwamen we
bibberend, klappertandend, wee van
honger en dorst bij een boerderij.
Het bloed gutste nog steeds uit
mijn neus 1
In het kort komen de overige voor
naamste gebeurtenissen in het buiten
land op hel volgende neer Het ge
rechtshof te Berlijn heeft den commu
nist Hoelz tot levenslange tucht
huisstraf veroordeeld en de Engelsehe
arbeiderspartij beeft met een overweldi
gende meerderheid het voorstel verwor
pen om aan de communisten toe te
staan zich aan te sluiten bij de arbei
derspartij.
De sociaal-democratische wethouders.
Een druk bezochte vergadering van
de federatie Amsterdam der S.Ü.A.P.
heeft Woensdagavond na langdurige
debatten besloten, de wethouderszetels
te behouden, zonder bepaalde voorwaar
den inzake de bestraffing van de 8 Juni-
stakers.
Een dienstweigeraar-hongerstaker.
Ook Nederland beeft thans zijn
hongerstaker in den persoon van den
dienstweigeraar Herman Groenendaal.
Dezer dagen hebben de voorzitter
en de 2e secretaris van het Intern.
Anti-militaristiech bureau, de heeren
B de Ligt en A. de Jong, een bezoek
gebracht aan het Militair Hospitaal te
Den Haag, waar deze hongerstaker
wordt //Verpleegd."
Zij hadden een onderhoud met den
kolonel Paree en den behandelenden
geneesheer, officier van gezondheid,
Van Slooten, die mededeelden, dat
het oogenblik voor het toepassen van
kunstmatige voeding gekomen was en
dat zij daartoe waren overgegaan zon
der eenigen dwang van hooger hand,
alleen omdat zij Groenendaal als patient
beschouwden, dien zij voor den dood
moeten behoeden. Volgens eigen ver
klaring van Groenendaal had deze.
sedert Maandag 7 Juni niet gegeten.
De delegatie drong er bij de offi
cieren op aan den hongerstaker niet
verder kunstmatig te voeden, maar
hem, als zijnde geen militair, in vrij
heid te stellen, waarvoor echter volgens
de heeren Paree en Van Slooten geen
termen bestonden.
Hierop vroeg de delegatie een bij
zondere audiëntie aan bij den Minister
van Oorlog, die haar onmiddellijk werd
verleend. Zij stelde den Minister van
de zaak uitvoerig op de hoogte en
vestigde zijn aandacht op het feit, dat
thans nog verscheidene andere princi-
pieeie dienstweigeraars gevangen zitten.
Zij drong er bij hem op aan met het
oog op de te verwachten speciale
maatregelen te hunnen gunste, dat de
dienstweigeraars onmiddellijk in vrij
heid zouden worden gesteld, in het
bijzonder Groenendaal, wiens bestaan
dit onmiddellijk vereischt.
De Minister antwoordde, dat hij
evenals ieder ambtenaar niet anders
mocht doen dan de wet uitvoeren,
wat hem zou verhinderen aan het
verzoek der delegatie te voldoen.
De delegatie voerde als hare meening
aan, dat de Minister als uitvoerder
van de wet, mede in verband met de
motie-Drion, waarbij de Tweede Kamer,
de officieeie vertegenwoordigster van
het Nederlandsche Volk, met algemeene
Het bordje /Wacht U voor den
hond" kon ons niet weerhouden het
hek binnen te gaau. De boerin stond
aan de deur van de schuur en verschrok
bij het zien van deze twee havelooze
ongure typen. We zagen er dan ook
wezenlijk als werkelijke paria's uit.
z/Heb U misschien een gloassie
woater voor ons
z/Het menschje keek me eens goed
aan en vroeg toen medelijdend
z/Hei je gevochte, man Je neus
j bloeit zoo 1"
I //Nee, moeder, ik ben gevalle
«Wil je soms liever een gloassie
melk Goa jullie moar eens mee, dan
kun je je in de keuken warreme."
Gretig namen we haar aanbod aan,
behagelijk zetten we ons bij het groote
houtvuur en vol dankbaarheid nuttig
den we een paar glazen warme melk
en eenige boterhammen met spek( die
de goedhartige vrouw, ondanks onze
protesten kwam aandragen.
Toen we weggingen stopte ze ons
nog een dubbeltje in de hand en op
schooiersmanier zeide ik „God zal
het je loonen," dat ik evenwel
hartgrondig meende.
(Wordt