N° 05
Zaterdag 4 Juni 1921
108 jaargang.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
DE BIOSCOOP.
13 FEUILLETON.
Orie maanden Schooier,
Buitenland.
Bmneuland.
ABONNEMENT
Prijs per kwartaal, in Goes f 2,
buiten Goes f 2,—.
Afzenderlijke nummers 5 cent.
Verschijnt
en Vrijdagavond.
GOESCHE
Uitgave Naaml. Vennootschap Cloesclie Courant
ADV ERTENT1ÊN
van 5 regels f 1,20 elke regel
meer 24 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 110 regels f 2,40
Bewijsnummers 5 cent.
en Kleeutvans Ross' Drukkers en Uitgeversbedrijf. Advertentiën worden aangenome
tot 13 nor voormiddag.
liet is al vele jaren geleden, dat wij
als kleine jongens voor de eerste maal
de wonderen" dei» bioscoop mochten aan
schouwen.
Van de prachtig ingerichte film
paleizen, die tegenwoordig in vrijwel
elke stad van eenige beteekenis te vinden
zijn, was toen nog geen sprake.
Het trilheeld werd in een bonte
kermistent vertoont en het staat ons
zoo duidelijk voor den geest, dat de
vertooning ongetwijfeld destijds een
diepen indruk moet gemaakt hebben.
Soldaten met lange lansen, waaraan
kleine vlaggetjes bevestigd waren, reden
op het doek in lange rijen op hun
paarden voorbij en je stond vol opge
togenheid te kijken naar dat levende
plaatje en je tuurde ingespannen naar
de snel bewegende pootjes der paarden
om je er van te overtuigen, dat deze
werkelijk voorhij draafden.
Dat was in de baby-jaren van de
film, in den tijd toen niemand haar nog
bijzondere aandacht waardig keurde,
toen niemand nog voorzien kon welk
een geweldige vlucht de film-industrie
in weinige jaren zou nemen.
Naarmate de fotografie en de tech
niek de opname en het weergeven van
gefilmde gebeurtenissen, steeds meer
volmaakten, begonnen handige zaken-
menschen in te zien, dat de toepassing
der uitvinding een bron van rijke in
komsten zou kunnen vormen.
Het volk wil lezen maar liet wil. nog
liever verteld worden.
En wanneer dit vertellen geschieden
kan zonder woorden, wanneer het groote
publiek de geschiedenis voor zich ziet
afspelen, dan laat deze zoo'n onuit-
wischbaren indruk achter als met lezen
of vertellen nimmer te bereiken zou zijn.
Men liet het volk zien wat liet graag
zien wilde, men speculeerde op zijn
zucht naar sensatie, men werkte op de
slechte hartstochten door de misdaad
in al haar openbaringen op het doek
te projecteeren.
liet groote publiek is verzot op
detective-verhalen.
De volksbibliotheken, de stations-
boekenstalletjes en de kiosken in onze
groote steden kennen den smaak van
het gros hunner klanten en houden de
onmogelijkste misdaadromannetjes in
omslagen waarop van bloed druipende
moord-illustraties staan afgebeeld als
de meest gevraagde lectuur in voorraad.
En daarnaar verlangt een groot deel
van het publiek de sensatie van een
drama te doorvoelen.
Men wil het lezen maar het genot
van liet in werkelijkheid voor zich te
zien is nog veel grooter.
Daarvan hebben de bioscoop-onder
nemers handig profijt getrokken en
vele jaren heeft de filin in liet teekeu
der geraffineerde misdaad en van het
meest afgrijselijke drama gestaan. Men
is gelukkig in de laatste jaren gaan
begrijpen, dat niet alleen een specu-
leeren op de laagste menschelijke
hartstochten, maar ook een opvoeden
tot smaak voor kunst van liooger ge
halte het streven der bioscoopvoorstel-
DOOR
C. DE B LIJ.
Een benauwde, bedwelmende stank
van natte kleeren, tabaksrook en te
drogen gehangen waseh, kwam ons
tegemoet, terwijl op. 't kacheltje in den
hoek, nog ten pan eten stond, die ook
zijn geuren verspreidde. In een ruw
getimmerdea bak, lag op eenige bossen
vuil stroo, waarover een gescheurde
paardendeken gespreid, een goor vrouws
persoon. Octkleeden deed men zich in
deze omgeving schijnbaar niet, slechts
haar blouse was wat opengemaakt,
terwijl haar vette haren, verwil
derd langs het hoofd hingen.
Een klein kindje, misschien vijf a
zes maanden oud, lag schreeuwend bij
haar. Het wurm was in een besmeurde
doek vastgeknoopt, kon handjes noch
voetjes bewegen, en op z'n geschrei
werd geen acht geslagen.
In een andere hoek lag op een hoop
lingen moet zijn, maar wie de kleu
rige reclame-borden voor alle talrijke
cinema's, in onze grootere steden be
kijkt, kan niet anders dan coDstatee-
ren, dat nog steeds te veel wordt ge
boden dat op de eenvoudigen van
geest een zinneprikkelenden invloed
moet uitoefenen.
Wij spreken nu niet van de aan
grijpendedrama's; in een onoverzien
baar aantal actea, van de onmogelijke
kluchten waarin film-acrobaten als
misdadigers of politie-agenten ver
kleed, de meest gedurfde staaltjes van
hun behendigheid vertoonen.
Dergelijke films mogen al geen op
voedkundige waarde hebben, zij geven
een groot deel van het volk de ont
spanning, die het met zware dagtaak
niet gaarne zou missen.
Maar er zijn daarnaast de misdaad-
verheerlijkende films, waarbij de bios
coop als 't ware een opleidingsschool
voor jeugdige misdadigers wordt die
er aanschouwelijk onderwijs ontvangen in
de handigste manier van inbreken en
ontvluchten om van moord maar niet
eens te spreken.
En daarnaast de films die er op
berekend zijn de zinnen door porno
grafische vertooningen te prikkelen, de
zoogenaamde gedurfde films, die meu een
kunstk'eedje aantrekt om het werkelijke
karakter ervan te kunneu verdoezelen.
Naarmate het bioscoop bezoek ver
meerderde, naarmate de cinema-theaters
uit den grond verrezen, naarmate de
film industrie van grooter beteekenis
werd, heeft men ook ingezien, dat een
populaire film een bton van zoo groote
opbrengst kan zijn, 'at, het de moeite
loont er een kapitaal voor enscèneering,
regie en honorarium voor bekwame
acteurs en actrices voor uit te geven.
Een moderne film toont paleizen,
monumenten, geheele stadsdeelen, van
hout, doek en steen, uitsluitend voor
dat filmverhaal opgebouwd en bevolkt
met acteurs eu tallooze figuranten in
de kostbaarste gewaden waarvoor tien
duizenden guldens als bedrijfskapitaal
uitgegeven moeten worden. T.
(Slot volgt.)
TR1LBEELDEN.
Voor de eerste maal sinds men-
scbenheugenis zijn de groote wedstrijden
te Epsom (Derby) gehouden zonder
dat er treinen reden en een reusach
tige sloet van de meest verschillende
voertuigen heeft de Londensche lief
hebbers van de edele hippische sport
naar het terrein gevoerd waar de groote
kamp gestreden werd.
Een luchtschip regelde het vervoer
en gaf draadloos berichten aan de
politie, wanneer storingen optraden.
De staking, waarbij 1.300.000 mijn
werkers en hun gezinsleden zijn be
trokken, is de oorzaak dat de ouder
wetsche wijze van reizen, gecombineerd
niet de meest moderne controle van
verkeer, in zwang kwam.
Lloyd George heeft verklaard, dat
het hem geen mcenens is geweest
met zijn dreigement, een regeling
dour middel van een wet af te
dwingenals contraivriendelijkheid
hebben de besturen van de spoorweg
beambten en van de transportarbeiders
vodden, een hond, die duidelijk de
sporen droeg, van zijn zwervend straat-
bestaan. Klonten modder zaten hem in
de ongekamde borstelige haren. Bij ons
binnenkomen hief hij even zijn kop op,
doch op een „smoel houwe" van z'n
baas, trok hij zich van het voorval
niets meer aan.
„Jullie motten hier sloape, jongens
ik hep d'r niks op teuge, alleen bin
je niet in ee sjiek hotel, je mot de
harde vloer moar veur je peluw neme,
en je met je achterste toedekke."
Schuddend van 't lachen, over deze
geestigheid, gaf bij me een geweldige
klap op den schouder, hetgeen ik be
antwoordde, met een nog heviger dito,
ten einde hem een voorproefje te geven,
dat mijn handen eventueel ook klappen
konden uitdeelen, terwijl ik hem schalks
lachend toevoegde
„Moaije hint een fideele gastheer!''
moar hei je nog wat te drinke, want
ik verrek van den dorst,''
Door mijn ordinaire spraak, welke
ik dagenlang geoefend had- scheen
zijn wantrouwen, of welke andere ge
voelens, hij ook tegen ons moge heb
ben gekoesterd, eenigszins te tanen.
de ingevoerde ete-nkool we tr in
genade aangenomen, zoodat deze weer
vervoerd zal worden. Toch heeft de
regeering een aanzienlijke machtsuit
breiding gekregen, een nieuwe procla
matie machtigt de regeering tot inbe
zitneming van gasfabrieken, fabrieken
van eleclriciteit, waterleiding en andere
fabrieken, req'uisitie van voedsel en
veevoeder en andere voorraden, van
schepen, vrachtruimte, passagiers ruim
te op schepen, in bezitneming van
kolenmijnen, kolen voorraden, machine
rieën, spoorwagens en andere voertuigen
voor _vervoer van kool, tot het vast
stellen van de prijzen van kolen, gas,
electriciteit en tot opeisching of con
trole en verkoop van benzine.
En 't schijnt dat de regeering vol
doende buitenlandsche kolen heeft voor
alle onmisbare openbare diensten. Hier
bij is een belangrijke hoeveelheid
Duitsche kolen. Duitschland is al aardig
bezig om de entente op de been te
houden. New York incasseert het eerste
milliard gouden marken en de gcalli
eerde commissie voor de vergoe
dingen heeft linar dank betuied
voor de prompte betaling. De nieuwe
rijkskanselier dr. Wirth heeft in den
Rijksdag nogmaals verklaard, dat
Duitschland de het door liet vredes
verdrag opgelegde verplichtingen zal
nakomen. Hij werd (oen geïnterrum
peerd door een der communisten, die
riep „Eerst kannen van den lach
„Voor dezen uitroep verleen ik u am
nestie antwoordde Wirth gevat. De
communisten liaddïiiden kanselier aan
vankelijk herhaaldelijk ouderboken
met de vraag, wanneer de „amnestie"
ter sprake zou komen Blijkbaar zuchten
er nog „voode broeders" voor politieke
misdrijven in 't gevang, amneslie voor
de „oorlogsschuldigen" zullen de com
munisten wel niet verlangen. De minis'
ter-president was overigens vaag in het
aangeven van de manier waarop de
verplichtingen zullen worden nage
komen. Hij wist het zeker zelf uog niet
geheel en al.
Tenslotte kwam een peroratie over
Opper-Silezië, waar, naar de Temps
meldt, de bevelhebber der Poolsche
opstandelingen verklaard heeft, dat
hij bereid is zijn troepen terug te
trekken op de voorwaarden, welke de
geallieerde commissie stellen zal. Gene
raal Hoefer, de bevelhebber der Duit
sche zelfverdedigingsorganisaties, voelt
er echter niet^veel voor. Hij is waar
schijnlijk beducht, dat de Polen terug
zullen komen.
In de Ver. Staten, te Oklahoma,
hebben weer eens botsingen plaats
gehad tusscheo blanken en negers,
waarbij 75 personen gedood zouden
zijn. Reuter meldt, dat 70 auto's met
gewapende blanken om de negerwijk
heenreden en een half dozijn vlieg
tuigen er boven, 't Klinkt wel wat
Amerikaanscb. In Ierland hebben
de opstandelingen een landmijn
electrisch laten ontploffen, terwijl
een troep soldaten met muziek voorop,
voorbij marcheerde. Zes mannen wer
den hierdoor gedood en 21 gewond.
Over het Belgische militalrisme
lezen we in het blad van de Vlaamsche
frontpartij; het gaat over een inspectie
te Beverloo door den Franschen maar
schalk Franchet d'Espéray over Belgi-
Hij ging naar een kastje in den hoek,
haalde een kruik oude klare te voor-
schiju, welke hij mij toereikte met een
veelzeggend knipoogje
„De spulle binne jofel in orde wat
Vorige wesk toevallig onder me jas
gekomme I"
Ik zette de kruik aan mijn mond,
deed alsof ik dronk, doch hield mijn
lippen stijf gesloten, waarna ik de
versnapering mijn vriend toereikte.
Met den rug van m'n hand veegde
ik mijn mond af, maakte een smakkend
geluid en zeide
Verddat binne me spulle,
moat, zoo'n kruikkie, zou ik alleen
wel luste
„Nou, 't is van harrete gegosen
hoor, zuip maar zoo veul, asdat je
genogt liep."
Ja dacht ik, dat zou je wel
willen I De pan eten werd van het
wankele kacheltje genomen, en op 't
tafeltje gezet. Ieder van ons kreeg een
ijzeren vork, en van mijn tegenzin
geen blijk gevend, deed ik wanhopige
pogingen, de inhoud naar binnen te
werken. Een walgelijk gevoel maakte
sjich van mij meester; de zuurvette
sche troepen gehouden. Iri een briefje
wordt hierover gezegd
„Helaasvoor de zooveelste maal
heeft ons Pruisische militarisme zijn
slachtoffers geëischt."
De briefschrijver vertelt dan, dat
de soldaten van 's ochtends drieën tot
twaalven hebben moeten wachten en
rondmarcheeren in de zengende hitte
der Kempen.
„Acht dooden zijn er te betreuren,
60 soldaten moesten in het ziekenhuis
opgenomen worden, waaronder jongens,
die voor hun leven de gevolgen zullen
dragen."
Be algemeen» staking in Noor
wegen schijnt voor de stakers geen
KUCI'O- te zullen worden, doordat zich
zoo velo vrijwillige arbeidskrachten
aanmelden.
In Oostenrijk is liet Kahinet-Muyr
afgetreden.
Oucl-crisisambtenaren in particuliere
In de Ned. Nijverheid wijst een
inzender op het gevaar, dat schuilt
in den overgang van tal van oud-
orisisambtenaren van overheids- in
particulieren dienst.
„Het schijnt nauwelijks noodig te
zeggen", schrijft B., „waarop wij doe
len Ieder begrijpt toch, dat hier een
dubbel gevaar schuiltvan corruptie
vau eeu ambtenaar in fuuctie, door
hem een mooie betrekking aan Ie
biedpu bij eeu bedrijf door hem ge
controleerd of in eenig opzicht van
zijn auibtsbemoeiingen afhankelijk
van benadeeling van concurreereude
ondernemingen, doordat de ambtenaar,
bokeud met verschillende zakengehei
men, met de- hoegrootheid van den
omzet, de afnemers, de leveranciers,
enz. van de bedrijven, aan zijn toe
zicht onderworpen, die kennis ten
goede laat komen aan de onderneming,
waarbij hij een betrekking aanvaardt.
In Frankrijk heeft men dit gevaar
beseft; daar heeft men gedaan, wat
de Nederlandsche wetgever verzuimd
heeft te doen een strarbepaling ge
maakt, om deze gevaren zooveel moge
lijk te bezweren."
„Het bewijs dat den ambtenaar
tijdens zijn ambsvervulling een derge
lijke belofte als het aanbod van een
goede betrekking gedaan is, zal
meestal niet te leveren ziju, evenmin
als het bewijs, dat de ex ambtenaar
aan de onderneming waarbij bij in
dienst is gekomeo, geheimen heeft
verklapt, die hij uit hoofde vau ziju
vroeger ambt verplicht was te bewaren.
Daarom heeft terecht in Frankrijk
het meestal uitwendig gemakkelijk
waarneembaar, althans gemakkelijk aan
te toonen feit, dat men in betrekking
komt bij zulk een onderneming binnen
5 jaar na het eindigen der ambsver
vulling, tot criterium van de straf
baarheid gesteld.
Wij bevelen deze Fransclie bepaling
dan ook gaarne in de belangstelling
van onzen Minister van Justitie aan
en het zou ons verheugen, indien een
dergelijk artikel ook in ons strafwet
boek mocht worden opgenomen."
stank zou in normale omstandigheden,
reeds voldoende zijn geweest, om mij
het hart in het lijf te doen omdraaien
nu echter was ikschooier, en
verzette mij tegen mijn gevoel van
onpasselijkheid.
Duidelijk zag ik de blikken van
verstandhouding, die de twee lugubere
typen, nu en dan met elkander wisselden.
Bij intuïtie voelde ik, dat hier kwaad
gebrouwen werd, doch ten greep van
mijn hand in mijn broekzak, waar zich
een boksijzer bevond, slelde me gerust,
terwijl ik wist, dat ook Fehrenbach,
op zijn hoede zou zijn.
Slechts eenmaal had hij mij aangeke
ken, en in dit ondeelbaar oogenblik,
had ik in zijn oogen gelezen, dat ook
hij zich van gevaar bewust was.
De kruik was nog ettelijke malen
rondgegaan. Onze makkers waren in
een eenigszins lollige stemming geko
men. De klarinettist had de inhoud
van zijn zakken geteld, hij had dien
dag 'inet zijn valsche getoeter bij de
acht gulden opgehaald.
De zigeuner, die achteraf bleek hel
schoone beroep van messen en scharen
slijper uit te oefenen, had ook een
Géb. voor K. en W. te Amsterdam.
Men schrijft ons
De stichting van een Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen te Amster
dam, op zoo breeden grondslag als
daartoe door den heer G. H. Koopman
hel initiatief werd genomen, is niet
ten onrechte een question bruiante,
een zaak dus waar heel Nederland
zich voor interesseert. Immers, het is
toch veel te zwak gezegd, wanneer
meu alleeu het nuchtere feit consta
teert, dat aan zulk een instelling de
hoofdstad groote behoefte heeft. Met een
\erklaring, dat het een waarachtig
landsbelang betreft, dat het een zaak
is van nationale importantie, komt men
de waarheid naderbij.
Immers, \an de stichting van dit
gebouw mag dé opleving, groei en
bloei van onze nationale muzikale-
dramati8che kunst worden verwacht.
Allen kunnen een steentje aan dit
gebouw bijdragen, zonder dat het hun
een droppel zweet zal kosten. Eerstens
de kapitaalkrachtigen, die een positie
bij een bankier hebben staan. Wat
maakt liet uit, of ze, naast hun staats-
leening- en petroleum, tabak en Ameri-
kaansehe sporen een paar premieloten
Gebouw van Kunsten en Wetenschap
pen hebben liggen, die 3 pCt. rente
opbrengen. Neem nu dat ze anders
gemiddeld 6 pet. van hun geld maken,
dan zal zoo'n stuk van f 200 hun dns
zes gulden per jaar minder opbren
gen. Doch daar tegenover staat, dat
linn geld absoluut safe is en dat zij
kans krijgen op een premie, in
bet gelukkigste geval zelfs van een
1/i millioen, Want dat de onderneming
safe is, is bewezen door de ernstige
eu voorzichtige betekeningen, waarbij
geen enkele mogelijkheid over 't hoofd
is gezien; uit het feit dat drie loog-
staande Nederlanders als J. L. Wes-
terouen v. Meeteren, Ph. R. Goed
koop en Dr. L. van den Steen van
Ommeren, het commissariaat hebben
willen aanvaarden, en als accountants
optreden de heeren Elles en Hamelberg.
J)e niet kapitaalkrachtigen behoeven
slechts de helft op hun obligatie te
storten, op een twintigste dus f 5,Die
krijgen daarmee denzelfden winstkans.
En als het lot hun niet gunstig ge
weest is, zijn ze hun geld nog niet
kwijt (wat bij d; Ned. Staatsloterij
wel het gei al is, wanneer zij een
„niet" getrokken hebben), maar kunnen
zij hun stortingsbewijzen inwisselen
tegen plaatsbiljetten, 't zij voor voor
stellingen in liet Gebouw, 't zij bij
een der vermoedelijk drie gezelscbapi
pen, waarmee de heer Koopman zal
contracteeren en waarmee t e provincie
zal worden bespeeld, en zelfs de kleinste
plaatsjes zullen worden bezocht.
Jhr. De Muralt.
Men meldt aan de N. R, Ct. dat
jhr. De Muralt (lib.) voornemens is,
ont.'lag te nemen als lid van de Tweede
Kamer.
Als zijn opvolger zal worden aangei
wezen de heer Ph. J. van Dixhoorn.
Fokkerfabriek.
Te Veere zal een fabriek van Fokker
vliegtuigen worden opgericht.
Woningbouw.
Blijkens een circulaire van deD
goeden dag gemaakt, terw(jl „zij" met
een duimbeweging naar het slapende
vrouwspersoon, eveneens haar bikkement
verdiend had.
Grijnzend voegde bij er aan toe
n't Verrekte jonk, heit de heele dag
légge te blére, en dan is de dag
altijd goedde minse binne dan
meelijdend.
„Da's verdraaid handig" bracht ik
in 't midden, „maar as 't nou nie wil
schreenwe".
„Toe nou zeg, doar heef Mie de
middeltjes wel veur, janken mot het,
en dan mot je Mie, as de minse kaijke
hoore susse „Sti' moar liefie, och 't
sclioapie heit zoo'n honger."
Ik voelde me 't bloed naar 't hoofd
stijgen, ik had den wreedaard wel door
elkaar willen ransilen, dien kinderbeul
dat lage sujet profiteerend van het
wee en den honger van 't kleine
onschuldige kindje, om zoodoende
medelijden op te wekken en geld te
bemachtigen.
{Wordt vervolgd.)