N\ 91.
Dinsdag 5 Augustus 1919,
106° jaargang*
Vijand of G§mpagii©n
Het beste,
het goedkoopste,
ABONNEMENT i
F"Ss per kwzrtaal, in Goes f 1,25
baltea Goes f 1,40
Afzonderlijke nommers 5 cent.
Verschans i Maandag-, Woensdag
en Vrijdagavond.
Wtjiw Maaral. Venn. „Qoesefce Courant". Directeur: 0. W. van Baneveld.
ADVEBTENTIËN
van 1—5 regels 75 east, alkfi
rege! usser 15 cam.
Driemaal pliatsing words tweernt.:!
berekend.
Familieberichten I—10 regels 1,60
Tydaiyke toealsg 20 o/fl.
Bswyasmmmer» 5 cent.
Advertenties worden aangenomen
tot 12 aar «oeroiddap,
Er zijn van die misverstanden, die,
door opzet of vergissing in de wereld
gekomeu, een schier onuitroeibare
levenskracht vertonnen.
Een daarvan is de zoogenaamde
antithese tusschefi arbeid en kapitaal.
Die twee heeten elkanders vijand te
zijn, hoewel ie'dereen, die verder kijkt
dan zulks in een socialistische ver
gadering of courant te doen gebruikelijk
is, kan en moet weten, dat die twee
niet alleen nooit blijvend vijaudig
tegenover elkaar kunnen staan, doch
dat samenwerking dier twee voor allebei
de partijen ononlbeerhjk is.
[Iet bewijs van die zoogenaamde
legenstelling, zooals dit in meetings
en strooibiljetten door de socialistische
woordvoerders wordt geleverd, komt
steeds neer op een laüg of kort betoog,
waarvan de tekst is //heel het machtig
raderwerk staat slil, wanneer uw mach
tige arm het wil", het spreekwoord
ons uit 19'0.3 zoo welbekend.
Zulk een betoog pakt.
Als de arbeider -zq|i__y/jii«rhtige
armen" wil gebruiken om er niets mee
uit te voeren, dan staat het bedrijf,
waarin hij niets uitvoert (en meestal
ook anderen verhindert arbeid te ver
richten) metterdaad stil.
Als het een belangrijk bedrijf is of
wanneer de /machtige arm" in vele
bedrijven rust, dan krijgt het er wer
kelijk veel van of het heele raderwerk
stil staat.
In zooverre is dus het //bewijs"
plausibel //de arbeid" heeft zijn vijand
z/het kapitaal" overwonnen.
Geen overheid, geen kapitalist, geen
machtsvertoon kan den arbeider, die
niet wil werken, daartoe noodzaken.
Dreigementen, broodsgebrek, ouder
kruipers, dat alles kan eenigen invloed
hebben op een spoediger hervatting
van het werk, dan anders het geval
zou v,ijn, doch die machtsfactoren
hebben slechts een tijdelijke werking.
Straks herhaalt zich de eerst mislukte
staking en het eind is meestal, dat
de werkgever kapituleert.
Ziet ge nu wel, zegt de sociaal
democraat, de feiten bewijzeu het nu
toch wel, dat de arbeider alleen ver
beteringen kan verkrijgen door het
kapitaal te dwingen tot toegeven!
Zoo schijnt het. Doch zoo is het niet.
Nog daargelaten, dat de //kapitalist"
door zijn ouderneming te liquideeren,
zijn mijn onontgonnen, zijn land onbe
bouwd te laten, dus ook door //niets
te doen" den arbeider een zelfden streek
kan spelen, zoodat hij ook diens//machtige
arm" en raderwerk en in Dog veel
hooger mate kan laten stilstaan,
is er nog een andere kant aan deze
quaestie.
N.l. deze, dat het een //kapitalist"
over het algemeen bitter weinig kan
schelen, welke loonsvoorwaarden zijn
personeel heeft. Althans in den tegen-
woordigen tijd, nu in elk .land en in
elk bedrijf die loonen gestadig worden
opgeschroefd door staking of bedreiging
daarmede.
De werkgevers immers zijn in staat
hun meerdere kosten, ontaan door
hoogere loonen, uit te drukken in een
prijsverliooging. Een prijsverhooging,
die gelijken tred houdt met de
stijging der productie kosten.
Stijgen die in een bepaald bedrijf in het
geheele land of in een geheel wereld
deel, dan zal het gevolg zijn een
evenredige verhooging van den prijs
van het geproduceerd artikel. Het laat
dus den ondernemer, zoodra de be
weging om meer loon of andere arbeids
voorwaarden algemeen is, volmaakt
onverschillig of hij Zaterdags duizend
gulden loon méér betaalt, mits hij dan
ook duizend gulden meer ontvangt
voor zijn product.
Een reden tot vijandschap tusschen
kapitaal en arbeid bestaat er dus niet
en zeker niet in een tijd, waarin de
arbeiders in alle landen met dezelfde
eischen komen.
Willen alle arbeiders het dubbele
verdieueu, om het uu eens heel bruusk
te zeggen, dan is daar niets tegen,
aangezien alle producten die hun arbeid
vereischen dan ook minstens met een
evenredig bedrag in prijs oploopen.
Het is dus bijna hetzelfde alsof men
decreteerde, dat een gulden voortaan
slechts vijftig cent waard zal zijn. Men
verdient er twee in plaats van één,
doch kan nu voor een gulden slechts
de helft koopen van vroeger voor dien-
zelfden gulden.
Het kapitaal behoeft zich van deze
verminderderde koopkracht van het geld
niets aan te trekken. Integendeel. Zoo-
wat elke onderneming werkt met ge
leend geld en de fabrikant, die eertijds
een mill iaën leende om zijn be drijf te
stichten, behoeft thans nog slechts rente
en a [lossing te betalen volgens het
overeengekomen bedrag in oude guldens,
die echter thans maar de helft waard
zijn en in den hal ven lijd worden
verdiend.
Wij weten, dat dit voorbeeld ruw
gekozen is. fu een dagbladartikel is
liet niét precies en wetenschappelijk uit
te rekeiieu, welken .invloed een loons-
verhoogióg van 20 pCt, voor metselaars
of sigarenmakers heeft. Allerlei invloe
den werken mede tot het resultaat.
Doch de eeuwige waarheid blijfr, dat
een verhooging der productiekosten
zich uitdrukt in den prijs en daar ieder
artikel weer grondstof of hulpmateriaal
ig voor een ander product, moet elke
loonsverhooging op uitgebreide schaal
doorwerken op de geheele prijslijst eter
wereldbehoeften.
Van vijandschap tusschen kapitaal
en arbeid is dus geen sprake. Alléén
zij, die niet prod uceeren voor de markt
en toch consument zijn, d.w.z. kinderen,
ouden dagen, invaliden, weduwen
en zij, die zich vrijwillig al dan
niet na yzelf gedane arbeid terug
trokken uit liet productieproces, dan
wel zich bezighouden met werk, waarvoor
geen vakvereeniging een loonschaal vast
stelt, zijn de dupen van dezen toestand.
Met de taktiek der vijandschap, dat
elke verbetering voor de arbeiders af
gedwongen moet worden, komt men
niet verder, treft men alleen hen op
wien men het niet had voorzien.
De feiten wij zei» dan ook in een
geheel andere richting, n.l. in die van
de allerengste samenwerking tusschen
kapitaal en arbeid, z/jodat de productie
verhoogd wordt.
Wanneer die productie zeg één-tiende
grooter wordt bij gelijke belooning der
arbeiders, dan bestaat de mogelijkheid
en (door tusschenkomst van den wet
gever zoo noodig) de zekerheid, dat
de prijs van het product in even
redigheid daalt, zoodat alle consumenten
daarvan profiteeren, om het even of
het een dagelijksch verbruiksartikel
geldt, dan wel de grondstof voor een
of andere industrie.
Zoodra die waarheid algemeen wordt
ingezien, ontstaat er een geheel uieuwe
en zeer zeker ook en allereerst voor
den arbeider, betere toestand, n.l. dat
bij de zekerheid heeft voor een behoorlijk
dagwerk een behoorlijk dagloon te
ontvangen (a fair day's wage for a fair
day's work), terwijl de prijs van alles
wat hij noodig of gaarne heeft, zou
gaan dalen.
Zoodat zijn loon, op den tegen-
woordigen grondslag blijvend, aan koop
kracht zou winnen, zonder eenig extra
voordeel van hem, die volgens het
Evangelie van Marx en Troelstra zijn
doodsvijand is. Zoodat het voordeel zou
zijn voor den werker, voor den kapi
talist ea ook voor de overblijvende
groep van menschelijke individuen, die
door omstandigheden buiten het feite
lijke productieproces staan of zijn
gekomen.
Buitenland.
CSARDAS.
De Hongaarsche dans, welka den
naam draagt van Cssrdas vangt lang
zaam aan. üe violen zetten een slee
pende, weemoedige melodie ta, welke
Lorinnert aan de donkera, melancho
lieks muziek der zigeuners. De dan
seres, baar armen gekruist op de
borst, beweegt gracieigk en statig bot
lichaam op bet aangegeven ry-hme.
Maar dan versnelt net tempo, de
klanken volgen elkaar op in steeds
wilder hartstochtelijker stuwing. Da
donkere oogen der danseres vangen
san te schitteren, de haartooi raskt
los, en omringt ais een donkere sluier
het witte galaat. De bewegingen stga
snel, kort, met af en toe eau klap dar
hielen, als een slag van castagnetten.
Dan plotseling, na een dubbele slag
der hakken, staat de danseres onbe
weeglijk, als verstard. De muziek
zwSgt. De dans is geëindigd.
De dans welks Bels Kun danste,
en dia was als het laatste gedeelte
van den csardas, is thans ten einde.
Het was een wild en woest spel dat
door dezen polltieken avonturier werd
B83pseld, die ten siotte alles op een
kaars zatte, en aie verloor. He', was
ta voorster. Al meanders Irngr. D.<
moeilijkheden wfucmsie de rsdea
regesr-ng had to k'-mpec golf.-ion aan
«n rp e'dan hot roods be wied weg.
Togen d»ze vlood heef B*l* K«» m
alio mld-islsn jekampt. Tegoa den
bnitsnlandsehsn vijand wsrd hot rooio
leger geaondon. Het Mnnsnlandscae
verses ward in blood gesmoord. Tegen
des» hongersnood, leger- hst gohitk
a n f},-oddstoft n en levensmiddelen
kon b(l niet op. Ia den bsglcno werden
de roerende eigendommen verdeeld
onder de arbeiders. O-kaa wassingen
dar walgasseiébu wer- m doir het
proletariaat ia beslag' genomen. Er
word op gruose schaal ge»ociali<eerd
Ma*r loan dit kapits&l1 in de hand
vau dan proletariër wsw gestopt, tosn
er verder nies veel mesr te verdoelen
aanwezig wa, toen bbaf dese s*5n
hand opbonden en gaf te kennen dat
hij ook nog wat in ï9r. iflasg wsasuhte
te hebben. Er «at niet» inter. Da
Entente blokkeerde Hongarije. Da
toes'acd werd hoe !a gsr hoe ellen
diger. Voortdurend dreigde de op
massch van Boemecaii sn Tsjechen,
.£s togsarogeeiing oneer leiding van
JttUoa Karolyl vestigde zich toSzegedia
ea vsr-aaigdo da tegenstanders van
do radaaressaring onder haar vanen,
Ia Boudapest zalf groeide da ontevre
denheid wat deadssg. Toen kwam hst
schrikbewind van den wreedsa Szami
uely ca dit was hst teakea dat het
einde der'sovjaS-rspablick nabij was,
ondanks aiie reelasaoga:chro®uw van
haar Isidore, ondanks alle oproepen
tot hef proletariaat der geheele wereld,
dat slch vaads Hong.arjchs j«obool
al heel weinig aantrok, ondanks da
vriendèljjka, broeder,ijfce telegrammen
gewisseld met den Basstschen bolsje
wiek Lenin. Wanneer man s!ja toe.
vlucht moet zoeken iu geweld, dan
bewijst dit dat men den toestand niet
meer meester is, dat men zyn hooid
kwijt raakte, dat men is ais een
ondeogsnd kind, dat in bot kolenhok
wordt opgesloten, en ia machtsiooze
weeds op die kolen begint is stampen.
Ds Entente zou een got d werk kunnen
doen door voor toekojietigo gewelde
naars oen dergelijk bok te ressrveeren.
Daar kan moa biet veel schade aan
richten.
Nu heeft in Boedapest do terreur
talrijke slachtoffers geëlaoht. l'Hiatoire
se rétè'e. Da Frsnzeüe revolutie
worgde z.chzelve door hot schrikbe
wind. De Nationals Con sen de moordde
in eigen boeiem, Men vertrouwds
elkander niet. De jicobjjasn stelden
de gematigde girondynan in staat van
beschuldiging ea voerde hen naar het
schavot. Tenslotte werd Bobespierre
in hoogst eigen persoon aangeklaagd
en verloor het hoofd onder de guillo
tine. En een tucht van verlichting
steeg op uit de bevolking van Paf{js.
Ook is SoagarSe voelt m« a zich thans
bevrijd als van een nachtmerrie.
Over de directe aanleiding tot den
val der radenrepubliek vernemen we
verschillends bijzonderheden uit ess
verslag van een vergadering van de
Centrale Arbeidersraad, door hst
H. K. B. geseisd.
Daaruit blgkt dat du voikscommis
s&ris Boani voor Bela Kua diens be
leid moest goedpraten on aan da
arbeiders het besluit tot aftreden
van de radenregssrlng moest bekend
maken en motiveeren.
Eeu dergelgke taktiek wordt vaker
gevolgd, want>9sr de partji afgod de
saai Ja het honderd heeft gestuurd.
Boasi wees er op, dat men gerekend
had op drie dingen. Op een snelle
verspreiding van de wereldrevolutie,
op een vooripoedigcn opmat ach van
het Bussischo leger en op de revolu
tionaire offervaardigheid van het
Gosgaarsche proletariaat. Deze ver
wachtingen werden niet vciwszsnljjkt.
Het komt ons voor, dat de verwach
tingen der roode heereu wei waf erg
hoog gespaneen waren. Boan! iegde
er vervolgers nogmaals den nadruk
op, dat, daar oen greoi gedeelte van
het Hong&arsche proletariaat niet be
reid was, do gevraagde offers te
brongen, er een toestand moest ont
staan, die tot de overwinning van do
Enteete, dio bovendien oog nog
scherpere blokkade bevolen had,moost
leiden. Wjj weioo roods op do
opgeheven hand. De regaeriag.zoo
vervolgde do volkscommissaris, had
tegenover don oisch der Entente, dat
er eerst een regoering in Hongarye
moest ztji, dia niet stond op den
grondslag van do dictatuur van het
proletariaat, alvorens de Entente ge
negen was met Hongarije te onder
handelen, wal een afwijzende houding
kunnen aannemen, maar daar aou de
zaak van het proletariaat niet mede
gebaat zpn. Daden, die tot niets lei
den en la bloed gesmoord worden,
wekken niet op tot navolging. Hot
is werkolfk jammer, dat de roode
rogesïlBg- niet esrder tot das iasicht
la gakemsn JRomI ekólgie
to-gejalohtc rade met ds verblnffiEda
meJeaseling, aas het Hocganrsehe pro
le's-'lRst, dit nr-g niet door dan vijand
terneergeslagen ia, waarsohgalüfc nog
wel mot sere een sind aan dan sSrJd
z«l tuarièn ra-vkri:. Bijkbsar zijn
ds verwachtingen sl weer ta h og
gatpsiifiaü. Oc»;ssrSk sou de hseron
Boa-non Ir.iichlcE over da inschikke
lljkheid dsr gosilii-erdar:.
Daarna kwüta Hela Kan de z al
binnen en hield can zflosf laatste
(«davo.-rtegen. Wij zullen «Ja humo
ristisch getiote ci,useriaë-) mlessn.
Kun begon usri te zeggen, dst ojj
liever geulen b&d, dat het proletariaat
cp de bsrtik- deu had gestreden.— IJ ij
vsrsehilaa bHjkb»ar vso sm-sk met
sjn voorganger, dis de geweld Uktt.-k
net h»d vrrocrdseld Maar voor der
gelijke kleine inconsequenties ic'ae-en
de vergadering ongevoelig, Spreker
wees er op, dat er moei |ke tijden sul
le» aaobrekoB,:üj ksat ds Enter io
biykbza* bstsr.en solde te zullen trsch
lende eenheid van desrboldcrsklaeio
te bewcïea, „Gaat dit nlst. den zullen
wj op een acdors wjjsa asrydon, met
meer etv-ariog, met ooa rijp geworden
proletariaat.' Zoo besloot hy. Ds
earBta spreker wierp een gedaelte van
de schuld aau dan ellendige:: toestand
letug op hst proletariaat, de twoada
spreker noemde da oorsa&k, oa'.pp-
haid. W{j soadea willen vragen
Waren de leiders sslve al typ? Ver-
musdciyk niet, immers zy bohooren
in de eerste plaats tof hei proletariaat.'
De nieuws ministers, minister pre'
tident Julius Fsldel, behoores haast
alien tot ds leiders der democratische
vakbonden en sssjü gematigd socialist.
Peidol is isidsr van hat verbond van
boekdrukkers Het nieuwe Kabinet
is gevormd order goedkeuring van
de Centrale arbeiders- en soidstenraad.
Beeo's heeft do minister pretident zich
laten interviewen en de toekomst
plannen der regiering blootgelegd.
De eerste taak is het bewaren der
binns&lattdecbe orde en rust, daar
alleen daardoor de organisatie van
het land kan plaats babbea. Iedere
ordnverstoriag sal ten strengste wor
den tegengegaan. Vervolgens zal de
regeering onderhandaliGgen mot de
EQtoote begiotioo, Hat ligt in de
bedoeling van hot nieuwe bewind de
arbeidersraden te laten voortbestaan.
Do tatl wslke Paidel spreekt, klinkt
heel wat gematigder dcu de opgo-
schrosida redevosriagan, die i£u voor
ganger placht te houden.
Ook munt zija verklaring alt door
kortheid. Moge hij oen man van de
dav.d zijn. Hat is noodig dat in Hos-
gatje met ernst de h&nd aas de ploeg
wordt goiiagan. Bela Kun is reeds te
Waeseu aangekomen. Hij isl in ass
intaraesringskamp wotdeu onderga-
bracht.
Henschen.
BB de beoordaeiing van da daden
van porsonsD, tnoai moe stesds dsrs>
ken aan het gezegde. „Gean mecsoa
is volmaakt*dit zal menigsec weer
houden al ta spcodig een veroordee-
lead vonnis te veilsn. De Dcltsche
ragsering heeft thans eon witboek
uitgegeven, waarin documenten wor
den gapnbllceord, welke o.a. betrek
king hebben op de voorgeschiedenis
van dan wapenstilstand in November
1918. Een verslag van da bespreking
over dsn toestand, welks in October
van dat jaar gehouden is, werd door
prins Mas van Baden met de voor
naamste aanvoerders van ieger en
vloot, toont daldsiyk aan dat de moei-
iykheden waarmade Delfichland tosn
in het binnen- en bsltenlsnd ie wor
stelen had, onoverkomsiyk groot
wsran. Oodor het voortdurend hame
ren van Foch op hEi Westelijk front
is hot tenslotte een leder duidelijk
geworden dat de groots .Krieg' ver
loren gaat. Bedeloos, reddeloos rade
loos. Dozu drie woorden zijn kenmer
kend. Dan komt admiraal Scheer en
houdt nog een ouderweische kom
maar-op rede. Niemand echter hoort
naar hem. Het gelald klinkt ais oen
echo uit vervlogen jij don. Ook van
de kroonraad van 14 Augustus geeft
het witboek nog enkele karakteris
tieke bgsonderhsden. De kroonprins
heeft gesproken, nadat andereu als
huo meening te kennen hadden ge
geven, dat ds toestand hopeloos was.
De kroonprins weet er iets op .Sterke
tucht In het hinuenlzud.' De keizer
is het met hem eens sn wil aan zjn
generaals in hot Kgfe een bevel zenden
om de uitingen der openbare meaning
beter in toom te houden. Er moest
een propagandacommissio worden ge
vormd om het volk weer vertrouwen
te schonken. Vooraanstaande mannen
moesten geestdriftige redevoeringen
houden.
Doet dit ons nisi naif aan? Maar
konden vader en zoon op dat oogec-
blifc saders spreker: dan zy de-3ea?
Kor. sr.en anders verwachten Is
iedere persoonlijkheid niet opgebouwd
uit karaktereigessehappes, overgeërfd
of vsrkragsn, heszij door opvoeding,
fcctz'j door ervaring Di Duisjeiw
keissr er: do kroonprins sija eon
sehasel ia de keiaa van voorvaderen
ec nakomelingen. Msn oordeels nisï
te htrd over ben. Zy hadden hot
waizfla op het oog van hat volk.
Warea sy nis; overtuigd dat Dultach-
latsd een verdedigingsoorlog voerde?
En gevsn de v;ea svoorwaardan der
E-itente hen ge-n gelijk? Zij z0n
slecb s menscben er, sy waren to
goeder trouw.
Voor manschea uuk hasft het par
lementslid, Koloael Ward in hst La
ger-mia oen goed woo.-d gedaan. Ds
N. K C:. geeft een resumé van zjn
redo.
Spr. s-ïide dat bij gaarne van den
minister vau oorlog de verzekering
zou ontvangen das or geen verschil
gemaakt zou wordtin tusschea de
graven van do m&ssen dio in Frank
rijk on Vlaanderen gesneuveld of aan
wonden bezweken zijn, ea da graven
var: da ongslukklgen dis door den
krijgsraad gavon lit ou doodgescho
ten sijn voor latrcid of dossrtia in
het gezicht van S.j vyand. Dia man
nen waran geen lafaards gawaest.
Valen van hin hadden la a.«t be
gin van dea oirlog vrijwillig dienst
genomen, Zij h&déen 'net beproefd en
gefaald. Stellig was hst bater, om
het beproefd a:: gefaald ta habben
dan hot in hst gareel slat beproefd
te hebben. In vele gevallan was bet
noodig geweest snr die m-acea eau
voorbeeld te stellen. Een divisie had
het ir by aen san va, slecht afgsbr&cb.
zy wan sen beetje .plakkerig" t-n h8t
legerbestuur had ingezien dat er iet»
moast gedaan worden. Kort daarop
werd da dlvinls-commandant nssr
huis gasoïdentwee of drie brigade
commandanten gingen snel denzelf-
don weg opda bataljons-comman
danten worden varvangen door jon
gere hardere mamten van anders
eenheden mur.uan voor wia da
levens vsn de soldaten eenvoudig
pionnen op het schaakbord waren.
De divisie werd afgericht en op
nieuw fan aanval gezonden. Man
hield de manschappen in het oog, sn
als er een hunner tseksnen vertoonde
dat hij aarzelde, was bjj er bjj. Alle
manschappen die aangetroffen werden
achter hat hoofdkwartier van het
bataljon, warden in een kooi gedre
ven ea moeatea zich den volgenden
dag verantwoorden, waarom zij niet
dicht genoeg de linie geweest
waren.
To; zoover het verslag. Het is een
verblijdend feit dat da mildere gevoe
lens is de ueusohen wakker gaan
worden. Het is zoo gemakkeiyk hst
gewogen en te licht bevonden uit te
spreken. Het wns oorlogsnoodzaak
dat de achterbljvars gevonnist wer
den. Anders ltep de geheele divisie
gevaar te word-m gedemoraliseerd.
Maar laat men geen verschil ma
ken tusschen de graven der doodeu.
De morfuis nil nisi bene. Van da
dooden niets dan goede. Het waren
gseft lafaards, zij hebben gefaald.
ZJ waren menschon.
ingezonden Mededeeling'.
Lx-wmiddel zjjn de Lsxeerpilloa van
Apotheker BOOM. Prys per doosje van
30 plilen 25 ct., van 60 pillen 50 ct.
Verkrijgbaar in de meeste Apotheken
en Drogistwinkels.
Te Goes bij fa. GEBBs. MÜLDEB.
Binnenland.
De Kloet.
De Kiost.commiseie zal dezer dagen
wederom f 100.009 naar lndië oven
maken.
üe E. L. T. A.
Vrijdagmiddag is do eerste lucht,
verkeerstentoonstelling, na oen rede
van generaal Snijders, waarin deze
dank bracht aan de Nederlandsche en
buitenlandse!» regeeringon, voor hare
medewerking, door Z E. den minister
van Waterstaat geopend.
Uitvoer.
Tydeljk sijn opgeheven de verboden
van uitvoer van:
ruwe tabak;
sigaren, sigaretten en bewerkte
prodneten van tabak;
celluloid
kaliumioutcn en magneelumzonten
met uitsondering van magnesia
rubber, gutta percha enz. met uit!