N% 86.
Dooderdug 24 Juli 1919.
166" jaargang.
ADBEfüljIJST,
Schoolartsen»
BLOEDARMOEDE.
BLEEKZUCHT
ABONNEMENT
PfSs per kwarts.».!, in Goes f 1,25
baitssi Goes f 1,40
Atzonderltjka hommers 5 cent.
VersehgntMaaudag., Woencdag>
en Vridagavond.
Uitgave Naaml. Vana. „Gocscêe Courant''
DirecteurW. ran Bsraoveld.
ADVEBTENTIËN
van 1—5 rcgals 75 cent, sike
rsga', saser 15 cent
Driemaal plaatsing wordt tweema&i
berekend.
Familieberichten 1—10 regels f 1,60
Tijdelijke toeslag 20 »/c.
Bewijsnummers 5 cent.
Ad verten tiën worden aangenomen
tot 12 ««r seerniddata.
Zij, die voer het volgend
kwartaal, ioopende vat; i £ug.
lot I Ne*., verandering in den
tekst der advertentie wenschen,
werden verzocht zoo spsedig
mogelijk daarvan opgaaf te doen
aan hat bureau dezer courant.
Bij de algemeeiie beschouwiugen
over de Provinciale begrooting wezen
wij er op, dat naar onze meening
Ged. Staten ernstig badden te over
wegen, wat de Provincie dooj; centra
liseering op bet gebied vai't volks
gezondheid zou kunnen doen. Speciaal
noemden wij als voorbeeld bet insti
tuut schoolartsen, omdat hierbij de
enkele, kleine gemeente vrijwel mach
teloos staat. Het antwoord van Ged.
Staten hierop was negatief, dat. behoorde
niet tot de taak der provincie L Wij
konden toeu niet denken, dat wij zoo
spoedig reeds door alleszins bevoegden
in het gelijk zouden worden gesteld.
Verschenen is thans een /Rapport
inzake schoolartsen", samengesteld door
de commissie, benoemd uit de leden
der Gezoudhi'ids-coinmissiën in Zeeland.
De rapporteurs beginnen te zeggen,
dat het buil niet noodig voorkomt om
nogmaals het nut en de noodzakelijk
heid van schoolartsen uiteen te zetten.
De heeren zijn hier blijkbaar zeer
optimistisch gestemd, meer dan wij,
want wij zijn nog niet overtuigd, dat
door alle dorpsgemeenteraadsleden //het
nut en de noodzakelijkheid van school
artsen'' wordt erkend en ingezien.
Gelukkig worden in het rapport dan
ook nog wel terdege eenige voordeelen
genoemd, die dit instituut mede brengt
en welke aantoonen, hoe door behoorlijk
geneeskundig schooltoezicht vee) kin
derleed kan verzacht en veel menschen-
leed kan voorkomen worden. //De
schoolarts geeft advies aan moeders
over hun individueele kinders, en tracht
haar bij te brengen de allereenvoudigste
begrippen van gezondheidsleer". Op
school wordt vaak h§t eerst bemerkt,
dat aan het gezichtsvermogen of de
gehoorscherpte van het kind wat ont
breekt. En dat zijn de twee zintuigen,
waarmede de kinderen leeren. Als
daaraan wat mankeert zijn zij gekort
wiekt. Het is dus van het hoogste
belang, dat de gebreken van deze
zintuigen spoedig worden ontdekt.
Menig kind is voor geestelijk-achterlijk
versleten, dat eenvoudig slechthoorend
was. In zoo'n geval treedt de schoolarts
in overleg met de ouders over de toe
komst van het kind. Trouwens dat
overleg tusschen schoolarts ea ouders
moet voortdurend blijven. De moeders
kunnen bij het onderzoek hunner kin-
ders aanwezig ziju, en de ervaring
leert, dat de moeders den weg naar
het schoolarts-gebouw spoedig kennen.
Men denke nu behalve aan bestrij
ding, van mazelen, roodvonk, kinkhoest
en diphterie nog aan huid- en haar
ziekten, verder aan tandbederf en keel-
en neus-aandoeningen. Deze gansche
groep van laatstgenoemde kwalen heeft
een gemeenschappelijk kenmerk, dat zij
n 1. bij den specialist thuis hooren.
Welnu, het is de schoolarts, die in
overleg met de ouders, het kind daar
heen tracht te krijgen.
Dan wijdt het rapport eenige be
schouwingen aan de kinderziekte bij
uitnemendheid, de tuberculose, en
wijzen de rapporteurs erop, hoe juist
in den leeftijd van 314 jaar, als de
kinderen de school bezoeken (van be
waarschoolherhalingsschool) en dus
vallen onder het toezicht van den
schoolarts, het in de macht der ge
neeskunde ligt met kracht daartegen
op te treden. Steinhaus, de schoolarts
van Dortmund, beweerde zelfs, dat het
schoolartsschap eigenlijk een aanhangsel
is op den algemeenen strijd tegen de
tuberculose. Dat op zichzelf zou dan
reeds voldoende zijn, om het instituut
schoolartsen overal, waar mogelijk, in
te voeren. Het rapport wijst dan verder
aan hoe die gevreesde ziekte zou kun
nen worden bestreden.
Inderdaad, bovenstaande, dat nog
oneindig zou kunnen worden uitge
breid, is reeds voldoende om //het nut
en de noodzakelijkheid van school
artsen" onweerlegbaar aan te toon en.
Voor Zeeland heeft de commissie
gemeend, een eigen systeem te moeten
propageeren. Zij geeft daarbij drie
mogelijkheden aau
le. De plaatselijke geueesheeren
worden door de gemeentebesturen aan
gesteld als schoolarts en als zoodanig
bezoldigd. Zij oefenen hunne fuuctie
zelfstandig uit, elk op zijne wijze.
Deze methode is de goedkoopste
maar ook de minst effectvolle.
Komt hierbij geen verplichting van
bovenaf, dan zullen weinig kleine ge
meenten daartoe overgaan en gebeurt
het al, dan zal het zich bepalen tot
eenige clausules meer in de instructie
van den geueesheer, misschien zelfs
zonder verhooging van salaris voor het
hem daarbij opgedragen werk. Toch is
voor den ijverigen en goed willenden
plaatselijken geneesheer op deze wijze
wel een bevredigende taak te vinden.
Hij zal hier en daar minder gewenschte
hygiëuischetoestaudeninofbij de scholen
ontdekken, en ze door zijn advies doen
verdwijnen fof verbeteren. Hij zal
ziekten der schoolkinderen ontdekken
bij zijn inspectie, kortom als de ge
meente niet te krenterig is, dan kan
een matig voldoend toezicht worden
uitgeoefend, waarbij voortdurend contact
blijft tusschen de ouders der leerlingen
en den schoolarts.
De bezwaren voor deze regeling zijn,
dat menigmaal de" schoolarts tevens
de behandelende geneesheer isdat hij
daardoor den schijn op zich laadt
eigen 'voordeel ie beoogen; dat vaak
de noodzakelijke regelmaat bij het
onderzoek zal ontbreken, omdat de
plaatselijke geneesheer geen oogenblik
zeker is van zijn tijd. Dat niet alle
plaatselijke geueesheeren voldoende tijd
hebben, soms ook niet voldoend sociaal
inzicht is eveneens een feit. Zij zouden
zich dan beperken tot hoogstens eenig
administratief werk, en het toezicht
zou slechts een schijn toezicht uitmaken.
2e. Een inspecteerénd schoolarts
regelt het schooltoezicht voor. de geheele
provincie, hij verricht hetadministratieve
werk en leidt de onder hem staande
plaatselijke schoolartsen. Hiertoe worden
zooveel mogelijk gekozen zij, die practi-
seerend geneeskundig zijn en voor dit
werk roeping gevoelen. Hun werkkring
strekt zich zoo noodig uit over meer
dere gemeenten.
Deze methode zal ook niet zeer
kostbaar zijn, doch ook schipbreuk
lijden op gebrek aan beschikbaren tijd
en lust tot het werk. In enkele ge
meenten zal goed werk worden ver
richt, in de meeste even weinig als bij
de vorige methode.
Hoe zal in dit geval de betaling
geschieden De meeste kleine gemeenten
in Zeeland gevoelen niet veel voor eenig
sociaal werk en zijn in die richting dan
ook niet erg scheutig. Moeilijk ook is
het om voor verschillende gemeenten,
die een gemeenschappelijken schoolarts
zouden krijgen, een gemeenschappelijke
regeling te treffen, wat niet alleen de
financiën, maar ook de benoeming enz.
betreft. Zonder provinciale regeling
komt dat niet voor elkaar.
De commissie zet hierbij een bereke
ning op, waarbij zij //voorloopig de
bijzondere protestantsche scholen uit
sluit, omdat die de eerste jaren toch
niet meedoen op enkele na." Nu zijn
wij op onze beurt meer optimistisch
dan de heeren, want wij meenen inder
daad,dat genoemde scholen op een enkele
na wel zullen mede doen, maar enfin,
dat zal de practijk leeren.
Zij splitst onze provincie in 15
groepen en kent aan eiken schoolarts
toe f800 per jaar, dus totaal f12000
per jaar. Daarbij komt dan de provin
ciale schoolarts ad f 6000, zoodat deze
regeling op f 18000 aan salaris komt.
Daarbij de kosten voor administratie
materiaal en reizen totaal f 22000.
De commissie voegt hieraan nog toe,
dat de ervaring heeft geleerd, dat overal,
waar het schoolartsschap als bij-betrek
king werd uitgeoefend, het werk eronder
leed en overal de ambitie minder werd.
In alle plaatsen heeft men in den
beginne zoo gewerkt en bijna overal,
waar men kon, is men er van terng-
3e. Voor de provincie worden aan
gesteld 2 of meer Beroepschoolaitsen,
die al het werk doen. Geheel onaf
hankelijk van gemeente- en schoolbe
sturen door het gewestelijk bestuur
benoemd en gesalarieerd, kunnen zij
Iugezop den Mededeel in gen
worden spoedUen zsker gseesaa door ds STAALPASTIBLES vin Apo^ekcr
BO)M PrU» par fl.ocn van 500 tabletten f1,28, 1000 tabletten 12,—,
W**r Biet verkrCgbaar wordt ua oit»aog« vac f 1,40 ot f2 20 aau flscon
toegezonden door fi'W* A M. BOO&2 Aj*nhem
T« Go ft* bg A-in* GEBR5 MULDER.
voor openbare en bijzondere scholen,
die zich daartoe aanmelden, hun diens
ten verleenen.
Deze methode zal kostbaar zijn,
doch zij is overal in Nederland en
daar buiten gebleken de meeste waar
borgen te bieden voor degelijk en
afdoend werk.
Deze methode wordt door de com
missie als volgt uitgewerkt
Voorloopig stelt de Provincie 2
schoolartsen aan met Middelburg als
standplaats. Misschien zou ook Goes
voor een hunner als standplaats kunnen
worden aangewezen. In verband met
noodig overleg zouden de dist.rikten
kunnen samenvallen met de school-
opzieners-distrikten. De kosten worden
geschat op
2 schoolartsen, aanvangs
salaris f 10,000 is f 20000
Reis- en verblijfkosten
voor de gewesten Tholen,
Schouwen, Noord-Beveland,
Zeeuwsch-Vlaanderen met 106 -
scholen, zullen noodig ziju
424' bezoeken of 212 dagen
h. f10,per etmaal ver
blijfkosten - 2120
Spoor en tram-abonnement - 800
2 motorrijwielen - 1300
Voor Walcheren en Zuid-
Beveland zijn geen verblijf
kosten berekend-
Bureau kosten en materi
aal voor onderzoek - 4000
Totaal
f 28220
Oogenschijnlijk lijkt dat veel, maar
we hebben aan de hand van het rap
port eens gecijferd ejj gevonden, dat
er zijn 187 Openbare en Katholieke
scholen met 27645 leerlingen en boven
dien 65 Protestantsche bijzondere
scholen met 8377 leerlingen, totaal dus
252 scholen met 36022 kinders. De
kosten zouden dus per leerling bedragen
ongeveer f 0,80
Ons dunkt, over dit bedrag mag
dit mooie instituut niet vallen!
De commissie is nn nog verder ge
gaan. Zij heeft als het ware op wiskun
digen grond een dagverdeeling, neen
een verdeeling van een werkjaar voor
de schoolartsen op papier gezet. Hierbij
hebben wij ons hart vastgehouden en
ons herinnerd, dat wij in Zeeland wonen
en dan denken aan vooraf vastgestelde
reisplannen 't Lijkt haast ironie Maar
dat doet aan het werk der commissie
niet af. Zelfs een uitgebreide instructie
voor de schoolartsen wordt aan de
hand gedaan. Overleg met ouders,
schooltoezicht en onderwijzers wordt
geregeld, kortom de commissie is er,
dunkt ons, langs allen kant in geslaagd
een mooi stuk werk te leveren, gereed
tot practische uitvoering. Onze welge
meende hulde brengen wij haar gaarne
Voor anderen is het nu weggelegd,
de vruchten hiervan te plukken, want
het is niet overdreven, wanneer wij
beweren, dat door dit rapport de weg
is gebaand naar een groot Provinciaal
sociaal werk 1 Het is ter kennismaking
gezonden aan de colleges wan Burg. en
Wethouders, en wij wensciiei) van harte,
dat deze colleges het zullen bestudeeren
met den ernst, die het verdient,
maar ons komt het voor, dat deze
zaak van bovenaf flink terha.ud moet
worden genomen.
Het is het College van GedStaten
dat de macht bezit een ernstige poging
te wagen om dit mooie werk uit te
voeren. Met een //dat ligt niet op den
weg onzer provincie" komt dat er niet
af. Dat commissie-werk is niet verloren,
gaat niet meer van de vlakte, want
de gegevens zijn zelfs van dien aard,
dat zij voldoenden grond geven voor
een initiatief-voorstel "uit den boezem
der Statenleden. De wind waait daar
tegenwoordig uit een andereu hoek
Aan bovenstaande willen wij nog
een kort aanhangsel toevoegen in ver
band met ons uitgangspunt. Het begrip
volksgezondheid is ruim en beperkt
zich niet tot schoolartsen. Baarbij mag
tegelijk worden gedacht aan verbeterde
volkshuisvesting, ziekenverpleging en
ziekenvervoer, ontsmetlingsoveus, ijs
kelders enz. Ook hier zou dunkt ons
door centralisatie meer kuunen worden
bereikt. Welke kleine gemeente kan
b.v. deuken aan eeu geriefelijk zieken
huis, aan een zièken-auto enz. P Ook-
hierbij zullen verschillet de handen
inéén moeten worden geslagen en ook
hierbij zal van bovenaf de leiding
moeten komen, maar van onschatbare
waarde is het daarbij, als het volk zelf
de mogelijkheid daarvan inziet, ja zelfs
de behoefte daaraan gevoelt. Dat nu
wordt door rapporten, als boven be
sproken, zeer in de baud gewerkt,
vandaar onze wensch, dat meerdere
handleidingen in deze richting zullen
volgen. De bodem is geschikt om der
gelijk gezond zaad te ontvaugeu, de
tijd rijp om het tot vollen wasdom te
brengen en het getij is gunstig om de
oogst in veiligen haven te voeren.
W.
Öuiteniaa d'
Het Üeld.
Well sen mngisslis) aaotrekkiogs'
kracht bezit toch het geld Bob ieder
bsgejpr: "hat, lader streelt er naar bet
te bekomen. En waaneer men hat
bezit, wil tnesi maar, steeds meer.
Hetdankbaar, maar niet voldana,
goldt in hooge mate foor degsnea,
die eigacaar sjjB rati eaa behoorlyke
portie van het eareïsche elgfe. Geld
opent de .mogoljkhsid op vreugd®,
opent als oen tooverwoord den too
gang tot de schatten van Seszm, sn
biedt .een niet te onderschatten steun
a$ hat zoeken naar de hlauwa vogel
van hst geluk- Voor gold kan toen
Immers alles kragen 1 Mor, ken or
arbeid voor koopsn, den noesten,
swaret), den ingenieusan arbeid, die
broggess doet ontstaan, die de iteeiteo
stapelt van torens en paleizen, die de
zeeschepen bouwt, die nat ranke
vliegtuig vervaardigt. Men kaa er
voor koopan aan arbeid van hond en
hoofd. Mea kan ar voor koopen de
voorSbreugaelet! der kunttschilde'
rgph door de grootste artisten in den
loop dar eeuwen me; vaardige hand
gepenseeld, werken waarin sj neer
legden bua gamsehs ziel, wssfaan zij
hun gansche kunnen gewijd hebben
beeldhouwwerken, waarvan de schoo-
ne, ranke cortouren in do harde ma
terie zija uitgebeiteld, zóó dat de steen
EchiJr.t ta leien, te ademen, schijnt
bozieid te zijn; hat glanzende Japan-
tehe lakwerk, met da mysterieuss,
ingelegde denree van menschea dio
cmtcitenlijk schoner, maar van een
wonders? ke t-xo'-ischs gratie es be
koring zja, werk waaraan een een'
voudig artiest aea groot doei van
z?a kostbaar leven besteedde. Voor
geld kan taan koopen de ragfijne
kant, een spinnswab door mensohea-
handen gemaakt, door rappe handen
worden de klosjes geslingerd en de
oogen der werksters worden moe en
rood van het staren op het patroos
parelen kan men zich verschaffen, die
met levensgevaar worden opgedoken
door inlanders Voor geld kas men
koopen de miidsad, die huist in de
donkere spelonken van de greo'ss
stad Wat is geld op zichzelf! Niets.
Wat kan men er vocrktSgen AUes.
Geld is sen f,equivalent voor arbeid,
het la opgespaard, geaccumuleerd
arbeidsvermogen.
En toen da vrede werd gesloten,
wsa het setsto waarom da overwin
naars vroegen, goederen en geld. Dat
ia het kenmerk van dsn zsgsn-Ie
rondo, dat b? zijn tegenstander kan
laten betalenschadevergoedingen,
oorlogsschatting. De macht vsn het
geld bleek talkans en telkens weer.
Da Belgen logden zich neer bg het
vredesverdrag toon z(j zrkar waren
vas oen behoorlijk voorschot. Zoudea
de bolsjawlki In de verschillende
landen hun propaganda kunnen voe
ren zonder door hun partljgesooten
gesteund te worden met het geld, dat
deae aan ban slachtoffers ontnomen
hebben Gaan niet af en toe rcode
leiders er met eenige millloenen gouds
van door? Deze aartsvganden van
het kapitaal kaunen zich torns niet
onttrekken asn de betooverende schit
tering. Zjj verloochenen hun denk
beelden en ban economische idealen.
Het geld bleef triomphator I
De voliaiigs tekst van het ontwerp-
vrodezverdrag Is Zondagmorgen door
DutRSta, dzn secretaris van de vredes
conferentie aar, Kenner, het hoofd van
te Oo»tenifjk»che delegatie overhan
digd. Da Gostcmgkera bebVeaeyets-
da Duitaohars 10 dzgen iyd ge
kregen om echrlfteigk huu opmerkin
gen in to dienen, liet verdrag ssil
natuurlijk wordsa aangenomea. Da
economische bepalingen ziju eecigssloa
versacht. Hst particulier bezit zal
niet worden aangetast. Da commissie
van herstel zal uitmaken, hoe groot
hst aandeel aal zün dat Oostenrijk to;
herstel der aangerichte zebado zal
moeten batalau. Da rest komt voor
rakefcieg van da door do Entente
gevormde staten, dia d® vroegers
Dobsu monarchie vormden. De oor-
logeachattiag esenwsl zal gafaael door
Oostenrijk moeten worden betaald,
dat dus la dea meest lsUsrlüken zin,
ia dit opzicht het kind van ds reke
ning wordt.
Bovendien moet Oostoaigk ei sjSn
koopvaardijschepen uitleveren on 20%
valt ??u rivierschepen. Het leger moet
gereduceerd worden tot een sterkte
;an 30000 man vrtlwlliigers. Ook
Ocatenrijk ia ears melkkoetje van de
Eatesta gewords». Zooals trouwens te
verwachten was. BslaKnfi komt door
dit verdrag stmkar ta 3iaas>. .Ziet",
zs.l hy uitroeper*, ,dal stzat u te
wachten van de Entente, die mij zoo
gaarne sou zien duikelen en daarom
de conirs revdlutie steunt. Niets dan
eigenbelang!'
Focb tracht thsus de atad Beriga
eaa üillllorn francs sf te tappeu. Een
boete, welke h? de stsd oplegde asar
aanleiding v&n bet vermoorden van
een Frar.sch eergesnt. Deze sergeant
wsa op ven uur tusschen den laten
cajht en d n vroeger* morgen cau-
weaiginwic caléio de Friedrichstraste
os. fes'«rg daar ruzie met een paar
burgers. NaiuatlSk was er eea vrouw
in hst spel. De Franaehs uniform
BchSat easlgtzlas gewerkt te hshhea
al» een roodo lap op den stier en hef
resultaat wvs, dat door een of andere
onbekends vechtersbase de Franach-
man doodgestoken werd. Nu ging
mos in Pr.tfjs dit gevsl opblazen au
ipplaata van zich af te vragen, hoa
of het mogelijk wsa, dat eet* militair
in uniform zoo laat nog in do kroeg
zat en of hjj niet om tien uur .binnen'
bad moeten zfjn, maakte men van den
onderofficier een soort van nationale
held. Ter cere van den vermoorde
vond in het BerUjnsebe lijkenhuis een
rouwpleohtigheid plaats, waurb? Fran-
sche generaals en afgevaardigden der
Entente mliMet tegenwoordig waren.
Een koor zong tospssseigke lietersn.
(Hes drinklied nit de .Martha'?) Hot
Hjk werd met utilitaire eer naar het
Anhalterststion vervoerd, voor da
overbrsagicg near Frankrijk. Aaa het
station kwvmen afgevaardigden van
de Dultsche regeering aan den Fram
ichen generaal hnn spijt over het
gebeurde betuigen ep. legden kransen
oo do baar, Ta Parijs is hst lijk
Maandagmorgen aangekomen. Het
wordt bewaakt door een aerewscht
en da klit is gedekt met een driekleur
met gouders fraaja. Istustchen veelt
men er in Berign niets voor, om het
millloen te betalen en zegt, dat ds
stad Bsrign toch niet schuldig i« aan
den moord, bp beroept zich op het
volkereereoht. Wat voor de Psrjjjch»
pers easleiding is om te ba oogev.,
dat de vos de passla preekt. Maar.
cc que Foch vent wij souden niat
g&arno zeggen Dieu le veut, maar
gswoopigk gebeurt wat Foch wil.
BerlSn zal »u langssmsrhaad wal
drooggemolken sja.
Geld heeft ook de Dultsche rsgee-
Hog noodig. Over de nieuws belasting
plannen van minister Krsberger geelt
het Berliner Tgblt.' eenigo naders
bgzoRderheden. Do rijksminister van
fluaacien hsoft do ministers van do
verschillend» staten overtuigd, dat do
bolas'.ingsn voor hot geheele rijk esn
eakela basis mostan hebben. Hst iflk
zal reohisireekiohc belastingen heffen,
Vaa Prulsten 3S0 miilioen inkomsten'
belastiog, 60 millloen vermogens
belasting en 72 epHHooü zegelbelastlng.
Bovendien gsan da spoorwegen over
op het rijk, dat hieruit aan inkomsten
654 millloen zal trskkon. Zoodoende
snllsn twaa darde van da inkomsten
van Pruisen aan het r?k vervallen en
in da ahdera staten zal do verhouding
wel ongeveer dezelfde zijp. Het sist
er voor ds Dnltcche belastingbetalers
niet erg florissant uit, maar misschien
zijn zij iets vlotter in liet afstaan van
hun zuur V6rdlesde penningen aan
het rijk dan da Hollanders, welke
gaarne met dn koorden der beurs in
da hand naar bed plegen ta gaan.
Naweeën.
In verband met da leesten waar
mede de overwinning den 14en Juli
is gevierd door de Frat sehen sn den
19en door de Engelschen, zijn er nog
enkele kleinigheden voorgevallen,
