N\ 66, Donderdag 5 Juni 1919, 106' jaargang, De polsslag vaa dea tijd. iFEU ILL SSTO CIRCUS-INCIDENT ABONNEMENT PrJ» par kwartaal, in Goes f 1,25 buiten Goes f 1,40. Afxonderljke Dommer» 5 cent Verschijnt: Maandag-, Woensdag en Yrgdagavond. IV. Nog in een ander opzicht is de staatstaak verruimd, en wel in het proces van voortbrenging en verdeeling. Dit is zoo'n groote beteekenis voor het lot der menschen gewordeo, dat daaraan de aandacht moet worden gewijd. Doordat de prikkel van liet eigen belang ongebreideld kon werken, voerde dit tot een resultaat, waarbij van het, volk als geheel de voortbrengende kracht niet tot het hoogste punt werd opgedreven en de verdeeling van het maatschappelijk inkomen een beeld van onrechtvaardigheid vertoonde. Deze maatschappelijke verschijnselen eischen een nieuwe uitbreiding van de taak van Staat en Oveijieid. Deze nieuwe weg is reeds betreden. Mono polistische bedrijven, alle concurrentie uitsluitend, waarbij dus de almacht in handen van den eenigen leider, werden door de Overheid geëxploiteerd. In het algemeen belang zal dit nog verder gedreven moeten worden. Doch er is nog meerook waar geen monopolie is, zal niet onder alle omstandigheden de staat lijdelijk kunnen blijven toezien. De oorlog heeft zooveel verwoest, dat voortbrengen en nog eens voortbrengen het eeuige middel is.tot ftet onderhoud van het volk en tot herstel van het vernietigde kapitaal, als bron van onderhoud voor het vervolg. Daarom zal de voortbrenging zoo zuinig en doelmatig mogelijk moeten worden geleid. Van onuoodige krachtverspilling mag daarbij geen sprake zijn. Eensnel en goedkoop vervoer kan daartoe mede werken, maar liet geheele voortbren gingsproces zal onder controle van het volk zelf moeten komen Zij, die in het bedrijf medewerken, zullen invloed moeten hebben op de leiding, op de vaststelling der resultaten, dp de verdeelingl daarvan. Waar derhalve de private ondernemingsvorm ons niet den waarborg geeft, dat aan de hier genoemde eischen zal worden voldaan, is ingrijpen van wetgever en overheid noodzakelijk, hetzij om de vrijheid van het bediijf te beperken, hetzij om de leiding over te nemen, hetzij eindelijk om algemeene regelen te stellen, waaraan het bedrijfsleven zal moeten worden onderworpen. De Sociaal-Democraten zoeken voor dat alles heil in het eene middel socialisatie. Wij niet, omdat wij nog steeds overtuigd ziju, dat de motor van het eigen belang niet opeens kan wor den vervangen door den prikkel voor gemeenschapszin. Maar er is nog meer. Het recht van zelfbeschikking brengt mede de beschikking over eigen bezit. Dat is eisch van de vrijheid, maar ook voorwaarde voor de toeneming van het voortbrengend vermogen van het volk, want zoolang alle menschen niet vol maakt zijn, kan de eeuigste prikkel tot de hoogste productie niet louter liggen in gemeenschapszin. Dan zou dwang moeten worden uitgeoefend eu werk- dwang past in ons beginsel niet. Even min past daarin een gedwongen keuze van beroep, doch ons beginsel eischt, dat de wetgever zijn beleid daarop richte, dat de vrije beroepskeuze mo gelijk zij. Voor velen is dat thans niet het geval. Wij moeten uit het volk halen, wat er in zit. De kracht door R J. B. ZJ waren het luceesnammar van het programma. De beate wielrijder» der wereld stond in aware letters gedrukt op alle aarTplakbilj fitten. Steeds lokten fe daverend appluni, door de gedurfdheid van hun toeren, door ban jonge energie, bnn vette vaardigheid. Zjj bebeeriehten htm «talen machine» xooal» een amazone haar fier glanzend paard wanneer zJ de hooge school rfjdt. Het gljnaterend rjwlel gehoor zaamde aan lederen druk van band of knie. zwenkte, steigerde, naar dan wil van den berijder. Zoolang Mara zich kon herinneren, had ie samengeleefd met haar broer». Die hadden haar verteld, dat vader en moeder geatorven waren, toen zo cog een heel klein melije waazij hadden steeds voor haar gezorgd, hadden haar het rijden geleard. Eerat had ze een hevigen afkeer gehad van het fonkelend atangenatel, die felle Uitgave Nasml. ?enn. „Ooesche Courant''. COURANT Directeur]: W. van Barneveltl. ADVERTENTIËN van 15 regel» 75 cent, alko regel meer 15 cent. Driemaal plaatsing wordt tweemeal berekend. Familieberichten 1—10 regols f 1,50 Tijdelijke toealag 20 »/0. BowUscammers 5 cent. Advertoutlën worden aangenomen tot 12 uur voormiadaijs. van liel volk schuilt iu de kracht der persoonlijkheid. Niets mag de ont wikkeling daarvan belemmeren. De persoonlijke krachtsinspanning oin in de wereld vooruit te komen is voor de maatschappij de spaukruchl, die haar vooruitgang waarborgt en tegelijk haar samenhoudt Nog niemand heeft aan nemelijk gemaakt, dat deze kracht door een beiere zou ziju te vervangen, van daar dat wij de socialistische leerstel ling der s'C'alisatie niet kunnen onderschrijven. Om ons heen kan men zien, dat deze leuze allerminst geschikt is om daarop een regeeringsprogram te gronden, zelfs oin den overgangsvorm ontbreekt nog elke vage lijn. Wij blijven dus oveituigd, dat het pe.suon lijk eigendomsrecht als waarborg voor toenemende productie niet zal zijn te ontberen en dat zal dus bij het her vormingswerk ook htt uitgangspunt moeten blijven, doch met ongebreideld individualisme en met het onbeperkte monopolie van het private eigendoms- en bodrijfsrecht komen wij er niet. Langs dezen weg alleen wordt niet bereikt de meest economische aanwen ding van het kapitaal eD ook niet die der rechtvaardige verdeeling van het maatschappelijk inkomen. Eu nu staan wij voor tal van moei lijke vragen. Met een leuze alleen bereikt men geen hervormingen. Wij moeten het werkelijke leven en de geestesstroomingen waarnemen, om daar nit te coneludeeren, wat kan en wat moet. Niet zweven in de ruimte dus, maar met de voeten op den grond blijven slaan. Voor deze moeilijke taak staat de wetgever thans. Tal van nieuwe regelen -voor het bedrijfsleven zullen moeten worden gesteld eu de wetgever alleen kan dal niet klaar spelen. De verschillende bedrijfsorganisaties zullen daaraan hebben mede te werken. Om dat vollediger 4e kunnen doen, zullen deze organisaties wetgevende bevoegd heid moeten krijgen. De Staat kan door algemeene lijnen aangeven, de organisaties kunnen de ouderdeelen uitwerken. Zoo zou ook vlugger kunnen worden gewerkt en zou onze volks vertegenwoordiging haar aanzien en vertrouwen kunnen herwinnen. Bij en naast die groote hervormingstaak staan aan de eene zijde de machthebbers op economisch en politiek gebied, die de eischen der democratie niet hebben willen vervullen, en nu over de revo lutie heen hun macht pogen te her winnen en aan de andere zijde zij, wier hoofd vol zit met leuzen voor de geheel nieuwe maatschappij en het volk daarbij willeu gebruiken als proefkonijn. Dergelijk streven om den volksgeest te dringen naar een dogmatisch model is auti-democraiisch eu kan nooit een blijvend resultaat opleveren. In die groote taak gevoelen ook wij, Vrijziun g-Democraten een roeping te hebben. Niet naar machtsvorming of verovering der regeering streven wij, ons doel is slechts ons beginsel vruch ten te doen dragen. Dat is niet ge makkelijk, want ons beginsel en de practijk ervan is niet bevattelijk en eenvoudig. Het is veel gemakkelijker blind te geluoven aan een dogma, dan een beginsel te volgen, dat studie eischt, omdat het rekening houdt met de onophoudelijke wisseling van het maatschappelijk leven. En toch, wanneer alom de leiders der volken onze lijn maebine die haar soa v»*k deed tuimelen in hst zaagsel van de aren», dat zich vastzoog ln baar ruige, krul lige haar langzamerhand, was ze gaan houden van baar paardje, sprak ze het toe met lieve woordje». Mara'a leven ging heel geregeld voor- by. 'a Morgens de repetitie, 'a avond» de groote voorstelling. Woensdag eu Zondag tweemaal optreden. In den middag wandelde xe met haar broers door de drukke straten nu van deze, dan van dia stad, iedere week een andere, of se i*t thuis in de kleine burgerkamer, die se gehuurd hadden. Ze veratelde haar goed en dat van de joDgena, cl se satan namen te kaarten. Mara hield van de elrcuatent. In den morgen waaallea gr Ja. Het doek, dat ala een groote matglasen stolp over de groote leege ruimte been- atrekte, de grjse lakens over de loges en atallei; de grauwe msEega. Een gele lichtstraal stond van boven de tontopenlng naar beneden, als de bundel van een reusachtig zoeklicht, boorde door de stoffige schemering, belichtte de boven ate ballt van de rood geachilderde masten, de touwen, die hingen onregelmatig als herfst- haddeu gevolgd, dan waren de hevige schokken, die wij nu hebben te door staan, uitgebleven. Als de wetgeving haud in hand gaat met de ontwikkeling der maatschappij, indien geen achterstand wordt gevoeld door het volk, dan zal zulk volk voor de rampen van een revolutie bewaard blijven. Dan zal het niet meer zijn een vallen en opslaan, een zig zag, ir.aar dan zullen wij het voik zien leven in een stijgende lijn van [welvaart, van geestelijke ontwikkeling en van zedelijke waarde. W. d u i t e n i a n d. De stem der waarheid. De ijtaUto jaren is dbze sta:n vrgfel VBFitosnd. O, ss*e geaprykeo is er meer tf*G gofcoeg, ttiaa" üïoaüs glüg do waarheid acnull io het buut» kload vauden leugen en hoe raoero''a,.orl«jha versierselen e» franje de redevoerin gen tooiden, doa ie minder zichtbaar tverd oa wcstniyhe, lasibaro inhoud. Moo dronk zich asn den eigen woor denstroom een gezellig roetje, men ontvlamde de meuigie lot esn be- aeiikeiyk ecthouslatinn en spoorde de menschen aan ;ot daden, die hen ln een r.achteres toestand met walging zouden hebben vervuld. Het moet verschillende hsercu wel gaat: au dia prieitei s in de oudheid, die, elkander op straat ontmoetende, hun ernst niet konden bewaren, omdat ze wisten hoezeer ze degenen, die ln hen ge loofden, voor den mal hielden. En ook tegenwoordig laten velen zich kaimwog voorrekenen dat wit toch inderdaad zwart ia. De waarheid wil niet gekend zijn. Omdat men hst zeil vaak niet zoo nauw daarmede nam, omdat men bang 1« moelljk verworven ma'.ertesl bezit ot een na zwarnn strjd verkregen overtulglog te alen uiteen vallen, en wat dan Daarom die soort van watervree» voer bet Beeht. Ook in de laatato dagen ls weer neel wat gesproken dat den ceherpen toste der kritiek lastig zal kunnen doorstaan. Zoo heeft ue koning der Balgen ts Behaerbeek een red-voeriüg gehouden. HJ sprak een gedeelte uit ln het Vlaamach en een gedeelte ln dn Fraosche taal. Dat brengt al terstond deuzelfden Indruk teweeg dien eea clown maakt, welke U uitgedost in een costuusi met roode en witte ruiten. Boning Albert sr-lde o.a. het volgende ,Da Vlaamsche bevolking heeft zich te meer verdienstelijk gemaakt jegens het vaderland, daar slechte leiders beproefd hebben haar door vzlsche beloften afvallig ta maken en haar verraden hebber-, toets zfj zagen met welk een ou wankelbaar vertrouwen dece bevolking trouw gebleven is aan one nationale devies .Eendracht maakt macht'. Het Europa van na den oorlog zal niet meer dat zjn van voor 1914. Gebeoi tenisaeri ala die, welke wij zoo pss beleefd hebben, veroorzaken in grjjpend6 evolu'ies is de maattchappij. Maar lauden, die zich aan de nieuwe etaeheo sullen woten aan ta pseaen behoeven de toekomst niet ta duehten. De geest vi»a vrijheid, die ons zoo dierbaar Is, en nauw verbonden aan het denkbeeld der sociale rechtvaar. digbeid zsl ones ondernemingen vruchtbaar maken'. Van dien vrJceldageest, welke don koning bezlrlt, geeft de wijze waarop de Belgen ons Nederlanders behan delen, gevsn d» verschillende eischen zoo&ls ze djor riutrartigesnt ajn draden. Avonds was het circus vol 'kleuren, vel lient, vol geluld. Mar* trad op gekleed in een witte matrozen- blouse en korte marineblauwe rok, die reikte tot even boven de kolf Sb, sterk als een samengebalde vuist. Het zwarte kroeshaar werd ln be dwang gehouden door een breed lint, de kieine voetjea stakea ln zwart gelakte lage schoentjes. Over de slanke beenen atrakten de donkere kouaen. Avonds waa er ook het applaus, dat als een hel gekletter opklonk, ver msngd met het uitbundig bravogeroep der heeren, ln extase over Mara'a gracteuae lenigheid en kalme durf. Na hun nummer afgewerkt te heb' ben, trokken de broera v lust over hun tricots een livrei aan en deden dienst als manege knecht. Mar* verkleedde zich, bleef ln haar grja nauwelultend mantelpakje wachten tot de vooratel ling was afgeloopen, daarna gingen ze samen naar hola, druk pratend over nieuwe toeren, opgewonden nog door hun succes, Wanneer Mara do kleedwagen ver list, stonden vaak heeren in het half; dulater tusachen de wagens, loerden op de damesartiesten. Op een avond geformuleerd het doorslaand bewijs. Ook de vervolgingen dsr Activisten «Ho een voorbeeld vaa de geweldige evolutie», welke ln de mat.tBch«ppU zjn veroorzaakt. Nog komischer werkt deze rede echter wanneer men er tegenover «telt eea atakja uit de metis welke door hst congres der Walen, order voorzitterschap ■-•an het Kamer lid Deitrér, iu Charleroi ia gehouden. Ie dis motie heet hit: ,H-t corgree bevestigt opnieuw, dat de Belgische nationaliteit, steunend op do overheeriebicg van het eene door het acdere ras, moet worden gshand hasfd en verdedigd, en dat het ormog-lllk soa st|i), dat Belgis zijn bestemming alleen kao volgen door de eendrocht der belde volken, dis het iament'.ellen, een eendracht, die sten; t op eon unathsnkeljkhetd van belde leden en uit een wel gemeende en hartelijke overeetatemml; g bestaat." Boverstasc-de 1» wcrkeljk geheel ln overeetist-mmlrg met de denkbeelden over viyheld, walkn ln'e ko ingf rede worden ve kondigd Geen g6ljkb»M, dat geeft m-iar aanleiding tot kihb?l partijen, ne karnen niet allemaal evnnree! te «sggen hebben E-n moet er do banfl en co laken? ci'deelcn eo de ander moot zich schikken in alles wat de estate'verordonneert. Ziet U, cn dat ia dan vrijheid. Hoog sieo» sou men kuonsn opmetkan dzt hot mlsaeblao aanbeveling zou v rdiacen om ieder om de beurt de baas te laten «palen, dat sou toch rechtvaardiger zjo. Maar last hst recht schjot tegenwoordig da vrijheid ook al niets meer te maken te hebban. Ook Wilton heef! dezer digen ds elnlscn sjjoer welsprekendheid weer eens wagenwijd opengezet sn beef! ds insnechen laten genieten van zjo woordkunst. OU hseft op den herlnnerirgsdag, gewjd aan Amarlkiansohs soldaten, la den oorlog gevallen, een rede ge houden op oen Amerlkaanach aoldaten- kerkhof bj Parja, en «prak do vol- gonde woorden: ,l)eze Heden sjjo niet de zee enkel overgestoken om Dultachlaud t>n zijn bondgenooten ia deu oorlog te over winnen Zij kwamen hierheen om voor eeuwig de dinger! ts verslaan van welke de centrale rijken de vertegen woordigers waren, de macht, die zU in de wereld wilden uitoefenen en do arrogante zalfsuchtlg eoverheorachlng, dia si) wilden vesiigert. En bovenal wares zj overgekomen om or voor is zorgen, dzt er rooit w&sr ee» oorlog zou zjn alt deze. Bier en dssr worden pogingea gedazn om in den Raad dar Staats lieden bet oude zelfzuchtige spsl vsn berekening en gemarchandeer sn van nationale voordeden in te voeren, die ten grondslag lagen aan dezen oorlog. Welnu, iedereen dia dergelijke dingen azr,beveelt, pleit voor oen herhaling van de opofferingen, dia deaemaDncn tich hebben getroost, want indien dit niet de laatste atrljd is geweeat voor bet recht zzl er nog een komen en dis zal finaal zyn.* Tegen da dooden had Wtlaon toch wel de waarheid kneuen sproken. Het ia te hopen dat er oi der al die Amerlkaipsche soldaten geen doode Dttltaeher hesft gelegen, hj sou van verontwaardiging lavend sjn gewor den Neen, de Entente marchandeert nietmet Sllezie en Ooit Pruisen, de oor logsschatting ven honderden milliar- den wordt niet opgelegd uit zelf zuchtige btrekeniug, welnee zuivere opoffering van de geallieerden, ze accepteerden dat geld veel liever niet. En een oorlog als deae laatste zal nooit weer voorkomen. Volkomen wil ar esn heer, die Mars aansprak. Da hooge hoed stond hem acbesf op het hoofd, het wilto front vlokte op tegen zjjn zwarte ja». Achter hom donkerden onheilspellend de voer tuigen ala logge beesten, de verlichte raampje» waren als glinsteren de oogen. De heer vroeg zacht of Mara mee ging. Toen ze weigerde, flsr, bood hj) geld. Hst meltje keek hem ln het bleek gezicht, waarin de oogen glommen ala het valaeh tchitterende goud van zijn ringen. ZJ zag zjn gepoeierde hand, die hij met overredend gebaar had uitgestoken en, haar lokken naar achter schuddend, met vlammende kijkers van drift eu schaamte, balde ze de kleine handen tot vuisten. Toen sloeg ze hem. De heer vertrok zijn clownagelaat tot een grjna. Hij bukte zich om zyn mouokel op ta rapen. Mara giog kalm de elrcuatent binnen, nam plaats in oen leego fauteuil en wachtte het einde der voorstelling. Ze zag erg bleek, maar zj vertolde haar broera niet wat er gebeurd was. De zaak was voor haar afgeloopen. Mara waa zeventien. Tegenover de praatjes van sommige actrices die pochten op avontuurtjes, was ze altjd julatl Wanneer er later nog eens een strjd ontbrandt, dan zal die nog tlenmial zoo verschrikkelijk, zoo meiiBcho toerend sjjo als de oorlog dien we misschien achter den rug hebben. By hst ln ontvangst nemen vul de vredesvoorwaarden der geaisoeieerden heeft de voorxltier der Oosten.ykscha delegatie Re.ir.er een toespraak tot de conferentie gehouden, die hem biykbaar rechtstreeks uit hst hert 1» geweld Do heer Renner verklaarde, dat het Ooitenrykichc volk gesmacht heeft naar desen dag, waarop het vergund la aan deze doorluohte ver- getiering, die gezag hasft over de gansohe wereld welke de voorwaarden mee te dealen, waarop hst hoopt de voer een ocafhankeljken staat noodlge levenskracht te vetkrjjgen. Renner sprak van den Ooatosrljktch Duitachen overval van 1914 ais van eeo ver schrik keiyken misdaad. Op ons drukt de nalatenschap van hst oudekclzer- rjk, verzekerde hij ea wilde gaarne met behulp van de Eoteate onder dien druk uitkomen. Wij hebben steeds gemeend, dat de OostccrIjk!chBbevoikiGgimachttonai.r levensmiddelen, het blykt thans dat men smachtte naar deu dag waarop scz enz. Dis dag Is thans voorby en mou behoeft dus niet langer te smachten. Wat do voorwaarden betref', door de Entente aan Oosterrjk opgelegd doze zijn zulk oen getrouwe cory van ds Dnitsche voorwaarden, dat men, ds telegrammen dienaangaande lezend, telken» denkt: Hè, waar heb lk dat meer gelezen." Van hetzelfde laken esn pas. Zelfs de veertien dagen tot het maken van opmerkingen ontbreken riet. Het Is nstuuriyk wel te voor spellen dat deae termijn zal worden uitgebreid Ootleurjk most de onaf hankelijkheid erkennen van Hougarjn, Tsjsebo-Slowakje en den Zcld-Slavl. scben staat. De bepalingen betreffende ds politieke regelingen met Italië, de fiaanclëele bepalingen, de bepalingen ten aanzien van de schadevergoedin gen en de militaire bepalingen «uilen later worden vastgesteld. Biykbaar heeft de conferentie zich zeer genaast om aan het versoek van Renner om afwikkeling der zaken te voldoan, en dese overhaasting hoeft de onvolledig heid der vredesvoorwaarden tenge volge gehad. Blijkbaar is alleen de territoriale kwestie gadeelteljfe behan deld. Oostenrjk moet alle grensregc llrgen aanvaarden, door de Entente getroffen of nog te treffen, ea bindt zich dus bij voorbaat de handen. Moeteu wij nog memoresren dut de geheele oorlogsvloot, de duikbooteu enz. moeten worden uitgeleverd Wy zeiden immers reeds dat dit verdrag lijkt als twee druppels water op het Dultcchet Onwillekeurig dringt zich het beeld van een uitgeknepen citroen aan ons op. Ondanks ds overwinnlugsbsrichten van het roode front, esn gevolg van de geringe animo die er bj de TsjechsD, Roemensa e. a. bestaat om, waar de Entente hun niet de nocdige waar borgen verschaft voor geblediulfbrel- ding, den stryd tegen de Hongaarschs boltjewiki voort ie zetten, seb'jnt toeh voor de regeerirg v»n Bela Kua het laatcte uur te zjn geslagen. Reeds seint Wolff dat in overleg met de regeerlng te Biegedin (Julius Karolyl) di or G&raml welke tot dan rechter vleugel der soc.dem. party behoort, een nieuw kabinet zal worden ge vormd. Da arbeiders laten hnn roods heel koel en onverschillig geblevon. Artiesten die getracht hadden haar te naderen, haar zoete woordjes in ta fluisteren, had se op een afstsnfl ge houden. Op een morgen kwam een vreemds artiest bj deu troep, esn jonge man. In zjn bleeks gezicht leefden twse donkere, gloeiende oogen, ajn zwarte haren weren gladgestreken over «Un hoofd, met in het midden ds witte scheiding. De lippen waren dun, samsngesepen en van sen fletsroodo kleur. HJ verrichte in het cireu9den doodensprong. Boven ln den nok van de tent was tegen de breede hoofd- mast een smal plankje gespjkerd. Daaraf liet bU zich vallen, sehoot door de leege ruimte sla een meteoor glan send ln de branding van zyn met lovertjes overdekte tricot, kwam met zjn bulk op een gebogen plank, gleed er over en stond in de manege op bet witte zaagsel, bnlgend. Het orkest dat even, als in uiterste spanning, had gezwegen, bastte los in fznfares en het publiek, dat den adem had ingehouden, applaudisseerde als dol. (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1919 | | pagina 1