if. 62.
Dinsdag 27 Mol 1919.
106s jaargang.
De polsslag vaa dea tijd.
ie FEUILLETON
DE ZWARTE GALEI.
ABONNEMENT
Pr9a por kwartaal, 111 Gobs f 1,25
buiten Goes f 1,40
Alzonderlyke nummers 5 cent.
VerschijntMaandag-, Woensdag-
«n Vridagavond.
Uitgave Saaml. Venn. „Goesche Courant''.
COURANT
DirecteurW, ran Bwrneveld.
ADVEBTENTlfiN
van 15 regeli 75 cent, elke
regel meer 15 eent.
Driemaal plaatsing wordt twoasaa»;
berekend.
Familieberichten 110 regel» f 1,50
Tijdelijke toeilag 20 o/#.
Bawjjnmmmer! 5 eent.
Advertentiën worden a&ngenomea
tot 12 uur «Qormiddaa*.
De hevige beweging, welke door deu
oorlog en zijne gevolgen op maatschap
pelijk, economisch eu politiek gebied
is teweeggebracht, dwingtj de staalkun
dige partijen om naar de nieuwe ver
houdingen haar standpunt te herzien.
Er worden zooveel nieuwe eischen ver
nomen en er worden zooveel nieuwe
middelen aangegeven om voor de tal-
looze moeilijkheden een oplossing te
vinden, dat geen der bestaande pro
gramma's voor den gewijzigden toestand
berekend schijnt. De omstandigheden
veranderen zoo snel, dat men in een
ommezien uit den tijd geraakt. Dit
heeft de Vrijzinnig-Democratische Bond
begrepen en hij heeft aan een commissie
opgedragen, beginselverklaring en werk
program te onderwerpen aan een onder
zoek om noodzakelijk gebleken wijzi
gingen onder woorden te brengen. Het
resultaat van dit onderzoek, neergelegd
in een ontwerp-beginselverklaring en
een ontwerp-werkprogram, was het
hoofdpunt der agenda op de jongste
algemeene vergadering, welke 17 en 18
dezer te Amsterdam is gehouden. Al
dadelijk zij gezegd, dat men aan het
werkprogram niet toekwam. Verschil»
lende afdeelingen hadden dit niet met
den noodigen ernst kunnen behandelen,
omdat hun daarvoor tijd was tekort
gekomen. In zekeren zin was dit ook
het geval met de beginselverklaring,
zoodat besloten werd deze niet definitief
vast te stellen. Wel zou het concept
langs- alle kanten besproken worden,
mede zulks tot toelichting voor ver
schillende afgevaardigden. Gegeven even
wel de groote eenstemmigheid, welke
op de vergadering bleek, kunnen wij er
hu reeds een en ander vaD zeggen.
Natuurlijk is de kern blijven bestaan,
want de geest, welke de Vrijzinnig
Democraten samenbindt, is dezelfde
gebleven, maar de maatschappij is door
de geweldige gebeurtenissen zóó van
leveu veranderd, zij stelt zooveel nieuwe
eischen, dat een andere formuleering
en aanvulling in vele opzichten nood
zakelijk is.
Hierbij komt, dat een goed democraat
voortdurend het oog gericht heeft te
houden op het geestesleven en de be
hoeften van het geheele volk. En waar
dit geen constant verschijnsel is, maar
een gestadig wisselende levensbeweging,
moet de uitwerking van het beginsel
zich daarbij met lenigheid kunnen
aanpassen. Alle versteening is hier uit
den booze en leidt, af van den weg
der democratie.
Het volk is een samenlevende groep
van menschen met een zeer verschillend
geestelijk leven, waarvoor ieder in eigen
kring propageert. Dat gebeurt door
allerlei organisaties kerkelijke, staat
kundige, wijsgeerige, economische. De
democratische staatkunde laat het volk,
in zijn verscheidenheid van geest, zijn
eigen levensrichting bepalen. Zij tracht
nooit de geesten te wringen in een
dogmatisch systeem. Zij neemt het
geestelijk leven, zooals het is, in zijn
onophoudelijke verandering en past
wetgeving en bestuur daarbij aan, opdat
het lenig verband tusschen volksgeest
en wetgeving blijve gewaarborgd.
Om aan al deze eischen te voldoen,
moet de staatkundige leiding van het
Geschiedkundig verhaal.
Naar het Daitteh door
B. BOERMA.
Met den moed der wanhoop wierp
slch Leone della Rota op den eersten
den besten vyand, met woord en daad
trachtte hy sljns manschappen aan te
varen. Van het wachthuis op de
kade kiosk plotseling trommelslag en
werd de Spaansche reveille geslagen.
,De Geuzen 1 De Geuieu De Gen
zen voor Antwerpen 1 Verrasdl Ver
raad 1 Da Geazen in de stad!"
Langt den oever bewogen zich heen
en weer dwalende fakkersj ln de
hniien achter den stadsmnar ver
schenen lichten.
,Llever Tarktob dan Paapsch 1
Victorie, victorie! De zwarte galei!
De zwarte galei 1 Victorie, vietoriel"
schreeuwden de Geuzen aan boord
der Andrea Dorla, alles nederstootend.
Pardon werd niet gegeven, wat niet
doodgestoken en geslagen werd,
wierp men over boord. Het woord
volk eeu nationaal karakter hebben,
zooals de psychologie (zielkunde) van
het volk zelf een nationaal karakter
heeft. Daarom moet elke poging om
aan het volk een overal geldend dog
matisch model op te leggen, onvermij
delijk falen. Eén staatkundig kleed
voor het geheele menschdoin is een
onmogelijkheid. Dat zou in de practijk
slechts een dwangbuis blijken te zijn.
Het doel van de democratische
staatkunde, zich bewegende langs de
hier aangegeven lijnen, is, het arbeids
vermogen en de voortbrengende kracht
van het volk, in zijn vrije ontwikkeling,
tot het hoogste peil op te voeren om
door deze machtsontwikkeling en haar
resultaat, geestelijk en stoffelijk, de
beteekenis en het levensgeluk van het
geheele volk te verhoogen. Dat zijn
de algemeene beginselen, welke aan een
V rijzinuig- Democratische staatkunde
ten grondslag liggen. W.
buitenland.
Opbouwen I
Wacnotr de bliksem is ingeslagen eu
een hevige brand heelt veroorzaakt,
die meerdere hoizsu ln asch legde,
da« worden de bewoners met hau
h«va ec gc^d tijdelijk ondergebracht
lo gabouweu, die niet te lyden hebben
gehad van het verterende vuur. En
na se at)a bekomen vaa den eersten
schrik, worden al gauw ds hoofden
by elkaar gsatoken en wordt ecu
plan van opbouw gemaakt, men gaat
na wat men alt da vlammen heeft
kunnen redden, wat behouden bleef
ea men steunt elkander door onder
linge -ympsthla su hulpvaardigheid.
Boe dwaas zon hat zgn, wan neer de
slachtoffers or over begonnen te kra-
keelen la wiens huis de brand uit.
brak, wanneer men tot don bewoner
zou zeggen: „Gy tfit de schuld van
alles, en wat nog bin nou de vier
zwartgeblakerde muren van uw
vroegere woning voor waarde aan
wezig 1», dat zulien wc van u afnemen.'
Boe dwaas, want door een dergelfjk
kleinzielig getwist zou men den kost'
baren tijd verspillen, Hoe eerder men
aan 't werk tijgt, das te beter. Er le
een g- oote waarde aan goederen ver
loren gegaan. Met verdubbelden 5 ver
moet men aan den arbeid gaan om
de schade in te halen. Met noeate
viyt moet men trachten de vreetelUke
gevolgen van den feilen brand te niet
te doen. .Opbouwen 1* luidt het parool.
De Dultschers vangen aan dit te
beseffen. Wel is er nog ds veront
waardiging over de onverbiddelijke
eischen der Entente, die telkens weer
oplaait in talrijke betoogingen, maar
et komt in bet volk toch een stroo-
mlng naar boven ten gunste van de
otdertepkenlng.
In de Duitsche tegenvoorstellen te
Spa opgemaakt door leden der dele
gatie en der regeering, die in
't begin dezer week aan de afga
vaardigdes der Entcut* zullen worden
overhandigd, wordt uiteengezet wat
Dulsiehlandiu da eerstkomende jaren
zal kunnen praeateereo, Indien ds
geallieerden medewerken, d. w. z. In
dien er de noodige grondstoffen, en
ds noodige levensmiddelen zullen ge
zonden worden. Aangedrongen wordt
op matiging der economische eischen,
de Eatente moet niet het onmogelijke
vragen. Over de gsbiedeafstand wordt
weinig meer gezegd. De Duitichars
willen den vrede oouta que coüte
later, els de gevoelens van Haat weer
een weinig s(jn uitgesleten, dan ver
alleen: „De zwarte galei", vervulde
de harten der Italianen met hangen
schrik en verlamde boven alles han
meed. Een deel vluchtte aan den w.l,
een grooter deel echter werd reeds
by dan eersten aanval onder den
voet geloopen b(| den grooten mast,
ln den kring verlicht door de scheeps
lantaren, streed nog een wanhopige
schaar. Hier hield de luitenant Leone
della Rota met zqu dapperen stand:
hier werd de laatste en beslissende
strijd gestreden. Reeds was het dek
glibberig van bloed en bedekt met
ïykenmenig woeste Gens viel door
hst zwaard des luitenants.
Moed, moed, dappere makkers,
hondt u dicht by my 1 Van den vasten
wal komt hulpl Moed, moed!* riep
Leone, terwQl hy een Zeeuw neerstiet,
maar lu diens plaats trad eeu nieuwe
stryder, over den gevallene tredend.
„Voorwaarts, voorwaarts, gy Water
geuzen I Slaat de Italiaansohe tyrannen
dood baalt hun sehandvlag neer
B{ den mast moeten ze weg I Ha,
kent gq my niet, gy Itallaansche
schurk, gy laffe mslojearoover
Diavolol" riep de luitenant, ztyf
van schrik en verbazing: maar zich
spoedig berztellend, schreeuwde hy
deu ander toe: „jy bent dos niet
tronwt men mildere voorwaarden te
kunnen bedingen. Thans vraagt men
alleen„Eisch van ons niet hst om
mogoiyke*. Wasteer nu de geallleer
don de wentcheo van Duitschland een
klein beetje tegemoet komen, dan kan
de vrede eindelijk tot stand komen.
Men schyut hiernaar we! ooren te
hebben. Bovendien.... als de vrede
niet wordt gsteeksnd, dan moet
Duitechlaod door da geassocieerden
worden beset. De prettige gevolgen
die hlernit in 't bijzonder voor de
Entent» souden voortspruiten, worden
door de Da ly New» in een hoofdarti
kei niteengetet. Hierin lezen we o.a.
„De bezetting zou een ramp
spoedige onderneming wezen voorde
landen die haar ondernemen. Zfj zon
een onbepaalde uitbreiding apt. van
de dier.itpltcht en van het gebrniken
van groo e legers voor het invorderen
van eeanlden by een mokkend, lam
geslagen en onwillig volk. Het zou
de geallieerden ln geschillen verwik'
kelen -"le «O ryke oogst aan moeilijk
heden zonden leveren, zy zon uit
Dnitzcblmd z iker niet meer persen
dan dat land in staat is te betalen.
Z(j zou een vreedzame regeling in
Europe ec de wereld instellen, voor
onbepaalden tijd bet volkenbondplan
terug brengen tot een vergeten grap
en don. weg bereiden voor een onver-
mydelQken oorlog. Het alternatief is,
een zoodanige,) vrede te maken met
Dul'schland, als het ken aanvaarden
met hoop voor de toekomst, met ver
trouwen io de goede uouw van de
geallieerden, en met een drang om
niet enkel ayn schulden te betalen,
maar zijn volle plaats te hernemen
lo de gemeenschap der volkeren."
Duitschland wü gaau opbouwen,
ook ln eigen land Het wit dit doen,
zoo meldt de N. R. Ct„ door een uit
gebreide socialisatie der bedrjven.
Deze wordt nocdig geacht om de
Ryksschulden te kunnen betalen.
Bovendien zal by een bijsondere wet
een raden organisatie worden inge
voerd, waarvan de kern wordt ge
vormd door een organisatie naar de
vakkbo.
Deze vakorganisaties zullen econo-
m «che en rechtariyke bevoegdheden
hebben en worden samengesteld nlt
arbeiders en werkgevers, op grond
slag van strenge geiykheld. Een ryki
vermogensb»nk zal de bedryven, dia
geheel of gedeeltelik ln handen van
hst Ry k zUc, besturen. In de winsten
van de overige industrlaele onderne
mingen zal het RUk deelen door de
heffing van een vermogensbelasting.
Geeft men het belastbare object tc
lsag aan, den kan het tegen dien som
door het Byk worden overgenomen.
Men zal zich dni wel tweemaal
bedenken, alvorenz een te lage aan
gifte te doea. Om loonsverhooglng te
vermyden, zullen de arbeiders gadeel-
teiyk ln levensmiddelen en kleeding
worden nltbetaald. De bedoeling van
dezen maatregel natuurlijk, dat de
prysstyglng der noodzakelijkst* le
vensbeioaften door den arbeider niet
wordt gevoeld. Is het niet gevaariyk
een bepaalde categorie van burgers
zoo te bevoordeelen f Het wetsont
werp bevat bovendien nog bepalingen
om arbeidsconflicten te voorkomen in
die fabrieken, welke voor de hand
having van het economisch leven
werkzaam zijn.
Duitschland gaat ophouwen I De
eerste steen is gelegd.
De Amerlkaansohe gedelegeerden
vragen de een r>a den ander hun
ontslag, deze omdat hy het vredes
verdrag niet ^overeenstemming acht
verdronken, bedelaar Des te beter 1
Door mijn staal zal je sterven 1"
.Daar! daarI Mygul Myga! Red
ding! Wraakt Daar, jy hond, vasr
naar de hel en groet je rotgezel van
Jan Norris, den Watergeus
Badend ln zyn bloed viel Leone
della Rota uit Genua' neer, en Jan
Norris zette den gevallene den voet
op da borst en schreeuwde hem toe
.Gered is Mygal Gewonnen is het
■•hipl Vertel het in de heil"
Daarop gat hy zyn doodsvyand den
genad' stoot.
Intnascben waren ook de andere
Genueezen, voor zoover ze zich niet
door de vlocht hadden kunnen redden,
gevallen Da stryd aan boord van de
Andrea Dorla was geëindigd en reeds
maakten de Geuzen de kettingen loz,
waarmee het zchip aan de kade lag
gemeerd.
In de kajuit lag Myga van Bergen
in zwym ln Jans armen, die zyn
bruid uit de benauwende ruimte, uit
het gezelzohap van den dooden kapi
tein Antonio Valani weg de trap op
droeg ln de frlssehe lucht.
Nog duurde het gevecht op eenige
der eveneenz door de Nederlanden
overvallen vaartuigen voort, maar
reed* werden enkele, door Geuzen
met Wilson's principes, gene nit
ontevredenheid over de beslissing
aangaande Sjantoeng genomen. Het
gaat hier toe zooalt ln het bekende
kinderversje: In Holland staat een
huis, waarvan het slot luidt: Nu
staat het kind alleen. En zoo wordt
Wilsoa het kind vaa de rekening.
Hy bevindt zich reeds in een aller
onaangenaamste positie Zyn mede,
afgevaardigden gaan accoord met de
volkerenbond en zyn tegen bet vredes
verdrag en ln Amerika ie 'ie publieke
opinie en d» meerderheid >u de
senaat, opgewarmd door ds pro
Eatente pers, vöör het vredesver
drag en tegan den volkerenbond.
Men lijdt nog altyd aan de naweeën
der verouderd» Monroele«r en w-n-ctu
zich niet te binden tegenover n»t
bollenland.
Professor Van Hamel tchryft uit
Parys aan de N B. Ct
.Toevallig kieeg ik dezer dtven
nog een» eenige veelzeg» ode coca
menten onderoogen' Hetwaren .balan
sen", die na den wapenstilstand nog
eens nauwkeurig bewerkt zyn, betref
fende ds publieke opinie en de pers
in de verschillende centrale landen
gedurende den oorlog. Voor leder
Dunner Is daar een „saldo" op getrok'
ken als eindconclusie, en deze docu
inenten z{jn aan de voornaamste leden
aer vredetcosf oren tie, by den aanvang,
onder het informatiemateriaal, dat te
hunner beschikking werd gesteld,
rondgedeeld.'
Wil de professor gaarne een batig
saldo? Ja, want de neutralen doen
door hun zedenpreeken hun eigen volk
een massa kwaad. Vergeet de heer
Van Hamel niet dat ic deze de „balans*
er is voor ds publieke opinie en deze
niet pasklaar gemaakt moet worden
voor de balans En heeft de professor
wel eens gehoord van Luther, en wat
die zeide toen han gevraagd werd
om met zyn geloof te marebandeeren f
Het zou de moeite waard zyn een
vorgeiyking te trekken tusschen de
politiek en de mode. Voor den oorlog
waren er geverfde pruiken en werd
ln een Parjjschon schouwburg aether
rondgediend inplaats van bonbons.
Gedurende den' stryd deed een dames
mantel aan een offleierstuniek denken
en een hoed aan een huzaren kolbak.
Thans bloote beenen, om te demon-
streeren, dat Duitschland moet worden
uitgekleed. Thans een décolleté in
drlehoeksvorm, niet met de punt naar
beneden en de basis naar boven ge
keerd, maar met de pnnt naar boven.
Welk een lngenienie symboliek I
Terstond valt het u in hoe het
Recht en de veertien punten van
Wilson op den kop werden geset.
De volledige tekst van bet vredes
verdrag is verschenenin Duitsch
land, dat daarmede bewezen heeft
Wilsons beginsel betreffende open
baarheid der diplomatieke werkzaam
heden te huldigen. Het boekdeel zal
wel uitgegeven zyn in prachtband en
verguld op snee, wanneer er tenminste
ln Dnitschland nog aan verguldsel is
te komen. Wat veder Ryn betreft,
deze komt onder voogdy van een
Internationale commissie. Werken aan
dezen waterweg zullen voortaan slechts
met goedvinden van die commissie
mogen worden uitgevoerd.
Het is een open vraag of de Ryn
in dezen Ententeboai geslagen, ruztlg
langs zyn boorden zal stroomen. Het
Is er nog ver van verwyderd dat het
landvolk, aan zfin voet spelend, hem
den lentegroet brengt.
handen bestuurd, weggevoerd en in
wilde harmonie klok bet gezang der
overwinnaars door den nacht
.Wilhelmus van Naisouwe
Ben lek van Duytschen bloet,
Het vaderlandt ghetronwe
Blyf ick tot in oen doet
Tan den spiegel der Andrea Dorla
blies nu de trompetter der zwarte
galei dezelfde melodie, zoo dat het ln
de ztad gehoord werd, en onstuimig
hief de overwinnende bemanning aau:
„Dat n de Spangiaerts krencken
O Edel Neerlact loet,
Alt ick dat gaen bedencken
Myn Edel hert, dat bloedt."
Zelfs de doodaiyk gewonde Geuzen
richtten zich onder de plechtige tonen
van het toen nationale lied opdie
niet meer konden zingen, bewogen
toch de lippen om de woorden na te
prevelen. Ook Myga van Bergen ont,
waakte daardoor uit harebezwymlng
en lachend en weenend meteen zong
zy in Jans armen het vryheidslied mee,
.Zie, of ik ook woord houdonder
kanongebulder en klokgelui en trom
petgeschsl voer ik je huizwaartzl
Gered 1 Gered I' juichte Jan Norriz.
Van de citadel klonk het eene alarm
Binnenland.
De Kloet.
Officieel Door -en uitbarsting van
dei vulkaan de Kloet in het district
Brnngat zyn 20 d-zzaaz geheel, 6
ge-ieelteiyk verdwenen, in het district
B tar »y 11 ds» gedeeltelijk ver-
w >est. Het aantal oooden en vermisten
o-draagt 16000 Blltar, 157 ïyken
»yn gevonden. Onder de voorloopig
opgegeven namen zyn 15 omgekomen
Europeanen.
(Blltar is een afdeellng van de
roaldontle Ksdirl op Java. In 1875 is
het duo) eer uitbarsting van de Kloet
onder eer raodti-rvloed bedolven).
Red.
E n overstrooming van de Kali
Kunto heeft geen doorbraak, doch
wel schade aan irrigatlewniken ver
oorzaakt, waardoor de bevloeiing
onderbroken is. De stand van de
Brantasrlvier is niet ver, ntrustend.
ln een groot deei ven Keairi en Ma-
lang, waar de a-chresan aanzteniyk
was, word: mlnukktog van de rypende
padl aauplant gevreesd, als regen
Ultbiytt
Tegen de 45-uur week.
Ds Kamer van Koophandel te Hen
gelo heeft aan de leden der Tweede
Kamer een adres gericht, waarin de
beperking van de arbeidsweek tot 45
uur een maatregel van zéé lngrypendcn
aard wordt genoemd, dat daardoor
aan een levensbelang der Nedsrland-
sche nyverheid wordt geraakt,
Ook de Commanditaire Vennootschap
onder de firma Gehrs. Stork 4 Co. te
Hengelo en de N.V. Ned. Fabriek van
Werktuigen en Spoorwegmaterleel,
genaamd Werkspoor te Amsterdam,
geven in een adrez aan de Tweede
Kamer verschillende wyzigingen ln
het wetsontwerp ln overweging, ter-
wyi de besturen van de Vereeniging
voor den Effectenhandel te Amiter-
dam, de Vereeniging van Effecten:
handelaren te Rotterdam en den Bond
voor den Geld- en Effectenhandel ln
de Provincie versoeken: het ontwerp
in dien zin te wyzlgen, dat het niet
toepasseiyk is op den arbeid van
kantoorbedienden.
Ingetrokken
De minister ven landbouw heett
ingetrokken de maximampryzen voor
Israëlitisch paazohbrood. (matzes)
Jachtwet.
Het bestuur van het Koninkiyk
Nederlandseh Landbouw-Comité heeft
zich tot den minister van landbouw
gericht met esn adres Inzake de her-
zlening van de Jachtwet, waarin o.a.
wordt aangedrongen op1. Opheffing
van alle heeriyko en coatractueele
jachtrechten tegen schadeloosstelling.
2 Uitdrukkeiyk verbod tot het
vestigen van zelfstandig jachtrscht.
Steuncomité
ay het Kon. Nationaal Steuncomité
was tot 18 Januari 1919 aan bydra-
gen Ingekomen een bedrag van
f 5,040,764 03. Sedert werd tot en met
3 dezer ontvangen f 5,585.21, makende
te samen tot en met laatztgemelden
datum f5,046.3,49.24.
Gezant te parije.
Het Ned. Corr. bureau meldt, dat
de gezantsohapzpoit te Paryz aange
boden Ij aan jhr. dr. J. Loudon, oud-
minister van buitenlandzche zaken.
Doze heeft de benoeming aanvaard.
De broudprije.
Op de vraag vat. den heerBomans
inzake 1» brood "(jsverhooglng, heeft
de minister gaan'woord, dat ds out-
zchot na het andere. Hst roeren der
alarmtrom aan de kade werd gevolgd
door een onophoudeiyk getrommel op
de muren en wallen der stad, dat
allen opriep tot hare verdediging. En
sti-eos leve d'ge werd het achter die
wallen ei, muren in de groote Vlaenr.
tcne stad en menig bedrukt en ver
toornd hart sloeg krachtiger by 't
hooren dier moedige, maar verboden
tonen, die zoo tartend de Spaaniche
trommels tegemoet klonken en steeds
hooger stegen, naarmate de andere
ze trachtten te overtreffen. Van alle
torens werden de «tormkiokken gelald.
En na trokken alt de >tad en van de
citadel soldaten naar de kadevendel
(compagnie) by vendel rokte aan op
de stadsmuren, vendel by vendel
haastte zich naar de rivier.
Maar zteedz luider klonk het boven
al het tumult;
„Myn zohllt ende betrouwen
Zyt Gby o Godt, myn Heerl
Op U zoo wil lek bouwen,
Verlaat my nimmermeer;
Dat lok doch vroom mach biyven,
dienaar fallen atondt,
De tyranny verdryven,
Die my myn hert doorwont.'
(Wordt vervolgd..
