IV0. 61.
Zaterdag 24 Mei 1919.
106s jaargang
Bij dit do. behooren
twee Bijvoegsels,
Menschheidsbond.
is FEUILLETON
DE ZWARTE GALEI.
ABONNEMENT
Prjs per kwartaal, In Goes fl,25
buiten Goes f 1,40
Afzonderigke nommers 5 cent.
Veraehjnt: Maandag-, Woensdag,
en Vrijdagavond.
GOESCHE
Uitgave Naaml. Venn. „Goescke Courant''.
COURANT
Direotearj: ft. W. Tanj;B*rneveld.
ADVERTENTIËN
van 1—5 regels 75 cent, elke
regel meer 15 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweern;;.:
berekend.
Familieberichten 110 regela f 1,50
Tijdelijke toealag 20 o/0.
Bewijsnummers 5 cent.
Advertsmiën werden aangenomen
tot 12 uur vourmidiiasgie.
Gewoon, zeer gewooneiken dag
opnieuw te zien. Heel vroeg nog
't Schemert over alles. Stilte, hoorbare
stilte alom. Want alles slaap nog,
onbewust van 't grootste wonder, dat
aanstond weer geopenbaard zal wordeu.
Hier en daar geen onbewuste rust meer,
maar vrakezid wachteu. Ginds, waar de
kranke deu eindeloos langen nacht
heeftj doorworsteld en 't hem zoo bang
wasdaar, waar de denker dit vroege
uur zocht om alleen te zijn en niets
te hooren, niets dan dat vreemde, maar
altijd wonderbaar heerlijke dat daar
spreekt in de diepste diepte van zijn
zich zelf-zijn, daar waar nog even
genoten wordt in 't samenzijn met vrouw
en kind voordat de ruwe roepstem tot
den zwaren arbeid gehoord wordt.
Overal zwijgend wachten.
En zietGinds, verweg aan den
horizont, een wolkenberg oprijzend van
de aarde, hoog op, al hoogér op nog
omplooid men den mantel van den
nacht. Eensklaps een breede lichtstreep
heenglijdcnd langs dien berg, die zacht-
kens wordt opgetild, weggedragen, ver
weg, naar 't verre onbekende. Dan die
lichtstreep vervloeiend in purper
straks goud, schitterend goud over
alles In de stilte, ginds hoog in 't
geboomte schalt reeds het jubellied den
komenden dag tegen...
Gewoou, zeer gewoon, eiken dag op
nieuw te zien. En toch, eiken
nieuwen morgen weer, ons grijpend
diep in de ziel als beeld, maar, als
wonderschone, heerlijke vertolking van
ons innigst denken, voelen, hopen,
wachten, vertrouwen.
Want., idealist als we zijn, wachten
we altijd op den komenden dag.
Glimlacht daarover niet, //verstandige77
lezers Verwart idealisme niet met het
bouwen van luchtkasteelen, 't opblazen
van een zeepbel, die uiteenspat bij
de aanraking van den vinger der
werkelijkheid. Idealisme, in zijn diepsten
grond, vertrouwen op de macht, de
alles weerstaande macht van 's menschen
hoogste streven geloof in de eindelijke
verwezenlijking van zijn beste, meest
menschelijke verwachtingenin de
verwerkelijking van 't geen, als heilige
verwachting wij weten niet van
waar is neergelegd in de diepten
van 't menschelijk gemoed. Zonder dat
Idealisme kunnen wij zeker volbrengen
den dagelijkschen plicht,maar meer niet;
weten we niets van dat zich uitstrekken
naar 't geen voor ons is. Ik vermoed van
heerlijker dan zichtbare dingen, niets van
die geestdrift, die profeten zalfde en hel
den deed kampen tegen eiken tegenstand,
zeker van de naderende victorie niets
van 't geloof in de Zegepraal van de
de AlÖenheid der zedelijke wereldorde.
Daarom idealisme 't vertrouwend wach
ten op den komenden dag. Maar, met
een vertrouwen, dat tot werken dringt,
tot waken, tot strijden.
En dan, geen onbelijnde lichtgloed
aan den ochtendhemel is ons ideaal,
't Ideaal moet vorm en gestalte aan
nemen, zal het onze liefde hebben, zal
Geschiedkundig verhaal.
Naar het Duitich door
B. BOERMA.
Jan Norrls, Myga's verloofde, die
gevangen waa op de Andrea Dorla;
Jan Norrla, de Watergeus, die zijn
bruid in do macht van fijn doods
vijand heeft achtergelaten Jan Norria,
die niet fijn dood vond bij fijn ont
vluchting van bet Genneeache galjoen,
Jan Norria ia in dezen nacht bevel
hebber op do zwarte galei.
Jan Norria oog f let in den duisteren
nacht even goed ala op den helderen
dag.
Redding Wraak!
Neem n in acht, Leone della Rota,
de nacht brengt groot ongeluk. Weoa
voorzichtig, I.oone delle Rota, 't ia nn
niet de geschikte tgd om n een roes
te drinken aan Slclliaanaehen wijn en
n over te geven aan verliefde droomo-
rjen. Pas op uw schip, Leone della
Rota, neem n in acht, neem u in acht
voor de zwarte galei.
Aan boord van de Andrea Dorla
hel dringen tot het brengen van offers.
Welnu, ons ideaal is uitgedrukt,
vertolkt in dat eene woord, duizend
maal gebruikt, zeer gewoon, maar wel
licht zelden begrepen in al de volheid
zijner krachtMenschheidsbond.
Vergissen wij ons niet, dan was de
groote denker, wijsgeer Krause de
schepper dier gedachte. Natuurlijk werd
hij moeilijk begrepen, maar Krause was
een edel, met de hoogste gedachten
vervuld man, vol geestdrift voor al het.
schooue en het goede, vaststaande in
't geloof aan de mogelijkheid van een
algemeenet) - Bond -aller uienscheu. Zijn
studiën brachten hem'de overtuiging,
dat in het organisme der geheele men
schelijke samenleving de kiem aanwezig
is van eene vereeniging, die ten doel
kan hebben te werken voor de verwezen
lijking van de bestemming der samen
leving in haar geheel, maar ook weder
van iederen mensch persoonlijk. In vele
in zijn lijd bestaande vereenigingen vond
hij wel de kiemen van zulk een veree
niging, ma .r hij ontdekte ook, dat elke
ervan zich toch slechts bezig hield met
een onderdeel van 't geen tot de men
schelijke bestemming moet geacht wor
den te behooren. Hij verlangde iets
hoogers, eene „rein-menschelijke" ver
eeniging. Zijne opvatting dienaangaande
kreeg door ernstige studie een meer
vasten vorm. Bij nadere ontwikkeling
van zijn wijsgeerig stelsel, leerde hij,
dat de menschheid een organisch ge
heel is, alleen nog verdeeld in oneindig
vele, maar innerlijk aan elkaar ver
wante mensch lieden", ts de mensch
heid op aarde nu één organisme, dan
is er ook iels, dat alle menschen met
elkander gemeen hebben. Waar dit wordt
gekend en tot. de hoogst mogelijke ont
wikkeling wordt gebracht, daar is de
weg geopend, die leiden moet tot het
vormen van een /menschheidsbond",
die streeft naar het brengen van het
hoogste menschelijk geluk.
Krause was idealist, hij geloofde iu
de eindelijke en spoedige verwerkelijking
van zijn denkbeelden. Hij sprak het
uit als ziju innige verwachting, dat de
eeuw aan welker ingang hij stond, zijn
opvatting van 't wezen en de bestem
ming der menschheid zou begrijpen en
deeleu dat zijn ideële menschheidsbond
zou naderendat Liefde, Goedheid,
Vrede, Schoonheid, Goddelijkheid zich
meer en meer zouden openbaren als
onweerstaanbare machten. Als geschied
kundig vaststaande gaf Krause aan, dat
zoo vaak een nieuw groot denkbeeld
zijn lichtstralen uitgoot over alles,
zoo vaak een hooger geest al het men
schelijk streven dourdroug en bezielde,
zoo vaak trad ook een nienw orgaan
in 't leven dat die idee zou of althans
wilde verwezenlijken, een nieuwe Bond
als de natuurlijke vrucht vau het
nieuwe leven, dat zich openbaarde. En
dat, meende Krause, zal nu weer ge
schieden. in den nieuwen Bond zal de
menschheid tot een nieuw, hooger leven
gewekt, zal ze door het eeuwige licht
van hooger ideeën verlicht en verwarmd
wordeu.
Hoe staan wij, die zooveel later
leven, die weten in hoeverre deze
verwachting is vervuld, tegenover dat
idealisme Iedereen zal toegeven, dat
het ons allen aantrekt met groote
bekoring, maar hoe ver is het nog van
waren alle bevelen gegeven onuitge
voerd. Nog drie nor en het Gsnuee-
■aha schip begon den toeht, om zich
te vereenigen bij Biervliet, met de vier
vroeger nitgeiailde galjoenen, om
gezamenlijk de zwarte galei aan te
vallen. Den korten tijd, die nog restte,
gebrnikte het scheepsvolk om te sla
pen zelfs de wacht aan dek sliep
en de lont van den man op de loop
plank was, evenals alle lonten aan
boerd, gebluscht. Het schip lag Immers
veilig genoeg onder de msren der
stad en da wallen der citadel.
Van de groote mast werpt de
scheepslantaarn een onrustig flikke
rend licht over het dek. Uit de ven
sters der kajuit valt een swak licht-
lichtschijnsel op de golven der Schelde,
die voorbjjitroomen.
In de k.jult staat van het bed van
Antonio Vaiania de luitenant Leone
della Rota op.
.Het is gedaan 1' fegt hg. ,H{ is
dood, hoort gij, schoons Vlaamtehe,
hij ls dood en kaptisin aan boord
van dit schip is Leone della Rotal
Hoort gil, schoonsteik neem mijn
erfenis in bosit, ook g{j zjjt de
mijnemet den laatsten ademtocht
des vriends fijt gij de mijne geworden*
Opnlenw volde Spinola's luitenant
den beker met w{n.
ons af?
Herleven in onze gedachten niet de
jaten, zoo pas doorgemaakt, waarin een
menschonteerende oorlog verminkte,
doodde en verwoestte Leeft niet weer
op, de gedachte aan blokkade en daar
door hongersnood voor millioeneu
•h, gevoelen wij nog niet schudden
de wereld op haar grondvesten, rumoerig
alom als het nog is Is bij dat alles
de gedachte aan een menschheidsbond
niet een ie schitterend of liever te hel
gekleurd idealisme? De geschiedschrijver
moge beslissen, maar voor ons is de
28 April 1919, de dag, waarop te
Parijs de Volkerenbond is tol stand
gekomen, een stap in de richting,
welke wij wenschen, vandaar dat wij
de geboorte van den volkerenbond met
vreugde hebben begroet. O zeker, wij
zijn niet blind voor de vele gebreken,
welke daaraan nog kleven. Wij weten,
dat meer slim overleg dan menschen-
liefde aan zijn wording ten grondslag
lag. Wij erkennen gaarne, dat hij ons
niet brengt, wat wij zoo vurig direct
reeds hadden gehoopt, vermoedelijk
omdat hij niet is ontstaan uit overleg
tusschen alle volken. Maar toch, de
volkerenbond, hij is er, en wij zijn
overtuigd, hij blijft er En nu komt
ous vertrouwen weder, want wij blijven
gelooven in de evolutie. Drie schreden
voorwaarts, twee telkens terug het zij
zoo, toch vooruitDe grondslag is
gelegd en wat slecht en verkeerd nog
is, het kan verbeterd worden. „De
grondwet van den volkerenbond" moet
gemeen goed worden voor allen,
belangstelling vinden in eiken kring.
En zooals voor zoovele andere zaken
van minder grootschen omvang in
programma, richting wordt aangegeven,
zoo moet dat ook gebeuren voor den
volkerenbond. In den democratischen
tijd, waarin we leven, kan dat geen
andere ziju, dan dat wij willen, dat de
organen van den volkerenbond zullen
zijn democratische lichamen, die haar
macht outleenen aan de vrije wilsuiting
der volkeren. Dan kan zoo'n Bond
meer ziju dan wat hij nu nog is, dan
kan hij worden een mijlpaal op den
weg naar een Menschheidsbond.
W.
Buitenland.
In afwachting.
Een oorlog li sneller verklaard dan
een vrede gesloten. Hoe werden de
memchen In Augustus 1914 door de
gebeurtenlaien, ole elkaar in tnelle
wisseling opvolgden, overstelpt I Voor
dat men eigenlijk een juist begrip
had van hetgeen wai geschied, waren
de volkereu elkaar in de haren
gevlogen en waa ocs eigen leger op
post aan de grenzen.
Voor; de oorlogvoerenden gold hot
den bekenden grondregel der taktlek
In toepassing te brengen, dat de
eerste klap een daalder waard ls,
vandaar de geweldigs stormloop der
Dultschers over België. Zij wisten den
str{jd bulten hun grenzen te honden.
De doortastendheid, die in 1914 kon
worden bewonderd, is heden ver te
zoeken. Schoorvoetend, In onderling
wantrouwen, werden alle onderhande
lingen aangevangen. Get ls mceil{k
sica verslagen te erkennen, maar de
blnnenlandiche dat Iele in Duitschland
hielp eeo handje, en de valsche
.Waartoe keert gij u van mg af en
bseft schoone Myga? Hij is dood
zijn hart heeft opgehouden to slaan.
Het mijne daarentegen slaat onrustig
en sterk. Wel was hg mijn vriend
maar in u te beminnen wreek ik
Immers sQn dood.'
HQ hief den beker op en dronk
hem uit.
„Deson dronk breng ik u, arme
Antonio, in volle fee zult gij een
edel zeemansgraf hebben. Niet aan
den wal zullsn ze u ergens begraven
onder de dansende golven snit gij
slapen, sooals het een kind der La
gunen past. In de armen der zee-
mermlnnen zult gij ruston.*
.Heilige God, erbarming, zend don
dood, red mg I kermde hat wanhopige
meisje: maar do dronkene Loone
lachte wild en gillend.
.Kijk ma toch niet zoo hopeloos
treurig aan, koningin I heden be
hoort gg mij, morgen een ander
zoo is de oorlog, soo is het leven.
Meent gij, dat ik zal weenen en gei
beden prevelen als een priester bij
't ïgk van den vriend O, det wg
toch aan 't strand van de Liguusehe
Zee waren, dan zouden we ons do
haren met rozen- en myrtenkransen
tooien, om den sehoonen nacht te
vieren. Iu naam der wraak, in naam
schaamte werd opsjj gezet. Maar nog
veel zwaarder valt het d«n zegevieren
den overwinnaar urn afstand te
doen v«n hes zoet offer, dat hg sloh
had gsdroomd te zullen eiseben voor
al bet Led, voor al de dootlen. Zoo
gtmakkelgk svordt vergeten, dat ook
de overwonnenen ruimschoots hun
aardeel in de algemeens ellende
hebben gehad.
Taans suhfaS er eenige kentering
te komen lu de strooming van En-
tot,te ge vo flens, die zlchrlehtten tegen
wat daDu'tscheri ala bun meest weien-
Ujhe levensbelangen beschouwen De
termijn, die de Dultschers word gege
ven cm bezwaren la te dienen tegeu
de voorwaarden is n.l. verlengd tot
29 Mei. Hieruit bl§kt wel dat de
Geallieerden toch nog wel eenlgs
waarde hechtten aan de .practlsche
wenken* die v. Brockdotff raag geven
tot de uitvoering vs,n het vrodesver
drag. Nieuwe nota's zijn te verwachten
aangaande do kwestie van het Saardal
en de economische vraagstukken.
Dat da Entente tenslotte toch water
lu haar schuimende overwinning»-
champagne doet, vindt wellicht zpn
grond lu de algemeene ontevreden
heid, die de gestrengheid der bepa
lingen ln de geheele wereld en ook
lu de geallieerde Isndsn gewekt heeft.
Zoo seint Renter dat een aantal En
golsehe arbeiderslelders een manifest
hebben uitgegeven, waarin wordt ver
klaard dat het vredesverdrag eon
nieuw conflict te voorschgn roept als
gevolg van da ergernis van de volken
welke door de geassocieerden worden
geregeerd. En ook uit den poel van
smarten die Rusland heet, als 'tware
eed stem uit het graf, komt een bittere
uitspraak van Tsjltsjsrln
.Het doel vau het out werp. vredos
verdrag ls geen ander dan den oor
logstoestand duurzaam te maken,
teneinde de arbeidersbeweging beter
te knrinen bestrijden. Genoeg oorlog
om de arbeiders togen elkaar op te
hitsen en genoeg vrede om geen
revolutie door het bloedvergieten te
veroorzaken, dat ie een uitvinding van
het kapitalisme en de volkerenbond
ls er het werktuig van".
Het is Russisch, of liever commu
nistisch. maar vrg vertaald beteekent
het: .Deze vrede zal zijn een bron
voor nieuwen oorlog."
De Engelsche arbeiders worden zich
de gevolgen van de blokkade politiek
der regoerisg steeds duideigker be
wust en de tijding, dat alle maatrege
len getroffen waren om de blokkade
te hervatten, wanneer Duitschland de
vredesvoorwaarden niet zal aannemen
is beantwoord met een de monstratie
tegen deze uithongerlngsmethode.
Brailsford, die In Berigu was geweest
vertelde dat de volledige vredesvoor
waarden in Engeland niet openbaar
gemaakt waren. In Berigu waren ze
1 wel gepubliceerd eu ar stond in dat
Duitschland niet alleen 140000 melk
koeien, maar ook schapen, varkens
en ander .voedsel moet uitleveren.
Bi.ailsford hing een tafreel op van
wat hg aanschouwd hadZonder zich
om de- de kogola te bekommeren had
een volksmenigte een politie agent
van fijn paard getrokken en in stuk
ken gesneden, welke men als kost
baren buit medenam.
Dit verbaal doet denken aan het
beleg van Leiden, toen de bevolking
tenminste zoo beleefd wat om op het
vriendelijk aanbod van burgemeester
van der Weiff niet ln te gaan, maar
bewast tevens hoezeer het Dultsche
volk getroffen is door het soherpe
zwaard van den honger.
der zege, kom in mijee armen, gi) wil
de Geuzlc, gg bekoorlijke ketterin!"
Gillend hield zich Miga van Bergen
krampachtig vast aan een stQl van
het ledikant, waarop het bleek» be
bloede lichaam van Antonio Valani
lag uitgestrekt. Bij den doode zocht
se bescherming. Masr wild lachend
hief Leone della Rota da ongelukkige
op en sloot haar in zgue armen j
boven zijn hoofd klonk eensklaps een
doffe val, zoodat de lamp aan den
zolder er vetf schudde, een kreet I
geworstel een tweede val stampen
en trappelen van vele voeten 1 wild
geschreeuw de luido knal van een
handbus de verschrikkelijke, nood
lottige kreet:
,De GeuzenDe GeuzenDe Geuzen
aan boordVerraad 1 VerraadAlarm 1
alarm I"
.Allo duivels 1 wat ls dat?' riep de
luitenant, het meisje loslatend en naar
ziju zwaard grijpendVan het
doodsbed verhief zich nog oeumaal
Antonio Valani i aog eenmaal openden
zloh zijn ooges en,bleven stijf en
starend op don luitenant gevestigd:
.Behoud het schip ver rader
Laaghartige een straal zwart
bloed vloeide over de lippen, neer
zonk Antonio Valani nu voor goed
dood.
Sinlllie selde, dat bij als internatio
nalist sprak en verklaarde dat do
kindertjes die in Duitiebland bij tien
duizenden stierven, niet verantwoor
delijk waren voor de Daitiche mis
daden. Het zou measchllovender zitn,
om machinegeweren op hen te richten
dan ze dood te laten hongeren. Hij
hoopte dat és arbeiders zlehhun
macht waardig betoenen zouden, door
de regoering hier ru te zeggen, dat
die moord op onnoozelen dadelijk
moet ophouden.
Ook de Amerlkaanscha gedelegeer
den ter vredesconferentie steken haar
ontevredenheid over dsn gang van
zaken niet onder stoelen ot banken,
terwijl tevona de Amerlksauteho
vrouwen, die met Duitschors getrouwd
zijn, een duit ln het zakje doen en
uitroepen: .Red de eer van Washing
ton's laud*.
Ds bodem waarop de Dultschers het
êire plantje van hun tegenvoorstellen
tot den vrede, die Vrijdag 23 Mei aan
den Raad van Vieren zullen worden
overhandigd, gaan uitzetten, ls das
behoorlijk omgespit en betnest. De
Vorwaerts is bevreesd dat, waar de
eigen vredesvoorwaarden nog steeds
een geheim zjjn voor de geallieerde
oevolklngen, ook de Dultsche tegen
voorstellen verborgen in het geheim
door de heerec diplomaten zullen
worden behandelden verworpen.
Wilson heeft een boodschap gezon
den aan het congres ts Washington
en daarin eenige verklaringen afge
legd, niet over den vrede, neen, om
de aandacht van dit fragiele punt
af te leiden, heeft de president een
causerie gehouden over een oud onder
werp, over het samengaan van kapitaal
en arbeid. Men leest tegenwoordig
de uitingen van Wilson, als ook die
van de heeren Troclstra en Wijnkoop,
zooals men vroeger een humoristisch
blad las, inwendig grlnnekend. En
zoo af en toe is men geneigd om den
redenaar eens even oen knipoogje te
geven. Het is een open vraag of het
congres zloh door dit lesje zal laten
zoetbouden. De beloften, die Wilson
doet, klinken heel mooi, ze lulden o a.:
„Het la mijn meening, dat onze
zakenlui, kooplieden, industrieeleu en
kapitalisten tot roeping hebben, er
voor zorg te dragen, dat de welvaart
ln één gedeelte der wereld ook tan
goede komt aan de welvaart overal,
dat er een belangen-solidariteit zal
komen in de geheele zakenwereld en
dat ouzo betrekkingen met landeo,
die onze producten oi ons geld noodig
hebben hen zal loeren, meer dan ooit
vrienden in hem te zien wier behoeften
wg op de juiste wgze trachten te
dienen. Onze nieuwe koopvaardij-
■cbepen, die door zommlgen gevroesd
zijn als moordende concurrenten, sou
den hulpvaardige bodems kunnen
blijken en veelgewenschts eu zeer
welkome dienaren van de gemeenschap.
Onze groote scheepswerven zullen zóó
opengesteld worden ten gebruike van
de wereld, dat zij reusachtig nuttig
zullen blijven voor iedere zeevarende
natie voor den herbouw van ver
nietigde tonneumaat, in den oorlog
brooddonken vernield".
In Amsterdam zou men zeggen
„Hij zelt wat*. Als 't waarheid wordt
ls het heel mooi.
Iu de Belgische kamer beantwoordde
de minister van oorlog deVlasmoehe
Interpellanten en verweet hun op dit
oogenbllk tweedracht te zaaien cn
alle Belgen eensgezind moeten z(jn.
Op hét dek werd, nadat de eerste
wacht gevallen was, het gewoel alge-
meener en levendigerhet zoo plotse
ling ovorvallen scheepsvolk viel aan
met het eerste, het beste wapen in
de hand
.Valt aanl Verraad 1 De Geuzen 1"
Vloeken Steunen Smeeken om
pardon.
Weer knielde Myga van Bergen,
terwijl de luitenant, het zwaard uit
de scheede rukkend, de kajuitstrap
opstormde. Op het dek struikelde h{
reeds over lijken en doodeigk ge
kwetsten. Hier was het een verschrik
kelijk gewoel en de triomfkreten
der Nederlanders es de vervaarlijke
Geuzenkreet.Liever Turksch dan
Paapsch', overtreffen reeds hot krggs
geschreeuw der zoo onzacht uit den
slaap gewekte Genueezsn.
En voortdurend nog klommen de
Geuzen als katten bjj de wanden der
Andrea Dorla omhoog. Da naburige
koopvaarders en kleine oorlogschepen
schenen ook overvallen te zijn, want
ook daar klonk krijgsrumoer, vielen
schoten en lichtten fakkels.
(Wordt vervolgd..