Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
LAGER ONDERWIJSWET.
K". 54.
Donderdag 8 Mei 1919
106' jaargang.
ABONNEMENT
Prfi* per kwartaal, in Gobi i 1,25
baltst Goes f 1,40.
Alzonderlfike nommers 5 cent.
Verschfist: Maandag', Woensdag
en VrfidagavoBd.
Uitgave Saaml. Venn. „Ooeseke Courant".
Biroctecr]: <1. W. van Barnereld
ADVERTENTIËN
va» 1—5 regels 75 cent, elke
regel ineer 16 cant.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
borekond.
Familieberichten 1—10 regel» i 1,50
Tijdelijke toesleg 20 o/Q.
Bewijsnummers 5 cent.
Advertantiën worden aangenomen
tot 12 uur «antrmiddua*.
Ingekomen is het Ontwerp Lager
Onderwijswet.
De minister is van oordeel, dat de
volgende waarborgen voor de deugdelijk
heid van het onderwijs van gelijke
beteekenis zijn voor het openbaar en
bijzonder onderwijs
a. De betere verzorging van de op
leiding van de onderwijzers en de ver
zwaring van de eischen van bekwaam
heid om in de lagere scholen te mogen
optreden.
b. De herziening van de inrichting
van het schooltoezicht.
c. De betere salarieeriug van het
onderwijzend personeel.
d. Het optreden van een onderwijs
raad als conseil de perfectionuement
voor de zaken van het onderwijs.
e. Gelijke regelen voor scholen van
openbaar en bijzonder onderwijs, in het
belang van de gezondheid en van het
onderwijs, omtrent den bouw en de
inrichting der schoollokalen en het
aantal daarin toe te laten kinderen.
f. de gelijkstelling in iedere gemeente
tusschen het openbaar en bijzonder
onderwijs ten aanzien van den leeftijd
der toelating van de leerlingen.
Tot de waarborgen, waarbij de
opvoedkundige zelfstandigheid van het
bijzonder onderwijs dient te worden
geeerbiedigd, de zoogenaamde gelijk
waardige behooren
a. De benoeming van onderwijzers
aan bijzondere scholen na vooraf met
den schoolopziener gepleegd overleg.
b. üe verbetering der rechtspositie
van de ouderwijzers.
c. De vaststelling bij de wet van de
eischen, aan welke het leerplan heeft
te voldoen, met dien verstande, dat de
aanspraak der gesubsidieerde bijzondere
scholen op vergoeding op grond van
de ondeugdelijkheid van het leerplan
slechts dan wordt verbeurd, wanneer
de afdeeling lager ouderwijs van den
onderwijsraad uitmaakt, dat het ten
opzichte van de wettelijke eischen te
kort schiet.
d. De verscherping van de bepaling
omtrent het minimumgetal leerlingen,
hetwelk een gesubsidieerde school moet
bevatten.
Het komt den minister voor, dat ook
de vraag over de eigenlijk e inrichting
van het onderwijs niet mocht worden
voorbijgegaan.
Een zevenjarige leertijd moet worden
ingevoerd voor de algemeene volks
school. Een overgangstermijn van drie
jaar wordt voorgesteld om aan de
gemeenten en schoolbesturen gelegenheid
te geven om de scholen hiertoe uit
te breiden.
Vervolgens komt het den minister
voor, dat in ons onderwijsstelsel het
u. 1. o., zooals dat in de wet omschreven
is, eigenlijk geen recht en reden van
bestaan heeft, terwijl daarentegen alle
termen aanwezig zijn om het ra. u. 1. o.
onderwijs te bevorderen door den gel-
delijken steun te veigrooten. Als derde
categorie wordt in het wetsontwerp
genoemd afzonderlijk onderwijs voor
kinderen met ziels of lichaamsgebreken.
Dit onderwijs draagt den naam van
//bijzonder onderwijs-». De handenarbeid
is opgenomen onder de vakken welke
worden opgesomd in art 2.
Wat de bevoegdheid betreft, acht
de minister de opleiding voor één
bevoegdheid wenschelijk, ongeveer
gelijkwaardig aan de hoofdacte. In
afwijking van de opinie der staats
commissie acht hij die niet noodig voor
onderwijs in alle klassen der lagere
school en voornamelijk niet voor de
beide laagste klassen.
Inzake de onderwijsbevoegdheid
verschilt de Minister nog op een ander
punt van de Staatscommissie. Deze
wenscht één enkele algemeen houdende
onderwijsbevoegdheid, die ook de
vakken Eransch, Duitsch, Engelsch,
wiskunde en gymnastiek zal omvatten.
De Minister wensebt echter het
afzonderlijk examen te behouden, het
welk de bevoegdheid geeft tot het geven
van onderwijs in de vreemde talen.
Wat de opleiding betreft is de
Minister van oordeel, dat de velerlei
opleidingsvormen moeten plaats maken
voor eeD enkelen, die een opleiding
tot minstens den 20-jarigen leeftijd
voor ééne bevoegdheid, welke in vele
opzichten is gelijk te stellen met de
bevoegdheid, die nu door de hoofdakte
wordt verleend. De eigenlijke vakop
leiding op die kweekschool dient te
worden begonnen op minstens 15jarigen
leeftijd en zich aan te sluiten bij het
onderwijs met algemeen programma,
gelijk dat aan scholen voor uitgebreid
lager onderwijs of aan hoogere burger
scholen met driejarigen curcus gegeven
wordt.
De openbare kweekscholen, naar
bovenstaand model ingericht, worden
rechtstreeks door het rijk beheerd.
Alleen zullen de gemeenten, welke tot
dusverre eene kweekschool in stand
hielden, het recht behouden die school,
mits gereorganiseerd naar het nieuwe
stelsel, te blijven exploiteeren.
De bijzondere kweekscholen ver
krijgen, wanneer zij ten opzichte van
de voorwaarden van toelating, leergaDg,
eindexamen, bevoegdheid der leeraren
enz. aan gelijke eischen voldoen, als
ten opzichte van de Rijkskweekscholen
zullen worden gesteld, eene officieele
erkenning dier gelijkwaardigheid van
Rijkswege. Haar wordt dus eveneens
het jus promovendi barer kweekelingen
gegeven. De kweekscholen, die hiervoor
in aanmerking ko neu, zuilen bij
Koninklijk besluit, den Onderwijsraad
gehoord, worden aangewezen.
Het spreekt vanzelf, dat, wanneer
het omschreven stelsel van opleiding
in werking zal zijn getreden, ouder
wijzers, die niet van een kweekschool
afkomstig zijn, tot de uitzonderingen
zullen gaan behooren. Niettemin moet
toch ook voor dezen, die zich, hetzij
door eigen studie, hetzij op andere
wijze, voorbereiden voor het behalen
der onderwijzersakte, de gelegenheid
hiertoe open slaan. Daarom zal een
Staatsexamen, in den trant als de
examens, bedoeld in de artikelen 12
en 123 der Hooger Onderwijswet, dit
stelsel moeten aanvullen.
Voor de opleiding der hulponder
wijzeressen, die in de bewaarscholen en
en de laagste klassen der lagere school
onderwijs zuilen moeten geven, acht de
Minister de geprojecteerde kweekschool
niet noodig. Daarvoor kunnen een
voudiger opleidiugsinrichtingen in het
leven woiden geroepen. Een vierjarige
cursus met bescheidener eischen voor
de toelating, en een onderwijs, dat de
vakken lezen en Nederlandsche taal
met elementair spreekonderwijs,vertellen
zingen, teekenen, spelen, handenarbeid,
kennis der natuur,-gezondheidsleer en
verbandleer omvat, benevens de methode
van opvoeding en onderwijs voor de
jeugdige kindereu, zou hier voldoende
zijn.
In het Miuisterieele stelsel blijven
drieërlei ambtenaren met de uitoefe
ning van het schooltoezicht belast
hoofdinspecteurs (in plaats van de
tegenwoordige inspecteurs), inspecteurs
(in plaats van de tegenwoordige
districts schoolopzieners), en schoolop
zieners.
Iu bijzonderheden denkt zich de
Minister de reorganisatie van het Rijks-
schooltoezicht, gebaseerd op dit stelsel,
ongeveer aldus
a. Vier hoofdinspecteurs.
b. Ten hoogste dertig inspecteurs.
Van dezen zijn ten hoogste negen en
twintig bestemd voor de even zoovele
inspectiën, waarin het land wordt ver
deeld, in aansluiting aan de tegen
woordige indeeling in zes en twintig
districten. Eén wordt aangewezen voor
het toezicht op de scholen van z.g.
buitengewoon onderwijs, namelijk de
scholen voor zwakzinnigen, doofstom
men, blinden enz.
c. Ten hoogste zes en zestig school
opzieners.
De vermeerdering der kosten voor
het Rijk wordt geschat op 7 miljoen
per jaar, waarvan 35 Rijkskweekscholen
een bedrag van f3,400,000 moet wor
den berekend.
De aan de gemeenten op te leggen
financieele lasten zullen ruim 7 miljoen
per jaar bedragen.
De verdeeling der uitgaven ten be
hoeve van het lager onderwijs tusschen
het Rijk en de gemeenten overeen
komstig het stelsel van he wetsontwerp
brengt derhalve aan de gemeenten eene
verlichting van lasten tot een vermoe
delijk bedrag van f 8.2 miljoen per jaar.
Aan de memorie van antwoord van
den minister op het voorloopig verslag
betreffende dit wetsontwerp ontleenen
wij nog het volgende omtrent de onder
wijzers wedden.
Het aanvangssalaris der onderwijzers,
dat volgens het oorspronkelijk ontwerp
in de onderscheidene klassen van ge
meenten f900, f870, f830, f800 en
f 760 zou bedragen, wordt gebracht op
f 1000, f960, f920, f880 en f840.
In de plaats van een toelage van
f 40 voor ieder kind boven de twee en
daarnevens eene tegemoetkoming van
f 50 voor de gehuwde mannelijke onder
wijzers boven 28 jaar, wordt voorge
steld eene weddeverhooging van f 40
voor elk kind.
Het tarief roormJe jaarwedde der
hoofden van scholen; ia in overeenstem-
ming gebracht met de wijziging in de
bezoldiging der onderwijzers.
Muitenlaad.
Stroomingen.
De golven dar ntonsahelfika harte
tochten, dte de voorgaande dagen
hoog opsloegen, vangen than» aan te
bedaren onder den oit« van het koel
verstand, terwijl ook da .roode" vloed
verloopt sta oen kalmer g«fi over de
door commantnme geteisterde land-
Btreken sehfiM ta zullen komen. Het
1* wel merkwaardig, hoe hier tsn
•lotte slis» weer op afin pootjes terecht
komt.
Er Bestaat een poppetje van cellu
loid, waarin een looden kmkkcr, en
hoe „men ook tegen dat popje slaat en
daw's, het r(jcs altfid weer op. De
naam duikelaar" ii elgenlfiz een heel
verkeerds, want dat dost danken aan
wisselvalligheid, terwijl toch steeds
standvastig het popje staat" ea niet
omver ts werpen ls. Met dat dnlkei-
aartje fes-doelen wij neen, uiet
Fosihuma, teherpzlnnlge lezer, die
dankt dat wfi uit do sloot dor ver
getelheid weer do oudo Posthui»» koe
gaan opduikelen, met dat poppetje
oedoelen w(j de democratie, dis steeds
weer veilig en wel op haar pootjes
neerkomt, ondanks het gedoe der
communisten.
In Daltsehlacd neemt de regeeriug
met den dag in kracht en aanzien toe.
Noshö regeert met Ijzeren hand en
't is alsof het moede volk verheugd is
den greep van den sterken mau te
voelen. De «partusisten schuiten weg
en haa invloed vermindert mat den dag.
In Miinchen afin de rsgaarings
troepen door de burgerbevolking, die
bulten zlchzslven was van vreugde,
ais de verloren zoonsa ontvangen.
De bnrgarfi zalf hielp dapper mee om
de communisten da stadnittedrfiven,
wel een bewfis hoezeer xe de zege
ningen van da bestuurders der Raden
republiek op prfis stelden.
In 't geheim was een burgerwacht
gevormd en doze, beuevens de man
schappen van het garde Infanterie-
raglmant kwamen juist op het moment
waarop de regeerlngstreepen in het
zicht waren, ia opstand. De commu
nisten varmoordden, toen xe zagen
dat de bom voor hen verkaard sprong,
de gijzelaars, die xfi xich hadden ver-
sebats, an bij wfizavan contra- beleefd
heid,heelt Hoffmann'sregaeriog beloofd
met de gevangen genomen leiders
der Spartaclëra op dezelfde wfize te
werk gaan, wat oen prettig vooruitzicht
voor da gevangenen lts. Het Mflnehener
avontuur zal nu spoedig tot het
verleden behooren, wanneer straks
de laatste SpartaelSr zijn hoil In de
vlaoht heeft gexooht, sullen regeerlngs
troepen en burgerfi ban overwinning
vieren en het gemeste kalf slachten.
Da democratische rogaetiag 1st Dnitneh-
land heeft aan hetgeen hier hoeft
plaats gehad een grooten moreeien
steun. Het optreden der Pruisische
regeeringstroepen tegen het Comma
nisme in Beieren heeft een voorspoedig
verloop gebad.
Ook in Hongarfio ziet het er voor
de revolutionnalre Baden-regeering
niet bfisonder rooskleurig air. Uit don
heksenketel, die Hongarije thans ls,
komen de meest tegenstrfidige berleh
ten. De Weensohe bladen malden, dat
de leiders der RadoDrepnbllek alleen
nog maar belangstelling hebben voor
het vraagstuk, hoe a(j or het handigst
tuischenultxullen knijpen. Een bericht,
dat de voorwaarden der geallieerden
waren aangenomen, dat de Baden
regeering zou capltuleoren, de wapenen
en munitie zouden worden uitgeleverd
en Boedapest door do geallieerden zon
worden bezet, werd onmiddellijk weer
tegengesproken. Er schijnt echter wel
een hevig onweer te broeien, misschien
ls hot reeds losgebarsten. Ook hier
zal het democratische poppetje wel
spoedig weer overeind staan. De leiders
dar Hongaarsche communisten binden
tenminste al ln en de toon, welke uit
de woorden van den volkscommissaris
Pogaog klinkt, is een geheel andere
dan die, welke uit Bel» Kun's parade
speech werd gehoord. Pogang zeido
in een onderhoud met een medewerker
van het Hon. Kor. Bar. o. a.
,Het is niet waar, dat ik het bloed
der bourgeoisie geëïscht heb. Waar is
integendeel, d&t lk gezegd heb, dat de
bourgeoisie «en royalistische tegen
revaia.ie meukt; on die zullen wfi,
ook bloedig, onderdrukken. Het ls
niet waar dat lk, welk persoonlijk
schrikbewind ook verlang. Ik beo selfs
beslist tegen iedere persoodfike ver
volging en ik val de bourgeoisie uiet
aart iu op zichzelf staande personen,
doch enkel ab klasse. Met oen beroep
op mijn geheels verleden als man vau
literatuur en wetenschap protesteer
ik ertegen, dat men mij als een bloed
dorstig beest voorstelt. Ifcweuscheer,
krachtige en vastberaden klasaepoïltiek
tegenover de bourgeoisie; maar daar
entegen wil ik dat tenopzlchto van de
aisonderlfika personen objectiviteit kal
worden betracht en dat or tegenover
iedere vtonw er, elk kind mocach-
llovend zal worden gehandeld, tot
welke klasse ook mogen behooren."
Nader commentaar ls o rerbodlg, het
ls ja reinste ,Es 1st nicht wahr'
methode. Tegenover deze ontkenning,
die wfist op een verandering der
politieke strooinlng in Hongarije,
staat het mobilisatie bevel, dat dn
regesting te Boedapest heeft ubge
vssardigd ,tot redding van de prole
tarische revolutie". Er schijnt dus
toch iets te redden te sjjn en dit wjjst
op de govaarlfike positie, waarin de
radenrepubliek verkeert. De arbeiders
zijn bard van hun werk weggeloopsn
en hebben hua werktuigen omgesmeed
tot zwaarden.
In Wesnen hebben Hongaarsche
officieren vs. - het oude regtome een
pracht van een operettastreek uitge
haald, die eenlgszlns aan hot goval
van Köpenlck doet denken. Deze
officieren drongen in het gebouw
waar de belde hooge hosren gezanten
der Hosgaaroche radenrepubliek
zetelden, maakten zich meester van
de twee etom verbaasde heeren en
brachten bon naar een Franolsk-suer
klooster, waar de monniken dus voor
'teerst bezoek kregen van den coin-
munistiachan duivel. Een humorlstl-
scher vsrbifif had voor deze gezanten
wel niet kunnen worden uitgezocht.
Toen Bel» Kun nfidig de Oostenrfik-
sche regeering opbelde om te vragen
hoe of dat toch zat met zijn gezant
schap, antwoordde de Ooitenrfikache
ragoering (had deze misschien een
oog dicht geknepen f) dat xjj van niets
wist, maar ds zaak oogenblikkelijk
zou onderzoeken.
Natuurlijk kon zij geenszins dul
den, dat togen hst gezantnohap van
den besten vriend Kun Bela iets
werd misdreven. En nn zfin de ge
zanten bevrfid au heeft ds politie een
reeks personen in hechtenis genomen,
waaronder verschelden officieren. Maar
toch was 'teen oogenbllk leuk!
Zondagavond was het kroonraad te
Brussel. Da koning was er, en ook
zfin ministers behalve twee en ook
«fin ministers van staat behalve twee.
De koning liep met grooto passen de
xaal op en neer, de handen op den
rug, het hoofd voorover. ,Zle je nog
niets komen* vroeg hfi aan een der
heeren. -Neen, sire." Men wachtte,
men zei geen woord. Daar ineens
sprong de deur open en hijgend rolde
de minister Paul Hijmans, zoo uit
Parfia teruggekeerd, binnen. Een
gemompel van voldoening begroette
hem. .Heb je xe daar eens flink de
waarheid gezegd vroeg de koning.
.Nou, of ik," hfigde Paul. Men schoof
een stoel bfi en ds koning schonk
hem eigenhandig een glaasje water te.
.Vertel nu eens gauw," zei de koning.
.We krijgen 2V> milliard te goud of
goederen, zoo als u verkiest. Duitsch
land zal gedurende tien jaar acht
millloon ton steenkool per jaar moeten
leveren. Duitsch Oost Afrika zal door
de groote mogendheden worden be
stuurd en daar zijn wfi ook bfi, dan
krijgen wfi nog Malmédy en Eupen
onder voorbehond van een volks
stemming binnen drie jaar en het
Duitsche gedeelte van het Hertogen-
wald." Vol verwachting hield hy op.
Eon stilte. ,En het geld?" vroeg de
koning. .Geld?" .Ja, da zes milliard
mark die ln België in omloop
waren en die wfi tegen een koers van
fr. 1,25 hebben opgekocht
,Dle krijgen we niet', zei Paul,
want dat vonden de Engelsehe koop
lui toch zoo'n stommiteit van ons".
.Tsekenen we?" vroeg de koning.
En omdat Italië er niets geen voordeel
van had gehad met van do conferentie
weg te loopen, besloot men te teekenerf
De Duitsche pers is verontwaardigd
omdat zoolang gedraald wordt met
het overhandigen van de vredesvoor
waarden aan do Duitsche delegatie.
„Moesten wfi daarom zoo vroeg komen,
om ts wachten vraagt een der
bladen en een ander noemt het een
vresBeljjk onbeleefde hsndelwfizo van
de Entente. In plaats van het op
prfis te stellen, dat den afgevaardigden
niet de gelegenheid wordt gelaten om
zich te storten te den poel van licht
zinnige genoegens, die voeren naar
het verderf, roept men ach en wee
omdat de afvaardiging vrfiwel zit opge
sloten en deTAgllgeBnndsehauklaagt:
.Do behandeling, die onze afvaardiging
tot dusver ondervonden heeft, ts on
waardig. Zfi werd als een gevange-
nentransport naar Versaillet gebracht,
wordt daar als onrein van da aanra
king met de overige wereld afgesloten
en haar moet blfikbasr nadrukkelijk
het bewuetsfin worden ingeprent, dat
zij niet wordt beschouwd als een
deputatie van een rechtsgelfika, hoewel
tot dusver vijandelijke natie, maar als
een afvaardiging tot boetedoening,
aan wie de door de entente voor de
misdaad van haar volk vastgestelde
straf zal worden meegedeeld."
Ondank li toch steeds 's werelds
loon 1
Binnenland.
Een ttlegrafitche eiich.
De .Trlbnne" meldt, dat het partij
bestuur van de communistische psrtfi
een telegram naar de ministers van
justitie en landbouw heeft gezonden
waarin wordt geëlscht: onmiddellijke
invrfiheidstelliog en heratol te hun
werk van de 12 of lSZaid-Llmoargscha
mijnwerkers, die uitsluitend wegens
lidmaatschap Communistische Partij
of op vermoeden daarvan gearresteerd,
van de kostwinning van hun gezinnen
berooid zfin en bedreigd worden met
uitzetting.
Militaire tact.
Het .Deventer Dagblad' van Zater
dagavond maakt bekend, dat het een
bepaalde soort Ingezonden Btnkken
op last van het Militair Gezag niet
mag opnemen en wegens den staat
van beleg genoodzaakt is, zich aan
dit verbod streng te honden.
Naar wfi vernemen, heeft deze
kennisgeving betrekking op het feit,
dat de garnizoen:-commandant met
opheffing van het blad heeft gedreigd,
Indien het nog eens, zooals Dinsdag
j.l.a een ingezonden stak plaatste,
waarin den arbeiders werd ontraden
zich bfi de burgerwacht aan te sluiten.
Het stuk was onderteekend door den
heer H. Boehers, voorzitter van den
Deventer Bestuurdersbond, en bedoeld
als antwoord op een ander stuk,
waarin aansluiting bfi de burgerwacht
werd aanbevolen.
Noordzeeharing.
Tot 1 Juni mag 80 pet. van da
Noordieeharteg der vangst 1919 wor
den uitgevoerd.
Pertonalia,
Mr. A. L. E. ridder de Stuers, bui
tengewoon gezant en gevolmachtigd
minister van Nederland ta Parfis, ls
overleden. De Franscho regaering
heeft aan de Nederlandsche haar
deelname betuigd.
Het brood.
De minister van landbouw, heeft
met Ingang van 16 dezer
1. ingetrokken ds maximumprijzen
voor wittebrood, brulo brood en rogge
brood, benevens den maxlmum-kleln-
handelprfis voor regeeringsbloem
2. Bepaald, dat regeeringsbloem
voor de fabricage van producten, die
verkrijgbaar zfin tegen Inlevering van
bont van wlttebroodkaarten, xal wor
den verstrekt tegen' den prfis van
f40 per 100 K.9. boordvrij, spoorvrfi.
3. Bepaald, dat de verkoopprijs
voor gemeenten, bedoeld in art. 3
der Dlstrlbntlewet 1916, van regee-
rlngsmeel te alle gemeenten, waar de
pifis thans lager dan f10 per 100
K.G. is, xal worden gebracht op f10
per 100 K.G. boordvrij, spoorvrfi,
terwfil hoogere prfizen blfiven ge
handhaafd, met dien verstande, dat'
dexe hoogere prfizen ook zullen zfin
boordvrij, spoorvrfi.
4. Bepaald, dat de verkoopprijs
voor gemeenten van rogge en rogge
meel xal bedragen resp. f 13,50 en
f 14.25 per 100 K.G. boordvrfi, spoor
vrfi.
Door deze regeling zal voor de
bakken het meel duurder worden en
zullen de broodpifizen ttfigen. Ver
wacht wordt, dat het wittebrood zal
komen van 36 op 43 Vi cent, het
brutebrood van 12ifc op 16i/s centen
bet roggebrood van 14 V» op 16 Vi
cent; alles per KG. De mogelijkheid
is echtor niet buitengesloten, dat de
onderlinge concurrentie der bakkers
de prfizen weer zal drukken.
De distributie van brood van Bfiks-
wege is hiermee vervallen, uitsluitend
de grondstoffen voor de broodberelding
