N°, 49
Zaterdag SO April 1919,
106e jaargang,
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
EEN VONMIS.
FEUILLETON,
DE ZWARTE GALEI.
ABONNEMENT
PfSs per kwart»*.!In Goes f 1,25
bulten Goes f J,40.
Afzondarljke nummert 5 cent.
VeriehjntMaandag-, Woensdag-
an yrSduguvoad.
Uitgave Ncaml. 'ff.na. „Goesche Courant''.
COURANT
DirecteurO. W. vaif'Bsriieveld.
ADVBBTENTIËN
van 1—6 ragel» 76 coat, elke
regel maar 15 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 1—10 regel» f 1,50
Tijdelijks toeslag 20 0/0.
Bewijsnummers 5 cent.
Advertentiën worden aangenomen
tot 12 uur voorntiddage.
Het rapport der legercomuiissie dat
ouder den titel Waarneming bij de ge
mobiliseerde Landmacht onlangs is ver
schenen, houdt een scherpe beoordeeling
in van het oude regime, ondanks de
afzonderlijke nota van de heeren Duij-
maer en van Vuuien die zich niet in
alle opaichten kunnen vereeuigen met
de critiek welke in dit verslag is uit
geoefend. De commissie stelde zich ten
doel een oordeel te vormen omtrent de
resultaten welke met de geldelijke en
persoonlijke lasten, ten behoeve van de
verdediging van het land op de inge
zetenen gelegd, tijdens de mobilisatie
waren bereikt.
De commissie vangt aan met de ver
zekering dat het op voet van oorlog
brengen van de landmacht een bevredi
gend verloop heeft gehad.
Een neutrale verklaring, waarin de
waarde van het woord bevredigend
afhangt van de verwachtingen welke de
beoordeelaar ten aanzien van de mobili
satie koesterde en die bovendieu veel
van haar waarde verliest door de toe
voeging dat de commissie zelf geen
gelegenheid heeft gehad zich hiervan
te overtuigen, doch uit ingekomen mede-
deelingen dezen indruk heeft gekregen.
Ten aanzien van de mobilisatie van de
levende strijdkrachten zouden wij de
ineening der commissie wel kunnen
onderschrijven, met het doode materiaal
was het na vier jaar mobilisatie nog
lang niet in orde, wat ook blijkt uit
bet. vervolg van het rapport.
Op grond van de hooge eischen welke
het ambt van opperbevelhebber stelt
aan den bevelhebber, aclit de commissie
bet een fout dat de opperbevelhebber
in zijn functie van chef van den generalen
staf werd gehandhaafdook wijst zij
op den grooten achterstand in de ad
ministratie der corpsen, en klaagt er
over dat verschillende door haar aan
bevolen maatregelen nog niet in toe
passing zijn gebracht.
De commissie schijnt nog niet gewend
le zijn aan den tragen slakkengang
waarmede men op de militaire bureau's
gewend is de zaken af te doen, eerst
wanneer door den rijstebrijberg van
papparassen is heengegeten wordt lui
lekkerland bereikt, en wij vermoeden
dat de voorgestelde verbeteringen
midden in dien berg zijn blijven steken.
Ook over het aantal wisselingen in
betzelfde commando, wordt in het
rapport een hartig woordje gesproken
en terecht, vrijwel op geen enkele post
was de. commandant aanwezig die daar
in oorlogstijd het bevel zou moeien
voere*. En bij 2e mobilisatie zou het
aantal mutatie's legio geweest zijn.
Verder komt de legercommissie tot
de conc'usie, zij het dan ook onder
het voorbehoud dat er internationaal
politieke gegevens kunnen zijn, welke
haar niet bekend zijn, maar die haar tot
een ander oordeel zouden kunnen
Geschiedkundig verhaal.
Naar het Dultich door
B. BOEKMA.
Op der. 20 Augartaa 1585 beatond
het handelshuis Van Bergen en Norrii
nog iu volle kracht en groot aanzien
op den 27ste«£ dier maand na de
capitulatie, welke de stad met haren
machtigen veroveraar, prins Akxan
der van Parma, had gesloten, werd
de firma ontbonden. Alexander Far
nese deed mei een schitterenden stoet
sjjn intocht in de gewonnen veste;
Norrls verliet haar met z{n tienjarig
zoontje en een zeer groot aantal
anderen, die zich aan Spanjes macht
niet wilden onderwerpen. Michael
van Bergen bleet met ign zesjarig
dochtertje achter. Zoo handelde elk
der compagnons naar zijn eigen aard
do ondernemende, opvliegende Norris
en de bedeesde, ljjdzama Van Bergen.
De een trotseerde het noodlot zoo
lang mogelijk en verliet, toen de
s'.rjd beslist was, deze plaats, om
den strjd opnieuw tb beginnen. Do
andere schikte slch naar de omsta»
■rtasdighsden en leed geduldig wat
hij niet kon veranderen.
Dat echter is sinds lang voorbfj
brengen, dat het gewenscht ware ge
weest het percentage der bijzondere
verloven belangrijk te verhoogen, of
meerdere lichtingen tegelijk met onbe
paald klein verlof te zenden.
Hoe jammer, dat dit rapport zoo
laat verschijnt, zoo ongeveer als mos
terd na den maaltijd. Nu is het leger
reeds grootendeels' gedemobiliseerd en
kan geen partij meer worden getrokken
van de nuttige wenken die hier wor
den gegeven.
De gewichtigste vraag welke de
commissie zich gesteld heeft is wel
deze, of 's lands weerbaarheid gedu
rende den tijd van oorlogsgevaar ver
trouwen heeft kunnen wekken of niet.
Met de beantwoording van deze vraag
staat of valt het regiem der legerleiding
gedurende de mobilisatie, staat of valt
ook het oude systeem, dat thans schijn
baar wordt vervangen door een meer
democratisch. De commissie aarzelt in
deze niet. Zij zou zich niet verantwoorde
lijk achten bij ons volk de overtuiging te
helpen bevestigen, dat Nederland het
dreigend gevaar met vertrouwen in
zijue weerbaarheid, heeft kunnen tege
moet zien. Daarvoor bleek het benoo-
digde voor de mogelijkheid van vol
harden in den weerstand tegen modern
geweld te zeer met hetgeen was
voorbereid te spotten en waren de
tekortkomingen in onze defensie te
omvangrijk.
Er bleken bij de mobilisatie aan
zienlijke tekorten te zijn aan goed
gesehut en aan munitiën, onze troepen
hadden veel te weinig mitrailleurs
het vliegwezen en de autotractie lieten
nagenoeg nog alles te wenschen de
kustverdediging verkeerde in een ver
ouderden staatde weerstand onzer
forten zou onvoldoende zijn gebleken
de landweer was nog hoogst gebrekkig
geëncadreerd, terwijl de approviaudee
ring ten behoeve van stellingen en
leger ons reeds na een lutte aantal
weken ten eenenmale afhankelijk maakte
van aanvoeren uit het buitenland.
Had ons land, op den voet als dit
met Beigië het geval is geweest, iu
Augustus 1914 aan een overval bloot
gestaan, dan zou de toestand van onze
weerbaarheid, oudanks het vele, dat
daarin gewaardeerd kan worden en
ondanks den opgewekten geest van
volk en leger, geene waarborgen tegen
eene overweldiging hebben kunnen
geven.
Na dit oordeel te hebben gelezen,
schreven wij boven dit artikel „Een
vonnis", want ondanks de verzachtende
omstandigheden, die de commissie naar
voren schuift, door de vraag op te
werpen, of het zich verschaffen van
zoodanige waarborgen ligt binnen de
grenzen van een klein land, meenen
wij toch dat het Nederlandsche volk
en haar vertegenwoordiging de Tweede
Kamer niet de belangrijke oorlogsuit
gaven zou hebben gevoteerd, indien zij
had geweten dat daarmede slechts een
zoo pover resultaat zou worden bereikt.
In elk geval zou zij, zoo zij dit had geweten
een radicale verandering hebben ge
wenscht in de verouderde, versteende,
bureaucratische wijze van bevelvoering,
Jan Norris an Myga van Bergen,
de kinderen der een» soo beroemde
firma, vragen itu onze opmerkzaam
heid,
Ia welk een jammerlijke, verwoeste,
{lelijke wereld hadden deze beide
armen het eerste levenslicht aan
sohonwd! Hoe vaak wat-en niet de
wiegeliederen der moeders door het
bnlderes van 't gsBchut, n&by en
verre, verstomd Hoe vaak hadden
niet de vaders hun lievelingen van
hunne knieën moeten neerzetten, om
dat het lulden der stormklok es naar
buiten riep, op de wallen of op het
raadhuis.
Arme kleine schepsels 1 Nooit had
den se, als andere, in minder gevaar
volle tijden geboren kinderen in
schaduwrijke bosschen, op groene
welden kannen stoelen en ravotten 1
Nooit hadden ie van de blauwe koren
bloemen en de roode papavers, dia
tueschen 't koren groeiden, kransjes
kunnen windenwant in de bosschen
zwierven de troepen van Zjja konlnk
lijkt Majesteit of de wilde benden
der Boichgeasen rond en op de groene
welden sloegen Spaansche legere,
Duitiehe, Franiche, Engeliohe, ItalL
aansoho huursoldaten en de benden,
in dienst der Staten en van den prins
van Oranje hunne hutten en tenten
op. Nog voor de gouden vrucht rjjpte,
en de roode en blauwe bloemen bloei
den, vielen de korenvelden aan de
paarden der rondtrekkende troepen
zou zij mannen van erkend organisa
torisch talent aan het hoofd der ver
schillende takken van dienst hebben ge
roepen.
De commissie geeft als haaralgemeeuen
indruk weer, dat met de voorhanden
en gaande weg ter beschikking gestelde
middelen veel is voorbereid wat aan het
defensief vermogen der stellingen ten
goede is gekomen. Wij zouden willen
vragen: „Is dan niet «Hesgedaan wat
mogetijk was „En waarom niet P" In
dezen laat het rapport een gevoel van
onbevredigdheid achter, een gevoel als
of wij voor ons geld geen waar gekregen
hebben.
Huitenlan d.
ApiPil-buiesa.
De gevoelens au gedachten dor m«a-
tchcis drijven togen alkander !n als
Aprilbuieo, «f en ton hoort ma» hst
gerommel van den donderbat on-
wssrt, en seostis wasr,esr de wolken
opssn stooten, een bliksemflits door
hot swark zigzagt, zoo flitst als do
mooaingen in botsing komen plotse
ling esn vlammend woord, aan fa!
vorwyt of oen brandende oproep.
Maar gal{k da natuur wear tot
kalmte komt, het weer omslaat het
Bonnet ja schijnt of een druilerige
regen naar beneden zevert, zoo ver
anderlijk. Is ook de stemming van aan
congres en de uren van vertoüng
wisselen af met uren van onrustige
nervositeit.
Op hat congres dat da Belgische
socialisten to Brussel hebben gehou
den is bat nog al vrtj kalm toegegaan.
Het Bolgiseie volk opgewonden
door de koortsen die de pijnlijke
siagen van dsn oorlog verwekten,
huilerig en dreinend als een zlak,
oververmoeid kind, schijnt langzamer
hand tot kalmte ts komen, en zal
wanneer de lichaamszwakte door
krachtige voeding is hersteld, wel
weer het oude worden.. Natuurlijk
lngdo de socialistische minister Van
der Velde den nadruk op de ondeel
baarheid der Internationale. Er ls
maar een ocvervalscht sehte, voor
den van het eoatró smerk. Tegen
woordig wordt esn tweede exsmplasr
v-sn de Internafioaalsi door de firma
Lenin In den hendel gebracht, mtar
dit ls minderwaardige namaak, men
aU op zijn hoede.
Een congres zonder resolutie zou
geen congres zjju en daarom werden
in de laststo zitting drie moties aan
genomen wasrvau do eerste de meest
belangrijke is. Zij luidt als volgt:
.Het congres bevestigt met moer
energie dan ooit zijn vorige besluiten
nopens het recht der volkeren osa vrij
over huu eigen lot te beschikker: es
bevestigt opnieuw uitgesproken vy
audlg te zjjti aan alle annexatie door
geweld. Anderzijds, overwegende,
dat msa het go ral moet voorzien dat
de Luxemburgers in volledige onaf
hankelijkheid tot hunne verseaiglog
met België besluiten, verklaart de
Belgische arbeiderspartij slch bereid
1» alt geval «en systeem van vereo
niging voor ts staan, dia aan cr.sa
broeders on vrieudsn zou veroorloven
in hot kader van dan Belgischen staat
een groot en veelomvattend zeifbe
stuur te genieten.'
Dsze woorden zijn zeer geschikt om
ten deel. Waar ergeni was eea rustig
plekje te vinden op dezen platgetreden
bodem, dier. de koning van Spanje
zijn eigendom noemde Ia de nauwe,
donkere straten der stad Antwerpen
achter de hooge muren, wallen en
torens van Paciotti hadden de arme
kinderen hue speelplaatsen, dia vaak
genoeg onveilig en gevaarlijk waren.
Heel dikwijls toch veranderden de
woningen der burgers lu kerkers,
waarin de bewoners zich zelf opsloten,
om zieh ta betehutten tegen den
overlast van buiten.
Dus moesten dez i kinderen een heel
andere voorstelling van het laven
krijgen dan andere, die onder esn
gelukkiger gesternte waren geboren
en menige schoons bloem werd door
de duistere, koude wolken, waaronder
hunne jeugd, werd neergedrukt, in
don knop verstikt en vernietigd
Hoe dikwijls niet hadden Jan en
My ga, gedurende de lange belegering
van den hertog van Parma, turende
door do ruiten, waarvoor »S hun
bonte poppen en dieren haddon op
gesteld, den oorlog met al zijfie ver
■chrlkklngen door de straten voorbij
zien trekken.
Een paar zouden Jan en My ga
worden, zoo hadden het de vaders
en moeders, toen de groote firma nog
bestond, bepaald; doeh toen de eapi
tulatie tnsschen Alexander Fames# en
de stad was goteekend, had Jan
Geerde» Norris het trouwverbond
ons, Hollanders, de bekende riem j
onder het halt te steken, zoo dit nog
noodig mocht zijn, en alle annexatie-
vfbm eens en voor «ltyd te verdrjjveü.
De vergadering was bezield door den
geest der verzoening, wat bljkt uit
het fait, dat eec der afgevaardigden,
die zich het woord „boete' liet
oïïtvallea, wie spreekt eb ook rog
vso Dultscher, zich b{a» door zjjn
partijgeaootsn bj den kraag zag ge-
grepen ati uit o.e vergadorsasl ver
wilderd, Esss gunstig teeke® 1 Hal?,as
het sanige, want fel woedt ia België
de ru-fd iuasabea Wak-n en Vlamingen,
flullebroek's Tineke Va» Heule stsst
al op dep Index.
Daarentegen verscheen van Tsjlti
getia, den Rarslseheu volkscommissa
ris voor butteriisRdscho as,ken eea
vurige oproep gericht a»n ds arbeiders
dor Eacaatalsndeo. Ia deze «-trjjdkreo*.
is het onweer nies van ds iacht. Ds
bosrat, en arbeiders van Rusl»,n-i
eullan do wapenen nies neerleggen
alvorens de vijanden dor revolutie
zjj 3 j vernietigd. Do vijand*1:, sjjn de
Eateiaïsl&adeii. Dam, slim als rij J{j
zenden zslve gssn troapau meer, maai'
laten d» westelijke barea van de
eerste Rzden-ropubllek d® kastar-jas
uit het BolfjawlMiachs vuur hals»,
althans volgens onzen voikscommts
naris. Laat u rlel In de luren lsggeo,
rorpt h{| uit, door de madodeslicg dat
de Entente voedsel naar RusUnd zal
zendes. Dat ia er nog lang niet, dat
is een poging om u, Entents-proleta
riaat met een kluitje in het riet te
sturen.
Op al deze beweringen ktttmen de
geallieerden werkelijk gsea eater
antwoord geven dsn door spoedig
een flinke partij Atuerihsuutseh spek
voor de jeukende Runskche magen
te zendenal» de mod hat hoogst is,
schreeuwt Tsjltgerln hst hardst, een
hongerige vogel rpnrt w{d z{n bek
open.
Ook Hongarije begint ia een be
nauwden toestand te geraken. Niat
alleen vormen de omringende landen,
Bohème, Servië on Roemenië een
knellenden band, waaraan ds Eat-jnte
ijverig trekt, teneinde do part? van
Bela Kuu den adem te benemen, maar
ook In den boezem der radenrepubliek
schijnt alias geenszins païs en vrcê
te zijn en lfkt een optreden dsr
an'.I-bolsjewisten aanstaande te zijn.
De ex bourgeoisie Is tenminste de
vertwijfeling neb?, als sr geen luister
aar» in de buurt zijn klaagt zij steen
en been over da revolutlonnaire over-
heerschmg en 'tis bekend dat esn
kat dis in het nauw gedreven wordt
rare sprongen kan doeD. De groote
keel, welka de leiders der Commn
nisten op de laatste bijeenkomst hebben
opgezet, mosat waarschijnlijk dienen
om de toekomstige tegenstanders
schrik aan te jagen. Zoo dit al eist
ie bereikt, dan is toch een ander
restzlta&t het gevolg van da daverende
redevoeringen geweest.
Het ïnailsljjde:: van de Daily Herald
is !n hooge mate opgewekt. Dit blad
schrjjf; n.l.
,De Hongaarsche sovjetrepubliek
vecht om ha .r bestaan tegen den
Roemeanachen inval. Do Hongaren
sjja volkomen overrompeld; zij haddei
de sanding van generaal Smuts opge
vat als een bewijs, dat de geallieerden
vrede met hen wilden. Nu worden ze
zonder een woord van waarschuwing
overvallen.
Voor dazen nieuwen oorlog tagan
Hongarije ie geen enkele verontschul
diging ta vinden. Het ls een poging
mst voorbedachten rade om da socia
listisch» republiek Hongarije te wor
gen. Da fiongaMvehs eowjstrsgecrlc g
hoeft die poging op gesn enkel» w§se
uitgelokt; zij heeft geen. leeningen
ongeldig vertelaard en geen buit-en-
midsoh eigendom in beslag genomen.
Zij heeft bezadigd en mot goed
gevolg ds nijverheid op loeialistl-
teko leest geschoeid. Nu vecht zfj
voor heat- bestaan tegen een der meest
reactionairs regoeringen. in Europa".
Vrede gosn vreds wel vrede,
dei ParijzsnaaK ïSjn aan het knoopen
tellen ons te wetsn te komen of de
Dultichars, al» ze eenmaal in Versailles
zijn aangiskomeE, hat vardrsg al
dan niet sullsu toskanen. Ook de psrs
maakt zich reeds zttruwaehtig, sü
heeft dsn ook door ta inflasneesran
op ds publieke opinie ear- groote ver
antwoordelijkheid op zich geladen en
de stemming, die om da conferentie
hsngt, geweven. Zij voelt sen weinig
plankenkoorts bij het r-.sösron dsr
groote gobourtenls. De Temps schrijft
zser terechts .Naarmate de vrede
n:.bij komt, onderscheidt men dalde
igker ds onvermijdelijk» kiemen van
oorlog, welks hjj inhoudt.'
Jawel, maai- aart deze kiemen heb
ben dan toch ds Contralet! ia 't geheel
geea schuld, daar zij tot nog toe
niets te zeggen hebhess gehad over
da bepalingen in het vradosverdag.
Ook de gemoedsrust der Psrijis-
naari li geschokt en om hen een
kalmesrer.d drankje t» geven maken
do blsdsn propaganda voor aan hecht
verbond tusscheit Frankrijk, Ecgoland
en Amerika.
Desa Triple Alliance buiten den
Volkerenbond is niet wel dankbaar
0 i zou ean hevig échec beduiden van
Wilson's principes.
Zulk een Innige^ verhouding zou
irderdaad een klem, neen een oorlogs
epidemie vormen, zou werken als een
spiytzwam tueschen de naties en alle
hoop op ean gelukkiger toekomst, op
een tijd waarin ar geen oorlog meer
zal zij a, den bodem inslaan.
Aangaande;'de kwestie van Fiume.
hoeft president Wilton volgen» hst
persbureau der Vereenigde Staten ean
verklaring afgelegd, die de verwach
tingen darIt»llanoE[gehcel den bodem
Inslaat,
Wilson zegt dat, wanneer Fiume
aan Italië sou worden toegekend, deze
haven in hes bezit van een mogend!
beid zou komen, waarvan de souve
reiniteR, zoo die er gevestigd werd,
van zelf vreemd en volstrekt niet in
heemseh noch overeenkomstig het han
dels en nJverhsiclelaveD dier streken
zou schijnen, welke deze haven moet
dienen.
Dit ia zoo duidelijk dat Orlando
boos naar hul» wil gaan, (wanneer het
de heeren nist meeloopt roepen »ij
om hun rijtuig) Lloyd George houdt
hem echter nog aan een slip van z{n
jas vast).
De l verantwoordelijkheid
«OOI* den oeeiog.
Het rapport dsr commissie, die is
benoemd voor dat doel, is aan de
afvaardigingen overhandigd. Dat dit
rapport tet «en verzietlgèisde concla
ven zijn Kooatjs met het dochtertje
van zijn compagnon verbroken. De
echtgeuootes der beide kooplieden
waron toen reeds belden overladen.
Den 27 Augustus 1585 werden de
kinderen van elkaar gescheiden en
ds tiezjarigo knaap, het seajarlge
meisje weende bitter maar 't was
Immers oorlog en die scheidt nog wel
veel verschrikkelijker minnende har-
ten. Niemand twijfelde er bovendien
aan, of da beide kinderen zenden
huuDIo jeugdherinneringen wel spoedig
vergeten hebben. Of het inderdaad
zeo werd?
Jaren zijn vorvlogac, Norris ls dood,
dood is ook Michael van Bergen,
nadat zijn rijkdom is versmolten als
sneeuw voor de son.
In haar kamertje achter den muur
aan de kaai te Antwerpen, zat Myga
in hssr zwart rouwgewaad een
beeldschoon meisje, ofschoon nog
bleek van de lange nachtwaken aan
't bed des stervenden vaders. Zjj spoa
kaar oogon waren vol tranen
evenals kaar hart, vol onuitgesproken
smart en zorgen. Sorters vaders dood
was het arme kind aenzaaus achter
gebleven iu de groote stad; in een
t(jd vol verwarring en ruwheid,
waarin de zwakken haast ongestraft
aan elke onderdrukking, eiken over
moed waren overgeleverd.
Was echter Myga van Bergen wel
geheel verlaten?
Arm kind, dat het niet was,
behoorde mede tot hare zorgen,
Zeker, ééu was er, die levendig
belang stelde 'ia Myga's lot en zij
wist het, dat althans dat eene hart
haar trouw was gebleven, dat Jan
Norris In Amsterdam zjjn lsatsten
droppel bloed voor haar veil had
maar Jan Norris was esn vogelvrij
verklaarde, zeker vaa de galg, als
sen Spaantche houd hem binnen Ant
werpen te pakken krasg, En Jan
Norris, de Watergeus verscheen dik
wijls onder allerlei vermommingen
binnen Antwerpen» muren. Hij had
da herinneringen zijner kindsheid niet
zoo spoedig vergeten, als z{n vader
gedacht had. Nog alt||d waren Jan
en Myga bruidegom ert bruidgesne
macht op aarde kou hen schelden,
hadden ze elkaar gezworen: hoe 't
echter alles komen moest, wist, zoo
lang de oude Michael leefde, geen
van beiden. Doch nu was deze sedert
veertien dagen dood en begraven
Jan echter had in maanden niets van
zich laten hoorec. Loefde hjj nog?
Hadden de golven hem verslonden
Of hadden de Spanjolen hem fc(j 't
enteren gevangen genomen en ge
hangen
Wie kon het zeggen? Wat zou
echter de arme, verlatene Myga in
de bewogene wereld, als Jan dood
was
(Wordt vervolgd.)
