-jmrrII? 5Ü (PAI |DI TOT Bij dit nummer behooree twee bijvoegsels. 32. Zaterdag 15 Maart 1919. 106° jaargang, ABONNEMENT Afzonderde nommer. 5 cent. jj| Mj pj^ V IJ Ilili 1 1 VerschijntMaandag-, Woensdag- F Uitgave Naaml. Venn. „Gocscke Courant'. Directeur: W. Tan Barneveld. on Vrgaagavona. Buitenland. Langs een omweg. Wij kunnen ons, naar het schijnt, maar heel mooilQk een voorstelling maken van de stemming, zooals die heeracht bg aen volfe, dat ala over winnaar nit den oorlog ia te vaorsehjn getreden. Het komt ona echter voor dat niets het gssonde verstand en net vermogen tot het trekken van logische conclnates zoozeer benevelt ala een overwinningaroea, gelijk de Entente' volken thans doormaken. Overal doen zich bedenkelgke verschijnselen voor. Uit België bereiken ons uitingen van zelf overschatting, die de grens van het belaebelgke ralmachoots overschrij den, in Frankrgk schreeuwt men zich heesch dat do „Bocbas" moeten op dokken, zonder dat men zieh eens even afvraagt hoe dat wel mogelijk zou zfin, terwijl ook elders een gebrek aan lnricht wordt vertoond, dat angst wekkend genoemd mag worden. De volkspsyoho is oen eigenaardig iets en men beeft daarop in de Enten- teianden gedurende don oorlog stelsel matig een zeer bijsonderen invloed Uitgeoefend, waardoor een persoonlijk en onafhankelijk, een vrfl en recht vaardig oordeel aldaar thans tot de hooge zeldzaamheden behoort. Het gif der tendentlouse berichten en eenzü dige of geheel valscho voorstellingen heeft de volksziel zooseer doortrokken, dat zQ thans eigenlijk niet geschikt is voor den vrede. Zij heeft slechts loeren haten en het ondervonden leed Is niet omgezet ln een heilig streven naar een menseheljjker samenleving, doch in een ontembaar verlangen naar wraak en een wreede begeerte den ovoi wonnen vijand voor eeuwig te vernietigen. De leiders hebben niets onbeproefd gelaten om deze stemming, die zjj noodlg achtten ten einde den honger- oorlog lang genoeg te knnnen rekken, aan te wakkeren, hetgeen zóó goed gelakt is, dat het thans niet mogelijk sehtnt aan de eocmaal gewekte pu blieke opinie een nieuwe wending te geven en geen motieven van men- sehelijkheld in staat zijn de massa tot inkeer en tot besef van den waren toestand te brengen. Bi) de leiders zelf echter dringt langzaam aan het begrip door, dat de toekomst Iets anders van hen zal eiiohen dan zjj zich aanvankelijk hebben voorgesteld en wij schrijven deze gunstige wendiDg voornamelijk toe aan den persoonlijken invloed van president Wilson, wiens komst naar Europa wellicht eenmaal als een der grootste historische feiten zal worden geboekstaafd. Er is een groot versebll tussehen Wil*ou en da politieke leiders van Europa, die door hun jarenlang gedrijf en gekonkel en diplomatiek geknoei uit zieh zelf geen kijk meer hebben op eea zuivere, eenvoudige oplossing, gelijk Wilson ze telkens, slechts geleld door zijn menscbelfjk gevoel en ruim verstand, aan de hand wast te doen. En Wilson li er werkelijk in geslaagd door de harde, verpolitiekte schaal, het ver kwlkkend lieht van zijn idealisme te zenden tot in de kern van het hart van menig Europeeseh staatsman, torwfjl zijn beginselen op den duur ook voor do breedo lagen der Euro peesohe volken hun ware beteekenls zullen kragen. Voorlopig kunnen zij dit nog niet vanwege de heerschende overwinningsroes en de juichkreten, wasamede WUion ll begroet, golden minder zijn Ideaal dan zjn personi ficatie van Amerika's hulp, die in den oorlog den doorslag gaf en, naar men hoopte, aan de te stellen eisohen de noodlge kracht zou bjsetten. Het ware lieht dat Wilson, do meusohheid voor de toekomst wil brengen is thans nog slechts doorge drongen tot enkele leiders, die mis schien nog niet bekeerd of overtuigd ijjo, maar althans de noodsakelfikheld iosleu bun politiek op Wilsoos least te schoeien en hem stounen, s{J het ook greotnndeelf uit zucht tot zelf behoud. Onder dese vriendan neemt Lloyd Qeorge een eerste plaais in, gelijk bij door zijn houding inzake het ontwerp voor den Volkerenbond duidelijk heelt getoond. Ook op het gebied der alge; meene ontwapening zjn de opvattin gen van Lloyd George blikbaar zeer geavanoeerd en men kan zulks van een Eogelseh staatsman, waar bet de landmacht betreft, ook gereeder ver, wachten dan van een Clemenceau. Deze en mót hem het Frauiehe volk zjjo nog lang niet geruit omtrent Dultsehe revanche droomenóin zouden er weinig voor voelen wanneer hun weerbaarheid door afschaffing van den dienstplicht werd gefenlkt. Daarom Is Lloyd George langs een omweg op z{n doel afgegaan en heeft, onder toajuichhg vau de Franscben, Dultsehiaads ontwapening geetBcht want als zoodanig mag men den eisoh wel beschoawen, volgens welke bet Daitseho leger tot 100090 man sou worden teruggebracht en Duitsehland het vrij wllligorssteUel wordt opgelegd terwijl de juichende Fransehen niet begrepen, dat zij door het aan nemen van dit voorstel ook het vonnis over hun eigen strijdmacht velden. Inderdaad is dit eehter het geval, want Lloyd George's denkbeeld li niet zoo zeer tegen Duitsehland waar h{| wslDig oppositie zal vinden als wel tegen óe conscriptie in het algemeen gericht en das, langs een omweg, tegen het thans meest te vreezea Fransche mllitairisme. Lloyd George heeft door deze ma- noanvre Wilson een grooten dienst bewezen en thans heeft ook Lansing, de Amerikaansene minister van bui tsnlandsche zaken, getracht zulks te doen ln een te Parijs uitgesproken rede, waarin hij den Fransehen veel lof en liefelijks toezwaaide maar tevens poogde hen langs een omweg te winnen voor da door Engeland en Amerika voorgestane politiek tegen, over Duitsehland. Bp aleld daarbij wel rekening met de stemming van het volk en deed geen loos beroep op afwezige gevoe lens van reeht en menacheljjkheld, doch speculeerde, en vermoedelijk niet zonder succes, op het grove eigenbelang, toen hij de noodzakelijk' held bepleitte om Duitsehland van voedsel te voorzien. ,Ons medeleden met Daltsckland, zelds hij, ls opgedroogd' en Dultseh land most lilden voor wat het heeft gedaan, bet heeft het loon voor zQn misdaad en do straf voor zijn envel Maar thans is het groote oorloge- werktnig van Pruisen vtrbrflzeld en bedreigt ons een nieuwe brand het Bolsjewisme, Gevoelens van wraak en haat mogen ons niet beletten dese vlammen te statten. Wij moeten trachten ln Duitsehland een normale, sQ het verzwakte sociale orde te her stellen an wel door voedsel en vrede. Hat ls niet uit medelijnen met het Duiteahe volft, dat dit zonder utt stel moet geschieden, maar omdat wij, de overwinnaars in dezen oorlog, de ergete lijden zullen zijn Indien het «iet gebeurt.' Hier heeft men biykbanr hot eenlgs motief, dat in staat is een volk in de overwinningsroes ta beletten van louter vreugde in een afgrond te springen. Geen beroep op wijsheid, op billijkheid en grootmoedigheid zou baten, wasr eon treffend beroep op het eigenbelang voldoende ls. Wilson staat te boog om langs zulke omwegen tot zijn doel te komen hü beschikt eehter over handige helpers, die het politieke vak kennen en niet tegen een kunstgreep opzien Voor den niet al te kortziehtlgen waarnemer is hst wel belangwekkend zulke toeren te zien verrichten, ten- elndo de massa ln 't gewenBchte spoor te leiden, al voelt men er zjn achting voor het menschdom in 't algemeen niet door stijgen. Voedsel voor Duitsehland. De sot-respondent van de Times te P&r{j> verneemt, dat de geassocieerde mogendheden zich te Brussel by mon de van admiraal Wemyss bereid zul len verklaren tot 1 September Dnltseh- land. maandelijks 300,000 ton meelkost en 70,000 ton vet te leveren. De Dolt sehs koopvaardijvloot zal aan de ge associeerden worden overgedragen zonder dat daarmee over haar toe komstige bestemming iets wordt beslist. Ze zal onder geassocieerd toezicht varen, terwijl in de commissie der geassocieerden één Duitseher zitting krpet. Boeken en Tijdschriften. Eéa weg, één doel, door B. 0. Sllggere. Uiig. Oosterbaan Le Cointre te Goes. De heer B. C. Sllggers, redaetenr van .De Zeeuw,'pleit in een brochure vau bovenstaanden naam voor da hareeciging van de anti revolutionaire en ChrlstelUk'Hlitorisehe partjjeo en doet zulks op bescheiden wflze, waarbij h§ veel plaats inruimt aan uitlogen van verschillende fechtsche vóór mannen. De sehrtjver heeft zieh blijkbaar geroepen gevoeld tot een verzoening op te wekken na betgeen hier ln Janl 11. door jhr. de Savornin Lobman in een rede is gezegd en waarbg deze jnlst tot de conclusie kwam dat her- eenlglng niet gewen seht is. Later heeft de auteur in de revolutionaire gebeurtenissen ln binnen- en buiten land nog meer reden gezien om mat klem aan te dringen op een on ge' broken reehtsch front tegen het dreigend gevaar. Hoewel aan dit werkje veel zorg is besteed en de schrijver niet zonder tact beproeft de bestaande en ge waande verschillen te overbruggen, wordt er oi. op da kwestie niet diep genoeg ingegaan om den lezer te overtuigen, dat de bestaande scheiding slechts een persoonlijke en geen prin cipieels zon zijn. Mét den chr. hist. mr. J. Sehokklng, die evenals de a r. oud minister Coljn een kort voorbe icht schreef, geloovan wij, dat de verschillen tussehen belde rechtsche partijen meerdere en nog van anderen aard zijn dan ln deze brochure uitkomt. Maar de heer Sliggers erkent ook slechte een eonvondlg en onvolkomen pleidooi te honden, dat niet anders wil wezen dan een .schier pretentie loos woord-uit-het-hart". Eenige pretentie is er dus wel asn- wesig maar toch zeker niet de pretentie, hst verlossend woord te hebben gesproken. Daartoe is het o.i. te oppervlakkig en verraadt het te duidal(jk de bedoeling, om door weg. doezellng vau het kenmerkend ver schil in geestesgesteldheid, tussehen a.-r. en chr.-hlst., voor rechts mant te slaan uit de thans heerschende zenuwaehtigha d, verwekt door da .geestelijke boosheid ln de Ineht'. Iotusseben kan het boekje stof tot nadenken geven, ook in het liberale kamp. Stadsnieuws De bktezkems van den Godsdienst. Zeer vele belangstellenden hadden gisteravond gehoor gegeven aan den oproep om ln de Sociëteit V O V. den heer dr. J. P. Cannegieter uit Middel burg te hooren spreken over ,Do beteekenls van den godsdienst voor den menseh en de maatschappij*. Da heer Van Ballegoffen de Jong wees ln zijn openingswoord op het gemis aan vrfizianlg godsdienstig leven te dezer stede- en dead mededesllng van de alhier gekoesterde pLnnen tot het honden van oen catechisatie onder leiding van dr Cannegieter, waarvoor zieh reeds zeer veel leerlingen hebben opgegeven. Om de oaders en anderen ln de gelegenheid te stellen met dr. Cannegieter kennis te maken, was deze avond belegd, mede met bet nog minder vast omlijnde doel hier, bij voldoends belangstelling een afdesllng van den Nedarl. Protestantenbond te vormen Hierna was het woord azn dr. Cannegieter, die zQn door allen met geluidlooze aandacht gevolgde toe spraak begon, met er op te wijzen, dat het godsdienstig leven van een msnseh nooit bulten zijn elgon leven mag staan. Spr. wil zjjn onderwerp daarom intiem behandelen en niet in cathe- dertermoD, maar huiselijk achter een tafeltje gezeten. Er zijn veel meuachen die meenen, dat godsdienst en wetenschap tegen- deelen zijn, waartsgenoyer spr. stelling wil nemen, door er op te wjjzeo, dat ln de wiskunde bestaat het bewjs uit het ongeremde. Zoo is ook te bewflzen dat de godsdienst beteekenls heeft voor den enkelingen voor de maatschappij, door te bedenken wat zonder godsdienst zou worden gemist. Menseh en maat sehappjj zouden dan iets ontberen. Zoo velen spijt bet, niet te kunnen ge looeea en bij sterfgevallen doet zich dikwijl» een jaloeaie voor, jegens de godsdienstige mensehen. Spr. wil er tegen waarschuwen dat een geestelfik levend, denkend menseh voetstoots het geloof zon omhelzen, enkel om het te hebben. Slechts wanneer men van de waarheid over- tnigd is, ban bet geloof stenn geven. Een denkend menseh kan zlchniot in den blinde aan den godsdienst overgeven. Bjj heeft zich af te vragen of da godsdienst iets ls wat tvaar is. De meeste rnzles werden veroorzaakt door misverstand, ook ten aansien van den godsdienst, evenzeer in den kring van vrijzinnige mensehen. Wij zijn als menseh niet onafhanke lijk en kannen ooi niet ontdoen van den invloed van opvoeding, omgeving, tfld. enz. Ook wat den godsdienst betreft, zijn thans nog vele ldseén nit het verleden van kracht. Zoo denkt men bij het begrip godsdienst dadelijk aan de kerk, door de eeuwenoude samenhang dezer twee ln de Chr. wereld. In dezen tijd, die snakt naar gees telilk leven en religie, komt het buitenkerkelijk godsdienstig leven tot uiting, ln velerlei vorm. als gods dienstig socialisme, theosofie, ens. Dit toeken des tfids is eehter nog niet sterk. Spr. ontkent dat godsdienstig leven afh&nkelgk ls van een kerk. Met den val van de kerk zal de Godsdienst niet vallen en het zou wel eens kunnen «Ja, dat de Kerk zal moeten vallen, zal qo Godsdienst geboren worden. Dit is reeds door Amon, Jesaja en andere profeten verkondigd. Ook Jezns maakte teberp onderscheid tussehen de kerkelijke instellingen en het vroome naar God dorstende hart. Dit is ook de oorsprong van hef protestantisme, toen hef legen het Katholicisme in verzet kwam en geen ding wilde tussehen God en den menseh. Hot vrijzinnig protestantisme komt nit dezelfde kracht op tegen het ortodox protestantisme. Spr. wees vervolgens op het mis verstand, dat godsdienst zou afhangen van een leer of stelsel. Door zieh van een leer af ie keeren, hoeft men den Godidlenii niet over boord ta werpen. Het aanvaarden van een dogma is heel iets anders, dan de ontroering te beleven die aan het dogma is vooraf gegaan. Op treffende wfjze schetste spr. hoe de godsdienst komt dour ontroerlDg eerst daarna gaat men zich reken schap geven en komt h t opstellen van een leer-Jezus heeft geen leer en geen vermoeiende bescfiouwlegen ge geven. Hfj beeft alleen a(|n ontroering genlt. Na hem z{n de theologen go komen en se hebben het e.-ns bekeken en uiteengerafeld. Ze ïfia gaan kib belen over de leer en men meende, dat wat men ervan daeht, het wosen- lgk godsdienstige was. Alle geestelijk leven bestaat alleen ala Inhoud van een mensebeiyke per soonlijkheid. Ieders godsdienstig le ven ls zijn geheim. Men moet het boek niet lezen om het boek, maar om den mensen, die het geschreven heeft. Dit ls de fout van het Christendom geweest, dat men het boek, den Bjj bel, op zich zelf beschouwd beeft, en de letter voor den geest heeft gesteld. Spr. ging na hoe een menseh tot het versebgnssl godsdienst kan komen, wat voor een kind even noodlg ls als alles wat het moet leeren, daar het verschijnsel godsdienst nu eenmaal bestaat. Uit een boek is het niet te Isorsn,- maar alleen door het kind iu aanraking te brengen met een gods dienstig menseh. Dese kan geen gods dienst geven, maar de kinderen kun nen het leeren afkijken. Spr. noemde zichzelf een godsdien stig menseh, doch wees er daarbij dadeltlk op, dat men zulks niet altfid is, evenmin als men alt{jd denkt aan den dood, hoezeer deze ook een plaats heelt ln ons leven. Op de Catechisatie zou spr. zijn godsdienstig leven ln zijn natuurlijk heid willen laten zien. In dezen t(|d ls meer dan ooit natuurlijk leven van de meniehelQke ziel noodlg, waardoor hst godsdienstig leven vanzelf zon opbloeien. Mot nadruk wees spr. er nogmaals op dat hj bet niet over kerk of leer, maar over godadtenst zelf heeft. Qodidienet ie beeef hebben van een andere wereld dan de sintutgelyk waarneembare. Spr. ging na hoe het onde supra- naturalisme zieh dit heeft voorgesteld, waarbQ God en menseh twee zijn, waarvan de laatste als knecht doet wat da Heer wil, omdat het moet Ook het wonder maakt van deze op vatting deel nit, ofschoon men er toch ook voor terugdeinsde, bljkens het geen geschreven staat van de wonde ren door Eliza verricht. In deze nataurlijke wereld zelf laat zich do goddelijke wereld gelden. Onze menschelgkheld bestaat nit goddelijk leven. Ons zinnelijke leven, de natuur, is geesteeopenbaring. Dit aanvaardt de godsdienstige. Godsdienst die niet persoonlijk ls, is geen godsdienst, maar surrogaat of minder dan dat. Gods dienst moet worden beleefd, ook door de kinderen, die geen leer te leeren hebben uit vragenboek) es. De godsdienstige figuren uit den BB bel moeten voorde kinderen leven, tot zjj zelf de vreugde, de kracht en de troost van dan godsdienst ervaren, misschien diroet, misschien na 50 jaar. Men zal niet straffeloos in aanraking komen met een godsdienstig menseh. Wie geen godsdienst hooft, mist het besef, dat in alles een plan ligt verborgen. Ook de maatschappij zou zonder godsdienst dit besef missen. De maatschappij zon zonder gods- dienst haar stuur missen en zonder norm zijn, zonder plan en zonder doel. De vrghaid zou ontaarden in ongebondenheid, waarbij ieder zich op zich zelf Btelt en den strijd om het bestaan voert ten koste van do anderen. Qodedienet it eenheidsbetef, beeej van eenheid met al wat leeft. ADVEBTENTIËN van 1—5 regels 75 cent, elke regel meer 15 cent. Driemaal plaatsing wordt tweemaal berekend. Familie berichten 1—10 regels f 1,50 Tijdelijke toeslag 20 o Bewijsnummers 5 cent. AdvertentiSn worden aangenomen tot 12 uur voormiddag». Spr. stond uitvoerig stil bij de opvatting van eenheid en veelheid. Wie leeft voor den ander en zieh zelf, heeft besef van de eenheid en kent de liefde, die alles vereenigt. Het begrip apart bestaat niet. Op treffende wijze gaf spr. een Uit legging .van het bekende scheppings verhaal. Oodcdiemt ie beeef van de oneindige waarde van elke mentchelijke ziel en van alle leven. Wat de wereld ie kan men zien aan den menseh, in wlen het leven tot zUn volste ontplooiing komt en de Goddelijke geest zich bet meest openbaart. Het menichenleven, ln onzen cngaei- telijken (fid by mlllioenen geofferd, is van oneindige waarde. Na op dese wijze en door tal van aangrijpende voorbeelden en in ver voering voorgedragen uitweidingen zijn opvatting van de beteekenls van don Godsdienst duidelgk te hebben gemaakt, kwam dr. Cannegieter ten slotte te spreken over de hier be staande eateehisatieplannen, waarna hfj zjjn sehoone en boeiende rede op waardige wijze besloot. De heer Van Batlegoijen de Jong was zeer zeker aller tolk toen hij den spr. z{jn dank uitte en de overtuiging uitsprak dat door diens woorden by menigeen een snaar getrild sou heb ben, van welker bezit men zieh tevoren niet bewnst was. Hfl was overtuigd, dit velen ver langend zullen syn hun kinderen aan het godsdlenstonderwys van dr. Canne gieter te laten deelnemen en bracht ten slotte de aanwezigen dank voor de betoonde belangstelling. Van da gelegenheid voor ouders om nader met dr. Cannegieter in eantaet te komen, werd druk gebruik gemaakt. Wfi hopen, en zeker velen met ons, dat ook voor do onderen van dagen de gelegenheid te Goes geschapen zal worden, veel, en liefst heel veel met dr. Cannegieter in aanraking te komen. Moge de gisteren betoonde belang', stelling en ontvangen vertroosting daartoe leiden. ZoNDA<3SLOITINa APOTHEKEN. Zondag a.s. zal de apotheek van den heer Van Kalmthout voor het publiek s$n opengesteld. l'rovincie-nieuws. Niaee. Woensdagavond trad ln de stampvolle kerk alhier het zangkoor van da Weesinriehtlng te Neerbosck op onder directie van den heer Sneep. De liederen werden znlver gezongen en maakten indruk.Doorden predikant directeur Ds. J. Sehry ver, werd ln de twee pauzen op pakkende wyze allerlei interessante bij iondorheden verteld van het groote Weezendorp. Wisaankerka. Als curiositeit diene, dat den beer M. J. van Hee, die dezer dagen den ouderdom van 76 jaar bereikte, een biljet toegezonden werd, dat by by evcntneele 2e mobilisatie zieh aan moest malden in het Wiel- ryders Depót, Gouda. Evenals op zoovele andere pisst een is er gisteren een goedgeslaagde demonstratie in het hotel „de Kroon" gegeven met de zoozeer bekende aVulcns-briketten". Goede wfin behoeft geen krans, zoo ook hier. Jammer dat er geen bekendheid aan gegeven was, anders ware de opkomst van liefhebbers meer geweest. Ingezonden stukken. VRIJWILLIGE LANDSTORM. Na de tyd van aangename bnlten- oefenlngen weder aanbreekt, vooral de schietoefeningen, wil ik nog eens alle jongelieden van 17 jaar en daar boven, die in de toekomst toch de soldatenrok znllen moeten dragen, aanmoedigen hiervan gebruik te ma ken, en verzoekt ondergeteekende daarby steun van de ouders eu ook door patroons, werkgevers enz.er kan van de laatstgenoemden een stille kracht uitgaan, door hun personeel er op te wijzen wat het weerbaar maken thans beteekent, voor de onderen is de Burgerwacht hun plaats. Immers voor do patroon is het een geruststelling, 'dat zjjn personeel met zulk een gevoel is bezield, en voor de iaatsteo is het hun plicht om zieh beschikbaar te stellen ter bescherming van de zaak waar ze hun bestaan vinden, en bedenk toch, dat eenheid en organisatie kraoht geeft, met ter zyde stelling van partyen, kleuren, persoonlijke wentchen en gevoellghe. den. Eén doel en waakt ter bescher ming van huls en haard, dus allen weerbaar. Gelegenheid tot aanmelden voor de L S. M bestaat voor Goes en omstre ken bjj den Commandant van de Afdeellng te Goes.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1919 | | pagina 1