HEREENIG D.
N°. 158.
Zaterdag 28 December 1918,
105e jaargang.
Bij dit qo. behoort
een Bijvoegsel
MWJAMWEICBEN
Toenemende misdadigheid.
as FEUILLETON.
ABONNEMENT
Prfls par kwartast, ie Gees fjl,—
bulten Goes f1,25.
Afzondarigke comment 5 cent.
Versohgnt: Maandag Woensdag,
en Vrgdagavoad.
GOESCHE
Uitgave Naaml. Venn. „Goesche Courant".
COUitAIVT
©irectenr: ff. w. van Burneveld.
ADVERTENTIËN
van 1—5 regels 75 cent, elke
regel meer 15 cent.
Driemaal plaatsing wordt tweemaal
berekend.
Familieberichten 1—10 regels f 1,50
Bewijsnummers 5 cent.
Advertentlfin worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag».
in het Nieuwjaars-nommer wor
den zooals gebruikelijk is, bij
vooruitbetaling geplaatst tegen
50 cent, voor hoogstens 8 regels.
Deze advertentiën zullen MAAN
DAG 30 DECEMBER, vóór des
middags twaalf uur, aan ons
bureau moeten bezorgd zijn.
Toeslag op de advertentiën.
De nog steeds stijgende exploitatie
kosten noodzaken ons ook op de adver
tentiën vanaf 1,1 an. 1919 een tijdelijken
toeslag te leggen van 20 °/0.
Wij hebben voor deze verhooging
den vorm van een toeslag gekozen,
omdat wij hopen en vertrouwen, dat
de omstandigheden het mogelijk zulleïi
maken, deze verhooging binnen niet al
te langen tijd te laten vervallen.
Veranderde verschijndagen.
De courant zal in plaats van Maan
dagavond 30 December verschijnen op
Dinsdagavond 31 December.
Het zal tot de meesten onzer mede
burgers zoo langzamerhand wel door
gedrongen zijn, dat er van dezen oorlog
in 't algemeen gesproken, geen ver-
heffenden invloed is uitgegaan.
W-anneer er een graadmeter bestond,
waarmee wij ons zedelijk peil konden
vaststellen, dan zon die bij weinigen
een verhoogd niveau kunnen aanwijzen.
Door de veelheid der maatregelen
eu voorwaarden, die ons zijn voorge
schreven en ontelbare strafbepalingen,
die ons bedreigen bij niet nakoming,
zijn de menschen de kluts kwijtgeraakt.
Zij zijn zoo omringd door verbodsbe
palingen, dat het bijna onmogelijk lijkt
aan allen te voldoen. Daarbij komt,
dat de meesten dier verboden ingrijpen
in onze vroegere levenswijze en ge
woonten en dat het zoo plotseling tot
kwaad of misdadig gestempelde, ons
nog niet recht duidelijk is. Dit vrij
algemeen verschijnsel brengt mee, dat
het beschamend gevoel van eene ver
oordeeling door den strafrechter, waar
van in gewone tijden de grootste
preventieve werking uitgaat, nu voor
velen niet meer bestaat.
Hierbij hebben we vooral het oog
op de overtredingen der distributiewet,
die een geheel nieuwe categorie van
menschen tot den kantonrechter voeren.
Het zijn het groot aantal uitvoer
en vervoerverboden, die tot smokkelarij
uitlokten en de strafbepalingen van de
distributiewet, die een belangrijke rol
hebben gespeeld in de stijging der
criminaliteit.
Daarbij komt, dat de gevangenissen
en bewaarplaatsen overvol zijn en een
groot deel der veroordeelden hun straf
niet kunnen ondergaan. Van dezulken,
Oorspronkelijke Roman
DOOR
C O S I N 8.
Ean diepe stilte trad na mija woor
den in. En terwijl Ik haar aankeek,
leek 't me, alsof er een geweldige
verandering In haar plaats vond. Ze
haalde diep adem en ineens kwam er
over haar gezicht een heel verlichte
uitdrukking. Een nauwelfiks zichtbaar
waas, dat voor mr&nden over haar
gelegen had, was opeens opgetrokken.
Haar lippen openden zich als tot 't
doen eener vertrouwelijke bekentenis;
se hief haar oogen naar me op en
aal: „Nu kan ik '(hem vertellen,
kan ik hem alles vertellen 1'
„Wie?"
Aatje van Sprang 1*
„Ga dan maar direct naar hem toe,*
riep ik wrevelig uit, „wat doe je ook
eigenlek hier. Je hindert me vreeee-
ljjkl*
Ontsteld keek ie me aan, niet be
grijpend waar ze mijn grove woorden
mee verdiend hadwaar Ik mezelf
trouwens ook geen rekenschap van
wist te geven keerde zich toen om
en verliet de kamer.
Mjjd hoofd gloeide. Ik ging bg het
die in afwachting van gelegenheid nog
op vrije voeten loopen, valt niet veel
goeds te verwachten. Deze toestand
moet onzedelijk werken. Van een straf,
waarop moet worden gewacht tot er
plaats is, kan geen zedelijke correctieve
kracht uitgaan. De zoo lang uitgestelde
straf verliest een groot deel van bare
repressieve werking. De beklaagde be
schouwt het ten slotte, wanneer ze
ondergaan wordt, niet meer als een
noodzakelijk gevolg van de maatschap
pelijke orde, maar als een onnutte
wreedheid, een kwelling, waarvan geen
opvoedkundige kracht uitgaat.
Ook voor de verwildering der jeugd
is het gemis tot parate toebedeeling
der straf bevorderlijk. De jeugdige
delinquenten moeten maanden wachten
voor de uitgesproken straf door hun
kan worden ondergaan.
In de particuliere gestichten is geen
plaats eu voor gezinsverpleging zijn
niet allen geschikt. Gedurende den tijd,
dat zij zoo in afwachting rondloqpen,
kunnen zij aan hun kwade neigingen
den vrijen tengel laten, zij sleepen
anderen mee, oefenen een noodloltigen
invloed op hun omgeving en breiden
deD kring van misdadigheid steeds uit.
Het blijkt meer en meer, dat de
strafrechtpleging niet meer is opge
wassen tegen deze taak en dat de
crisistijd ook haar in een critieken
toestand heeft gebracht. Het einde
van den oorlog zal niet meebrengen,
dat het distributiebedrijf zal worden
opgeheven, noch dat de waarde der
artikelen spoedig zal dalen. Deze beide
omstandigheden zullen dus voortgaan
hare verleidingskracht uit te oefenen.
Wanneer de strafbepalingen van de
eerste even menigvuldig en de over
treding even voordeelig en dus ver
leidelijk blijft en aan de vonuisseu de
indrukmakende kracht wordt onthouden,
die van een onmiddellijke tenuitvoer
legging uitgaat, dan vreezen we, dat
de nu reeds jammerlijk groote ruimte,
die de vonnissen iu onze courant in
nemen, nog zooveel plaats zal gaan
vergen, dat wij ze bij de komende
papiernood achterwege zullen-moe.ten
laten. Wij willen echter hopen, dat
deze belangwekkende lectuur nog be
houden kan blijven, daar deze nood
toestand de volle aandacht der regeering
heeft. B.
Buitenland.
De strijd der stelsels.
Het plotieling bezoek van Wilson
aan Engeland, waardoor verandering
ie gebracht ln bet oorspronkeigko
reisprogramma, wordt o.a. ln vorband
gebracht met het Russische vraagstuk,
waarmede de geallieerden zich thans
ernstig hebben bezig te bonden om
te bepalen welke politiek z(j voeren
zullen tegenover het r{k der bolsjewlkl.
In hoeverre da veronderstelling jnlit
Is, dat de dooi' Wilson ln Londen te
voer en besprekingen in hoofdzaak deze
kwestie betreffen, valt moeligk na te
gaan, doch zeker is het dat in deze aan.
gelegenheid eigenlffk de kern schuilt
van hef grootsche eonlict waarin de
gansche wereld thans is betrokken,
het conflict der belde maatsohappe
HJko stelsels, het bestaande en wel'
raam staan en wierp het open. Sterren
fonkelden aan den hemel. Een dof
gedrenn steeg op van de aarde
dat was de stem der woelige stad.
Ongedurig stond Ik te draaien, liep
de kamer een paar keer op en neer
en ging ten slotte ln een stoel voor
de schrijftafel zitten.
Na een tijdje begonnen gaandeweg
de vaag omlijnde gedachten vastere
vormen in mijn brein aan te nemen,
afschuwelijke en wraede gedaanten
waren 't, dis aan mijn koortsig bran
dende oogen voorbgtrokkon.
Ik werd verteerd door haat en een
lust naar wraak.
De man was dood de vronw was
aan mijn genade overgeleverd.
Een geweldige duizeligheid greep
me plotseling aan. MJn hersenen wa
ren niet ln meer in staat vaste gedach
ten te formeeren. Als wilde golven
joegen ze voorbg; en ik drukte mgn
handen tegen mjjn voorhoofd om se
tot staan te brengen. Een moreeleen
pbysleke walging benam me het
heldere bewustzijn; en tk voelde me
onbesohrgieigk week en ademde moei
lijk.
Het licht hinderde me: het deed
me denken aan een scherp bespiedend
oog. Ik draaide het lager. Ik wilde
alleen zgn, absoluut alleen ln het
donker, ln eenzaamheid, ln veiligheid.
De lamp draaide Ik nu geheel uit en
sloot de deur af. Met mijn hand op
den deurknop rustend, trachtte Ik me
toegeruï'.o kapitalisme, dat is Enge
land on Frankrijk zi)a hec'atste burcht
bezit os het zich moeizaam ontwik'
kelende maar steeds meer veld win1
nende socialisme, dat het eorst ln
Rusland heeft gezegevierd eu thans
ook Dultschlani en de vroegere
Don au monarchie heeft veroverd.
Nu de oorlog ten gunste van de
democratische landen van West-
Europa Is beslist en do geweldige
antocraUën in het Oosten van ons
werelddeel in puin deed storten, krij
gen wü het merkwaardig varscbjjnssl
te slee, dat de grootste vooruitstre
vendheid zetelt wazr zij vroeger het
meest werd onderdrukt en de geallieer
den ais voorvechters der democratie
gedwongen worden zich op te werpen
als da verdedigers ve.'do bestaande
maatschappelijke orde en dus als ba-
houdend en conservatief te beschouwen
zijn. Da verhoudingen ïjjn volkomen
veranderd, de rollen zijn geheel en
al verwisseld. Voor het spook van
het militarisme is thans dat van hot
bolsjewisme in de plaats getreden en
het laat zich voorzeker niet minder
dreigend aanzien voor hen, dio thans
in de geallieerde landen de macht in
handen hebben. Allo energie, die
zij getoond hebben om den oorlog
te winnen, zal noodlg zijn om het
nieuwe gevaar te bestrgden, doch de
strijd zal moeilijker zjn en de eind
uitslag is ongewisser dan die van den
oorlog ooit is geweest. Het betreft
thans geen vij.-nd van vleesch en
bloed, gesn tastbare bedroigiog, die
door geweld en uithoudingsvermogen
kan worden bezworen, doch eea
gevaar voor geestelijke besmetting,
waartegen gesn blokkade kan baten
en waarvoor geen grauB kan worden
gesloten. Hoe krasser de maatregelen
zullen zijn, waarmede men tegen de
oogewensohie denkbeelden to keer
zal gaan, des te feller zullen deze
zich verzetten en verbreiden, des te
waarsrhgnigker ook zal het worden,
dat de verdedigen van het öude
stelsel hun eigeu graf'del ven en het
op de spits gedreven socialisme alom
de overhand krijgt.
Zonder schokken en botsingen,
bloedige revoluties en alles ontred-
derende woelingen zal deze geweldige
reformatie, wanneer zft plaats mocht
vinden, zich voorzeker-Liet voltrekken,
zoodat men hensch, ook al rusten
thans de wapenen, niet hoeft te
gelooven dat de wereld thans is
waarheen tij zich wilde begeven. Er
Is te veel voorgevallen ln de laatste
jaren, er zijn teemachtige ztroomlngsn
gekomen ln de vroeger vrg wel onaan-
doenigke en passieve massa's, om te
kannen aannemen dat alles, wanneer
'tmaar etnmaal weer vrede is, op
nieuw kan worden gevoerd langs die
genoeglijke bedding van weleer,
waarover ons laven, weliswaar ook
niet onbezorgd, maar toch zoo rustig
en min of meer onbewust voort
kabbelde.
De uitbarsting ls plotseling gekomen
en de ontstelling was niet te baschrg-
ven doeb nn de krater heeft opge
houden dood en verderf te spuwen
en nog slechts een onderaardsch
gerommel ons blijit verontrnsten,
terwgi v?3 nederzitten op de pulnen
van onze vroegere welvaart en galak,
is de menschheid, van den schrik
bekomen, ontwaakt tot een nieuw
besef en zien wQ in de massa de
kiem gelegd van een nieuw vermogen,
een nieuwe kracht, die zonder twgfel
is voorbestemd te groeien tot een
in te denken waar precies ik ma op
het oogenblik bevond. Allerlei ge
luiden, die hoegenaamd niets voor me
beteekenden, drongen van het andere
eind van het hols tot me door. Na
een poos liep ik naar de tafel en ging
weer zitten, probeerde Eög eens mgn
gedachten te verzamelen.
Wat was er dan toch gebeurd?
Indien iemand me beweerd had, dat
'teens zoover met me komen möest,
had ik hem waarschijnigk voor een
gek uitgemaakt. En toch was 't nu
gebeurd. Langzamerhand begon ik
den tosstand normaal te overzien en
kwam ik tot de gevolgtrekkingdat
mijn vrouw van plan geweest was me
te verlaten; dat se de bedoeling
gehad had zich voor goed en voor
altijd van me te schelden door een
afdoend en verschrikkelijk besluit;
dat wanhoop haar daartoe gedreven
had; dat ze waarschgnlijk niets om
den man gegeven had; dat deze haar
veracht en blijkbaar sleehts tot zijn
werktuig gebruikt had; dat die man
dood was; en dat, Indien dltniotzoo
ware en ik niet jnist op tijd gekomen
ware, op dit zelfde oogevbllk
Plotseling scheen er lets met reus-,
achtlg geweld zich lu me te bewegen
een totale verandering had er in me
plaats, die den grondtoon van m(jn
natuur aan 't trillen braeht en een
uitbarsting van afschuw, sohrlk en
wanhoop veroorzaakte.
Bestond er na al deze jaren dan
onverzettsigken en alles vermoganden
wil, de esnige die bij machte sa) zjjn
den gevaarleken krater te dempen en
de duistere machten, die de uitbarsting
hadden voorbereid en ontketend, voor
goed te kaevalen.
Dit moet oca de 7rucht van den
oorlog toeschijnen en de eenlge. welke
ons met de gebrachte offers kan ver
zoenen, wanneer wij ten opzichte van
de ontwikkeling der msnBchheld de
vaste overtuiging hebben, dat er een
opwasrtsoho lijn 1», waarlangs de
wereld, zij het met vele wendingen
en terugzinkingen, nadert tot haar
uiteindelijke bestemming, de vervol
making, waarvan thaai de besten
onder oos misschien nog slechts een
Uiterst r. verbeelding bezitten.
ln dit licht gezien móst het ons dus
duidelijk zijn dat door den oorlog da
geestelijke strijd, die ook vroeger
bestond, doch niet allsn zoozeer bei
roerde, op het eerste plan is gebracht
en onalwjjsbaar moet worden aan
vaard en uitgevochten.
De Entente-staatslieden beseffen dit
zeer goed en mea mag verwachten
dat zQ zich in stilte terdege aangorden
om het stelsel, waarmede zjj staan of
vallen, te verdedigen tegen den aan-
■Inipenden vjjand, dien z!j meer ver
moeden dan alen en dien zij juist
sterken door hem direct te bestrijden.
De baard ven het bolsjewisme,
Rusland, zal in de eerste plaats hun
aandacht vragen, meer nog dan de
meer onmiddellijk onder hun macht
gelegen Centrale rijken, waar het
socialisme zich overigens tot heden
meer ln een goedaardlgen vorm ver
toonde.
Wanneer wij de houding der geal
lieerden, aangenomen sedert Rusland
als bondgenoot »f9lel, nagaan, zien
wg dar,ruit dat het aanvankelijk wel
in de bedoeling heeft gelegen regel
recht in te grijpen, mede om Dnltieh-
land langs dezen weg te bestrijden.
Wg behoeven slechts te herinneren
aan de Moermamexpeditle en de actie
in Syberta om dit duidelijk te maken.
Het is echter aeer de vraag of deze
politiek, nu het Dultsche gevaar,
althans het oude Dultsche gevaar
bezworen li, zal worden voortgeset
ter bestrgding van het bolsjewisme.
Het feit' dat de geallieerden, voort
gaande langs don aanvankeigk inge
slagen weg, ln kennelijk conflict zouden
komen met ban eigen beginselen van
zelfbeschikkingsrecht en vrijheid, mag
niet veel gewicht in de schaal leggen.
In dit opzicht heeft de objectieve
toeschouwer geleerd, dat eonig cynisme
niet misplaatst is. Belangrgker factor
schijnt ons bg het bepalen der voorti
aan aan te nemen houding, de over
weging dat een onmiddellijke bestrij
ding van het bolsjewisme niet ln het
belang der zegevierende mogend
heden zou zijn, daar hierdoor de
zegevierende volken zeer groot gevaar
zonden loopen uit hun zegeroes te
ontwaken en zleh, ontnuchterd, zouden
kunnen bekeoren tot do richting,
welke men juist weuschte te fnuiken.
Hoe in dit opzicht de opvattingen
precies zijn ln de machthebbende
kringen zal eerst blijken, wanneer
aan de interventie ln Rusland, na
Wilsons besoekaan Londen, voortgang
wordt verleend of niet.
Politieke domheden is men van
Ententezijde niet gewoon, zoodat men
mag verwachten dat ook thans de
juiste stap zal worden gedaan, d.w. z,
de stap waarmede de zaak van de
kapitalistisch democratische maat-
werkelijk voor uiQ nog de mogelijkheid
om dergeigke gevoelens te ondervin
den? Kon ik dus werkelijk lijden
onder de folteringen eener onmee
doogende, pbyiieke jaloerschheid?
Ik stond op en begon opgewonden
de kamer weer op en neer te loopen.
Ik kon nu een echtscheiding aan
vragen als Ik 't wilde, en er een
verkrggen. Dat was heel duidelijk.
Ik zou weer vrg kunnen zijn en
onafhankelijk; zou kunnen leven zoo-
als ik 't verkoolzou verlost zjjn van
al die hatelijke, kleine tekortkomingen
van mijn vrouw. Mgn God, ja,
vrij, vrü zou ik kunnen zgn; en 't
hing geheel van mezelf at!
En toch
Duizenden gedachten dwarrelden
er weer door mijn brein. De koorts
scheen me door al mijn aderen naar
boven te krnipen. Mijn slapen ha
merden. Ik wierp me weer in m3n
stoel.
Toen kwamen me versohillendo ge
zegden voor de geest: „Je hadt me
niet liefJe hadt me nooit lief
gehad... Alles bg elkaar genomen,
dreef me ten slotte tot het niterste
Eens dacht ik er aan me van het
leven te benemenik wilde je van
me bevrijden
Was 't waar Had Ik haar nooit
liefgehad? Misschien nooit tevoren.
Naturen als de hare, verwelken zonder
liefde, zooals een plant vergaat ln een
kelder zonder sonlleht. Haar hart
Echappjj op het moment het moest is
gebaat, doch daarmede ls de zask
niet afgedaan.
De socialistische lawine rolt en
schijnt niet te knnnen worden weer
staan. Zij bedreigt ook het Westen van
Europa en zal er haar intrede doen,
zoodra de stemming der massa in
deze landen er rijp voor ls.
Het bewerken van date stemming
zal een der voornaamste middelen zijn,
waardoor de voorstanders van het
oude stelsel dit en sichzelven kunnen
pogen te handhaven en uit h6tgeen
op dit gebied gedurende den oorlc-g
ln Ententelanden is vertoond mogen
wij opmaken dat er ook in de toekomst
veel zal worden bereikt.
Niettemin blijft het eindresultaat
onzeker eu knonen wij slechts, al
naar onze persoonlijke overtuigingen
levaniopvatting, een meenisg hebben
omtrent hetgeen de naaste toekomst
zal opleveren.
Zeker ls het alleen dat de rustige
rust van weleer niot zal terugkeeres,
aleer ook in den strijd der groote
geeitoigko beginselen een bellissonde
eindoverwinning door een van belden
ls bevochten.
De oorlog van staal en bloed, zoo
wel als de economische oorlog kunnen
b(j overeenkomst en door wet en
contraet vermeden worden, doeh de
beëindiging van de groote geestelijke
worsteling die de wereld verdeelt,
ligt niet in 's menschen hand.
Na dezen strijd zal het eerst vrede
zijn wanneer de waarheid en de
rechtvaardigheid het pleit hebben
gewonnen in elk messchelijk gemoed.
De vredesconferentie.
Er ls, naar de .Morning Post' ver
neemt, een wijsiglng gekomen in de
plannen voor de vredesconferentie,
die nn wa»rsch(jnl|jk omstreeks den
6den Januari zal beginnen. De beraad-
gingen op die conferentie zullen
beperkt zijn tot de vier grootste
mogendheden: Engeland, Frankrijk,
Italië en de Vereenigde Staten. Ver
volgens zullen de andera bondgenooten
ultgenoodigd worden de beraadsla
gingen bjj te wonen, die hen in het
bijzonder aangaan. Zoo znllon als de
zaken van het Naburige Oosten ter
sprake komen, de drie bondgenooten
Griekenland, ServiB en Roemenie
tegenwoordig zijn. Bij da beraadslai
gingen over Oostenrijk-Hongarije zal
Griekenland, dat daar geen voorname
belangen heeft, afvallen.
In het begin van de beraadBla-.
gingen zal over den algemeenen
toestand in Europa deor de vier
groote mogendbeden beraadslaagd
worden.
Er zgn vele gissingen geopperd
over de positie van de onijjdlgen op
de conferentie, vooral sedert het be-
aosk van Romanones. In sommige
kringen zegt men dat de voorloopige
beraadslagingen der geallieerden
gelegenheid znllen verschaffen om in
aanraking te komen met de opvat
tingen van neutralen, met name van
die neutralen die met de entente ge
sympathiseerd hebben. In dit verband
most het bszoek van Romanones niet
onvruchtbaar zgn geweest.
Binnenland.
Da Qcunood.
Er zal met Ingang van 1 Jannari a.s.
geen gas meer worden geleverd voor
verwarming.
was er door aan 'tkwgnen gegaan.
Ten slotte was ze niet meer ln staat
geweest de dingen duidelijk van elkaar
te onderkennenwas ze als in een
duister doolhof verdwaald en had zo
als laatste richtsnoer blindelings den
impnlsleven drang van haar natuur
gevolgd.
En nu, wat moest er nu gedasn
worden Groots God, wat kön er nu
gedaan worden
Opeens schoot me door de gedacht
ten„als ze eens oen kindje gehad
had, zou mb dan niet anders geweest
zgn?*
Ik rilde; en had de gewaarwording,
als stond lk Ineens tegenover een
zware beschuldiging, 't W&i waar,
ik had nooit bijzonder naar een kind
verlangd. Nil begreep ik waarvoor
kinderen noodzakelijk warentil
wenschte lk er vurig een te bezitten.
En lk herinnerde me wat Honoria
gezegd had: „Geef haar een bezigheid...
Leer haar leven". Ze had geen bezig
heid. En welk wal dat leven, waar
ze gezchlkt voor waz; dat ze zleh
gewenscht had t Een eenvoudig loven
was 't, ondankz al haar geld, zooveel
mogelQk terug tot de natuur, een
beztaan zonder complicaties, rustig,
misschien zelfs een weinig saai,
gevuld met elementaire en reine ge
noegens.
(Slot volgt).
