N°9 144.
Donderdag 5 December 1918,
105e jaargang.
LANDARBEIDEESWET.
FEUILLETON
HS MEE NI GD.
ABONNEMENT
PrB« per kwartaal, lu Goes f,l,—
buiten Goes f 1,25.
Afzonderlijke nommere 5 cent.
Verschijnt i Maandag Woensdag-
en
GOESCHE ft COURANT
Uitgave Naaail. Venn. „Goesehe Courant". Directeurj: (J. W. van Baraeveid.
ADVEBTENTIËN
van 1—5 regal» 75 cent, elks
regal meer 15 cent.
Drie-naai plaatsing words tweemaal
berekend.
Familieberichten 1—10 regels 11,5C
Bewijannmraers 5 cent.
Advartentlên worden aangenomen
tot 12 uur voormiddaga.
IV.
De Lauilarbeiderswet is zoodanig
ingericht, dat de belangen en de rechten,
die de landarbeiders zich door haar
verzekerd zien, worden gewaarborgd,
immers, in de gewisselde stukken is
ruiterlijk erkend de mogelijkheid, dat
in streken, waar geen stichting wordt
opgericht en waar dus het gemeente
bestuur over de uitvoering heeft te
beslissen, van de zijde van dit gemeen
tebestuur weinig medewerking zal
worden verleend. De landarbeider kan
nu niet alleen eischen door dit ge
meentebestuur te worden gehoord, maar
indien aan de inwilliging van zijn ver
zoek voorwaarden worden verbonden,
die hij meent niet te kunnen aanvaar
den o£ wanneer hij op grond, dat hij
geen landarbeider, niet van zedelijke
gedrag of niet bekwaam voor zijn werk
zou zijn, wordt afgewezen, kan hij in
beroep komen bij Gedeputeerde Staten
der provincie. Het bestuur van stichting
of gemeente moet hem binnen twee maan
den een perceel toewijzen moet binnen
acht maanden daarna eene beslissing op
zijne oorspronkelijke aanvrage nemen,
waarin de voorwaarden worden opge
nomen, waaronder hij het plaatsje of
het losse land kan verkrijgen. Kan de
landarbeider zich met deze beslissing
of hare onderdeelen niet vereenigen,
dan staat het gedurende eene maand
beroep op Gedeputeerde Staten open,
die de ingediende bescheiden aan het
bestuur van stichting of gemeeute ter
kennisuame zenden, een onderzoek kun
nen doen instellen, zich door deskun
digen kunnen doen voorlichten, en die
uitspraak doeu met redenen omkleed.
Nog kan men het geval veronderstellen,
dat het bestuur van de stichting of
van de gemeente nalatig blijft ia het
uitvoeren van de uitspraak van Gede
puteerde Statenin dat geval kunnen
Gedeputeerde Staten zelf tot deze uit
voering op kosten van stichting of
gemeente overgaan.
Niet zonder reden heeft inen liet
gewenscht geacht om een college te stel
len boven de besturen van de stichting
of de gemeeute. Men heeft dit ook
gedaan ten aanzien van de rentegevende
voorschotten, die voor de vereenigin-
gingen of stichtingen aan den gemeen
teraad moeten worden aaugevraagd
wordt een dergelijk rentegeveud voor
schot geweigerd, in verband waarmede
dan aanvragen van landarbeiders zou
den moeten worden afgewezen, dan is
er voor de stichting of vereeniging
beroep op Gedeputeerde Staten. Het
doet wel eeuigazius zonderling aan,
dat men tegelijk in art.- 87 van de
wet heeft bepaald, dat de vereeniging
of stichting of de gemeente den land
arbeider sk-chts eenmaal in staat be
hoeft te stellen om overeenkomstig
deze wet eeu plaatsje te verkrijgen,
terwijl art. 89 in analogen zin bepaalt,
dat den laudarbeider, die in slaat is
gesteld om los land te pachten doch
daarvan geen gebruik heeft gemaakt,
tot twee jaar ua het nemen van dit
besluit geen los land behoeft te wor
den verschaft. Natuurlijk heel't hierbij
de bedoeling voorgezeten, dat de be-
25
OorsproukelBke Roman
DOOK
COSINUS.
Eindelijk itond ik voor mtja huis
stapte langzaam de stoep op en ging
de dear ia, die toevallig openstond.
Terwijl Ik ia da vestibule op m5a
gemak mfia haGdsïhoenen stond ait
te trekken, naderde da knecht me.
„Mevrouw is vanmiddag thuis ge
komen, mfjnhear," zal hg.
Mijn nart stond plotseling stilik
voelde me week te moede en wan
kelde; ea slechts met de uiterste in
spanning gelakte 'tma ten slotte op
een onverschilligen toon te vragen:
„Waar is mevrouw?"
„Op de studeerkamer, mijnheer.
Mevrouw is zoowat een-uur geleden
aangekomen.'
Ik rende meer dan ik liep de trap
op en opende de deur van de studeer
kamer. Annette zat daar op een stoel
voor den haard, Op da tohtgftafel
lagen haar hoed en mantel en op den
vloer haar valles en een paar ver
kreukelde handschoenen. Ze stond
op, zoodra ik binnen kwam; maar
kwam me niet tegemoet. Haar hand
trokkeu landarbeiders moeien beseffen, j
dat zij niet het onderste uit de kail j
moeten willen hebbendat zij de ver
antwoordelijkheid voor hunne beslissing
zullen gevoelen. Eu de Minister heeft
bij de mondelinge beraadslagingen op- 1
gemerkt, dat hier gesproken is van
„behoeven" en dat daarmede geenszins
is gezegd, dat het bestuur van stich-
ting of gemeente niet gerechtigd zon j
zijn om zulk een landarbeider ten
tweede male te helpen. De Minister
veronderstelde zelfs, dat in gevallen, 1
dat de landarbeider terecht een perceel
zou hebben geweigerd, hem dit niet
op zijn debet zou worden geschreven.
Toch kan men in de gewisselde stuk
ken tal van malen lezen, dat ook de
Itegeering op de medewerking der ge
meentebesturen niet al te veel ver
trouwt. Is hier nu helaas aan
gemeentebesturen niet een middel
in handen gegeven om de bedoeling
der Landarbeiderswet wel niet krach
teloos te maken, maar toen fe bena-
deelen f Immers, een landarbeider, die
niet precies de beteekenis dezer wet
kent, zal, wanneer hem bezwarende
voorwaarden worden opgelegd, allicht
een perceel weigeren en dan krachtens
deze wet in denzelfden kring voor een
plaatsje verder uilgesloten zijn te
achten, voor los land binnen twee jaar
niet in aanmerking zijn te brengen!
In het oorspronkelijke ontwerp had
uieu bedoeld lichamen in te stellen,
die rechtstreeks contact met de land
arbeiders zouden zoeken, tusschenper-
sonen zouden zijn tusschen de laud-
arbeiders en de stichtingen, of de ge
meentebesturen. Minister Talma, die
vau dergelijke tusseheulichame.il in het
algemeen groote verwachtingen scheen
te hebben, rekende, dat daardoor de
uitvoering dezer wet zou worden be
vorderd. De LandarbeiderscommissiëD,
gelijk zij heetten, zoudeu in elke kring
worden benoemd door Gedeputeerde
Staten en zouden tenminste één land
arbeider tellen. Zij zouden rechtstreeks
aanraking met de landarbeiders heb
ben te zoeken, deze van advies en van
voorlichting hebben te dienen eu boven
dien toezicht hebben te houden op den
staat, waarin het in eigendom of pacht
afgestane onroerend goed zou verkeeren.
Er zijn tegen de instelling van deze
commissiën die juist ten aanzien
van het bovengemeld bezwaar goede
diensten hadden kunnen bewijzen
tal van argumenten fe berde gebracht;
het voornaamste was wel, dat inen ze
lotaal overbodig achtte. Immers, zoo
redeneerde men, de vereenigingeu of
stichtingen, die vermoedelijk spoedig
in voldoend aantal zullen worden op
gericht, kunueu alleszins aangewezen
worden geacht om de landarbeiders
voor le lichtenspeciale commissies
zijn daarvoor niet noodig. Ook kunnen
deze vereenigingeu of stichtingen of
zelfs gemeentebesturen voldoende toe
zicht op het onroerend goed uitoefenen;
de vraag werd gesteld of dit toezicht
niet 10 het algemeen overbodig is,
aangezien de betrokken landarbeider
zélf er het meeste belang bij heeft,
dat dit onroerend goed in goeden Vtaat
verkeert. In elk geval heeft Minister
Treub bij de omwerking dezer wet de
landarbeiderscommissiën daaruit verwij-
trilde op de stoelleuningen haaf
gelaat had een geduldige, haait ne
derige nitdiukking.
Ik ging naar haar tos en zoende
haar op haar wang. Ze bewoog aich
niet en liet het gelaten toe; en een
pijn stekend, maar tevens on beschrijf-
l<jk zalig schoot me Van mgn hart
door mijn heele wezen.
„Ik ben blij, dat je toiug bent," zei
ik me inspannend mijn stem te bej
heersehen.
„Ik ook," antwoordde ze zacht.
„Ik dacht, dat je eerst morgen
komen zoudt."
«Ik kon niet langer wachten
en beu daarom vandaag al gekomen.'
„Als ja me even es» telegram ge-
staurd hadt, zou ik ja hebben kunnen
afhalen. Je hebt nu zeker een huurt
rijtuig van het station genomen, niet
„Een taxi maar dat doet sr ook
wainig toe."
Ze ging zitteneigenlijk zakte ze
uit loat&i- zwakte en vermoeidheid In
een atoel.
„Je beut erg vermoeid," zei ik en
beide. „Je moeit een glaasje port
nemen."
En nadat de port boven gebracht
was, schonk ik haar in. M{jn hand
beefde; en het glao rinkeldo tegen
de karaf. Ik reikte het haar over en
haar gadeslaand, zag ik hoe ze met
een mager handje hei vocht met
langzame, moede teugen naar binnen
derd, zoodat dus thans rechtstreeks
overleg tusschen de vereeniging of
stichting of het gemeentebestuur en den
betrokken landarbeider noodzakelijk
zal zijn. Gezien de verhoudingen, die
in den regel op het platteland bestaan,
lijkt daartegen in het algemeen geen
bezwaar aanwezig.
Waar de wet eenerzijds de belangen
van de landarbeiders in bescherming
neemt; waar zij zelfs onteigening toe
staat om aau haar verlangen naar een
plaatsje of los land te voldoen, heeft
zij niet nagelaten ook de belangen van
degenen, wier land onteigend wordt, te
beschermen. Gedeputeerde Staten der
betreffende provincie spreken de ont
eigening uit, maar de Kroon moet haar
goedkeuren. Het bes'uit tot onteigeuing
wordt natuurlijk niet genomen dan
nadat de belanghebbenden in de gele
genheid zijn gesteld hunne bezwaren te
doen hooren en nadat gebleken is, dal
tenminste twee aanvragen voor eeu
plaatsje of vijf aauvragen voor los land
zouden moeten geweigerd. Foor het
doel, dat de onteigening beoogt, moet
een uitgewerkt plau met uitvoerige
kaarten en met duidelijke aanwijzing
van de te onteigenen eigendommen,
ter secretarie der gemeente worden
nedergelegd daarvan wordt mededee-
ling in de plaatselijke nieuwsbladen
gedaan, en naar aanleiding van deze
nederleggiug kunnen de belanghebben
den binnen veertien dagen hunne be
zwaren iudieneu. Gedeputeeide Staten
nemen binnen vier maanden na afloop
van den termijn van nederleggiug een
met redenen omkleed besluit; zij kun
nen daaraan een nader onderzoek doen
voorafgaan zij moeten besluiten niet
te ouleigenen als daardoor een grooter
geheel, waartoe de ter onteigening aan
gewezen eigendommen behooreu, de
beschikking voor het daarop uitgeoe
fende bedrijf zou verliezen, Is de ont
eigening uitgesproken, dan legt de
onteigenende partij ter griffie van de
rechtbank het besluit van Gedeputeerde
Staten en de Koninklijke goedkeuring
over en doet zij blijken, dat de bepa
lingen der wet zijn nageleefd. De
rechtbank stelt de schadeloosstelling
vast, waarbij zij niet let op getimmerten
of op veranderingen, die zijn gemaakt
na de nederleggiug der plannen en
waarbij zij als de werkelijke waarde, in
de Onteigeningswet aangegeven, aan
merkt de verkoopswaarde met dien
verstande, dat bet doel, waarvoor de
onteigening geschiedt, daarop van geen
invloed mag zijn.
Buitenland.
Wee den overwonnenen
De tijden moge a versodereD, de
menschen zijn zichzelf door alle
eenwen heen vrflwsl gelijk gebleven.
De groote beachsvingaprocessan, noch
de verschillende godsdiensten, die
daarvan de ziel vormden, hebben bij
de mcnichhold iets anders teweeg
gebracht dan e; n verschil in uiterlijk
voorkomen het wezen is onaange
tast gebleven, bet is onaandoenlijk, we
mogen wel neggen oavorbetsrlBfc
gebleken.
Dese drosv9 waarheid treedt is oi ze
bewogen dagen meer dan ooit aan
het licht. Het verslagen Dnitschlaad
slikte.
In een atoel naaat de schrijftafel
plaats nemend, bemerkte ik, dat er
een gesloten en door haar aau mij
gerlehteo brief lag. Hij voelde iwaar
aan.
„Heb je geschreven vroeg ik.
„Jamaar bij nader inslea vond ik
beter hem niet te versturen."
„Js hadt dus iiever niet, dat ik
hem las
„Nit liever niet; later. Er staan
dingen in, die ik niet precies meende.'
„We zuilen hem dan maar venna
tigen," stelde ik voor, meteen een
beweging naar het vuur makend.
„Neen, doe 'tniet; ik had graag:
dat je hein later eens overlas", pao
testeerde ze.
Ik zag haar aan en werd er wer-
kelSk nes van. Ze «vas haait armoe
dig gekleed, in haar eenvoudig-zwar-
ten rok en blouao. Haar haar lag in
6en platten wrong op het hoofden
duidelijk kwamen al de trekken op
haar galaat uitde scherpe jukbeen
deren, de dunne, platte neusvleugels,
de spitse, arrogante kin..,. Geen
kleurtje was er op haar tma. Ie, samen
geperste lippen te bespeuren en haar
oogen stonden dof en misten alle
vitaliteitsiechtsde zwar-e wenkbrau
wen gaven een neergeslagen uitdruk
king aan haar bleeks ingevallen
gezichtje. In haar brieven had ze
gezegd, dat ze zich gezond geveelde
zsl het in de eerstvolgende tijden maar
al te zeer or var en, dat het „Wee den
overwonnenen", eertijds uitgesproken
door de Bomelnscba imperators, op
het toppunt vsn bun macht, ook voor
onze dagen geldig ia eu men ssl ts
Berlijn gosd doen, wanneer men zich
deze woorden steeds meer inscherpt,
teneicde alle valsche Illusies, die thans
zoo vruchtbaren bodem vindon te
waren.
Het Dulüeha volk boseft bljjkbaar
riot, whi het in do toekomst to waeh-
ten atast. Da strijd heeft eau elude
genomen, do lagerfehsran kseron naar
hnif. Ovarii stempelt da vreugde der
hereanigiag ns lange, bange jaren vao
oorlogsleed, het opeubare leven. De
cude Duitscho gemoedelijkheid en
sentimentaliteit vieren hoogtij, nu
Kerstmi? sadort, hst heiliga vrede
feest, dat man eindelijk weer tezsmeu
zal wijden op de gebruikelijke, cud-
vadetlandEehe wjjt».
De straten .van Barlja zoo lezen
wfi o.a toonen thans do rroo'ijke
volheid vau vroegere jarea tegen
Kersttijd. Onder de menigte ziet men
vele paartje», wlsn men hot geluk van
weer vereend te zijn, nog kan aanzien
Van vrees voor revolutie bemerkt tnea
bij het straatpubliek elite.
Er z(jn ongehoord voel soldaten op
de been. Zij verknopen xijc'e, bonbons,
sigaretten, ehrochuret, couranten,
rcodo atrikjes. revoiatieiprentbrUf-
kaarten, w.o. reeds tnesr of minder
goed geslaagde caricatures van den
Keizer.
Mou versiert de stad in afwachting
van de terugkeer der troepen en is
vrooljjkMsn 1» tevreden raet het
hsden, een ongekende ruit en zalig
heid na al wat 1» doorstaan, en men
vraagt niet naar de toekomst. Da
oorlog is vcorbj. Dat h'j slot gawon-
nors werd ach, dat !s Sut ergste
niet. Met Hlcdeanurg denkt men
algemeenwia weet, waar 't goed
voor is geweest I Men verheugt zich
er that s Bleehts over, dat 't voorbfl
is en zich argeloos overgevende aan
de tfcar.s opkomende blijde gevoelens
vergeet msn zoo gr»,tg ook als men
het wel degelijk wéét, dat 't ergste
wellicht nog komen moet. Wee den
overwonnenen I
Do DuUscheoorlogvoeiing heeft een
on verzoet Ijken haat gewekt en het
Duitiche volk zal da boete moeten
betalen, tot den laatsïen penning. Wie
durft nog hopen op grootmoedigheid
bB de overwinnaars, op kwjjuehel
ding aan het nieuwe Daitschland van
straffen, het oude, euveldadigsDuiisch
land opgelegd
Men sohjjnt bB de geallieerden geen
vertchll te willen erkennen en steeds
onmiskenbaarder bl{jkt bet atraven om
DuUsehland te fnuiken in zfjn pogis
gen tot heratel, om eiken mogelijken
wederopbloei in de eerstvolgende
tientallen van jaren onherroepelBk te
knotten.
De wapenstilstandsvoorwaarden ws
ren reeds duideJjjk genoeg; da wgze,
waarop zB tin uitvoer worden gelegd,
spreekt evenwel boekdoelen. Zooals
men weet behelsde bén der bepalingen
de uitlevering door DuUsehland vaa
een groot aantal spoorwagens en loco
motievan. Reed» dadelijk werd van
Dnttsehe zjde gewezen op de gevaren
die hieruit zouden voortt looien mat
betrekking tot een geregelds ontwik
keling der levensmiddelenvoorziening
in het economisch thans zoozeer ont
wrlchte land.
Doof voor alle argumenten heeft
maarschalk Foch thans, naar gemeld
maar ze was ziek an afgematen
haar blik had iets schuws, Iets op
gejaagds.
„Daan," zei zo opeens, „weet je nog
waarvoor ik eigenlijk weggeweest
ben Om rustig na ts denkeu, niet
waar
„En waarover wel?"
„Herinner je je niet, datjameeens
veizocht over ietste willen nadenken?
„Maar daarvoor hadt je toch niet
weg hoeven te gaan
„Jawel, omdat ik 't hier niet kon.'
„Je hadt dan in Ieder geval een
beter oord kunnen uitkiezen, Iets wat
je meer gewend geweest was. Ik wist
wel, dat je er niet tegen «co kunnen,
'i Heeft je sieï in plaat» van gezond
terug gevoerd."
„Ds plaats heeft er heuseh geen
schuld aan, dat ik er minder goed
uitzie. En trouwens, ik moest In een
geheel andere omgeving komen om
erover te kunnen denken.'
„Hopelijk ben je erla geslaagd?"
„Ten alotte, jaen daarom ben ik
teruggekomen.'
„O! Dus daar btstond eetlg tvijfal
aan
„Aan mijn terngkomen Ja."
„Waarom?"
„Omdat 't me En het begin het beste
tosseheen voor goad weg te blijven.
Ik ben echter gaan Inzien, dat 'tnlet
ging,; dat 'tmfln plicht was terug
te komen."
wordt, een ultimatum mat sen termjjn
van 24, uur aitn de Duiticha wapea-
gtilstandecommissle doen overhandi.
gen, waarin do Fransche eiesh nopens
ds uitlevering van slis krachtigste en
beste locomotieven opnieuw wordt
gest6ld. Hst ultimatum liep Dinsdag
morgen om 10 nur af. Vzn Dnltscbc
zfide is nog een bemiddelingsvoorstel
gadaaa. Of het baten zal?
Ook op andere wijze wordt het
Dultseho volk de vernedering niet
boapasr'd.
Aken iB thanB door de Belgen b6ïet.
Veel hebben ds Belgen zonder
twijfel onder da Dulteche bezetting
geleden en vooral do houding der
Oalteche officieren, de beruchte
Zabern hsHePj- iogenover de bevol
king was dikwijl» kwetsend, tergend
en weerzinwekkend. In Aken echter
wordt thans hst bewijs geleverd, dat
ds Zsberu-holden niet alleen in
Dultsühlard schuilden, waar ze nu
trouwen» weinig mser to vertellen
hebbes.
Itt eea door de Belgische bezetting
overal aangeplakte bekendmaking ia
o s. voorgeschreven, dat burgers, bij
ontmoetingen op atraat mot Belgische
officieren, van het trottoir moeten
gaan on hot hoofd ontblooten.
Mij werd zoo meldt een corres
pondent van de N. R. Ct. door twee
officieren de hood sfgarnkt, nlottegen1
staande ik zeidc Hollander te zijn.
Terwij! met da rijzweep anderen de
hoeden werden afgeslagen. De onbe
leefde burgers mogen hierover nog
zaer tevreden zBn, waat hg overtre
dingen van do aangeplakte artikelen
zal men soo is bepaald op
etsenden voet doodgeschoten worden.
Wanneer het zéé in 't klein gaat,
sal het er In 't groot wel niet anders
uitzien en valt er voor Daltachlsnd
weinig heil te verwachten van de
vredesvoorwaarden, met de voorloo-
plge opstelling, waarvan thans een
aanvang Is gemaakt. Onder zeer groote
belangstelling en Inide toegejuicht
zijn biertoe Clemetceau en Foch, met
Soncinoj en Orlando te Londen aan
gekomen.
Aan da eerste conferentie namen
behalve dese Fransche en Itsllaantcha
vertegenwoordigers, doel de heeren
Llcyd George, Balfour, Bonar Law en
Sir Henry Wilson. De besprekingen
liepen over den datum der vredescon
ferentie en de verdere uitvoering van
den wapenstilstand.
Ook ie kwestie van don gewezen
Duitschen keizer werd aangeroerd.
De beraadslagingen waren natuurlijk
slechts voorlooplg, daar besluiten
slechts na aankomst van president
Wilson kunnen worden genomen.
Op het oogenblik moet deze zich
reedi op weg staar Europa bevinden
cs zBn komst wordt trgen 11 December
tegemoet geilen. Welke boodschap zal
lij brengen?
Er bestaat daaromtrent tot op dit
oogenblik nog geen zekerheid. Ver
moedelijk heeft Wilson, védr zjja
vertrok, In zijn adres aan het congres
een schets gegeven van devrrdeabe-
pallnge», die hB op de conferentie te
Pat ijs zal voorstaan.
Zullen dia bepalingen voldoen aan
da door hem steeds verkondigde be
ginselen van recht, vrBheid tar zee,
volkerenbond en geen ecocomiichen
oorlog Het Is niet onwaarschijnlijk,
doch de groote vraag is hoever WH-
sona Invloed thans nog reikt. ZJn
positie in Amerika zelf is er niet
krachtiger op geworden en ook bij
de Entente bespeurt men vele kwalijk
„Verlangde je dan niet terug te
komen."
„Ik begreep, dat 'tmSn plicht waa
ie komendat ik op desa plaats
hoorde."
„Dus plichtsgevoel was je senigc
drijfveer?"
„Ik weet niet of cht 't wa»maar
a él, dat 't me soa» onmogelijk toe
scheen 't te doen."
„Wat? Om hier terug te komen?"
Ja."
Jo bsdoeli naar dit laven
„Naen."
"Ah! Naar mij, dut?"
„Ja, naar joul"
Ik wondde n,gn gezicht van haar
af. Da studeerkamer was in hot,duis
ter gehuld; ik boorde Amala voorbij
komen en naar haar krmer gaan; ik
hoorde al die geluiden, die met het
rallen van den donker ln buis ontstaan.
„Daar heb Ik eigenlijk nooit aan
gedacht," zei ik ten laatste meer tot
mezelf„al» 't zoo ver gekomen is
(Maar dat ia 't niet," viel ze me
bijna heftig in de rede. „Eerst dacht
ik 't soken daarom schreef ik je
dien brief. Maar nadat lk hem neg
eena overgelezen had, wilt ik, dat ik
'tnlet meende tiet» van dat alles;
besefte ik toen ptta hulde ijk, dat ik
naar alles tetng verlangde naar
alles 1 Ea daarom ben ik hier."
„En mtg ik nu dien brief lezen?'
»Ja." Wordt vervolgd)