N°. 139.
Zaterdag S3 November 1918,
1056 jaargang*
Bij dit ito. behoort
een Bijvoegsel.
Een vrijzinnig blok?
2," FRi'ir.LKTÖN
HEREENIGD.
ABONNEMENT
PrJ» por kwartaal, in Goo< f|l,—
buiten Goes f 1,25.
Alzondoriyke nommer» 5 uent.
Verschijnt: Maandag-, Woensdag-
en VrSdagavoad.
Uitgave Naaml. Venn. „Gocsclie Conrant''.
courant
Directearft. W. van Barneveld.
ADVKBTBNTIËN
van 1—5 regels 75 cent, elke
regel meer 15 cast.
Driemaal plaatsing wordt twee-mar
berekend.
Familieberichten 1—10 rageli f 1,50
Bowysnammers 5 cant,
Adverteutiên worden aangenomen
tot 12 uur voormiddag*.
Door het Bestuur van den Vrijzinni
gen Bond in Zeeland is aan de Hoofd
besturen der Vrijzinnige partijen en de
Kiesvereenigingen op vrijzinnigen grond
slag in Zeeland een rondschrijven ge
richt, waarin de wenselikheid wordt
betoogd, om bij het stellen van kandi
daten en het verkiezen van leden voor
de Twede Kamer, Provinciale Staten en
Gemeenteraden over de hele linie een
lijn te tv1 -Zelfs Economiese Boud,
arbeiders r ■■rist anders en land bou
werspartijen en groeperingen mogen in
dit verband mededoen. Natuurlik als zij
vrijzinnig zijn, want op het eind van de
circulaire wordt gesproken van verbon
den vrijzinnige groepen.
Op bovenstaande wensen wij enkele
kanttekeningen te maken.
Vooreerst zouden wij willen vragen
Zijn alle afdelingen van den Vrijzinnigen
Bond in dit „grote plan" gekend of is
het eenvoudig ten balletje-opgooierij van
de heren Siemelink en De Looft Bat
moeit- ch eersteens vastgesteld worden,
want anders heeft de ganse opzet weinig
waarde, oni^t het dan dadelik ontbreekt
aan imierlike kracht. Nu deelden ver
schillende leden van aangesloten afde
lingen ons mede, dat over deze kwestie
hoegenaamd niet is vergaderd. Wij
kunnen ons hierbij niet vasthouden aan
een besluit van den Vrijzinnigen Boud
in Zeiand.
Laten de sprekers op de progaganda-
avond de afdelingen, welke zich in deze
geest hebben uitgesproken, maar eens
noemen. Wij vrezen, dat het lijstje
klein zal zijn.
Dit wordt te bedenkeliker, nu de
heren iets op touw zetten, wat niet
des Bonds is en wat bij de. oprichting
nooit op de voorgrond is getreden,
integendeel altijd ernstig is geweerd.
J)e Vrijzinnige Bond zou niet doen
aan politiekalleen zich ten doel stellen
de algemeen,e vrijzinnige gedachte op te
wekken en te verspreiden.
Hieraan heeft de Bond zich niet
gehouden. Bij de grote verkiezingen
deze zoiner hebben wij niets van zijn
bestaan gemerkt. Wèl is ons opgeval
len, dat de leider van de Bond, de
heer Siemelink, die altijd op vergade
ringen beweerde geen politicus te zijn,
uit zijn rol is gevallen. Hij is niet
alleen geworden een aanhanger van
een bepaalde groep der vrijzinnige poli
tiek, hij is daarvan zelfs een vurig
propagandist. Als wij ons niet al le
sterk vergissen, dau heeft hij zelfs het
„Vrijzinnig Weekblad" orgaan van de
Vrijzinnige Bondaan die bepaalde groep,
de Unie-Liberalen, opgeofferd Of dit
laatste nu weer een Bondsbesluit is
geweest, weten wij niet. Wel weten
wij, dat een afdeling van de Vrijz.
Dein. Bond, welke haar lidmaatschap
van de Vrijzinnige Bond nooit opzei,
daarvan niets af wist.
Dat de, heer S. partij koos voor een
bepaalde vrijzinnige groep was zijn recht.
Hij kon niet anders. Dat bracht de
Evenredige Vertegenwoordiging; mede.
En nu zegge men niet, dat door dat
gescheiden optrekken 'der Vrijzinnigen
Oorspronkelfike lioiuar.
DOOR
C O S X N U 8.
Ik merkte, dei z(j zich begon op te
winden en gaf dns oen oogenblik toe
maar toen de dokter me den raad gaf
baar zin te volgen, vertrok Ik direct
naar bat Zuiden vaa Frankrijk en
•laagde er ten vlotte in een geschikts
plaats op een zlndeiyke boerderij te
vinden, die me door kennissen aan
bevolen wat. Balten baar medeweten
trof ik de noodige maatregelen en op
een dag in de laatste week der maand
begeleidde ik haar naar het station,
een eanvondig, in somber zwart ge
kleed figuurtje. Tot op 't laatste toe
had ik baar trachten over te balen
om althans een enkels meld mee te
nemen, maar ze bleef halsstarrig wei
geren.
Op bet oogenblik, dat de trein weg
reed, had ik bet gevoel alsof ik haar
nooit weer zou zien. Maar het duurde
niet lang, of Ik begon met ware
vreugde te genieten van de rast, die
ik eindelijk in mijn eigen huis bad
en niet meer voortdurend gekweld te
kuu stemmencijfer is gedaald. Uit den
treure is door onze sprekers verkon
digd, dat juist daardoor geen enkele
vrijzinnige stem voor de algemeene vrij-
zhmigiteid verloren behoefde te gaan.
Wie het anders zegt lijdt i>f aan on
kunde, bf doet aan volksmisleiding. Vau
gauser harte hebben wij deze zomer nat
standpunt toegejuicht en wij wensen
het- li offBij ons is geen plaats voor
een allegaartje cn vooral uiel in deze
droef ernstige dagen. De Revolutie i»
afgewenteld, maar daardoor heeft de
demokratie een grote verantwoorde-
fitheid op zich genomen. Grote hervor
mingen staan voor de deur. Hervor
mingen, welke geen dag en geen nacht
kunnen wuchten, die spoedig lot stand
moeten komen.
Wij moeten vooruit zegt de
Koningin tot Haar Volk Kn zouden
we dau zitten gaan in een trein, waarvan
de ene leider stoom bijzet,de andere
hem in 't oor duistert niet zo haastig
te zijn, omdat men er toch wel komt"
en de derde bepaalt remt?
Niemand, die het ernstig met de
voorgenomen hervormingen meent, kan
dat willen en zo zou hel gaan, als rijp
en groen kunstmatig onder éen .dak
werd gebracht. Eu.... voor de gevol
gen staan we dan niet in. Neen, voor
eeu allegaartje, voor een vrijzinnig bloc
is in deze tijd geen plaats! Wanneer
er werkelik sprake zou zijn van een
bloc, dan zou het moeten zijn een
demokralies bloc, gevormd zo uit linker
als rechterzijdeAnticlericalisme kan
deze tijd niet opbouwen, dat kan alleen
de democrasie.
En dat geldt ook voor provinciate
staten, al zegt de bewuste circulaire
ook honderd maal, dat" het daarbij niet
op een politiek cachet aankomt 1
Als straks de door ons bedoelde
hervormingen en sociale wetten in het
staatsblad hebben gestaan, dan zal het
van de wijze van uitvoering ook af
hangen, of zij al of niet tot haar
volledig recht komen. En hierin zal
ons gewestelik bestuur hebben mede
te spreken. Het komt er dus wel
degelik op aan, wie ons in de Prov.
Staten vertegenwoordigtof dat zijn
motors of remmers, demokraten of
konservatieveu. Alles bij elkander ge
nomen, konkludeeren wij dus:
geen halfheid, maar tier en wel
bewust ons gespannen voor de wagen
der ilemokratie
Wij hopen dan ook, dat allen, die
vrijzinnig deuken en democraties voelen,
zich niet zuilen laten medeslepen, maar
zich zullen scharen onder de vaan van
de Vrijzinnig-JJemokrasie en zich dus
zulleu aansluiten bij een afdeling van
de V. L). B., of mede zullen helpen
nieuwe afdelingen van die Bond op te
richten. w.
Buitenland.
De Duitsche constituante.
Mot meer das gewone belangstel
ling volgen wy het verdere verloop
van de Dnitseha revolntie, daar het
geen daar ten slotte wordt voortge
bracht eon grooten Invloed sal bobben
op den internationalen toestand van
Europa lu de komende tientallen van
jaren. Zal Dultsehlaad in de naaste
toekomst oen ordeiyke, solide staat
z$n, die sljn krachten kan aanwenden
worden door dat bleeks, negssrende
gezicht van mijn vrouw en haar koude
styvo houding. In het begin schreef
lk baar twee keer per waek en antt
woordde ze ma iedere zeven dagen
met altijd precies dezelfde nietszeg
gende briefjes. Ze was heel tevreden
wat haar gezondheid aanging, infor
meerde formeel naar de mjjno en
scheen 't zeer naar baar zin te hebben.
Wat hj betrof, ik had een onbedaar
lijke lachbui zoo vaak ik me Annette
in haar boarenslaapkamer voorstelde,
te midden van onoogeljjke meubels
en omgeven door rose behang, be
zaaid met hei-groene bloemen.
De dagen verliepen zonder dat er
iets opvallends gebearde, kalm en
rustig. Daar we In den rouw waren,
bleef Amelia grootendeels thuis en
zaten we vaak samen in de hulska
mer te lozen. Hoe meer het tgdatip
van haar huwelijk naderde hoe meer
ze met genegenheid van haar aan
staanden echtgenoot begon te spreken;
zelfs leek 't me als was do naderende
verandering In haar leven haar wel
kom. Van Bichter hoorde ik niets moer
en het spookbeeld was me zoowat
reeds uit mijn gedachten, toen Amelle
op oou avond, van haar boek opziend
tot me'zei:
„Ik zag Frans Bichter van middag,
aan den trein; bij scheen naar het
Zniden te gaan."
tot welzijn van zichzelf an da geheele
wereld, of zal het gaan lijden aan
een chronische verlamming, voortko
mende uit inasrlgks tweedracht en
verdeeldheid, en eea broeinest worden
vau het kwaad, dat voor de toskomst
nog meer moot worden gevreesd dan
een oorlog, a i. het bolsjewisme P
Ziedaar da ailej.ovBrhasrschendo
vraag, waarop wjj vorscheod een ant
woord of eeu aanwijzing van bot
maast waarschijnlijke antwoord zoeken
In ails berichten, dia ons uit Duttsch-
Und bereiken.
Slechts da tjö kan z-.-kerhoid geven
en men zal dus geduid moeten uefe
neti maar toch knonen ook de
huidige versehijasslen reeds esnlg
licht verschaffen en ons opheldering
gaven omtrent de nog- liesrsclienda
vaagheid der siasdpucteri ec machts
verhoudingen, dlo den polliieken toe
stand bepalen, Wat occ uit de
tegenwoordige berichten hot meest
duidelfik wordt, ia hot feit, dat de
toestand nog zeer verward is sn een
voorzichtig mesicb nog geen aanlei
ding kan geven tot eenigerlei voor
spelling. Wij hebben steeds een groot
vertrouwen gesteld in hot Dultsche
verstand, dat altijd maande tot een
heid en samenwerking, en ook thanB
doet dit vertrouwen ona hef baste
van da toekomst hopen, maar aan den
audrrea kant mogen wij niet vergeten
la welk een gsvaariyke periode het
Dnltsche volk zich bevindt ton op
zichte van het Bolsjewistische gif, dat
juist thans, nu verwarring en econo
misch e moeilijkheden bet leven schier
ouhoudbaar maken, zoo gemakkaljk
kan binnensluipen cn voortwoekeren,
om plotseling uit te breken als eon
kwa&dtsaidiga ziekte, die het kracht
tigsie lichaam in enkels stonden sloop-.
Gaf de verkregen overeenstemming
tusiahen de meerderbaida aociaUsten
en de onafhankeiyken aanvankelijk
goede hoop, op den duur wordt het
moeilijker te geloven, dat deze samen
werking tegen ds moeilijkheden der
praktijk bestand zal blijken to zijn-
Een groots moeilijkheid doet zich
thans, aan hat begin van ds loophaan
der nieuwe regaerlag, reeds voor in
de gedaante der Constituante, het
wetgevend lichaam dat, gevormd door
een algemeens verkiesing, zal moeten
beslissen over den staatsvorm, waarin
Duificblaud zal voortbestaan.
Voor deze eenige, zuivendemoerati-
s.ho oplossing deinzen slechts s? terug,
die, hoewel de minderheid uitmskaade,
door middelen van geweld hun wil
tot wet wenschen te varheffen.
Da meerderheids socialisten vreezen
da uitspraak van het Dultsche volk
niet, overtuigd als zij zijn, dat de
oorlogsellende en da algemtsne ont
nuchtering voldoende altwerking heb
ben gehad om ts voorkomen, dat men,
wanneer het volk zelf zijn wil kan
uiten, ln vroegere wantoestanden zal
terugvallen.
Niet da socialisten zegide.Vor-
würts" maar het volk zelf moet
socialistisch regceren. De grondtoon
van alia besprekingen ovsr het vraag
stuk der Constituante is echter de
vrees, dat eon bolsjewistische republiek
nies tot vrede maar tot een oinnon-
rskken van de Entente zou leiden.
Dat wordt ook algemeen erkend en
daarom la da hondlng van de tegen
standers der Constituante vermoedelijk
ook zoo weinig vastberaden.
De Vorwarta markt terecht op, dat
de houding van de burgerljke par-
tjjeri wantrouwen wekt.
De geestdrift, waarmede men van
die zjde da tot-stand-komlng der
Ik zweeg oen poos voordat lk haar
vroeg: „Heb ja ham gesproken?"
„O, naanonkel deftig toegeknikt.
Ikbracht Emmie Hagen wegsa
ging naar Nfzza. Hj was in dezelfde
coupé
Voor eea klein moment deed de
oude vrees en bitterheid zich weer In
me gelden. Deze man moest een on.
uitwlsehbaren indruk op haar gemaakt
hebben. Ze kon hem slat eens zien,
zonder ar over te moeten spreken;
indien we hem by toeval ontmoetten,
scheen een zenuwachtige verwarring
zich van haar meester ts maken cn
zei zfln naam op een wise, zooals ze
geen anderen uitspreken zou.
„Waarom spreek je nu eigenlijk
over hem,' vroeg ik ten laatste.
„Ik doe er toch geen kwaad mos?"
,'tls voor mij oen bowys, dat je
nog steeds aan hem denkt."
„Niet altijdmaar oen enkele keer
lïOg wèl.*
„Je deedt beter, heelemaal niet meer
aan hem te denken
„Dat geloof lk ook," antwoordde se
schfjabaar ln gedachten en haar boek
neerleggend, vervolgde ze: Je denkt
zeker, dat ik hem nog altyd liefheb,
nies Maar dan vergis je je.'
,'t Liefst dacht lk heel niet aan
hem
„Dat begryp ik; maar men kan
zulke dingen maar zö5 niet van zich
Constituante heeft bepleit, kan ouder
de tegenwoordige omstandigheden aau
da gosde zaak weinig heil brengen.
Mes baeeft maar al te goed welke
adders hlor onder het gras schallen
en hun gretige koppen slechts met
moeite kunnen verbergen.
Toch zullen de socialisten van goe
den wi ls zich hierdoor niet uit de
koers laten 2,ure», evenmin als door
do ojds andighold dat, door de hou
ding der DnUsche bolsjewikl op ver
gaderingen te Berlijn en Bremen, de
tegenstelling tusscficn degenen, die
bet lot van het land geregeld willen
zien volgens beginselen van recht
vaardigheid door een nationale ver
gadering, die door bot geheele volk
gekozen zal worden, ea dege-ten, die
asn prolate. iaate-dieteluur wonscheo,
veel scherper i-5 geworden.
In een opgewotdeo vergadering te
Bremen ward een resolutie oaugeno-
meu, waarin het Bismsr proletariaat
verklaart het sons te sijn met het
bolsjewisme. Om het communisme in
Duitschiand in to voeren verklaarde
ds commissie het bolsjewistisch Rus
land met zyn goudmassa's en levens
middelen te hulp te zulleu roepen.
En verder ward ontwapening van de
burgery sn vorming van gewapende
communistische garden alt de klasse-
bewuste kringen van het revolution-
natie proletariaat geëlechf-
Eer-, dergelijk» uiting deed zich te
Boriyo voor in een vergadering, bij
eengeroepen door bet uitvoerend
comité van den Berlijasehen rasd van
arbeiders an soidatsn. Da ieiier vaa
het comité riep hierbij zelfs uit, dat
de CooatHuanta er slechts os ar zyn
lijk zon komen, daar men geen demo
craUiehs, dccb een socialistisch* repu
bliek wlids. Zelfs Haase, dia voor da
regaerlag sprak, noemde de byeen.
roeping (lor Constituante ren zeek vso
later zorg, al kwam hij dan ook voor
de Constituante zelf, evenals Koert,
met groote stelligheid op.
De stemming der vergadering, waar
overigens alleen arbeiders en geen
soldaten aanwezig waren, was beslist
voor een proletarische ropubllek, wat
ook blijkt uit de aanneming met
groote meerderheid van de volgende
motie„Het streven der bourgeoisie,
om zoo spoedig mogelijk de Consti
tuante byeen te roepen, beoogt den
arbeiders de vruchten dar revolutie te
ontrooven. Het uitvoerende comité van
don B. v. A, cn S van GrootiBariyn
verlangt daarom ,de bJasBroeping van
een gedelegeerden vergaüerirg der
arbeldors- cn soidstenraden vau ge
heel DuUschland. Deze moet op grond
van een door haar te ontwerpen kies
stelsel een Contreien Raad der Daitscho
arbeiders' en soidateuraden kiszan,
die een grondwst ontwerpt, in over
eenstemming met de grondbeginselen
van de proletarischs demokratie.
Deze grondwet moet dan aan de
door den Csntralen Baad byeen te
roepen Cocsiiuante ter goedkeuring
worden voorgelegd.'
Langa dezen weg zon er van een
bobooriyke Constituante niet veel te
recht komen en zal haar in geen
geval worden vergund zelf een grond
wet op te steiien,
Het zou echter voorbarig z(jD thans
'reeds te geloovsn dat do hier aange
geven weg zal worden gevolgd, Men
zou daardoor de bateekenis van be
doelde vergadering te boog aanslaan
en do beteekenis van andera uitingen
onderschatten.
Walke koore de zaken in Daitsch-
land ten slotte zullen nemsn, moet
vrij zeiden hot reeds worden
af«Bt«3n. Ik zou er graag wat met je
over willen praten, Daan."
Ik slak een sigaar op, sn antwoord
de i „Dat kun ja irnmors altijd, kind.'
„Niet al'.yd, Peukje. Ik wild» je
zeggen, dat lk gaan rpgt van m|jn
engagement met Aatje van Sprang
heb en dat her, huweljk me zelfs
welkom is."
„Natuurlflk, kind
„Heeiamaal niet natuurlijk. Maar,
zia je, ik sta er nu andors tegenover.
„Anders? Hoo dan?'
„Ik noem aan. Dat i« immers wat
hot leven, wel beschouwd, betsokent:
een acceptsoron van op een na het
beste. Inzien en aannemen."
Ik hoop vaa harte, dat t voor jou
wat meer mag gaan botoekouen."
„Botookoot 't dan voor da meeston
van ons iets maar dan dat? Hoeveel
vrouwen kennen we jy en ik
die „uit liefde' getrouwd zyn Mis
schien één op do honderd. Da ovar-
groote meerderheid deed zooala ik
alleen tast meer inschikkelijkheid.'
„Myu kind ze zouden stormloopan
voor do helft vsn wat jy zoo lastig
schynt te kunnen aeeeptesren."
„O, God, dat afschuwoljko gold 1'
Ik bladerde wat in m{n boek en
vermeed baar aan te zien want oer-
ïyk gezegd, wal lk altijd een weinig
benauwd voor wat Amelia op dit
chapiter te beweren had. Som» zelfs.
afgewacht. Wy wagen ons niet aan
een voorspelling, doch vermelden
sleobtj eenige verschijnselen, dia vol
doende voor zich zelf Bpreken om een
beeld te geven van de innerlijke be
roeringen, waaruit voor Dultscbland
ds meest verschillende mogelijkheden
kunnen voortkomen.
School en Kerk.
De predikanten-bezoldiging.
Men meldt uit Barneveld aan de
„N. B. C.«
De tegenwoordige voorganger bij
de Goreformeeide Gemeente alhier,
ds. J. Fraanje, heeft de kwestie der
te lage bezoldiging van predikanten
waarover den laatsten tjjd nog al wat
te doen is geweest, te zyneu opzichte
op eigenaardige wijze opgelost. Nadat
dose herder naar de Geref. Gem.
alhier een beroep had ontvangen,
stelde hy zijn komst naar hier afhan-
keiyk van het al of niet inwilligen
van zya voorwanrdo, om geen vast
salaris te ontvangen, doch om de
vergoeding voor syo werk geheel aan
de gemeenteleden over te laten. En
daar hiertegen bjj de gemeente geen
bezwaar bestond, wordt thans aan
het einde van elke godsdienstoefening,
dio, behalve op ankele werkdagen,
's Zondags geregeld drie maal plaats
heeft, by de uitgangen voor dominee
gecollecteerd. Bovendien hangen er
busjes, waarin giften voor armsn
kunnen worden gedaan, zoodat tijdens
dan dioiut ln het geheel geen gelden
meer worden opgehaald.
Binnenland.
De proclamatie der Koningin.
Zooais wy raadj ln een deel der
vorige oplage vermeldden, heeft H.M.
de Koningin Woensdag een procla
matie uitgevaardigd, welke wy hier
in den volledigsn tekst afdrukken:
Aan mijn volk/
lk gevoel mij gedrongen na
hetgeen wfl in de bange oorlogsjaren
en in de laatste dagen met elkander
hebben doorleefd oen woord tot u,
mijn volk, te spreken, De oorlog
spoedt ten einde. Onze onafhankelijk
heid Is bewaard. Ik breng mgn har-
teiyken dank aan de mannen van
leger en vloot, die onvermoeid ds
wacht hebban betrokken en hun
krachten cn tyd hebben ten offer
gebracht. En niet minder aan u allen,
mannen en vrouwen, die met geduld
en volharding de ontbering, door den
kryg veroorzaakt, hebt gedragen.
De toon van dank voor ons behoud
verstomde korten tyd, want onder
indruk van de geweldige beroeringen
in de volken van Europa is ook in
ons vaderland de staatsorde een
oogenblik bedreigd. Het antwoord
daarop, door u mat overweldigende
meerderheid gegeven, heeft op my
een diepen indruk gemaakt. Ik dank
u daarvoor uit den grond v&n mijn
harte.
Getrouw aan dc traditie van mUne
voorvadoron, heb ik nooit anders
gewild, dan mQn volk te dienen door
handhaving van het recht en beves
tiging zynor vrijheden, door verzeke
ring van ieders rechtmatig!) aan
spraken op geestelijk en stoffelijk ge
bied. Gedragen door uwe liefde en
trouw zie ik my in dia roeping be
vestigd. Het grondwettig gewaarborgd
recht van het volk om langs den
wetligen weg, niat onder druk van
dreigement, zijn verlangens over zijn
zonk me de moed 1c mijn schoenen.
Kan één van ons het loven van ean
zijner medemenschen langs een vas
ten, willekeurig door ons afgebakende»
weg leiden En dat was, wat ik voor
haar gedaan had Honoria cn ikl
En ik hoorde haar verder zeggen
„Ja het besta «n edelste bohooren
au tot bat verleden, voor altijd
en zooiet» wctrdt men niet een tweeden
keer deelachtig 1 Wa.rk.nmeE niet
genoeg aan denken. Ik heb Je iets ta
1, bekennen, Daan. Ik placht Frans
Bichter ergens op een kamer ifl het
West Einde te ontmoeten. We hadden
er een lokaal voor vergadering ge
huurd. Wo hadden er beiden eea sleutel
van. En 's middags kwam er nooit
Iemand."
„Kind, kind," risp lk wanhopig uit,
„waarom spreek ja er nu over. Waarom
vertel ja 'tma nu?"
„Omdat ik er nu een behoefta aan
heb. Je hebt w&arscbyniyk altyd in
den waan verkeert, dat mijn liefde
voor Frans esn platonische was. Maar
't was meer dan dat't was een wor-
keiyke." Ze boog haar hoofd. „HJ was
myu minnaar weet je wat ik daar
mee bedoel
„Mijn God neen. Wat bedoel je er
mee
(Wordt vervolgd.)
